KAPITULO 19
“Sirib ti Dios iti Sagrado a Palimed”
1, 2. Ania a “sagrado a palimed” ti rumbeng a paginteresantayo, ken apay?
DAGITI palimed! Makapaintriga, makaawis, ken makapagagar dagita, isu a masansan a saan a mailimed dagiti tattao. Ngem kuna ti Biblia: “Ti dayag ti Dios isu ti panangsalimetmet a sililimed iti maysa a banag.” (Proverbio 25:2) Wen, kas Soberano nga Agturay ken Namarsua, adda kalintegan ni Jehova a mangilimed kadagiti bambanag iti sangatauan agingga a dumteng ti naikeddeng a panawen a panangipalgakna kadagita.
2 Nupay kasta, adda makaawis ken makapaintriga a palimed nga impalgak ni Jehova iti Saona. Maawagan dayta a ‘ti sagrado a palimed ti pagayatan [ti Dios].’ (Efeso 1:9) Ti panangammo iti dayta saanna la a basta penken ti tarigagaymo a mangammo. Ti pannakaammo iti daytoy a palimed ket mabalin a mangiturong iti pannakaisalakan ken maiparipiripna kenka ti di matukod a sirib ni Jehova.
In-inut a Naipalgak
3, 4. Kasano a nangted iti namnama ti padto a nailanad iti Genesis 3:15, ket ania a misterio, wenno “sagrado a palimed,” ti linaonna?
3 Idi nagbasol da Adan ken Eva, agparang a napaay ti panggep ni Jehova nga agbalin a paraiso ti daga a pagnaedan dagiti perpekto a tattao. Ngem tinaming a dagus ni Jehova ti parikut. Kinunana: “Mangikabilakto ti panagginnura iti nagbaetanyo iti babai ken iti nagbaetan ti bin-im ken ti bin-ina. Dunorennakanto iti ulo ket dunoremto iti mukod.”—Genesis 3:15.
4 Maysa a burburtia dayta. Siasino ti babai? Siasino ti serpiente? Siasino ti “bin-i” a mangdunor iti ulo ti serpiente? Mangpugto laeng ti mabalin nga aramiden idi da Adan ken Eva. Ngem ti sasao ti Dios ket mangted iti namnama iti asinoman a matalek a kaputotan dagita a di matalek nga agassawa. Agballigi ti kinalinteg. Matungpal ti panggep ni Jehova. Ngem kasano? Maysa a palimed dayta! Iti Biblia, maawagan dayta a “ti sirib ti Dios iti sagrado a palimed, ti nailemmeng a sirib.”—1 Corinto 2:7.
5. Iyilustrarmo no apay nga in-inut ti panangipalgak ni Jehova iti palimedna.
5 Kas “Manangipalgak kadagiti palimed,” impakaammo ni Jehova idi agangay dagiti mainaig a detalye maipapan iti pannakatungpal dayta a palimed. (Daniel 2:28) Ngem in-inut ti panangipalgakna. Mabalintay nga iyilustrar daytoy iti panangsungbat ti maysa a naayat nga ama no agsaludsod ti bassit nga anakna iti, “Tatang, kasanoak a nayanak?” Ti impormasion nga ited ti masirib nga ama ket daydiay laeng matarusan ti anakna. Bayat a dumakdakkel ti ubing, ad-adu nga impormasion ti ited ti ama. Umasping iti dayta, ni Jehova ti mangikeddeng no kaano a nakasaganan ti ilina a mangtarus kadagiti detalye maipapan iti pagayatan ken panggepna.—Proverbio 4:18; Daniel 12:4.
6. (a) Ania ti panggep ti tulag wenno kontrata? (b) Apay a nakaskasdaaw ti pannakitulag ni Jehova kadagiti tattao?
