Ti Sao ni Jehova Nabiag

Dagiti Tampok iti Libro a Genesis​—II

SAKLAWEN ti libro a Genesis ti 2,369 a tawen a pakasaritaan ti tao. Mangrugi daytoy iti pannakaparsua ti immuna a tao a ni Adan, agingga iti ipapatay ti anak ni Jacob a ni Jose. Iti napalabas a ruar daytoy a magasin, nailawlawag ti umuna a 10 a kapitulo ken ti siam a bersikulo ti kapitulo 11, a pakairamanan ti salaysay maipapan iti panamarsua agingga iti pannakaibangon ti torre ti Babel.a Itampok daytoy nga artikulo ti nabatbati a paset ti Genesis, maipapan iti pannakilangen ti Dios kada Abraham, Isaac, Jacob, ken Jose.

NI ABRAHAM​—NAGBALIN A GAYYEM TI DIOS

(Genesis 11:10–23:20)

Agarup 350 a tawen kalpasan ti Layus, nayanak ti maysa a lalaki nga impatpateg ti Dios manipud iti kapuonan ni Sem nga anak ni Noe. Abram ti naganna, sa nabalbaliwan iti Abraham. Idi binilin ti Dios, pinanawan ni Abram ti Ur a siudad ti Caldeo, sa nagnaed iti tolda idiay daga nga inkari ni Jehova nga itedna kenkuana ken kadagiti kaputotanna. Gapu iti pammati ken panagtulnogna, naawagan ni Abraham kas “gayyem ni Jehova.”​—Santiago 2:23.

Dinusa ni Jehova dagiti nadangkes nga agnanaed iti Sodoma ken kadagiti kabangibangna a siudad, ngem naispal ni Lot ken dagiti babbalasangna. Natungpal ti kari ti Dios idi naipasngay ti anak ni Abraham a ni Isaac. Kalpasan ti adu a tawen, nasubok ti pammati ni Abraham idi binilin ni Jehova nga idatonna ni Isaac kas sakripisio. Sisasagana nga agtulnog ni Abraham ngem inggawid ti anghel. Awan duadua a napnuan iti pammati ni Abraham, ket naipasigurado kenkuana a babaen ti bin-ina, amin a nasion bendisionandanto ti bagbagida. Kasta unay ti ladingit ni Abraham idi natay ti patpatgenna nga asawa a ni Sara.

Dagiti Nainkasuratan a Saludsod a Nasungbatan:

12:1-3​—Kaano a nangrugi ti Abrahamiko a tulag, ken kaano nga agpatingga? Ti tulag ni Jehova ken ni Abram nga “amin a pampamilia iti daga pudno unay a bendisionandanto ti bagbagida babaen [ken Abram]” ket nalawag a nangrugi idi bimmallasiw ni Abram idiay Eufrates nga agturong idiay Canaan. Mabalin a Nisan 14, 1943 K.K.P. idi​—430 a tawen sakbay a nawayawayaan dagiti Israelita manipud iti Egipto. (Exodo 12:2, 6, 7, 40, 41) Ti Abrahamiko a tulag ket “tulag nga awan pagpatinggaanna.” Agtalinaed dayta agingga a mabendisionan ti amin a pamilia ditoy daga ken agingga a madadael ti amin a kabusor ti Dios.​—Genesis 17:7; 1 Corinto 15:23-26.

15:13​—Kaano a natungpal ti naipakpakauna nga 400 a tawen a pannakaparigat ti kaputotan ni Abram? Nangrugi daytoy a panawen ti pannakaparigat idi 1913 K.K.P. idi napusot ti agarup lima ti tawenna nga anak ni Abraham a ni Isaac ken idi “sinutsutil” ti 19 ti tawenna a kabsatna iti ama, a ni Ismael. (Genesis 21:8-14; Galacia 4:29) Nagpatingga dayta idi nawayawayaan dagiti Israelita manipud iti pannakaadipenda idiay Egipto idi 1513 K.K.P.

