Ipakitam ti Panagayat ken Panagraem Babaen ti Panangmedmedmo iti Dilam
“Ayaten koma ti tinunggal maysa kadakayo ti asawana a babai a kas ti panagayatna iti bagina; iti sabali a bangir, ti babai rebbeng nga addaan iti nauneg a panagraem iti asawana.”—EFESO 5:33.
1, 2. Ania a napateg a saludsod ti nasken nga imtuoden dagiti naasawaan, ken apay?
IPAPANTAYO a nakaawatka iti maysa a nabungon a regalo nga adda nakasurat: “Annadam.” Kasanom nga annadan dayta a sagut? Sigurado nga iyalikakam dayta tapno saan a madadael. Komusta met ti sagut a panagasawa?
2 Kastoy ti kinuna ti Israelita a balo a ni Noemi kadagiti agkabannuag a babbai a da Orpa ken Ruth: “Sagutannakayo koma ni Jehova, ket makasarakkayo iti lugar a paginanaan tunggal maysa iti balay ti asawana.” (Ruth 1:3-9) No maipapan iti maysa a nasayaat nga asawa a babai, kuna ti Biblia: “Ti tawid kadagiti amma isu ti balay ken kinabaknang, ngem ti masirib nga asawa a babai aggapu ken Jehova.” (Proverbio 19:14) No naasawaanka, masapul a matmatam ti asawam kas sagut manipud iti Dios. Kasano ti panangtratom iti dayta a sagut ti Dios kenka?
3. Ania ti balakad ni Pablo a rumbeng nga ipangag dagiti assawa a lallaki ken babbai?
3 Iti suratna kadagiti Kristiano idi umuna a siglo, kinuna ni apostol Pablo: “Ayaten koma ti tinunggal maysa kadakayo ti asawana a babai a kas ti panagayatna iti bagina; iti sabali a bangir, ti babai rebbeng nga addaan iti nauneg a panagraem iti asawana.” (Efeso 5:33) Usigentayo no kasano a dagiti assawa a lallaki ken babbai mayaplikarda daytoy a balakad no maipapan iti panagsasaoda.
Liklikanyo ti “Di Matngelan a Makadangran a Banag”
4. Kasano a mabalin a makapasakit wenno makapaimbag ti dila?
4 Sigun iti mannurat iti Biblia a ni Santiago, ti dila ket “maysa a di matngelan [wenno di mamedmedan] a makadangran a banag” a ‘napno iti makapapatay a sabidong.’ (Santiago 3:8) Ammo ni Santiago daytoy a napateg a kinapudno: Makadangran ti di mamedmedan a dila. Awan duadua nga ammona ti proverbio iti Biblia nga agkuna a dagiti nadarasudos a sasao ket mayarig “kadagiti panangsugat [wenno panangduyok] ti kampilan.” Maisupadi iti dayta, kunaen ti isu met laeng a proverbio a ‘makapaimbag ti dila dagidiay masirib.’ (Proverbio 12:18) Wen, adda nabileg nga epekto dagiti sasao. Mabalin a makapasakit wenno makapaimbag. Ania ti marikna ti asawam iti wagas ti pannakisaritam kenkuana? No damagem dayta kenkuana, ania ti sungbatna?
5, 6. Apay a marigatan ti dadduma a mangmedmed iti dilada?
5 No nayugaliyo ti mangisawang kadagiti nasakit a sasao kadagiti assawayo, kabaelanyo pay a balbaliwan dayta. Ngem kasapulanyo ti agregget. Apay? Ti maysa a makagapu isu ti kinaimperpektotayo. Adda dakes nga epekto ti natawid a basol no iti wagas ti panangmatmat ken pannakisaotayo iti maysa ken maysa. “No ti asinoman saan a maitibkol iti sao,” insurat ni Santiago, “daytoy ket perpekto a tao, a kabaelanna met a ngedngedan ti intero a bagina.”—Santiago 3:2.
