PANAGANAK, PANAGIPASNGAY

Ti Hebreo a sao a ya·ladhʹ ket kaipapananna ti “agpasngay; mangpataud; isu ti ama.” (Ge 4:1, 2; 16:15; 30:39; 1Cr 1:10) Nainaig dayta iti yeʹledh (“ubing” [Ge 21:8]), moh·leʹdheth (nakayanakan; pagtaengan; kakabagian [Ge 31:13, Rbi8 ftn]), ken toh·le·dhohthʹ (pakasaritaan; historikal a namunganayan; dagiti pannakapataud; listaan ti kapuonan [Ge 2:4, Rbi8 ftn; Mt 1:1, Rbi8 ftn]). Nupay kangrunaan a maar-aramat ti Hebreo a termino a chil (wenno, chul) mainaig iti panagpasikal, nausar dayta iti Job 39:1 ken Proverbio 25:23 a tumukoy iti panagpasngay. (Idiligyo ti Isa 26:17, 18.) Ti Griego a termino a gen·naʹo ket kaipapananna ti “isu ti ama; agbalin nga ina; ipasngay; mayanak.” (Mt 1:2; Lu 1:57; Jn 16:21; Mt 2:1) Ti tiʹkto ket naipatarus a ‘mangipasngay.’​—Mt 1:21.

Ti panagipasngay ket pribilehio nga impaay ti Namarsua kadagiti babbai laeng. Gapu iti dayta, dinisenio ida ti Dios iti naisangsangayan a pamay-an ken impaayna kadakuada ti kasapulan maipaay iti dayta a pribilehio. Ti bilin a naited idiay Eden iti umuna a pagassawaan ken idi agangay naulit kadagiti nakalasat iti Layus ramanenna ti panagsikog ken panagipasngay iti annak. (Ge 1:28; 9:7) Nupay kasta, gapu iti basol ken kinasukir, kinuna ni Jehova ken Eva mainaig iti panagipasngayna iti anak: “Paaduekto unay ti rigat ti panagsikogmo; kadagiti ut-ot iti panaganak agipasngaykanto iti annak.”​—Ge 3:16; kitaenyo ti PANAGPASIKAL.

Kinuna ni Solomon nga adda “tiempo ti pannakayanak,” ket gagangay a mapasamak dayta iti tao agarup 280 nga aldaw kalpasan ti pannakayinaw. (Ec 3:2) No maipapan kadagiti nagannak, gagangay nga agbalin nga aldaw ti dakkel a panagrag-o no maipasngayen ti maladagada, nupay no maipapan iti tunggal maysa sigun ken masirib nga Ari Solomon, nasaysayaat ti aldaw nga ipapatay ti maysa a tao ngem iti aldaw ti pannakayanakna, no nakaibati kadagiti nasayaat a gapuanan bayat ti panagbiagna ken addaan iti nasayaat a nagan iti Dios.​—Lu 1:57, 58; Ec 7:1.

Nanipud pay kadagidi nagkauna a tiempo, tultulongan dagiti mammaltot dagiti agpasngay. Maysa a kita ti tugaw ti aganak ti naar-aramat a pangtulong iti ina ken kas katulongan ti mammaltot a mangpaanak. Mabalin a dua a bato dayta wenno ladrilio a pagkul-oban wenno pagmasngaadan ti ina bayat ti panaganakna. (Ex 1:16) Ti Hebreo a sao a naipatarus a “tugaw a paganakan” iti Exodo (ʼov·naʹyim) ket nainaig iti Hebreo a sao maipaay iti “bato” ken naminsan laeng a naulit iti Biblia (Jer 18:3), a sadiay naipatarus a “dagiti pilid ti agdamdamili.” Kunaen ti The International Standard Bible Encyclopedia: “Daytoy a sao ket nausar kadagitoy dua a teksto a tumukoy iti paris a banag, nga awan duadua a mangipatuldo a ti pilid ti agdamdamili ket dua a leppap a sinanplato, ken mangipasimudaag a doble met ti paganakan a tugaw.” (Tomo 1, 1979, p. 516) Patalgedan dagiti kadaanan a hieroglipiko a sursurat a dagiti kasta a paganakan a tugaw ket naar-aramat idi idiay Egipto.

Nadakamat iti Ezequiel 16:4 dagiti maaramid iti ubing kalpasan unay ti pannakaipasngayna, a masansan a dagiti mammaltot ti mangaramid, nupay piguratibo ti pannakadakamat dayta. Pugsatenda ti puseg sada bugguan ti maladaga, aprosanda iti asin, ket kalpasanna bungonenda iti lupot. Ti asin ket naaramat nalabit tapno pagmagaenna ti kudil ken pagbalinenna a natibker ken nasikkil. Ti panangbungon iti maladaga babaen ti lupot a pamalkut manipud ulo agingga iti sakana, kas iti naaramid ken Jesus (Lu 2:7), pagparangenna a kasla napatapatan ti maladaga ken agserbi a mangpabara iti bagina ken mamagtalinaed kenkuana a siuunnat; ti panangipalikmut iti baredbed manipud iti baba ti timid a kumamang iti ulo ket naikuna a mangsanay iti ubing nga umanges kadagiti abut ti agongna. Maar-aramiden idi nagkauna a tiempo ti kastoy a panangasikaso kadagiti kappasngay a maladaga, ta pagaammo ni Job dagiti pangbungon a bedbed.​—Job 38:9.

