Maaddaan iti Pammati a kas ken Abraham!

“Dagidiay mangannurot iti pammati isuda ti annak ni Abraham.”​—GALACIA 3:7.

 1. Kasano a napagballigian ni Abram ti baro a suot idiay Canaan?

PINANAWAN ni Abram ti nanam-ay a biag idiay Ur kas panagtulnogna iti bilin ni Jehova. Dagiti rigat a napasaranna kadagiti simmaganad a tawen ket pakauna laeng iti suot ti pammati a sanguenna idiay Egipto. Kuna ti salaysay ti Biblia: “Ita timmaud ti bisin iti daga.” Anian a naglaka koma para ken Abram ti agreklamo iti kasasaadna! Imbes ketdi, nangaramid kadagiti praktikal nga addang tapno maipaayna dagiti kasapulan ti pamiliana. “Ni Abram simmalog idiay Egipto tapno agtaeng sadiay kas ganggannaet, agsipud ta nakaro ti bisin iti daga.” Nalaka a madlaw idiay Egipto ti nagdakkelan a sangakabbalayan ni Abram. Tungpalen ngata ni Jehova dagiti karina ket salaknibanna ni Abram tapno saan a madangran?​—Genesis 12:10; Exodo 16:2, 3.

2, 3. (a) Apay nga inlimed ni Abram ti pudpudno a kinasiasino ni baketna? (b) Iti panangtamingna iti situasion, kasano ti panangtrato ni Abraham iti asawana?

² Mabasatayo idiay Genesis 12:11-13: “Naaramid nga apaman a nakaasidegen a sumrek iti Egipto, idin kinunana ken Sarai nga asawana: ‘Pangngaasim, ita! Pagaammok unay a maysaka a babai a napintas ti langana. Gapuna sigurado a mapasamak a makitadakanto dagiti Egipcio ket kunaendanto, “Daytoy ti asawana.” Ket sigurado a papatayendakto, ngem sika taginayonendakanto a sibibiag. Pangngaasim ta ibagam a kabsatka, tapno iti kasta naimbag koma ti lak-amko maigapu kenka, ket ti kararuak sigurado nga agbiagto gapu kenka.’” Nupay nasuroken nga 65 ti tawen ni Sarai, nakadkadlaw pay laeng ti kinapintasna. Dayta ti namagpeggad iti biag ni Abram.a (Genesis 12:4, 5; 17:17) Napatpateg pay, dagiti bambanag mainaig iti panggep ni Jehova ti nakatayá, ta imbagana a babaen ti bin-i ni Abram, dagiti amin a nasion iti daga bendisionandanto ti bagbagida. (Genesis 12:2, 3, 7) Yantangay awan pay ti putot ni Abram, nasken unay nga agtalinaed a sibibiag.

³ Kinasarita ni Abram ti asawana maipapan iti panagusar iti taktika nga immunan a nagnumuanda, awan sabali, ti panangibagana nga agkabsatda. Imutektekanyo a nupay adda autoridadna kas patriarka, saanna nga inabuso ti saadna no di ket dinawatna ti kooperasion ken suporta ni Sarai. (Genesis 12:11-13; 20:13) Iti daytoy a banag, nangipasdek ni Abram iti nagsayaat nga ulidan para kadagiti assawa a lallaki a mangwatwat iti naayat a kinaulo. Ni met Sarai, babaen ti panangidemostrana iti panagpasakupna, ket pagulidanan dagiti assawa a babbai itatta.​—Efeso 5:23-28; Colosas 4:6.