6 Malaksid iti kinaimperpekto, adda met epekto ti dimmakkelan a pamilia. Dadduma ti dimmakkel iti pagtaengan a dagiti nagannak “saan a sidadaan iti aniaman a tulagan, . . . awanan panagteppel, narungsot.” (2 Timoteo 3:1-3) Masansan a kastanto met ti kababalin dagidiay dimmakkel iti kasta a pamilia inton adultoda. Siempre, saan a mabalin a pagpambar ti kinaimperpekto wenno saan a nasayaat a pannakapadakkel tapno ibaga ti maysa a dinan mabalin nga iwaksi ti makadangran a panagsasaona. Nupay kasta, gapu ta naammuantayo dagitoy a bambanag, ad-adda a maawatantayo no apay a marigatan ti dadduma a mangmedmed iti dilada a mangisawang kadagiti makadangran a sasao.
‘Iwaksi ti Panangpadakes’
7. Ania ti kayat a sawen ni Pedro idi binalakadanna dagiti Kristiano nga ‘iwaksida ti amin a kita ti panangpadpadakes’?
7 Aniaman ti makagapu, ti makadangran a panagsasao ket mangipamatmat nga awan panagayat ken panagraemmo iti asawam. Adda ngarud nasayaat a rason no apay a binalakadan ni Pedro dagiti Kristiano nga ‘iwaksida ti amin a kita ti panangpadpadakes.’ (1 Pedro 2:1) Ti Griego a sao a naipatarus kas “panangpadpadakes” kaipapananna “manginsulto a sasao.” Iyallatiwna ti kapanunotan a ‘pagsasawan ti maysa.’ Anian a mayanatup dayta a panangiladawan iti epekto ti saan a mamedmedan a dila!
8, 9. Ania ti mabalin a resulta ti makainsulto a sasao, ken apay a nasken a liklikan dayta dagiti agassawa?
8 Nalabit a kasla saan a dakkel a banag ti makainsulto a panagsasao, ngem panunotenyo no ania ti mapasamak no kasta ti panagsasao ti asawa a lalaki wenno babai. No ti maysa awaganna ti asawana kas maag, sadut, wenno managimbubukodan, kasla ibagbagana a mabalin a magupgop ti kinatao ti asawana babaen ti uray maysa laeng a sao―daydiay pay met mangipababa! Anian a nagulpit ti kasta. Komusta met dagiti nalabes a pammabasol a mangitampok kadagiti pagkurangan ti maysa nga asawa? Saan aya a talaga a kinamanaglablabes no kunam a “Kanayonka la a naladaw” wenno “Dika pulos umim-imdeng kaniak”? Dagiti kastoy a sasao ti mabalin a mangituggod iti maysa a mangikalintegan iti bagina. Kas resultana, mabalin a tumaud ti nakaro a panagsupiat.―Santiago 3:5.
9 Tumaud ti tension iti nagbaetan ti agassawa no nabuyogan iti makainsulto a sasao ti panagsaritada, a mabalin a mangyeg kadagiti makadangran a resulta. Kuna ti Proverbio 25:24: “Nasaysayaat ti agnaed iti rabaw ti nagsulian ti atep ngem ti makipagnaed iti mannakirupir nga asawa a babai, nupay addada iti maymaysa a balay.” Siempre, agaplikar met dayta iti mannakisupiat nga asawa a lalaki. Inton agangay, dagiti makapasakit a sasao ti mangdadael iti relasion ti agassawa, a nalabit mangiparikna iti lalaki wenno iti babai nga isu ket saan nga ay-ayaten ti asawana, wenno saan pay ketdi a maikari iti pammateg. Nalawag a masapul a mamedmedan ti dila. Ngem kasano a maaramid dayta?
‘Ngedngedan ti Dila’
10. Apay a napateg a medmedan ti dila?
10 “Ti dila,” kuna ti Santiago 3:8, “awan asinoman iti sangatauan ti makapaamo iti dayta.” Nupay kasta, no kasano a ti maysa a kumakabalio usarenna ti rienda a mangkontrol iti panagtaray ti kabalio, masapul met nga ikagumaantayo a medmedan ti dilatayo. “No ti asinoman a tao pagarupenna iti bagina nga isu maysa a pormal a managdaydayaw ket kaskasdi a saanna a ngedngedan ti dilana, no di ket itultuloyna nga allilawen ti bukodna a puso, ti porma ti panagdaydayaw daytoy a tao ket barengbareng.” (Santiago 1:26; 3:2, 3) Ipakita dagitoy a sasao a serioso a banag no kasanoyo nga usaren ti dilayo. Saanna laeng nga apektaran ti relasionyo nga agassawa; apektaranna met ti mismo a relasionyo ken ni Jehova a Dios.―1 Pedro 3:7.
