Pannakariribuk ti Pamilia​—Pagilasinan ti Panawen

PANNAKARIRIBUK ti pamilia​—matmatan ti adu dayta kas maysa a pagilasinan a nagpason dagiti kadawyan a pagannurotan iti panagasawa ken panangpadakkel kadagiti annak. Matmatan ti dadduma dayta kas resulta ti politikal, ekonomiko, ken sosial a panagbalbaliw. Ket matmatan ti dadduma dayta kas maysa pay a biktima ti moderno a teknolohia. Kinapudnona adda napatpateg a banag a paneknekan dagiti parikut a sarsarangten dagiti pamilia ita. Imutektekanyo ti kuna ti Biblia idiay 2 Timoteo 3:1-4:

“Ammuem daytoy, a kadagiti maudi nga al-aldaw umaydanto dagiti panawen a napeggad. Ta dagiti tattao agayatdanto kadagiti bagbagida, naagumda iti pirak, managpasindayaw, napalangguad, managuy-uyaw, nasukir kadagiti dadakkelda, awan panagyamanda, saanda a nasingpet, awananda iti ayat a nakayanakan, awan pannakapnekda, managpadpadakes, saanda a managparbeng, nauyongda, gumurgurada kadagiti naimbag, mangliliput, nasubeg, natangsit, managayat kadagiti ragragsak, a nangnangruna ngem iti panagayatda iti Dios.”

Saan kadi nga ilawlawag dagitoy a sasao ti ramut dagiti parikut ita? Nalawag a ti pannakariribuk ti pamilia ita ket direkta a resulta dagiti kasasaad a naipadto a mapasamak kadagiti maudi nga al-aldaw daytoy a lubong. Ken adda makaallukoy a pammaneknek a nangrugi daytoy a panawen ti riribuk idi tawen 1914.a Nanipud idin, nangnangruna a napeggad ti impluensia ti nabilbileg ngem tao nga espiritu a parsua a maawagan Satanas a Diablo.​—Mateo 4:8-10; 1 Juan 5:19.

Naipupok idi 1914 iti kaparanget ti daga, addaan ni Satanas ti “dakkel a pungtot, nga ammona a bassiten ti natda a tiempona.” (Apocalipsis 12:7-12) Yantangay ni Satanas ti napeklan a kabusor ti Dios “isu a pangalaan ti nagan ti amin a sangakabbalayan idiay langit ken ditoy daga,” pakasdaawan kadi a nagbalinen ti daga a napeggad a lugar agpaay kadagiti pamilia? (Efeso 3:15) Determinado ni Satanas a mangyadayo ti isuamin a sangatauan manipud iti Dios. Iti ania pay ngay a nasaysayaat a pamay-an a maaramidna daytoy no di babaen ti panangriribukna kadagiti pamilia?

Saan laeng a dagiti nasikap a teoria dagiti aginsisirib nga eksperto ti kasapulan tapno masalakniban dagiti pamilia manipud iti kasta a di gagangay a panangraut. Nupay kasta, kunaen ti Biblia maipanggep ken Satanas: “Ammotayo dagiti kinasikapna.” (2 Corinto 2:11) Makasalaknib ti panangammo iti sumagmamano kadagiti espesipiko a pamay-anna a rumaut.

Kuarta ken Trabaho

Ti kinarigat ti panagbiag ti maysa kadagiti kabilgan nga igam nga us-usaren ni Satanas a rumaut. Dagitoy ti “napeggad a panawen a narigat a pakilangenan,” wenno kas ti panangipatarus ti Revised Standard Version iti 2 Timoteo 3:1, “panawen ti rigat.” Kadagiti napanglaw a pagilian, dagiti parikut kas ti kaawan panggedan, nababa a sueldo, ken kinakirang dagiti kangrunaan a kasapulan parigatenda dagiti pamilia iti kasta unay. Nupay kasta, uray iti nabaknang nga Estados Unidos, adda nakaro nga epekto ti kinarigat ti panagbiag. Impalgak ti maysa a surbey idiay E.U. a kuarta ti maysa kadagiti kangrunaan a puon ti riri iti pamilia. Ilawlawag ti libro a Secrets of Strong Families a ti “panawen, atension, [ken] pigsa” a maipaay iti panangsabet kadagiti sapulen ti sekular a trabaho ti posible nga agbalin met a “nasikap a kabusor” a mangdadael ti panagasawa.