 4. Kasano ti rumbeng a panagtignay dagiti matalek nga adipen ti Dios itatta no agpeggad ti biag dagiti kakabsatda?

⁴ Maikuna ni Sarai nga agkabsatda ken Abram agsipud ta isu ket pudno a kabsatna iti ama. (Genesis 20:12) Kanayonanna, saan nga obligado ni Abram a mangibutaktak iti impormasion kadagiti tattao a saan a maikari iti dayta. (Mateo 7:6) Dagiti matalek nga adipen ti Dios iti moderno a tiempo ipangagda ti bilin ti Biblia nga agbalinda a napudno. (Hebreo 13:18) Kas pagarigan, pulos a saanda nga agulbod no pagsapataen ida ti korte. Nupay kasta, no agpeggad ti biag wenno espiritualidad dagiti kakabsatda, kas koma no panawen ti pannakaidadanes wenno sibil a riribuk, ipangagda ti balakad ni Jesus nga agbalinda a “naannad a kas kadagiti serpiente ket kaskasdi a nasingpet a kas kadagiti kalapati.”​—Mateo 10:16; kitaenyo Ti Pagwanawanan, Nobiembre 1, 1996, panid 18, parapo 19.

 5. Apay a situtulok ni Sarai nga agtulnog iti kalikagum ni Abram?

⁵ Kasano ti panagtignay ni Sarai iti kalikagum ni Abram? Dineskribir ni apostol Pedro dagiti babbai a kas kenkuana kas ‘mangin-inanama iti Dios.’ Gapuna, natarusan ni Sarai dagiti nainaig nga espiritual nga isyu. Malaksid iti dayta, ay-ayaten ken raraemenna ni lakayna. Pinili ngarud ni Sarai ti ‘agpasakup iti asawana’ ket inlimedna ti naasawaan a kasasaadna. (1 Pedro 3:5) Siempre, mamagpeggad kenkuana ti panangaramidna iti dayta. “Napasamak nga, apaman a simrek ni Abram iti Egipto, dagiti Egipcio nakitada ti babai, nga isu napintas unay. Ket isu nakita met dagiti prinsipe ni Faraon ket rinugianda nga idaydayaw ken Faraon, iti kasta ti babai naipan iti balay ni Faraon.”​—Genesis 12:14, 15.

Panangispal ni Jehova

6, 7. Ania a narikut a kasasaad ti nakaipasanguan da Abram ken Sarai, ket kasano nga inispal ni Jehova ni Sarai?

⁶ Anian a makariribuk daytoy kada Abram ken Sarai! Agparang a mamulitanen ni Sarai. Mainayon pay, yantangay dina ammo a naasawaanen ni Sarai, aglaplapusanan dagiti insagut ni Faraon ken ni Abram, iti kasta “naaddaan iti karkarnero ken bakbaka ken as-asno ken ad-adipen a lallaki ken ad-adipen a babbai ken as-asna ken kamkamelio.”b (Genesis 12:16) Sigurado a makarurod ni Abram kadagitoy a sagut! Nupay kasla nalidem ti sasaaden ti bambanag, saan a binaybay-an ni Jehova ni Abram.

⁷ “Idin ni Jehova sinagidna ni Faraon ken ti sangakabbalayanna babaen kadagiti dadakkel a saplit gapu ken Sarai, nga asawa ni Abram.” (Genesis 12:17) Nupay di naibaga no kasano, naibutaktak ken Faraon ti pudno a makagapu kadagitoy a “saplit.” Dagus a nagtignay: “Gapu iti dayta ni Faraon inayabanna ni Abram ket kinunana: ‘Ania daytoy inaramidmo kaniak? Apay a saanmo nga imbaga kaniak nga isu ket asawam? Apay a kinunam, “Isu kabsatko,” iti kasta alaek koman kas asawak? Ket ita adtoy ti asawam. Alaem ket mapankan!’ Ket ni Faraon nangiruar iti bilbilin kadagiti lallaki maipapan kenkuana, ket isu kinuyogda ken ti asawana ken ti isuamin nga adda kenkuana.”​—Genesis 12:18-20; Salmo 105:14, 15.

