Masapul Kadi a Ngilinen Dagiti Kristiano ti Sabbath?
Sungbat ti Biblia
Saan a maikalikagum kadagiti Kristiano a ngilinenda ti linawas a sabbath. “Ti linteg ti Kristo” ti tungtungpalen dagiti Kristiano ket saan a nairaman iti dayta ti panangngilin iti Sabbath. (Galacia 6:2; Colosas 2:16, 17) Apay a maikunatayo ti kasta? Umuna, kitaentayo no kasano a nangrugi ti Sabbath.
Ania ti Sabbath?
Ti sao a “sabbath” ket naggapu iti Hebreo a sao a ti kaipapananna ket “aginana; agsardeng.” Immuna a nagparang dayta iti Biblia kadagiti bilin a naited iti nagkauna a nasion ti Israel. (Exodo 16:23) Kas pagarigan, kuna ti maikapat iti Sangapulo a Bilin: “Iti pananglaglagip iti aldaw ti sabbath tapno ibilang a sagrado, agserbika ket masapul nga aramidem ti isuamin a trabahom iti innem nga aldaw. Ngem ti maikapito nga aldaw ket maysa a sabbath ken Jehova a Diosmo. Dika aramiden ti aniaman a trabaho.” (Exodo 20:8-10) Ti Sabbath ket mangrugi iti ilelennek ti init iti Biernes ken agpatingga iti ilelennek ti init iti Sabado. Bayat ti Sabbath, saan a mabalin a pumanaw dagiti Israelita iti lugarda, agpasged iti apuy, agala iti kayo, wenno agbagkat. (Exodo 16:29; 35:3; Numeros 15:32-36; Jeremias 17:21) Maysa a nadagsen a basol ti di panangtungpal iti linteg ti Sabbath.—Exodo 31:15.
Maawagan met iti sabbath ti dadduma nga aldaw iti kalendario dagiti Judio, kasta met ti maika-7 ken maika-50 a tawen. Bayat dagiti tawen ti Sabbath, saan a matalon ti daga ken saan a mabalin a piliten dagiti Israelita nga agbayad kadagiti utangda.—Levitico 16:29-31; 23:6, 7, 32; 25:4, 11-14; Deuteronomio 15:1-3.
Pinagpatingga ti sakripisio ni Jesus ti linteg ti Sabbath
Apay a saan nga agaplikar ti linteg ti Sabbath kadagiti Kristiano?
Ti linteg ti Sabbath ket agaplikar laeng kadagiti tattao nga adda iti Linteg a naited babaen ken Moises. (Deuteronomio 5:2, 3; Ezequiel 20:10-12) Malaksid kadakuada, awanen ti binilin ti Dios a mangngilin iti panaginana iti sabbath. Uray dagiti Judio ket ‘nawayawayaanen manipud iti Linteg’ a naited ken Moises, a pakairamanan ti Sangapulo a Bilin, gapu iti sakripisio ni Jesu-Kristo. (Roma 7:6, 7; 10:4; Galacia 3:24, 25; Efeso 2:15) Imbes nga itultuloy dagiti Kristiano a tungpalen ti Linteg ni Moises, sursurotenda ketdi ti natantan-ok a linteg ti ayat.—Roma 13:9, 10; Hebreo 8:13.
Di umiso a pannakaawat maipapan iti Sabbath
Di umiso: Inrugi ti Dios ti Sabbath idi naginana iti maikapito nga aldaw.
Umiso: Kuna ti Biblia: “Binendisionanna ti maikapito nga aldaw, ket inlasinna a naisangsangayan gapu ta iti dayta nga aldaw, nalpasna ti trabahona ket naginana kalpasan ti panagparsuana.” (Genesis 2:3, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia) Ibagbaga laeng dayta a teksto ti inaramid ti Dios iti maikapito nga aldaw ti panamarsua. Saan a linteg dayta para iti tattao. Awan mabasatayo iti Biblia maipapan iti tattao a mangan-annurot iti panaginana iti sabbath sakbay ti kaaldawan ni Moises.
Di umiso: Maipapaannuroten kadagiti Israelita ti linteg ti Sabbath sakbay pay a naawatda ti Linteg ni Moises.