No nalpasen a naasikaso dagiti madagdagus a kasapulan ti ina ken ti ubing, maidatagen ti maladaga iti amana, wenno maipadamagen ti pannakaipasngay ti ubing, ket ti ama bigbigenna nga anakna ti maladaga. (Jer 20:15) Kasta met a no ti maysa nga adipen a babai kas sandi ket maaddaan iti anak babaen ti asawa ti lupes nga apona-a-babai, ti ubing ket maibilang a kukua ti apo-a-babai. (Ge 16:2) Nabatad a daytoy ti kayat a sawen ni Raquel idi kiniddawna a ni adipenna a Bilha ket “agpasngay iti rabaw dagiti tumengko” tapno ‘makagun-od ni Raquel iti annak manipud kenkuana.’ (Ge 30:3) Saanna a kaipapanan a literal a kadagiti tumeng ni Raquel ti pakaaramidan ti panagpasngay, no di ket maililina koma ti ubing kadagiti tumengna a kasla bukodna nga anak.​—Idiligyo ti Ge 50:23.

Ti maysa kadagiti nagannak panaganannan ti kappasngay a maladaga inton makugit, wenno walo nga aldaw kalpasanna. No adda nagduduma nga opinion, ti ikeddeng ti ama a maipanagan isu ti masurot. (Ge 16:15; 21:3; 29:32-35; 35:18; Lu 1:59-63; 2:21) Gagangay a ti ina ti mangpasuso iti ubing (Ge 21:7; Sal 22:9; Isa 49:15; 1Te 2:7), nupay agparang a naaramat no dadduma ti sabali a babbai. (Ex 2:7) Kadawyan a sa laeng mapusot ti ubing no agtawenen iti dua wenno tallo wenno nasursurok pay. Agparang a ni Isaac ket lima ti tawenna idi napusot; ket iti dayta a pannakapusotna, adda panagrarambak ken panagdadaya.​—Ge 21:8; 1Sm 1:22, 23.

Iti sidong ti Mosaiko a Linteg, ti babai a mangipasngay iti ubing a lalaki ket narugit iti 7 nga aldaw iti seremonial a pamay-an, nga adda pay nayonna a 33 nga aldaw a nakalikaguman maipaay iti pannakagugorna. No ti maladaga ket babai, naibilang a narugit ti ina iti 14 nga aldaw, a nakalikaguman ti kanayonan nga 66 nga aldaw maipaay iti pannakagugorna. No agngudon ti panaggugorna, masapul ti panangidatag iti daton a mapuoran ken daton gapu iti basol agpaay kenkuana: maysa nga urbon a kalakian a karnero ken maysa a pagaw wenno maysa nga urbon nga atap a kalapati, wenno dua a pagaw wenno dua nga urbon nga atap a kalapati, sigun iti kabaelan dagiti nagannak. (Le 12:1-8; Lu 2:24) No ti anak a lalaki ket inauna, masapul a masubbot babaen ti panagbayad iti lima a siklo a pirak ($11).​—Nu 18:15, 16; kitaenyo ti INAUNA.

Maipapan iti panagipasngay iti anak ken panagbalin nga ina, insingasing ni apostol Pablo a makiasawa ken agipasngay iti annak dagiti ub-ubing a balo a babbai a masikoran unay no saan a mapatgan dagiti nainkasigudan a riknada kas ina, imbes a busbosenda ti tiempoda nga umalla-allatiw kas ‘manangidanondanon ken mannakibiang iti ar-aramid ti sabsabali a tattao.’ (1Ti 5:11-15) Kinuna ni Pablo maipapan kadagiti babbai iti kongregasion Kristiano a ‘maitalimengdanto a sitatalged babaen ti panagpasngay iti anak, no la ket agtalinaedda iti pammati ken ayat ken pannakasantipikar agraman ti kinasimbeng ti panunot.’​—1Ti 2:15.

Adu a daras nga agusar ti Kasuratan kadagiti termino a nainaig iti nainkasigudan a panagipasngay a piguratibo ti kaipapananda. (Sal 90:2; Pr 27:1; Isa 66:8, 9; San 1:15) Ti kinakaro ti ut-ot ti panagpasikal ket maitutop unay a pangdeskribir iti di malisian a panagsagaba nga itden ti dadduma pay a makagapu. (Sal 48:6; Jer 13:21; Mik 4:9, 10; Ga 4:19; 1Te 5:3) Iti naespirituan a pamay-an, kinuna ni Jesus a ti maysa a tao masapul a “mayanak manipud danum ken espiritu” tapno makastrek iti Pagarian. Ramanen daytoy ti pannakabautisarna iti danum ken pannakayanakna babaen ti espiritu ti Dios, iti kasta agbalin nga anak ti Dios nga addaan iti namnama a makiraman iti nailangitan a Pagarian. (Jn 3:3-8; 2Co 5:17; 1Pe 1:3, 23) Iti simboliko a sasao, deskribiren ti Apocalipsis ti ‘pannakaipasngay ti maysa nga anak, maysa a lalaki,’ idiay langit kalpasan ti maysa a periodo ti nakarigrigat a panagpasikal.​—Apo 12:1-5.