6 Kasano nga impalgak ni Jehova dagita a detalye? Nagusar kadagiti tulag, wenno kontrata, a mangipalgak iti adu a detalye. Mabalin a napadasmon ti nakikontrata iti maysa a tao—nalabit idi gimmatangka iti balay wenno idi bimmulod wenno nagpabulodka iti kuarta. Nangipaay ti kasta a kontrata iti legal a garantia a tungpalenyo ti nagtulaganyo. Ngem apay a masapul a mangaramid ni Jehova kadagiti pormal a tulag, wenno kontrata, kadagiti tattao? Di pagduaduaan a ti saona ket umdasen a mangpatalged kadagiti karina. Pudno dayta, ngem iti adu a gundaway, siaayat a pinasingkedan ti Dios ti saona babaen dagiti legal a kontrata. Dagitoy a napatalgedan a katulagan ipaayandatayo nga imperpekto a tattao iti nalaglagda pay a rason nga agtalek kadagiti kari ni Jehova.—Hebreo 6:16-18.
Ti Tulag ken Abraham
7, 8. (a) Ania a tulag ti inaramid ni Jehova ken Abraham, a mangipalgak iti ania a detalye maipapan iti sagrado a palimed? (b) Kasano nga in-inut nga impalgak ni Jehova ti kapuonan ti naikari a Bin-i?
7 Kalpasan ti nasurok a dua ribu a tawen manipud idi napagtalaw ti tao iti Paraiso, kinuna ni Jehova iti matalek nga adipenna a ni Abraham: “Sigurado a paaduekto ti bin-im kas kadagiti bituen ti langlangit . . . ket babaen ti bin-im pudno unay a dagiti amin a nasion iti daga bendisionandanto ti bagbagida maigapu iti kinapudno nga immimdengka iti timekko.” (Genesis 22:17, 18) Saan a basta kari daytoy; binukel dayta ni Jehova kas maysa a legal a tulag ken pinatalgedanna babaen ti di mawaswas a sapatana. (Genesis 17:1, 2; Hebreo 6:13-15) Anian a nakaskasdaaw ta ti Soberano nga Apo aktual a nakitulag a bendisionanna ti sangatauan!
“Paaduekto ti bin-im kas kadagiti bituen ti langlangit”
8 Impalgak ti Abrahamiko a tulag a dumteng ti naikari a Bin-i kas maysa a tao, ta aggapu iti kapuonan ni Abraham. Ngem siasino ti Bin-i? Idi agangay, impalgak ni Jehova a kadagiti annak ni Abraham, ni Isaac ti agbalin a kapuonan ti Bin-i. Kadagiti dua nga annak ni Isaac, ni Jacob ti napili. (Genesis 21:12; 28:13, 14) Kamaudiananna, insawang ni Jacob dagitoy a naimpadtuan a sasao iti maysa kadagiti 12 nga annakna a lallaki: “Ti setro saanto a sumina ken Juda, uray ti sarukod ti komandante iti baet dagiti sakana, agingga nga umay ti Silo [“Daydiay Pagpaayanna”]; ket isunto ti pagpaayan ti panagtulnog dagiti ili.” (Genesis 49:10) Naipalgak ngarud nga agbalin nga Ari ti Bin-i, nga agtaud iti kaputotan ni Juda!
Ti Tulag iti Israel
9, 10. (a) Ania a tulag ti inaramid ni Jehova iti nasion ti Israel, ket ania a pannalaknib ti impaay dayta a tulag? (b) Kasano nga impakita ti Linteg ti pannakasapul ti sangatauan iti subbot?
9 Idi 1513 K.K.P., nangaramid ni Jehova iti urnos a nangiruangan kadagiti kanayonan a detalye maipapan iti sagrado a palimed. Nakitulag kadagiti kaputotan ni Abraham, ti nasion ti Israel. Nupay saanen a maipatpatungpal, daytoy a tulag ti Mosaiko a Linteg ket napateg a paset ti panggep ni Jehova a mangpataud iti naikari a Bin-i. Kasano a kasta? Usigem ti tallo a rason. Umuna, nagserbi ti Linteg a kasla mangsalaknib a pader. (Efeso 2:14) Dagiti nalinteg nga alagaden ti Linteg nagserbida a kas pader a namagsina kadagiti Judio ken Gentil. No kasta, nakatulong ti Linteg a nangsaluad iti kapuonan ti naikari a Bin-i. Gapu iti kasta a pannalaknib, adda pay laeng ti nasion ti Israel idi dimteng ti panawen nga inkeddeng ti Dios a pannakaipasngay ti Mesias iti tribu ni Juda.