Umiso: Kinuna ni Moises kadagiti Israelita: “Ni Jehova a Diostayo namatalged iti tulag kadatayo idiay Horeb,” ti lugar iti aglawlaw ti Bantay Sinai. Karaman iti dayta a tulag ti linteg ti Sabbath. (Deuteronomio 5:2, 12) Makita iti kapadasan dagiti Israelita mainaig iti Sabbath a baro dayta kadakuada. No an-annurotenen dagiti Israelita ti linteg ti Sabbath idi addada idiay Egipto, apay ngarud nga imbaga ti Dios a ti Sabbath ti mangipalagip kadakuada iti pannakaisalakanda iti Egipto? (Deuteronomio 5:15) Apay a masapul pay laeng a maibaga kadakuada a saanda nga agala iti manna iti maikapito nga aldaw? (Exodo 16:25-30) Ken apay a saanda nga ammo idi ti aramidenda iti daydiay immuna a nagsukir iti linteg ti Sabbath?—Numeros 15:32-36.
Di umiso: Agnanayon a tulag ti linteg ti Sabbath isu a masapul nga itultuloy latta a ngilinen.
Umiso: Adda dagiti patarus ti Biblia a nangdakamat iti Sabbath kas “tulag nga agnanayon.” (Exodo 31:16, Ti Biblia, Philippine Bible Society) Ngem mabalin met a ti kayat a sawen ti Hebreo a sao a naipatarus nga “agnanayon” ket “agpaut iti tiempo a saan a masinunuo ti pagpatinggaanna,” saan a kanayon nga “awan patinggana” ti kaipapananna. Kas pagarigan, inusar ti Biblia ti isu met laeng a sao a mangiladawan iti urnos ti kinapadi iti Israel, a pinagpatingga ti Dios agarup 2,000 a tawenen ti napalabas.—Exodo 40:15; Hebreo 7:11, 12.
Di umiso: Masapul a ngilinen dagiti Kristiano ti Sabbath gapu ta kasta met ti inaramid idi ni Jesus.
Umiso: Nginilin ni Jesus ti Sabbath gapu ta isu ket nayanak a Judio isu nga obligado a mangtungpal iti Linteg ni Moises. (Galacia 4:4) Idi natay ni Jesus, nagpatinggan dayta a Linteg ti tulag a pakairamanan ti Sabbath.—Colosas 2:13, 14.
Di umiso: Nginilin ni apostol Pablo ti Sabbath idi nagbalin a Kristiano.
Umiso: Saan a napan ni Pablo kadagiti sinagoga bayat ti Sabbath tapno makipagngilin kadagiti Judio. (Aramid 13:14; 17:1-3; 18:4) Imbes ketdi, maibatay iti kaugalianda idi a tiempo, inkasabana ti naimbag a damag kadagiti sinagoga kas met laeng ti ar-aramiden dagiti naimbitaran nga agpalawag iti sango dagiti adda sadiay nga agdaydayaw. (Aramid 13:15, 32) Nangaskasaba ni Pablo iti “tunggal aldaw,” saan laeng a no Sabbath.—Aramid 17:17.
Di umiso: Ti Nakristianuan a Sabbath ket Domingo.
Umiso: Awan mabasa iti Biblia a bilin kadagiti Kristiano nga ilasinda ti Domingo para iti panaginana ken panagdaydayaw. Para kadagiti nagkauna a Kristiano, ti Domingo ket aldaw ti panagtrabaho a kas kadagiti gagangay nga aldaw. Kuna ti The International Standard Bible Encyclopedia: “Idi laeng maikapat a siglo (4th century) a nangrugi a mangilin ti Sabbath iti Domingo, idi nga adda dagiti kita ti trabaho nga imbilin [ti pagano nga emperador a] ni Constantine a masapul a saan nga aramiden bayat ti Domingo.”a
Apay ngarud nga adda dagiti teksto a kasla mangipakpakita nga espesial nga aldaw ti Domingo? Kuna ti Biblia a nakisango ni apostol Pablo iti maysa a pannangan kadagiti kapammatianna “iti umuna nga aldaw ti lawas,” iti Domingo, ngem nainrasonan laeng dayta ta pumanawen ni Pablo iti kabigatanna. (Aramid 20:7) Kasta met, naibaga iti dadduma a kongregasion nga iti “tunggal umuna nga aldaw ti lawas,” iti Domingo, mangilasinda iti kuarta a pangtulong kadagiti agkasapulan, ngem praktikal laeng dayta a suhestion tapno maibadyetda ti kuartada. Maidulin dagita a kontribusion iti balayda, saan a maipan iti lugar a paggigimonganda.—1 Corinto 16:1, 2.
Di umiso: Saan nga umiso ti mangilasin iti maysa nga aldaw iti kada lawas para iti panaginana ken panagdaydayaw.
Umiso: Ipakita ti Biblia a makaammo ti tunggal Kristiano nga agdesision iti dayta a banag.—Roma 14:5.
a Kitaem met ti New Catholic Encyclopedia, Second Edition, Volume 13, panid 608.