‘Dakayo Agsantokayo ta Siak Santoak’

‘Dakayo agsantokayo, gapu ta siak a Jehova a Diosyo, santoak.’ ​—LEVITICO 19:2.

 1. Asino ti dadduma a tattao nga ibilbilang ti lubong kas nasantuan?

KAADUAN kadagiti kangrunaan a relihion iti lubong addaan kadagidiay ibilangda a nasantuan. Ni Mother Teresa a nalatak iti India masansan a mamatmatmatan kas nasantuan gapu iti kinamanagsakripisiona kadagiti napanglaw. Naawagan ti papa a “Nasantuan nga Ama.” Ti nangipasdek iti moderno a Katoliko a gunglo nga Opus Dei, ni José María Escrivá, ket matmatmatan ti dadduma a Katoliko kas “modelo ti kinasanto.” Ti Hinduismo addaan kadagiti swami, wenno nasantuan a tattao. Napagraraeman ni Gandhi kas nasantuan a tao. Adda dagiti nasantuan a monghe iti Budhismo, ken addaan nasantuan a mammadto ti Islam. Ngem ania a talaga ti kaipapanan ti agbalin a nasantuan?

2, 3. (a) Aniat’ kaipapanan ti sasao a “nasantuan” ken “kinasanto”? (b) Aniat’ sumagmamano a saludsod a kasapulan a masungbatan?

² Nadepinar ti sao a “nasantuan” kas “1. . . . nainaig iti nadibinuan a pannakabalin; sagrado. 2. Maikabkabilangan wenno maikari a dayawen wenno pagrukbaban . . . 3. Panagbiag maitunos iti nainget wenno nabileg a narelihiosuan wenno naespirituan a sistema ti moral . . . 4. Naituding wenno nailasin agpaay iti narelihiosuan a panggep.” Iti konteksto ti Biblia, ti kinasanto kaipapanannat’ “narelihiosuan a kinadalus wenno kinasin-aw; kinasagrado.” Sigun iti reperensia ti Biblia nga Insight on the Scriptures, “ti orihinal a Hebreo [a sao] a qoʹdhesh ipasimudaagna ti kapanunotan a pannakaisina, pannakaipangpangruna, wenno pannakasantipikar iti Dios, . . . ti kasasaad a panagbalin a nailasin iti panagserbi iti Dios.”a

³ Naibilin iti nasion ti Israel nga agbalinda a nasantuan. Kinuna ti Linteg ti Dios: “Siak ni Jehova a Diosyo; santipikarenyo dagiti bagbagiyo, ket agsantokayo, ta siak santoak.” Asino ti Gubuayan ti kinasanto? Kasano nga agbalin a nasantuan dagiti imperpekto nga Israelita? Ken ania dagiti leksion a masarakantay ita iti awis ni Jehova maipaay iti kinasanto?​—Levitico 11:44.

No Kasano a Nainaig ti Israel iti Gubuayan ti Kinasanto

 4. Kasano a nailadawan iti Israel ti kinasanto ni Jehova?

⁴ Amin a banag a nainaig iti panagdaydayaw ti Israel ken Jehova a Dios masapul a mamatmatan a nasantuan ket ibilang a kasta. Apay a kasta? Gapu ta ni Jehova a mismo ti punganay ken gubuayan ti kinasanto. Ti salaysay ni Moises maipapan iti pannakaisagana ti nasantuan a tabernakulo ken dagiti pagan-anay ken dagiti dekorasion agngudo iti sasao a: “Kamaudiananna nagaramidda iti sumilsilap a plata, ti nasantuan a pagilasinan ti dedikasion, a pasig a balitok ket inlanadda kenkuana ti maysa a sinurat, kas kadagiti pannakaiburik ti maysa a pagtandaanan: ‘Kinasanto kukua ni Jehova.’” Daytoy a sumilsilap a plata a pasig a balitok naikapet iti turbante ti nangato a padi, ket inladawanna nga isut’ nailasin iti serbisio ti naisangsangayan a kinasanto. Bayat a maimatanganda daytoy a naikitikit a pagilasinan a sumilsileng iti lawag ti init, kanayon a napalagipan dagiti Israelita iti kinasanto ni Jehova.​—Exodo 28:36; 29:6; 39:30, NW.