10 Maikadua, ti Linteg naan-anay nga impakitana ti pannakasapul ti sangatauan iti subbot. Tangay awan pagkuranganna, impanayag ti Linteg a di kabaelan dagiti managbasol a tattao a tungpalen a naan-anay dayta. Ngarud, nagserbi dayta a ‘mangiparangarang kadagiti salungasing, agingga a dumteng ti bin-i a nakaipaayan ti kari.’ (Galacia 3:19) Babaen dagiti daton nga animal, nangipaay ti Linteg iti temporario a pangabbong kadagiti basol. Ngem tangay “ti dara dagiti toro ken dagiti kalding saanna a mabalin nga ikkaten dagiti basol,” kas insurat ni Pablo, dagitoy a daton ket anniniwan laeng ti daton a pangsubbot ni Kristo. (Hebreo 10:1-4) Ngarud, para kadagiti matalek a Judio, nagbalin dayta a tulag a ‘manangisuro a mangiturong ken Kristo.’—Galacia 3:24.
11. Ania a nadayag a namnama ti impaay ti tulag ti Linteg iti Israel, ngem apay a napukaw ti nasion ti Israel dayta a namnama?
11 Maikatlo, dayta a linteg impaayanna ti nasion ti Israel iti nadayag a namnama. Imbaga kadakuada ni Jehova a no salimetmetanda ti tulag, agbalinda a “maysa a pagarian ti papadi ken maysa a nasantuan a nasion.” (Exodo 19:5, 6) Idi agangay, impaay ti natural nga Israel dagiti umuna a kameng ti nailangitan a pagarian ti papadi. Nupay kasta, kas nasion, sinukir ti Israel ti tulag ti Linteg, linaksidda ti Mesianiko a Bin-i, ket napukawda dayta a namnama. Siasino ngaruden ti mangbukel iti pagarian ti papadi? Ken kasano a nainaig dayta a naparaburan a nasion iti naikari a Bin-i? Adda naikeddeng a tiempo a panangipalgak ti Dios kadagita nga aspeto ti sagrado a palimed.
Ti Tulag ken David Maipapan iti Pagarian
12. Ania a tulag ni inaramid ni Jehova ken David, ket ania ti impalgak dayta maipapan iti sagrado a palimed ti Dios?
12 Idi maika-11 a siglo K.K.P., adda kanayonan a detalye nga impalgak ni Jehova maipapan iti sagrado a palimed idi nangaramid iti maysa pay a tulag. Inkarina ken ni matalek nga Ari David: “Sigurado a bangonekto ti bin-im a sumaruno kenka, . . . ket pudno nga ipasdekkonto a sititibker ti pagarianna. . . . ket sigurado nga ipasdekkonto a sititibker ti trono ti pagarianna agingga iti tiempo a di nakedngan.” (2 Samuel 7:12, 13; Salmo 89:3) Nailimitaren iti balay ni David ti kapuonan ti naikari a Bin-i. Ngem makapagturay aya “agingga iti tiempo a di nakedngan” ti gagangay a tao? (Salmo 89:20, 29, 34-36) Ken kabaelan aya ti kasta a tao nga ari nga ispalen ti sangatauan iti basol ken patay?
13, 14. (a) Sigun iti Salmo 110, ania ti inkari ni Jehova iti Ari a pinulotanna? (b) Ania a kanayonan a detalye ti impalgak dagiti mammadto ni Jehova maipapan iti umay a Bin-i?
