SANGA, TARUBONG

Ti sanga ket basbassit a benneg ti kangrunaan a paset, kas iti maysa a kayo, maysa a karayan, wenno maysa a pamilia. Iti Biblia, ti sumagmamano a Hebreo ken Griego a sasao ket nagduduma ti pannakaipatarusda kas “sanga,” “tarubong,” “saringit,” “tarubo,” “santak,” “kangrunaan a sanga,” “bulong,” ken “aringgawis.” Iti panagdaydayaw ti Israel, adda paset dagiti sanga ti kaykayo. Bayat ti Piesta dagiti Abong-abong, iti maikapito a bulan, Etanim wenno Tisri, naaramat dagiti sanga ti kaykayo, agraman ti palma, olibo, arrayan, ken alamo iti panagibangon kadagiti abong-abong a nagyanan dagiti umili bayat ti piesta.​—Le 23:40; Ne 8:15.

Iti iseserrek ni Jesus iti Jerusalem idi Nisan 9, 33 K.P., ti bunggoy nga immay iti Jerusalem maipaay iti Paskua ken iti Piesta dagiti Di Pinaalsa a Tinapay nangiwagaywayda kadagiti sanga ti palma kas panangkablaaw kenkuana, nga itantan-okda kas ari ti Israel. (Jn 12:12, 13) Kasta met, ti “dakkel a bunggoy” iti sirmata ni Juan iti Apocalipsis kapitulo 7 naipakita a mangiwagwagaywayda kadagiti sanga ti palma bayat a bigbigbigenda a ti pannakaisalakanda nagtaud iti Dios, nga adda iti trono, ken iti Kordero.​—Apo 7:9, 10.

Piguratibo a Pannakausar. Napadakkel ni Jesus iti bassit nga ili ti Nazaret, nalabit kaipapananna ti “Ili a Tarubong.” Impamatmat ni apostol Mateo a ti pannakaawag ni Jesus kas Nazareno (nalawag a manipud iti Heb. a neʹtser, tarubong) ket kaitungpalan ti padto, nga imparipiripna ti padto iti Isaias 11:1.​—Mt 2:23.

Ti kongregasion dagiti kandidato a Judio a nainkasigudan a nailinia maipaay iti nailangitan a Pagarian ket inyasping ni apostol Pablo iti maysa a kayo nga olibo nga addaan nakedngan a bilang ti sangsanga a sikakapet iti bunged ti kayo. Naisulbong dagiti sanga ti atap nga olibo (tattao iti nasnasion, dagiti Gentil) tapno masuktan dagiti “nasip-ak” a nainkasigudan a sanga (dagiti Judio) gapu ta ti kaaduan saanda nga inawat ni Kristo, imbes ketdi manmano laeng ti nangawat kenkuana. Gapuna, nakompleto ti naan-anay a bilang nga intuding ti Dios, a ti maudi a pakabuklanna ramanenna dagiti Judio ken dagiti Gentil.​—Ro 11:17-24.

Ti “santak” wenno “kangrunaan a sanga” ken dagiti nainaig a termino a nadakamaten ket naaramat iti Kasuratan a mangipasimudaag iti maysa nga anak wenno putot, maysa a kaputotan. Kadagiti panangbendision ni Jacob iti annakna, inawaganna ni Jose iti santak (Heb., ben, “anak”). (Ge 49:22, Rbi8 ftn) Ti pannakadadael a saan a mangibati iti ramut wenno kangrunaan a sanga isimbolona ti pannakapunas ti pamilia wenno ti isuamin a kameng ti maysa a kita, wenno ti naan-anay a pannakadadael nga imposiblen ti pannakaungar pay.​—Mal 4:1; idiligyo ti Isa 5:24; Os 9:16.

Ni Jesu-Kristo naimpadtuan a nadakamat iti Hebreo a Kasuratan kas “Tarubong” nga adipen ni Jehova (NW, Le) wenno “ti Sanga” (KJ, AT), “ti Busel” (Ro). (Zac 3:8) Iti Zacarias 6:12, 13, “ti lalaki nga agnagan Tarubong” ket nadeskribir kas ibangbangonna ti templo ni Jehova ken agtugtugaw kas maysa a padi iti tronona. Awan sabali a pagaplikaran daytoy no di ni Jesu-Kristo, yantangay isu laeng ti makapagakem nga Ari ken Padi iti sidong ti urnos ti Dios. Naikari ni Jesu-Kristo kas nalinteg a “tarubong” a naibangon ken David. Daytoy a Maysa ti mangipakatto iti kinalinteg ken kinahustisia. (Jer 23:5; 33:15; idiligyo ti Isa 53:2; Apo 22:16.) Naawagan met iti saringit ken tarubong manipud ken Jesse, ama ni David.​—Isa 11:1.

Nailadawan ti panagpatingga ti dinastia ti ar-ari ti Babilonia babaen ti panangyarig iti dayta iti “karimon a tarubong,” naipalladaw ken saan a maikari a maitabon.​—Isa 14:19.

No kasano a ni Jehova a Namarsua mamagtubo kadagiti mula ken kayo iti minuyongan, kasta met a ti “tarubong,” “kangrunaan a sanga,” ken dagiti umas-asping a termino nainaigda iti kinarang-ay, iyaadu, ken bembendision manipud ken Jehova. (Isa 4:2; 60:21, 22; Job 29:19) “Kas iti bulbulong [“maysa a sanga,” KJ; “maysa a nalangto a bulong,” RS],” inkarina a “rumangpayanto dagidiay nalinteg.”​—Pr 11:28.