Gapu kadagiti nagduduma a kasasaad, nagadu a babbai ti napilitan a mangged. Ipadamag ni mannurat a Vance Packard: “Iti agdama, di kumurang a kakapat kadagiti nababbaba ngem tallo ti tawenna nga ubbing iti America ti addaan inna a mangmangged.” Ti panangasikaso kadagiti gistay awan patinggana a kasapulan dagiti babassit nga ubbing ken iti trabaho mabalin a narigat ken makabannog​—a makaited kadagiti dakes nga epekto agpadpada kadagiti nagannak ken annak. Inayon ni Packard a gapu iti kinakurang ti nasayaat a panangaywan kadagiti ubbing idiay Estados Unidos, “minilion nga ubbing ita ti di maay-aywanan a naimbag iti rugrugi ti idadakkelda.”​—Our Endangered Children.

Masansan a pakapsuten ti pagtrabahuan a mismo ti panagkaykaysa ti pamilia. Adu a mangmangged ti makidendenna kadagiti katrabahuanda. Ken maigamer met ti dadduma iti ubbaw a panangbiruk iti balligi ken isakripisioda ti biag ti pamiliada tapno umasensoda. (Idiligyo ti Eclesiastes 4:4.) Napalalo ti pannakaigamer ti maysa a lalaki iti pagsapulanna kas maysa nga ahente ket dineskribir ni baketna ti bagina kas maysa nga “agsolsolo a naganak nupay adda asawana.”

Kimmapsut a Singgalut ti Panagasawa

Mararaut metten ti urnos ti panagasawa. Kunaen ti libro a The Intimate Environment: “Idi napalabas, manamnama nga agtalinaed nga agassawa ti dua malaksid no nakaaramid ti maysa ti nadagsen a basol maibusor iti asawana​—pannakikamalala, kinaulpit, naan-anay a panangbaybay-a. Ita matmatan ti kaaduan a tao ti panggep ti panagasawa kas personal a pannakapnek.” Wen, maibilbilang ti panagasawa kas solusion iti di kinaragsak, sikor, wenno liday​—saan a kas maysa a tungpal-biag a pannakaisinggalut iti sabali a tao. Ti pampanunotenda itan ket no aniat’ maalam iti panagasawa, a saan ket a no aniat’ maipaaymo iti dayta. (Idiligyo ti Aramid 20:35.) Pinakapsut iti kasta unay daytoy a “dakkel a panagbalbaliw kadagiti ipatpateg iti panagasawa” ti singgalut ti panagasawa. No saanda a maragpat ti personal a pannakapnek, masansan nga agtungpal dagiti agassawa iti diborsio kas giddato a solusion.

Nadeskribir dagiti tattao kadagitoy “maudi nga al-aldaw” iti padto ti Biblia kas “adda langada a kinasanto, ngem libakenda ti pannakabalin daytoy a kinasanto.” (2 Timoteo 3:4, 5) Marikna ti adu nga eksperto nga adda pakainaigan ti panagreggaay ti relihion iti pannakadadael ti panagasawa. Iti librona a The Case Against Divorce, insurat ni Dr. Diane Medved: “Sigun iti kaaduan a relihion, kinuna ti Dios a permanente ti panagasawa. No agduaduaka iti Dios wenno dika mamati Kenkuana, ngarud aramidem ti kaykayatmon.” Kas pagbanaganna, no adda parikut dagiti agassawa, saanda a mangbiruk kadagiti natakneng a solusion. “Sidadarasudos nga agsinada.”