13 Napaltiingan nga insurat ni David: “Ti sao ni Jehova iti Apok ket: ‘Agtugawka iti makannawanko agingga nga ikabilko dagiti kabusormo a pagbatayan dagiti sakam.’ Insapata ni Jehova (ket saanto nga agbabawi): ‘Maysaka a padi agingga iti tiempo a di nakedngan maitunos iti kasasaad ni Melquisedec!’” (Salmo 110:1, 4) Ti sasao ni David ket direkta nga agaplikar iti naikari a Bin-i, wenno Mesias. (Aramid 2:35, 36) Agturay daytoy nga Ari, saan a manipud Jerusalem, no di ket manipud langit iti ‘makannawan’ ni Jehova. Dayta ti mangted kenkuana iti autoridad saan laeng nga iti daga ti Israel no di ket iti intero a daga. (Salmo 2:6-8) Adda pay naipalgak ditoy. Imutektekam a nangaramid ni Jehova iti pormal a sapata nga agbalin ti Mesias a ‘padi . . . maitunos iti kasasaad ni Melquisedec.’ Kas ken Melquisedec, a nagserbi kas ari ken padi idi kaaldawan ni Abraham, ti umay a Bin-i ket direkta a dinutokan ti Dios a kas Ari ken Padi!—Genesis 14:17-20.
14 Iti panaglabas dagiti tawen, inusar ni Jehova dagiti mammadtona a mangipalgak kadagiti kanayonan a detalye ti sagrado a palimedna. Kas pagarigan, impalgak ni Isaias a matay ti Mesias kas daton. (Isaias 53:3-12) Impadto ni Mikias ti lugar a pakayanakan ti Mesias. (Mikias 5:2) Impadto pay ni Daniel ti eksakto a tiempo a panagparang ken ipapatay ti Bin-i.—Daniel 9:24-27.
Naipalgak ti Sagrado a Palimed!
15, 16. (a) Kasano a “nagtaud iti maysa a babai” ti Anak ti Dios? (b) Ania ti tinawid ni Jesus kadagiti tao a nagannak kenkuana, ket kaano a dimteng kas naikari a Bin-i?
15 Nagtalinaed a misterio no kasano a matungpal dagitoy a padto agingga idi aktual a nagparang ti Bin-i. Kuna ti Galacia 4:4: “Idi dimteng ti naan-anay a pagpatinggaan ti tiempo, ti Dios imbaonna ti Anakna, a nagtaud iti maysa a babai.” Idi tawen 2 K.K.P., kinuna ti maysa nga anghel iti babai a Judio nga agnagan Maria: “Adtoy! iyinawmonto iti aanakam ken ipasngaymonto ti maysa nga anak a lalaki, ket panaganamto iti Jesus. Daytoy ket naindaklanto ken maawaganto iti Anak ti Kangatuan; ket ni Jehova a Dios itednanto kenkuana ti trono ni David nga amana . . . Ti nasantuan nga espiritu umayto kenka, ket ti pannakabalin ti Kangatuan salinongannakanto. Iti dayta met a rason ti mayanak maawaganto iti nasantuan, Anak ti Dios.”—Lucas 1:31, 32, 35.
16 Idi agangay, manipud langit inyalis ni Jehova ti biag ti Anakna iti aanakan ni Maria, isu a nagtaud iti maysa a babai. Imperpekto a babai ni Maria. Nupay kasta, saan a tinawid ni Jesus ti kinaimperpekto kenkuana, ta isu ti “Anak ti Dios.” Ket gapu ta kapuonan ni David dagiti dadakkelna, addaan ni Jesus iti natural ken legal a kalintegan nga agtawid ken David. (Aramid 13:22, 23) Iti bautismo ni Jesus idi 29 K.P., pinulotan ni Jehova iti nasantuan nga espiritu ket kinunana: “Daytoy ti Anakko, ti dungdungnguen.” (Mateo 3:16, 17) Kamaudiananna, dimteng met laengen ti Bin-i! (Galacia 3:16) Tiempo idin a maipalgak ti dadduma pay a detalye ti sagrado a palimed.—2 Timoteo 1:10.