 8. Ania a kita ti pannalaknib ti inkari ni Jehova kadagiti Kristiano itatta?

⁸ Iti kaaldawantayo, saan a garantisaran ni Jehova a salaknibannatayo manipud iti ipapatay, krimen, bisin, wenno natural a didigra. Naikari kadatayo a kankanayon a salaknibannatayo ni Jehova kadagiti banag a mamagpeggad iti espiritualidadtayo. (Salmo 91:1-4) Ti kangrunaan a panangaramidna iti dayta ket babaen ti panangipaayna kadatayo kadagiti naintiempuan a pakdaar babaen ti Saona ken “ti matalek ken masirib nga adipen.” (Mateo 24:45) Ti ngay pangta nga ipapatay gapu iti pannakaidadanes? Nupay maipalubos a matay dagiti indibidual, saan a pulos nga ipalubos ti Dios a maikisap ti intero nga ilina. (Salmo 116:15) Ket no matay ti sumagmamano a matalek a tattao, makapagtalektayo nga agungardanto.​—Juan 5:28, 29.

Panagsakripisio Tapno Mataginayon ti Talna

 9. Ania ti mangipasimudaag a nagalis-alis ni Abram idiay Canaan?

⁹ Yantangay nalawag a naggibusen ti bisin idiay Canaan, “simmang-at ni Abram manipud Egipto, isu ken ti asawana ken ti amin nga adda kenkuana, ken ni Lot a naikuyog kenkuana, nga agturong idiay Negeb [ti medio natikag a lugar iti abagatan dagiti bantay ti Juda]. Ket ni Abram aduan unay idi kadagiti pangen ken pirak ken balitok.” (Genesis 13:1, 2) Makita ngarud dagiti agnanaed iti dayta a lugar a ni Abram ket mannakabalin ken adda impluensiana, maysa a nabileg a panguluen. (Genesis 23:6) Awan ti tarigagay ni Abram nga agindeg a permanente ken makiraman iti politika dagiti Canaanita. Imbes ketdi, “napan a nagalis-alis iti pakarso manipud Negeb ken agturong iti Bethel, nga agturong iti disso a sadiay idi ti immuna nga ayan ti toldana iti nagbaetan ti Bethel ken Ai.” Kas iti sigud, inyun-una ni Abram ti panagdayaw ken Jehova iti sadinoman a papananna.​—Genesis 13:3, 4.

10. Ania a parikut ti timmaud iti nagbabaetan dagiti agtartaraken kadagiti animal da Abram ken Lot, ket apay a nasken a mataming a dagus?

¹⁰ “Ita ni Lot, a kumuykuyog idi ken Abram, nagikut met iti karkarnero ken bakbaka ken toltolda. Gapuna saanen a kabalinan ti daga nga agnaedda amin a sangsangkamaysa, agsipud ta immadu dagiti sanikuada ket saanda a mabalin ti agnaed amin a sangsangkamaysa. Ket timmaud ti riri iti nagbaetan dagiti agtartaraken kadagiti dinguen ni Abram ken dagiti agtartaraken kadagiti dinguen ni Lot; ket iti dayta a tiempo agnanaed idi ti Canaanita ken ti Perizeo iti daga.” (Genesis 13:5-7) Awan ti umdas a danum ken pagpaaraban iti daga a pangbiag kadagiti arban da Abram ken Lot. Gapuna, timmanor ti rinnisiris ken binnusor iti nagbabaetan dagiti agtartaraken. Ti kasta a panagririri ket saan a maiparbeng kadagiti agdaydayaw iti pudno a Dios. No agtultuloy daytoy a gulo, mabalin nga agbanag iti permanente a guranggura. Gapuna, kasano a tamingen ni Abram daytoy a situasion? Inamponna ni Lot kalpasan ti ipapatay ti ama ni Lot, a nalabit pinadakkelna a kas bukodna nga anak. Kas in-inauna kadakuada a dua, saan aya a maiparbeng a ni Abram ti mangala iti kasayaatan?

11, 12. Ania ti sipaparabur nga intukon ni Abram ken ni Lot, ket apay a saan a nainsiriban ti pili ni Lot?