 5. Kasano a maibilang a nasantuan dagiti imperpekto nga Israelita?

⁵ Ngem kasano nga agbalin a nasantuan dagiti Israelita? Babaen laeng iti nasinged a relasionda ken Jehova ken ti nasin-aw a panagdayawda kenkuana. Kasapulanda idi ti umiso a pannakaammo iti “Daydiay Kasasantuan” tapno makapagdayawda kenkuana iti kinasanto, iti pisikal ken naespirituan a kinadalus. (Proverbio 2:1-6; 9:10, NW) No kasta kasapulan idi a dayawen dagiti Israelita ti Dios buyogen ti nasin-aw a motibo ken nasin-aw a puso. Aniaman a managinsisingpet a porma ti panagdayaw makarimon ken Jehova.​—Proverbio 21:27.

No Apay a Kinondenar ni Jehova ti Israel

 6. Kasanot’ panangtrato dagiti Judio idi kaaldawan ni Malakias iti lamisaan ni Jehova?

⁶ Nabatad ti pannakailadawan daytoy idi a parparawpaw a nangyeg dagiti Israelita iti nanumo, adda pakapilawanna a datdaton iti templo. Babaen ken mammadtona a Malakias, kinondenar ni Jehova dagiti nanumo a datonda: “‘Siak diak maay-ayo kadakayo,’ kuna ni Jehova dagiti buybuyot, ‘diakto met awaten ti daton iti imayo.’ . . . ‘Ngem dakayo bassawanganyo ti naganko, iti daydiay panagkunayo, “Ti lamisaan ni Jehova narugitan, ken ti bungana, uray ti taraon kenkuana uuyawen.” Dakayo kunayo met, “Adtoy! Anian a pannakabannog daydiay!” ket dakayo agbang-eskayo kenkuana,’ kuna ni Jehova dagiti buybuyot. ‘Ket inyegyo ti rinabsut, ken ti pilay, ken ti masakit; kasta ti panangidatagyo ti daton. Awatekto koma aya daytoy iti imayo?’ kuna ni Jehova.”​—Malakias 1:10, 12, 13.

 7. Ania dagiti di nasantuan a tignay nga inaramid dagiti Judio idi maikalima a siglo K.K.P.?

⁷ Inusar ti Dios ni Malakias a mangkondenar kadagiti palso nga aramid dagiti Judio, nalabit idi maikalima a siglo K.K.P. Nangipakita dagiti papadi iti di nasayaat nga ulidan, ket talaga a di nasantuan ti kababalinda. Dagiti tattao, a sumursurot iti dayta a panangidalan, nalulok kadagiti prinsipioda, nga uray la insinada dagiti assawada a babbai, a nalabit tapno makaalada kadagiti ub-ubing nga assawa a pagano. Insurat ni Malakias: “‘Ni Jehova isu idi ti saksi kenka ken iti asawa ti kinaagtutubom, isu a liniputam,b nupay isu kaduam, ken asawa ti tulagmo. . . . Gapuna aywananyo ti espirituyo, ket awan koma ti uray siasino a mangliput iti asawa a babai ti kinaagtutubona. Ta siak guraek ti panangisina,’ kuna ni Jehova a Dios ti Israel.”​—Malakias 2:14-16.

 8. Kasano a naapektaran ti dadduma iti kongregasion Kristiano iti moderno a panangmatmat iti diborsio?

⁸ Iti moderno a panawen, iti adu a pagilian a sadiay nalaka ti makidiborsio, nakaparpartak ti iyaadu ti diborsio. Naapektaran uray ti kongregasion Kristiano. Imbes nga agpatulongda kadagiti panglakayen tapno maparmekda dagiti tubeng ken ikagumaanda a pagballigien ti panagasawada, nakaparpartak unay ti dadduma a nangidiborsio iti asawada. Masansan a dagiti annak ti nakaro nga agsagaba iti emosional.​—Mateo 19:8, 9.