17. Kasano a naibuksilan ti kaipapanan ti Genesis 3:15?
17 Kabayatan ti ministeriona, imbatad ni Jesus a ni Satanas ti serpiente a nadakamat iti Genesis 3:15 ket dagiti pasurot ni Satanas ti bin-i ti serpiente. (Mateo 23:33; Juan 8:44) Idi agangay, naipalgak no kasano a madadaelto iti agnanayon ni Satanas ken dagiti pasurotna. (Apocalipsis 20:1-3, 10, 15) Ket ti babai naipabigbig kas “ti Jerusalem sadi ngato,” ti nailangitan a kasla asawa a babai nga organisasion ni Jehova a buklen dagiti espiritu a parsua.a—Galacia 4:26; Apocalipsis 12:1-6.
Ti Baro a Tulag
18. Ania ti panggep “ti baro a tulag”?
18 Nalabit a ti naisangsangayan unay kadagiti amin a detalye ket naipalgak iti daydi rabii sakbay ti ipapatay ni Jesus idi imbagana kadagiti matalek nga adalanna ti maipapan iti “baro a tulag.” (Lucas 22:20) Kas iti sinarunona, ti tulag ti Linteg Mosaiko, mangpataud daytoy baro a tulag iti “pagarian ti papadi.” (Exodo 19:6; 1 Pedro 2:9) Nupay kasta, saan a literal a nasion, no di ket naespirituan, ti bangonen daytoy a tulag. Maawagan dayta “iti Israel ti Dios,” a buklen dagiti laeng matalek a napulotan a paspasurot ni Kristo. (Galacia 6:16) Dagitoy a paset ti baro a tulag ti kakadua ni Jesus a mangbendision iti sangatauan!
19. (a) Apay nga agballigi ti baro a tulag a mangpataud iti “pagarian ti papadi”? (b) Apay a maawagan a “baro a parsua” dagiti napulotan a Kristiano, ket mano ti makipagserbi ken Kristo idiay langit?
19 Apay nga agballigi ti baro a tulag a mangpataud iti “pagarian ti papadi” a mangbendision iti sangatauan? Gapu ta imbes a kondenarenna dagiti adalan ni Kristo kas managbasol, pagbalinenna a posible ti pannakapakawan dagiti basolda babaen ti datonna. (Jeremias 31:31-34) Gapu ta nalintegda iti imatang ni Jehova, pinagbalinna ida a kameng ti nailangitan a pamiliana ken pinulotanna ida iti nasantuan nga espiritu. (Roma 8:15-17; 2 Corinto 1:21) Iti kasta, napasaranda ti ‘baro a pannakayanak nga agturong iti maysa a sibibiag a namnama . . . a naisagana iti langlangit.’ (1 Pedro 1:3, 4) Yantangay ti kasta a natan-ok a kasasaad ket naan-anay a baro kadagiti tattao, maawagan a “baro a parsua” dagiti Kristiano a napulotan iti espiritu. (2 Corinto 5:17) Ipalgak ti Biblia a 144,000 ti makiraman a mangituray manipud langit iti nasubbot a sangatauan.—Apocalipsis 5:9, 10; 14:1-4.
20. (a) Idi 36 K.P., ania ti naipalgak maipapan iti sagrado a palimed? (b) Siasino ti mangsagrap kadagiti bendision a naikari ken Abraham?