11. Kasano a malapdan a dumakkel ti bassit a riri?
11 Nainsiriban nga annadam no kasanoka a makisarita iti asawam. No tumaud ti maysa a nabara a situasion, ikagumaam a sebseban dayta. Usigenyo ti kapadasan ni Isaac ken ti asawana a ni Rebecca, kas nailanad iti Genesis 27:46–28:4: “Ni Rebecca kinunkunana ken Isaac: ‘Karurodko daytoy biagko gapu iti annak a babbai ni Het. No ni Jacob mangalanto iti asawa manipud iti annak a babbai ni Het a kas kadagitoy manipud iti annak a babbai ti daga, ania ti mamaay ti biag kaniak?’” Awan ti mangipakita a sigugubsang a nagtignay ni Isaac iti dayta a situasion. Imbes ketdi, imbaonna ti anakna a ni Jacob tapno agbirok iti asawaenna a managbuteng iti Dios ket iti kasta, saan a mangyeg iti kanayonan a panagtuok ken ni Rebecca. Ipapantayo nga adda diyo nagkinnaawatan nga agassawa. Imbes a pabasolenyo ti asawayo, malapdan a dumakkel ti riri no pagsaritaanyo no ania a talaga ti parikut. Kas pagarigan, imbes nga ibagam, “Awan pay panawenmo kaniak!” apay a dimo kunaen, “Kayatko koma nga ad-adu ti panawenta iti maysa ken maysa”? Ti koma parikut ti ikkanyo iti atension, saan laeng a ti tao. Liklikan ti pagannayasan nga ipatuldo no asino ti husto ken no asino ti nagkamali. “Surotentayo koma ti bambanag a mamataud iti talna ken ti bambanag a makapabileg iti maysa ken maysa.”—Roma 14:19.
Iwaksiyo ti ‘Makadangran a Kinapait, Unget, ken Pungtot’
12. Tapno mamedmedan ti dila, ania ti rumbeng nga ikararagtayo, ken apay?
12 Ti panangmedmed iti dila ket saan laeng a basta panangannad no ania ti sawentayo. No an-anagen ngamin, ti sasaotayo ket ebkas ti linaon ti isip ken pusotayo. Kinuna ni Jesus: “Ti naimbag a tao mangiruar iti naimbag manipud iti naimbag a gameng ti pusona, ngem ti nadangkes a tao iruarna ti dakes manipud iti nadangkes a gamengna; ta manipud iti naruay iti puso agsao ti ngiwatna.” (Lucas 6:45) Tapno ngarud mamedmedanyo ti dilayo, nalabit a kasapulan met nga ikararagyo ti inyararaw ni David: “Parsuaem kaniak ti mismo a puso a nasin-aw, O Dios, ket ikabilmo iti unegko ti maysa a baro nga espiritu, daydiay natibker.”—Salmo 51:10.
13. Kasano a ti makadangran a kinapait, unget, ken pungtot mabalin nga agresultada iti nabassawang a panagsasao?
13 Indagadag ni Pablo kadagiti taga-Efeso a liklikanda saan laeng a dagiti makapasakit a sasao no di ket uray ti rikna a nakaigapuan ti pannakaisawang dagita. Insuratna: “Maikkat koma kadakayo ti isuamin a makadangran a kinapait ken unget ken pungtot ken panagririaw ken nabassawang a panagsasao agraman ti isuamin a kinadakes.” (Efeso 4:31) Imutektekanyo ta sakbay a dinakamatna ti “panagririaw ken nabassawang a panagsasao,” dinakamat ni Pablo ti “makadangran a kinapait ken unget ken pungtot.” Dayta a pungtot a mabembemben iti barukong ti maysa a tao ket posible a bumtak a kas makadangran a sasao. Gapuna, imtuodenyo iti bagiyo: ‘Mangimulmulaak kadi iti sakit ti nakem ken gura iti pusok? Nalakaak kadi nga “agpungtot”?’ (Proverbio 29:22) No wen ti sungbatmo kadagita, ikararagmo a tulongannaka ti Dios a mangdaer kadagita a pagannayasan ken mangwatwat iti panagteppel tapno malapdam a bumtak ti ungetmo. Kuna ti Salmo 4:4: “Aglagawkayo, ngem dikay agbasol. Agsaokayo iti pusoyo, iti rabaw ti pagiddaanyo, ket agulimekkayo.” No makapungtotka ket mariknam a kasla dikan makapagteppel, surotem ti balakad ti Proverbio 17:14: “Gapuna sakbay a tumbuak ti riri, pumanawkan.” Adaywam pay biit ti situasion agingga a bumaaw ti pungtotmo.