¹¹ Ngem “ni Abram kinunana ken Lot: ‘Pangngaasim, dika bay-an a ti aniaman a panagririri agtultuloy iti nagbaetanta ken iti nagbaetan dagiti pumapastorko ken dagiti pumapastormo, ta agkakabsattayo. Saan aya a madadaan nga agpaay kenka ti intero a daga? Pangngaasim, suminaka kaniak. No mapanka iti makannigid, ngarud mapanakto iti makannawan; ngem no mapanka iti makannawan, ngarud mapanakto iti makannigid.’” Iti asideg ti Bethel adda ti maaw-awagan idi iti “maysa kadagiti kadakkelan a pagsaripatpatan ti Palestina.” Nalabit a manipud sadiay “intannawag ni Lot dagiti matana ket nakitana ti intero a Distrito ti Jordan, nga isuamin dayta ket nasayaat-pannakapadanumna a rehion sakbay a rinebbek ni Jehova ti Sodoma ken Gomorra, kas iti minuyongan ni Jehova, kas iti daga ti Egipto agingga iti Zoar.”​—Genesis 13:8-10.

¹² Nupay ti Biblia deskribirenna ni Lot kas “nalinteg,” gapu iti sumagmamano a rason saanna a pinabus-oyan ni Abram iti daytoy a banag, ket agparang a kasla saan a nagpabalakad iti laklakay. (2 Pedro 2:7) “Pinili ni Lot maipaay iti bagina ti intero a Distrito ti Jordan, ket ni Lot inyakarna ti pakarsona iti daya. Gapuna nagsinada ti maysa manipud iti sabali. Ni Abram nagnaed iti daga ti Canaan, ngem ni Lot nagnaed iti tengnga dagiti siudad ti Distrito. Kamaudiananna nangibangon iti tolda iti asideg ti Sodoma.” (Genesis 13:11, 12) Nadur-as ti Sodoma ket adu a material a pagnam-ayan ti adda sadiay. (Ezequiel 16: 49, 50) Nupay agparang a kasla nainsiriban ti pili ni Lot no material ti pagsasaritaan, nakapuy a pili dayta no iti naespirituan. Apay? Agsipud ta “dagiti lallaki ti Sodoma dakesda ken nakaroda a managbasol maikaniwas ken Jehova,” kuna ti Genesis 13:13. Ti pangngeddeng ni Lot nga umakar sadiay ket pakaigapuanto ti adu a ladingit iti pamiliana.

13. Kasano a ti ulidan ni Abram ket makatulong kadagiti Kristiano a mabalin a nairaman iti pinansial a supiat?

¹³ Nupay kasta, imparangarang ni Abram ti pammatina iti kari ni Jehova a tagikuaento ti bin-ina ti intero a daga; saan a nakisubang gapu iti bassit a benneg dayta a daga. Sipaparabur a nagtignay maitunos iti prinsipio a nayebkas idi agangay iti 1 Corinto 10:24: “Tunggal maysa itultuloyna koma a sapulen, saan a ti bukodna a pagsayaatan, no di ket ti pagsayaatan ti sabali a tao.” Nagsayaat a pammalagip daytoy kadagidiay a nalabit nairaman iti pinansial a supiat iti maysa a kapammatian. Imbes a surotenda ti balakad ti Mateo 18:15-17, dagiti dadduma indarumda dagiti kakabsatda iti korte. (1 Corinto 6:1, 7) Ipakita ti ulidan ni Abram a nasaysayaat ti agsagaba iti pinansial a pannakalugi ngem ti mangyeg iti pakaumsian ti nagan ni Jehova wenno madadael ti talna ti kongregasion Kristiano.​—Santiago 3:18.