Mararaut dagiti Agtutubo

Maparparigat dagiti ubbing ita. Nakaam-amak ti kaadu dagiti annak a rangranggasan ken pagsasawan wenno gungundawayan dagiti mismo a dadakkelda. Gapu iti diborsio, minilion pay ti mapapaidaman ti naayat nga impluensia ti dua a nagannak, ket masansan nga agtalinaed ti ut-ot ti panagsina dagiti nagannak iti intero a panagbiag.

Mararaut dagiti agtutubo kadagiti napigsa nga impluensia. Inton agtawenen ti 14 ti gagangay nga agtutubo idiay America, 18,000 a panangpapatay ken di mabilang a kita ti kinaranggas, narugit a sekso, kinasadista, ken krimen ti naimatangannan babaen laeng ti panangbuybuya iti telebision. Napigsa met ti impluensia ti musika kadagiti agtutubo, ket nagadu kadagitoy ti nakarugrugit wenno sinasatanas pay ketdi ti linaonna. Idiay pagadalan, maisarsarang dagiti agtutubo kadagiti teoria kas ti ebolusion a mangdadael ti pammati iti Dios ken iti Biblia. Mapilitan ti adu a makidenna a di nagkasar ken makiraman iti panangabuso ti alkohol wenno droga gapu iti panangpilit dagiti kapatada.

Ti Ramut ti Pannakariribuk ti Pamilia

Nasaknap ngarud ken makadadael ti pannakaraut dagiti pamilia. Aniat’ makatulong kadagiti pamilia a makalasat? Isingasing ti mammagbaga iti pamilia a ni John Bradshaw: “Saan pay a napabaro unay dagiti pagannurotantayo iti panangpadakkel kadagiti annak iti 150 a tawen. . . . Panagkunak saanen nga agkurri dagiti daan a pagannurotan.” Nupay kasta, saan a ti ad-adu pay nga aramid-tao a pagannurotan ti solusion. Ni Jehova a Dios ti Namunganay iti pamilia. Ad-adda nga ammona ngem iti uray asino no kasano kapateg ti akem ti biag ti pamilia iti personal a kinaragsaktayo ken no aniat’ kasapulan tapno agbalin a naragsak ken natibker ti pamilia. Pakasdaawantay kadi no ipaay ti Saona, ti Biblia, ti solusion kadagiti pakariribukan ti pamilia?

Ilawlawag dayta a kadaanan a libro no kasano a nadadael ti biag ti pamilia. Naisaad ti immuna a natauan a pagassawaan, da Adan ken Eva, iti napintas a minuyongan ken naikkanda ti makagunggona a karit ti panangaramid iti intero a daga a paraiso. Imbilin ti Dios a ni Adan ti agbalin nga ulo ti pamilia. Rumbeng a makitunos ni Eva iti kinaulona kas “katulongan,” wenno “komplemento” ni Adan. Ngem sinupring ni Eva daytoy nga urnos. Inagawna ti kinaulo ni lakayna ken sinukirna ti maymaysa laeng nga imparit ti Dios kadakuada. Inlusulos met ni Adan ti kinaulona ket immayon iti daytoy nga iyaalsa.​—Genesis 1:26–3:6.

Nadlaw a dagus dagiti makadadael nga epekto daytoy nga isisiasi iti urnos ti Dios. Gapu ta saandan a nadalus ken inosente, bain ken rikna a nakabasol ti immapay kada Adan ken Eva. Ni Adan, nga idi damo dineskribirna ni baketna iti makaay-ayo, nadaniw a sasao, sitatamnay itan a tinukoyna ni Eva kas ‘ti babai nga intedmo a kaduak.’ Pangrugian laeng ti ladingit ti panagasawa dayta a negatibo nga ebkas. Nagbanag ti awan mamaayna a panangibabawi ni Adan iti kinaulona iti ‘panangiturayna kenkuana.’ ‘Kalikagumanto’ met ni Eva ni lakayna, nalabit iti aglablabes wenno di natimbeng a pamay-an.​—Genesis 2:23; 3:7-16.