16:2​—Maitutop kadi nga idiaya ni Sarai ti adipenna a babai a ni Agar kas asawa ni Abram? Ti panangidiaya ni Sarai ket maitunos iti kaugalian idi kaaldawanda​—nga obligado ti lupes nga asawa a babai a mangipaay iti asawaen ni lakayna tapno adda agtawid. Nangrugi ti poligamia iti pamilia ni Cain. Di nagbayag, nagbalin daytoy a kaugalian ken inannurot dagiti dadduma nga agdaydayaw ken ni Jehova. (Genesis 4:17-19; 16:1-3; 29:21-28) Nupay kasta, pulos a di nagbalbaliw ti orihinal a pagalagadan ni Jehova a panangasawa laeng iti maysa. (Genesis 2:21, 22) Da Noe ken dagiti annakna, a nakaulitan ti bilin maipapan iti ‘panagbalin a nabunga ken mangpunno iti daga’ ket nabatad a saggagaysada iti assawa. (Genesis 7:7; 9:1; 2 Pedro 2:5) Inulit manen ni Jesu-Kristo daytoy a pagalagadan maipapan iti pannakiasawa iti maysa laeng.​—Mateo 19:4-8; 1 Timoteo 3:2, 12.

19:8​—Umiso kadi ti panangitukon ni Lot kadagiti annakna kadagiti Sodomita? Sigun iti pagalagadan iti Oriente, ti agsangaili ti makinresponsabilidad a mangprotektar kadagiti sangailina, a salaknibanna ida uray matay no kasapulan. Sisasagana ni Lot a mangaramid iti dayta. Situtured a rimmuar, inserrana ti ridaw, sana sinango a bukbukod dagiti managderraaw. Idi intukonna dagiti annakna, mabalin a nabigbigen ni Lot a mensahero ti Dios dagiti sangailina, ket nalabit a pinanunotna a ti Dios salaknibanna dagiti annakna kas iti panangsalaknibna idi ken ni ikitna a Sara idiay Egipto. (Genesis 12:17-20) Nagbanaganna, nasalakniban ni Lot ken dagiti annakna.

19:30-38​—Pinanuynoyan kadi ni Jehova ti panagbartek ni Lot ken ti panangputotna kadagiti dua nga annakna? Saan a panuynoyan ni Jehova ti insesto wenno panagbartek. (Levitico 18:6, 7, 29; 1 Corinto 6:9, 10) Kinapudnona, kinondenar ni Lot ti ‘nakillo nga ar-aramid’ dagiti agnanaed iti Sodoma. (2 Pedro 2:6-8) Ti panangbartek kenkuana dagiti annakna ipamatmatna nga ammoda a saan a makidenna ni Lot kadakuada no saan a nabartek. Ngem kas ganggannaet iti dayta a lugar, napanunot dagiti annakna a dayta laeng ti pamay-an tapno saan a maibus ti pamilia ni Lot. Naisurat dayta a salaysay iti Biblia tapno maipakita ti relasion dagiti Moabita (kaputotan ni Moab) ken Ammonita (kaputotan ni Ben-ammi) kadagiti kaputotan ni Abraham, dagiti Israelita.

Dagiti Masursurotayo:

13:8, 9. Anian a nagsayaat nga ulidan ti impaay ni Abraham no iti panangtaming kadagiti di panagkikinnaawatan! Pulos a ditay koma isakripisio ti natalna a relasiontayo kadagiti sabsabali gapu kadagiti pinansial a gunggona, personal a pagduyosan, wenno kinapangato.

15:5, 6. Idi lumakayen ni Abraham ket awan pay laeng ti anakna, inyumanna daytoy iti Diosna. Liniwliwa ni Jehova. Ania ti resultana? “Naaddaan [ni Abraham] iti pammati ken Jehova.” Tumibker ti pammatitayo no ibukboktayo ken ni Jehova ti linaon ti pusotayo babaen ti kararag, awatentayo dagiti pammatalgedna manipud iti Biblia, ken agtulnogtayo kenkuana.

15:16. Saan a dinusa ni Jehova ti uppat a kaputotan dagiti Amorita (wenno, Canaanita). Apay? Gapu ta isu ket naanus a Dios. Naguray agingga nga awanen ti namnama nga agbalbaliw pay dagiti tattao. Kas ken Jehova, nasken nga aganustayo met.

18:23-33. Saan a dadaelen ni Jehova ti amin a tattao. Saluadanna dagiti nalinteg.

19:16. “Nagtultuloy a nagtaktak” ni Lot, ket kurang laengen a piliten dagiti anghel ti sangapamiliaanna a rummuar iti siudad ti Sodoma. Nainsiriban a taginayonentayo ti pannakariknatayo iti kinaganat bayat nga ur-urayentayo ti panungpalan daytoy dakes a lubong.

19:26. Anian a kinamaag no masingatayo wenno mailalaantayo kadagiti banag a tinallikudantayon iti lubong!