14. Kasano a mabendisionan ni Abram gapu iti kinaparaburna?

¹⁴ Mabendisionan ni Abram gapu iti kinaparaburna. Kinuna ti Dios: “Aramidekto ti bin-im a kas kadagiti binukel ti tapok ti daga, tapno, no ti maysa a tao kabaelanna a bilangen dagiti binukel ti tapok ti daga, iti kasta ti bin-im mabalin a bilangen.” Anian a makaparegta daytoy a palgaak para iti awanan anak a ni Abram! Simmaganad, imbilin ti Dios: “Tumakderka, sursorem ti daga iti kaatiddogna ken iti kaakabana, agsipud ta itdek kenka dayta.” (Genesis 13:16, 17) Saan, di mapalubosan ni Abram nga agindeg iti nanam-ay a kasasaad ti maysa a siudad. Masapul nga agtalinaed a naisina kadagiti Canaanita. Dagiti Kristiano itatta masapul met nga agtalinaedda a naisina iti lubong. Saanda nga ibilang ti bagbagida a natantan-ok ngem iti sabsabali, ngem saanda a sisisinged a makitimpuyog iti asinoman a mabalin a mangsulbog kadakuada a makiraman iti di nainkasuratan a kondukta.​—1 Pedro 4:3, 4.

15. (a) Ania ti pateg dagiti panagakar-akar ni Abram? (b) Ania nga ulidan ti impasdek ni Abram para kadagiti Kristiano a pamilia ita?

¹⁵ Idi panawen ti Biblia, sakbay a matagikua ti maysa a tao ti maysa a daga, maipalubos a sukimatenna dayta. Ngarud, ti panagakar-akar ket mabalin a nagserbi kas agtultuloy a palagip a dumtengto ti aldaw a daytoy a daga ket agpaayto iti kaputotan ni Abram. Situtulnog a “ni Abram nagtultuloy nga agnaed kadagiti tolda. Idi agangay immay ket nagnaed iti tengnga dagiti dadakkel a kayo ti Mamre, nga adda idiay Hebron; ket sadiay nangbangon iti maysa nga altar ken Jehova.” (Genesis 13:18) Naminsan manen nga indemostra ni Abram a masapul nga iyun-unana ti panagdayawna. Ti kadi panagadal ti pamilia, panagkararag ti pamilia, ken pannakigimong ti kangrunaan iti pamiliayo?

Dagiti Iraraut ti Kabusor

16. (a) Apay a makapadanag dagiti panglukat a sasao ti Genesis 14:1? (b) Ania ti makagapu iti iraraut dagiti uppat nga ari ti daya?

¹⁶ “Ita naaramid iti kaaldawan da Amrafel nga ari ti Sinar, Arioc nga ari ti Elasar, Kedorlaomer nga ari ti Elam,c ken Tidal nga ari ti Goiim, a dagitoy nakigubatda.” Iti orihinal a Hebreo, dagiti panglukat a sasao (“Ita naaramid iti kaaldawan dagiti . . . ”) ket makapadanag, a tuktukoyenna ti “panawen ti pannakasuot nga agpatingga iti pannakabendision.” (Genesis 14:1, 2, footnote iti New World Translation of the Holy Scriptures​—With References) Nangrugi ti suot idi rimmaut dagiti uppat nga ari ti daya ken dagiti buyotda tapno rebbekenda ti Canaan. Ti panggepda? Tapno paksiatenda ti panagrebelde dagiti lima a siudad ti Sodoma, Gomorra, Adma, Zeboiim, ken Bela. Iti panangparmekda iti amin nga ibubusor, “nagmartsada a kas nagaliansa nga agturong iti Nababa a Tanap ti Siddim, awan sabali, ti Asin a Baybay.” Agnanaed idi ni Lot ken ti pamiliana iti asideg.​—Genesis 14:3-7.