14. Kasano a ti sakit ti nakem maapektaranna ti relasion ti agassawa?
14 Saan a nalaka a kontrolen ti gura ken unget, nangnangruna no maigapu dayta iti inawagan ni Pablo kas “makadangran a kinapait.” Ti Griego a sao nga inusar ni Pablo ket mangipamatmat iti “sakit ti nakem a dina kayat ti makikappia” ken ‘addaan gura a mangilislista iti kamali.’ No dadduma, ti panagbinnusor ket mayarig iti maysa a dakkel a pader iti nagbaetan ti agassawa, maysa a kasasaad a mabalin nga agpaut. Mabalin a karimonmonton ti asawam no saan a naan-anay a marisut ti parikut. Nupay kasta, saan a makatulong ti panangimula iti sakit ti nakem maibatay kadagiti naglabas a basol ti asawa. Saanen a mabaliwan ti napasamak. Nasken a lipatenen ti basol a napakawan. Ti ayat “saanna nga ing-ingpen ti pannakadangran.”—1 Corinto 13:4, 5.
15. Kadagidiay nayugalida ti agsao iti nagubsang, ania ti tumulong kadakuada a mangbalbaliw iti wagas ti panagsasaoda?
15 Kasano no nagubsang ti panagsasaom gapu ta dimmakkelka iti pamilia a kasta ti panagsasaona? Mabalinmo ti agbalbaliw. Iti adun a benneg ti biagmo, impakitam ti panagteppel tapno maliklikam nga aramiden ti maysa a banag. Ania met ti kayatmo nga aramiden no maipapan iti panagsasaom? Agsardengka kadi sakbay nga agbalin a makapasakit dagiti sasaom? Nalabit a kayatmo nga aramiden ti kinuna ti Efeso 4:29: “Saan koma a rummuar iti ngiwatyo ti rinuker a sasao.” Tapno maaramidam dayta, ‘uksobem ti daan a personalidad agraman dagiti aramidna, ket kawesam ti bagim iti baro a personalidad, a babaen iti umiso a pannakaammo mapabpabaro maitunos iti ladawan Daydiay nangparsua iti dayta.’—Colosas 3:9, 10.
Nasken ti “Kompidensial a Saritaan”
16. Apay a pagdaksan ti agassawa ti saanda a panagtungtong?
16 Imbes a marisut ti parikut, mabalin a dakdakes ti pagbanaganna no liklikam a kasarita ti asawam. Sabagay, maaramidmo ti kasta no dadduma saan a gapu ta kayatmo a dusaen ti asawam, no di ket mabalin a resulta dayta ti pannakapaay wenno pannakaupaymo. Ngem ad-adda a kumaro ti agdama a parikut no dikay pagtungtongan dayta. Kas kinuna ti maysa nga asawa a babai, “uray no agsarsaritakamin, pulos a saanmi a pinagtungtongan wenno sinolbar ti parikut.”
17. Ania ti nasken nga aramiden dagiti Kristiano no adda parikut ti relasionda nga agassawa?
17 No agtultuloy ti parikut ti agassawa, awan ti pangalistuan. Kuna ti Proverbio 15:22: “Adda pannakapaay dagiti gakat no sadino nga awan ti kompidensial a saritaan, ngem iti kinaadu dagiti manangbalakad adda maitungpal.” Masapul nga agtugawkayo nga agassawa ket pagsaritaanyo ti parikut. Ikagumaanyo nga imdengan ken tarusan ti asawayo. No kasla narigat nga aramiden dayta, apay a dikayo agpatulong kadagiti papanglakayen iti kongregasion Kristiano? Adda pannakaammoda iti Kasuratan ken aduanda iti kapadasan ken nasigoda a mangyaplikar kadagiti prinsipio ti Biblia. Dagita a lallaki ket “kas paglemmengan a lugar manipud iti angin ken lugar a pakaitalimengan manipud iti natutudo a bagyo.”—Isaias 32:2.