20 Kas ken Jesus, maibilang a “bin-i ni Abraham” dagitoy a napulotan.b (Galacia 3:29) Dagiti natural a Judio ti immuna a napili. Ngem idi 36 K.P., adda pay naipalgak nga aspeto ti sagrado a palimed: Makiraman met iti nailangitan a namnama dagiti Gentil wenno saan a Judio. (Roma 9:6-8; 11:25, 26; Efeso 3:5, 6) Dagiti laeng aya napulotan a Kristiano ti mangsagrap kadagiti bendision a naikari ken Abraham? Saan, ta agpaay iti intero a lubong ti daton ni Jesus. (1 Juan 2:2) Idi agangay, impalgak ni Jehova nga adda di mabilang a “dakkel a bunggoy” a makalasatto iti panungpalan ti sistema ti bambanag ni Satanas. (Apocalipsis 7:9, 14) Umariwekwekto pay dagiti mapagungar nga addaan namnama nga agbiag nga agnanayon iti Paraiso!—Lucas 23:43; Juan 5:28, 29; Apocalipsis 20:11-15; 21:3, 4.
Ti Sirib ti Dios ken ti Sagrado a Palimed
21, 22. Kasano a ti sagrado a palimed ni Jehova iparangarangna ti siribna?
21 Ti sagrado a palimed ket nakaskasdaaw a pakakitaan iti “kasta unay panagdudumana a sirib ti Dios.” (Efeso 3:8-10) Anian a sirib ti imparangarang ni Jehova iti panangbukelna iti daytoy a palimed, sa iti in-inut a panangipalgakna iti dayta! Nainsiriban nga inkonsiderarna dagiti pagkapuyan ti tattao, a pinalubosanna ida a mangiparangarang iti pudno a kasasaad ti pusoda.—Salmo 103:14.
22 Impakita met ni Jehova ti awan kaaspingna a sirib iti panangpilina ken Jesus kas Ari. Ad-adda a mapagtalkan ti Anak ni Jehova ngem iti asinoman a sabali a parsua iti uniberso. Iti panagbiagna kas tao, napasaran ni Jesus ti adu a kita ti rigat. Naan-anay a maawatanna dagiti parikut ti tao. (Hebreo 5:7-9) Komusta met ngay dagiti makipagturay ken Jesus? Iti las-ud ti ginasut a tawen, adda dagiti napulotan a lallaki ken babbai, a napili manipud iti amin a puli, pagsasao, ken kasasaad. Awan ti parikut a saanda a napasaran ken napagballigian. (Efeso 4:22-24) Nakaay-ayat ti agbiag iti sidong ti panangituray dagitoy naasi nga ar-ari ken papadi!
23. Ania a pribilehio ti adda kadagiti Kristiano mainaig iti sagrado a palimed ni Jehova?
23 Insurat ni apostol Pablo: “Ti sagrado a palimed a naitalimeng manipud kadagiti napalabas a sistema ti bambanag ken manipud kadagiti naglabas a kaputotan . . . naiparangarangen kadagiti sasantona.” (Colosas 1:26) Wen, dagiti napulotan a sasanto ni Jehova adun ti naawatanda maipapan iti sagrado a palimed, ket iranranudda ti kasta a pannakaammo iti minilion a tattao. Anian a pribilehio ti adda kadatayo amin! Ni Jehova ‘impakaammonan kadatayo ti sagrado a palimed ti pagayatanna.’ (Efeso 1:9) Ipakaammotayo kadagiti dadduma daytoy a nakaskasdaaw a palimed, a tulongantay met ida a mangtarus iti di matukod a sirib ni Jehova a Dios!
a Babaen ken Jesus, naipalgak met ti ‘sagrado a palimed ti nadiosan a debosion.’ (1 Timoteo 3:16) Nabayag idi a palimed, wenno misterio, no adda asinoman a naan-anay a makapagtalinaed a natarnaw ken Jehova. Impalgak ni Jesus ti sungbat. Nagtalinaed a natarnaw iti baet ti amin a pannubok nga impalak-am kenkuana ni Satanas.—Mateo 4:1-11; 27:26-50.
b Nangaramid met ni Jesus iti “tulag . . . maipaay iti maysa a pagarian” iti isu met laeng a grupo. (Lucas 22:29, 30) Ngarud, nakitulag ni Jesus iti daytoy “bassit nga ipastoran” a makipagturay kenkuana idiay langit kas segundario a paset ti bin-i ni Abraham.—Lucas 12:32.