SANGAPULO KET DUA TI ANNAK A LALLAKI NI JACOB

(Genesis 24:1–36:43)

Inyurnos ni Abraham ti panangasawa ni Isaac ken ni Rebecca, a maysa a babai nga addaan pammati ken ni Jehova. Inyanakna ti singin a da Esau ken Jacob. Inumsi ni Esau ti kalinteganna kas inauna sa inlakona dayta ken ni Jacob, nga immawat iti pamendision ni amana idi agangay. Nagkamang ni Jacob idiay Padan-aram, ket inasawana sadiay da Lea ken Raquel. Inaywananna ti arban ni katuganganna iti agarup 20 a tawen sakbay nga impanawna ti pamiliana. Babaen kada Lea, Raquel, ken ti dua nga adipenda a babbai, naaddaan ni Jacob iti 12 nga annak a lallaki ken maysa nga anak a babai. Nakigabbo ni Jacob iti maysa nga anghel isu a nabendisionan ken nagbalin nga Israel ti naganna.

Dagiti Nainkasuratan a Saludsod a Nasungbatan:

28:12, 13​—Ania ti kaipapanan ti tagtagainep ni Jacob maipapan iti “agdan”? Daytoy nga “agdan,” a kasla naaramid iti batbato, ipasimudaagna nga adda komunikasion ti daga ken ti langit. Dagiti anghel ti Dios nga umuli-umulog ipakitana nga adda napateg nga akem dagiti anghel iti nagbaetan ni Jehova ken dagiti tattao nga inanamonganna.​—Juan 1:51.

30:14, 15​—Apay a pinili ni Raquel ti sumagmamano a mandragora ngem iti makidenna ken ni lakayna? Idi un-unana, mausar iti medisina ti bunga ti mula a mandragora kas narkotiko ken panglapped wenno pangep-ep iti ut-ot. Mapapati a ti bunga ket mangparasuk met iti seksual a tarigagay ken mangpertilisar iti tao wenno makatulong iti panagsikog. (Kanta ni Solomon 7:13) Nupay saan nga ipalgak ti Biblia no ania ti motibo ni Raquel, mabalin a pinampanunotna a makatulong kenkuana dagiti mandragora tapno agsikog ken agpatinggan ti pannakaumsina kas lupes. Nupay kasta, sumagmamano pay a tawen sakbay a ‘linuktan ni Jehova ti aanakanna.’​—Genesis 30:22-24.

Dagiti Masursurotayo:

25:23. Kabaelan ni Jehova a kitaen ti genetiko a pakabuklan ti sikog ken kabaelanna a watwaten ti pannakaammona iti masanguanan a mangpili a nasaksakbay no siasino ti mangibanag kadagiti panggepna. Kaskasdi, saanna nga ikeddeng ti pagtungpalan dagiti indibidual.​—Oseas 12:3; Roma 9:10-12.

25:32, 33; 32:24-29. Ti tarigagay ni Jacob a magun-od ti kalintegan ti inauna ken ti agpatnag a pannakigabbona iti anghel tapno mabendisionan ipakitana a pudno nga impategna dagiti sagrado a bambanag. Ni Jehova intalekna kadatayo ti adu a sagrado a bambanag, kas iti relasiontayo kenkuana ken iti organisasionna, ti subbot, ti Biblia, ken ti namnamatayo iti Pagarian. Sapay koma ta kas ken Jacob, ipakitatayo a tagipatgentayo dagita.

34:1, 30. Timmaud ti riribuk a ‘nangyeg iti pannakailaksid’ ni Jacob gapu ta nakigayyem ni Dina kadagiti tattao a di mangay-ayat ken ni Jehova. Nasken a sisisirib a pilientayo dagiti kakaduatayo.

NI JEHOVA BINENDISIONANNA NI JOSE IDIAY EGIPTO

(Genesis 37:1–50:26)

Gapu iti imon, dagiti annak ni Jacob inlakoda ti kabsatda a ni Jose kas adipen. Idiay Egipto, naibalud ni Jose gapu ta simamatalek ken situtured a sinalimetmetanna dagiti moral a pagalagadan ti Dios. Idi agangay, nairuar iti pagbaludan tapno ibuksilanna dagiti tagtagainep ni Faraon, a nangipakpakauna iti pito a tawen a kinawadwad ti taraon a sarunuen ti pito a tawen a nakaro a bisin. Ni Jose ti nagbalin nga administrador iti taraon idiay Egipto. Gapu iti bisin, napan dagiti kakabsatna idiay Egipto tapno agsapulda iti taraon. Nakompleto manen ti pamiliada ket nagnaedda iti nadam-eg a daga ti Gosen. Sakbay a natay ni Jacob, binendisionanna dagiti annakna ken nangyebkas iti maysa a padto a sitatalged a nangipanamnama kadagiti dakkel a bendision a mabayag pay a sagrapenda. Naipumpon ni Jacob idiay Canaan. Idi natay ni Jose iti edad a 110, binalsamarda sa impanda idiay Naikari a Daga.​—Exodo 13:19.