Mapagballigianyo ti Dangadang
18. Ania a pannakidangadang ti nadeskribir iti Roma 7:18-23?
18 Maysa a pannakidangadang ti panangmedmed iti dilatayo, kasta met ti panangkontrol kadagiti tignaytayo. Iti panangdeskribirna iti karit a nakaipasanguanna, insurat ni apostol Pablo: “Ammok a kaniak, kayatna a sawen, iti lasagko, awan agnanaed a naimbag; ta adda kaniak ti pannakabael nga agtarigagay, ngem awan ti pannakabael nga agaramid iti nasayaat. Ta ti naimbag a kayatko diak aramiden, no di ket ti dakes a diak kayat isu ti an-annurotek. No, ita, ti diak kayat isu ti aramidek, daydiay mangar-aramid iti dayta ket saanen a siak, no di ket ti basol nga agnanaed kaniak.” Gapu ‘iti basol nga adda iti kamkamengtayo,’ agannayastayo a mangusar iti dilatayo ken dadduma a kameng ti bagitayo iti di umiso a pamay-an. (Roma 7:18-23) Nupay kasta, nasken a makidangadangtayo, ket mapagballigiantayo dayta babaen iti tulong ti Dios.
19, 20. Kasano a ti ulidan ni Jesus matulonganna dagiti agassawa a mangmedmed iti dilada?
19 Iti maysa a relasion nga adda panagayat ken panagraem, awan ti lugar dagiti makapasakit ken nasabrak a sasao. Panunotenyo ti ulidan nga impasdek ni Jesu-Kristo maipapan iti dayta a banag. Saan a pulos a nangisawang ni Jesus kadagiti makapainsulto a sasao kadagiti adalanna. Uray iti maudi a rabiina ditoy daga, ti Anak ti Dios dina binugkawan dagiti adalanna idi nagririkiaranda no asino ti katan-okan kadakuada. (Lucas 22:24-27) “Assawa a lallaki,” ibalakad ti Biblia, “itultuloyyo nga ayaten dagiti assawayo, no kasano a ti Kristo inayatna met ti kongregasion ken inyawatna ti bagina a maipaay iti dayta.”—Efeso 5:25.
20 Komusta met dagiti assawa a babbai? “Rebbeng nga addaan iti nauneg a panagraem iti asawana.” (Efeso 5:33) Ti kadi babai a mangraraem iti asawana bugkawanna ni lakayna, a mangisawang kadagiti makadangran a sasao? “Kayatko a maammuanyo a ti ulo ti tunggal lalaki isu ti Kristo,” insurat ni Pablo, “ket ti ulo ti babai isu ti lalaki; ket ti ulo ti Kristo isu ti Dios.” (1 Corinto 11:3) Rumbeng nga agpasakup dagiti assawa a babbai kadagiti uloda no kasano nga agpaspasakup ni Kristo iti Ulona. (Colosas 3:18) Nupay awan ti imperpekto a tao a naan-anay a makatulad ken ni Jesus, ti panangikagumaan a ‘mangsurot a sisisinged kadagiti addangna’ ket makatulong kadagiti agassawa nga agballigi maibusor iti di umiso a panangusar iti dila.—1 Pedro 2:21.
Ania ti Naadalyo?
• Kasano a madangran ti relasion ti agassawa no saanda a medmedan ti dilada?
• Apay a narigat a mamedmedan ti dila?
• Ania ti tumulong kadatayo a mangkontrol iti panagsasaotayo?
• Ania ti nasken nga aramidenyo no adda parikut ti relasionyo nga agassawa?
[Ladawan iti panid 24]
Makaipaay dagiti papanglakayen iti tulong a naibatay iti Biblia