9, 10. Kasanot’ rumbeng a panangutobtayo iti panagdayawtay ken Jehova?

⁹ Kas nakitatayon, maigapu iti dakes a naespirituan a kasasaad idi kaaldawan ni Malakias, sipaprangka a kinondenar ni Jehova ti parparawpaw a panagdaydayaw ti Juda ken impakitana a ti laeng nadalus a panagdayaw ti awatenna. Saan kadi a daytoy ti rumbeng a mangtignay kadatayo a mangutob iti kalidad ti panagdayawtayo ken Jehova a Dios, ti Soberano nga Apo iti uniberso, ti Gubuayan ti pudno a kinasanto? Talaga kadi nga ipapaaytayo iti Dios ti nasantuan a panagserbi? Salsalimetmetantay kadi a nadalus ti kasasaadtayo iti naespirituan?

¹⁰ Di kayat a sawen daytoy a kasapulan nga agbalintayo a perpekto, banag nga imposible, wenno masapul nga idiligtay ti bagitayo kadagiti sabsabali. Ngem kayatna a sawen a tunggal Kristiano masapul nga ipaayna koma iti Dios ti panagdayaw a kasayaatan a maaramidna sigun iti ipalubos ti kasasaadna. Tuktukoyen daytoy ti kalidad ti panagdayawtayo. Ti sagrado a panagserbitayo rumbeng a ti kasayaatan a maipaaytayo​—nasantuan a panagserbi. Kasano a maaramidan dayta?​—Lucas 16:10; Galacia 6:3, 4.

Dagiti Nasin-aw a Puso Mangiturong iti Nasin-aw a Panagdayaw

11, 12. Sadino ti pagtaudan ti di nasantuan a kababalin?

¹¹ Sibabatad nga insuro ni Jesus a no aniat’ adda iti puso agminar iti sasawen ken ar-aramiden ti maysa a tao. Kinuna ni Jesus kadagiti aginlilinteg, ngem di nasantuan, a Fariseo: “Putot dagiti karasaen, kasano a makapagsaokayo kadagiti naimbag a bambanag, no nadangkeskayo? Ta ti naruay iti puso sawen ti ngiwat.” Idi agangay impakitana a dagiti dakes a tignay agtaud kadagiti dakes a panagem iti puso, wenno makin-uneg a kinatao. Kinunana: “Dagiti bambanag a rumrummuar manipud iti ngiwat agtaudda iti puso, ket dagidiay a bambanag tulawanda ti maysa a tao. Kas pagarigan, rummuar iti puso dagiti nadangkes a panagrasrason, panangpapatay, pannakikamalala, pannakiabig, panagtakaw, ulbod a pammaneknek, panagtabbaaw. Dagitoy dagiti bambanag a mangtultulaw iti maysa a tao.”​—Mateo 12:34; 15:18-20.

¹² Tumulong daytoy kadatayo a mangtarus a dagiti di nasantuan a tignay ket saan a basta agtaud wenno awan nasaksakbay a nakaibatayanna. Bunga dagita ti namulitan a panagpampanunot a nakalemmeng iti puso​—dagiti nalimed a tarigagay ken nalabit ar-arapaap. Daytat’ makagapu no apay a maikuna ni Jesus: “Nangngegyo a naikuna, ‘Dika makikamalala.’ Ngem kunak kadakayo a ti tunggal maysa nga agtultuloy a mangmatmat iti maysa a babai tapno gartemanna nakikamalalan kenkuana iti pusona.” Iti sabali a pannao, rimmamuten ti pannakiabig ken pannakikamalala iti puso sakbay a mapasamak ti aniaman a tignay. Kalpasanna, no maaddaan ti gundaway, ti di nasantuan a panagpampanunot agbalin a di nasantuan a kababalin. Ti pannakiabig, pannakikamalala, sodomia, panagtakaw, panagtabbaaw, ken apostasia ti sumagmamano kadagiti agbalin a nabatad a bungana.​—Mateo 5:27, 28; Galacia 5:19-21.