Saan a nakaskasdaaw, adda makadadael nga epekto kadagiti annakda ti nariribuk a relasion da Adan ken Eva. Nagbalin a maysa nga awanan-asi a mammapatay ti inauna nga anakda, ni Cain. (Genesis 4:8) Pinakaro ni Lamec, kaputotan ni Cain, ti panagreggaay ti biag ti pamilia babaen ti panagbalinna a kaunaan a lalaki nga addaan dua nga assawa. (Genesis 4:19) Saan laeng a basol ken patay ti impatawid da Adan ken Eva no di ket maysa a dakes a padron ti pamilia nga isu ti sasaaden ti natauan a rasa nanipud idin. Kadagitoy maudi nga al-aldaw, nakarkaro ti pannakariribuk ti pamilia ngem iti napalabas.

Dagiti Naballigi a Pamilia

Nupay kasta, adu a pamilia ti saan a sumuksuko kadagiti pakarigatan ita. Kas pangarigan, agnanaed ti maysa a lalaki agraman ti asawana ken ti dua nga annakda a babbai iti maysa a bassit a komunidad idiay Estados Unidos. Nupay adu kadagiti kaarrubada ti addaan ti “generation gap” iti nagbaetan dagiti nagannak ken annakda, awan ti kasta a parikutda nga agassawa, ket saanda met a madanagan di la ket ta padasen dagiti babbalasangda ti droga wenno sekso. Tunggal rabii ti Lunes, bayat a naidalit ti mata dagiti dadduma nga agtutubo iti TV, addada amin a sangapamiliaan iti aglikmut ti lamisaan iti panganan agpaay iti panagadal iti Biblia. “Ti rabii ti Lunes ti espesial a rabiimi nga agsasarita a sangsangkamaysa,” ilawlawagna. “Sibubulos dagiti babbalasangmi a mangiyuman kadagiti parikutda kadakami.”

Iti sabali a bangir, adda maysa nga agsolsolo a naganak idiay Siudad ti Nueva York a mangtagtagiragsak met ti naisangsangayan a kinadekket kadagiti dua nga annakna a babbai. Ti sekretona? “Dikam agbuya ti TV agingga iti ngudo ti lawasna,” ilawlawagna. “Inaldaw a pagsasaritaanmi ti teksto ti Biblia. Nangilasinkami met ti maysa a rabii agpaay iti pamilia a panagadal iti Biblia.”

Agpada a Saksi ni Jehova dagita a pamilia. Sursurotenda ti balakad ti Biblia agpaay kadagiti pamilia​—ket nasayaat dagiti resultana. Ngem saan nga isuda laeng. Addada ginasut a ribo a pamilia a kas kadakuada ti makagungun-od kadagiti nasayaat a resulta babaen ti panangiyaplikarda kadagiti pagannurotan iti biag ti pamilia a masarakan iti dayta a libro.b Ania ngay dagidiay a pagannurotan? Kasano a gunggonaandakayo ken ti pamiliayo? Kas sungbat, awisendakayo a mangusig kadagiti artikulo a mangrugi iti sumaruno a panid.

[Dagiti Footnote]

[Ladawan iti panid 4]

Mangparnuay ti narigat a kasasaad ti panagbiag ti adu a parikut kadagiti pamilia kadagiti napanglaw a pagilian

[Credit Line]

Ladawan ti U.S. Navy

[Ladawan iti panid 7]

Babaen ti panangiyaplikar kadagiti prinsipio ti Biblia, masarsaranget ti adu a pamilia dagiti pakarigatan ita