Dagiti Nainkasuratan a Saludsod a Nasungbatan:

43:32​—Apay a makarimon kadagiti Egipcio ti pannakipangan kadagiti Hebreo? Mabalin a gapu iti narelihiosuan a panangidumduma wenno panangipannakkel iti puli. Karimon pay dagiti Egipcio dagiti agtartaraken iti karnero. (Genesis 46:34) Apay? Mabalin a gapu laeng ta dagiti agtartaraken iti karnero ket maibilang kadagiti kapanglawan idiay Egipto. Wenno mabalin a gapu ta limitado ti daga a matalon, inumsi dagiti Egipcio dagidiay agsapsapul iti pagipaaraban kadagiti karnero.

44:5​—Talaga kadi a nagusar ni Jose iti kopa tapno makabasa kadagiti partaan? Ti pirak a kopa ken ti kinuna ni Jose maipapan iti dayta ket nabatad a paset ti maysa a taktika. Simamatalek nga agdaydayaw ni Jose ken ni Jehova. Saanna a talaga nga inusar ti kopa tapno makabasa kadagiti partaan, no kasano a saan a pudno a tinakaw ni Benjamin dayta a kopa.

49:10​—Ania ti kayat a sawen ti “setro” ken ti “sarukod ti komandante”? Ti setro ket maysa a baton nga ig-iggaman ti agturay kas simbolo ti naarian nga autoridadna. Ti sarukod ti komandante ket atiddog a sarukod a mangipasimudaag iti pannakabalinna a mangipaulog iti bilin. Ti panangtukoy ni Jacob kadagitoy ipamatmatna a ti napateg nga autoridad ken pannakabalin ket agtaeng iti tribu ni Juda agingga iti iyaay ti Silo. Daytoy a kaputotan ni Juda ket isu ni Jesu-Kristo, daydiay insaad ni Jehova iti nailangitan a turay. Addaan ni Kristo iti naarian nga autoridad ken pannakabalin a mangipaulog iti bilin.​—Salmo 2:8, 9; Isaias 55:4; Daniel 7:13, 14.

Dagiti Masursurotayo:

38:26. Saan nga umiso ti pannakilangen ni Juda iti balo a manugangna a babai, ni Tamar. Nupay kasta, idi naipabigbig kenkuana nga isu ti nakasikog ken ni Tamar, sipapakumbaba nga inaklon ni Juda ti biddutna. Masapul nga alistotayo met a mangbigbig kadagiti bidduttayo.

39:9. Ti sungbat ni Jose iti asawa ni Potifar ipabigbigna a maitunos ti panangmatmatna iti panangmatmat ti Dios mainaig iti moral ket inwanwan dagiti nadiosan a prinsipio ti konsiensiana. Saan kadi a rumbeng nga ikagumaantayo met a sukayen ti kasta a panangmatmat bayat a rumangrang-ay ti umiso a pannakaammotayo iti kinapudno?

41:14-16, 39, 40. Kabaelan ni Jehova a baliwan ti kasasaad dagidiay agbuteng kenkuana. No dumteng ti rigat, masiribtayo no agtalektayo ken ni Jehova ken no agtalinaedtayo a nasungdo kenkuana.

Addaanda iti Natibker a Pammati

Da Abraham, Isaac, Jacob, ken Jose ket pudno a managbuteng-Dios a lallaki nga addaan iti pammati. Ti salaysay maipapan iti biagda, a nairekord iti libro a Genesis, ket pudno a makapabileg iti pammati ken suruannatayo iti adu a napateg a leksion.

Magunggonaanka iti daytoy a salaysay bayat nga itultuloymo ti linawas nga annongem nga agbasa iti Biblia para iti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro. Ti panangusigmo kadagiti nadakamat a punto ket makatulong a mamagbalin a nabiag ti salaysay.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 26]

Ni Jehova binendisionanna ni Jose

[Ladawan iti panid 26]

Napnuan iti pammati ni Abraham

[Ladawan iti panid 26]

Naispal ni nalinteg a Lot ken dagiti annakna

[Ladawan iti panid 29]

Impateg ni Jacob dagiti sagrado a bambanag. Kastaka met kadi?