17. Apay a nasubok ti pammati ni Abram idi nakautibo ni Lot?

¹⁷ Dagiti ari ti Canaan sirurungsot a sinarangetda dagiti rimmaut, ngem nagsagabada iti nakababain a pannakaabak. “Kalpasanna dagiti nagballigi innalada dagiti amin a sanikua ti Sodoma ken Gomorra ken isuamin a taraonda ket napandan. Innalada met ni Lot nga anak ti kabsat ni Abram ken dagiti sanikuana ket nagtultuloyda iti dalanda. Isu agnanaed idin idiay Sodoma.” Nakagteng ken Abram ti damag maipapan kadagitoy a nakaam-amak a pasamak: “Kalpasan dayta immay ti maysa a tao a nakatalaw ket imbagana ken Abram a Hebreo. Isu agtabtabernakulo idin iti tengnga dagiti dadakkel a kayo ni Mamre nga Amoreo, ti kabsat ni Escol ken kabsat ni Aner; ket kakappon ida ni Abram. Iti kasta nangngeg ni Abram a ti kabsatna nakautibo.” (Genesis 14:8-14) Anian a pannubok iti pammati! Babalawen ngata ni Abram ti kaanakanna gapu ta innalana ti kasayaatan iti daga? Laglagipenyo met a dagiti rimmaut ket naggapu iti daga a dimmakkelanna, idiay Sinar. No makibakal kadakuada, mapukaw ti aniaman a posibilidad a makasubli iti ilina. Malaksid iti dayta, ania koma ti maaramidan ni Abram maibusor iti maysa nga armada a di nabalinan a parmeken dagiti nagkakappon a buyot ti Canaan?

18, 19. (a) Kasano a naispal ni Abram ni Lot? (b) Asino ti napadayawan iti daytoy a panagballigi?

¹⁸ Insaad manen ni Abram ti naan-anay a panagtalekna ken Jehova. “Gapu iti dayta inurnongna dagiti nasanay a lallakina, tallo gasut ken sangapulo ket walo nga adipen a nayanak iti sangakabbalayanna, ket kimmamatda agingga idiay Dan. Ket iti rabii inkeddengna ti panangbingbingay kadagiti puersana, isu ken dagiti adipenna, maibusor kadakuada, ket iti kasta inabakna ida ken intultuloyna a kinamat ida agingga iti Hoba, nga adda iti amianan ti Damasco. Ket binawina amin dagiti sanikua, ket nabawina met ni Lot a kabsatna ken dagiti sanikuana ken kasta met dagiti babbai ken dagiti umili.” (Genesis 14:14-16) Imparangarang ni Abram ti nabileg a pammati ken Jehova, nga indauluanna iti panagballigi ti basbassit nga amang a buyotna, ket inispalna ni Lot ken ti pamiliana. Kalpasanna, ni Abram ket sinabat ni Melquisedec, nga ari ken padi ti Salem. “Ni Melquisedec nga ari ti Salem nangiruar iti tinapay ken arak, ket isu padi idi ti Kangatuan a Dios. Kalpasanna binendisionanna ket kinunana: ‘Ni Abram ket bendito koma ti Kangatuan a Dios, Namataud iti langit ken daga; ket bendito koma ti Kangatuan a Dios, a nangyawat kadagiti manangirurumen kenka ita imam!’ Iti kasta nangted kenkuana ni Abram iti apagkapullo ti isuamin.”​—Genesis 14:18-20.

¹⁹ Wen, kukua ni Jehova ti balligi. Gapu iti pammatina, naminsan manen a napasaran ni Abram ti panangispal ni Jehova. Saan a makiraman ita ti ili ti Dios iti literal a gubat, ngem adu ti sarsarangtenda a pannubok ken karit. Ipakita ti sumaruno nga artikulo no kasano a ti ulidan ni Abram ket makatulong kadatayo a mangsaranget a sibaballigi kadagita.

[Footnotes]

Tinandaananyo Kadi?

• Kasano a nasubok ti pammati ni Abram idi dimteng ti bisin iti daga ti Canaan?

• Kasano nga agpada a nangipasdek da Abram ken Sarai iti nasayaat nga ulidan para kadagiti assawa a lallaki ken babbai itatta?

• Aniada a leksion ti maadaltayo iti panangtaming ni Abram iti supiat iti nagbabaetan dagiti adipenna ken dagiti adipen ni Lot?

[Ladawan iti panid 22]

Saan nga impapilit ni Abram dagiti kalinteganna no di ket inyun-unana dagiti pagimbagan ni Lot imbes a ti bukodna

[Ladawan iti panid 24]

Impakita ni Abram ti panagtalekna ken Jehova idi inispalna ni Lot a kaanakanna