13. Aniat’ sumagmamano a pagarigan no kasano a ti di nasantuan a panagpampanunot mangiturong iti di nasantuan nga aramid?

¹³ Mailadawan daytoy iti nadumaduma a wagas. Iti dadduma a pagilian, nakaparpartak ti iyaadu dagiti casino, iti kasta dumakkel ti gundaway nga agsugal. Nalabit masulisog ti maysa iti daytoy kasla solusion iti panangikagumaanna a mangrisut kadagiti parikutna iti pinansial. Nalabit maallukoy ti maysa a kabsat a lalaki iti makaallilaw a panagrasrason tapno ilaksid wenno ikalinteganna dagiti prinsipiona iti Biblia.c Iti sabali pay a kaso, ti kinasaknap ti pornograpia, kadagiti man TV, video, kompiuter, wenno libro, mabalin a mangiturong iti maysa a Kristiano iti di nasantuan a kababalin. Liwayannan ti naespirituan a kabalna, ket di agbayag, natnagen iti imoralidad. Ngem kaaduanna ti pannakatnag iti basol mangrugi iti panunot. Wen, kadagiti kasasaad a kas kadagitoy, matungpal ti sasao ni Santiago: “Tunggal maysa masuot babaen ti pananggargari ken panangsulbog ti bukodna a derrep. Kalpasanna ti derrep, inton naiyinawen, agipasngay iti basol.”​—Santiago 1:14, 15; Efeso 6:11-18.

14. Kasano a nakasubli ti adu manipud iti di nasantuan a kababalinda?

¹⁴ Makaparagsak, adu a Kristiano nga agbasol gapu iti pagkapuyan ipakitada ti pudno a panagbabawi, ket kabaelan dagiti panglakayen a paimbagen ti kakasta a tattao iti naespirituan. Uray ti adu a nailaksid gapu iti kinaawan panagbabawi nariingda idi agangay ket naisublida iti kongregasion. Nautobda no kasano a silalaka a kinemmeg ni Satanas ida idi intulokda a rumamut dagiti di nasantuan a panagpampanunot iti pusoda.​—Galacia 6:1; 2 Timoteo 2:24-26; 1 Pedro 5:8, 9.

Ti Karit​—A Panangsango Kadagiti Pagkapuyantayo

15. (a) Apay a masapul a sanguentay dagiti pagkapuyantayo? (b) Aniat’ makatulong kadatayo a mangbigbig kadagiti pagkapuyantayo?

¹⁵ Kasapulan nga ikagumaantay nga ammuen ti adda iti pusotayo iti nainkalintegan a pamay-an. Situtuloktay kadi a mangsango kadagiti pagkapuyantayo, a bigbigentay ida, sa kalpasanna ikagumaantay a parmeken? Situtuloktay kadi nga agsaludsod iti napudno a gayyem no kasanotay a rumang-ay, sa kalpasanna agimdeng iti balakadna? Tapno makapagtalinaed a nasantuan kasapulan a parmekentay dagiti pakapilawantayo. Apay? Gapu ta ammo ni Satanas dagiti pagkapuyantayo. Aramatenna dagiti nasikap a gakatna tapno magutugotnatayo nga agbasol ken agtignay a di nasantuan. Babaen kadagiti nasikap nga aramidna, ikagumaannatayo nga isina iti ayat ti Dios tapno saantayon a nasantuan ken napateg iti panagdayaw ken Jehova.​—Jeremias 17:9; Efeso 6:11; Santiago 1:19.

16. Ania a pannakidangadang ti naadda ken Pablo?

¹⁶ Naaddaan a mismo ni apostol Pablo kadagiti pakasuotan ken pannubok, kas pinaneknekanna iti suratna kadagiti taga-Roma: “Ammok a kaniak, kayatna a sawen, iti lasagko, awan agnaed a naimbag; ta adda kaniak ti pannakabael nga agtarigagay, ngem awan ti pannakabael nga agaramid iti nasayaat. Ta ti naimbag a kayatko diak aramiden, no di ket ti dakes a diak kayat isu ti an-annurotek. . . . Pudno a pagragsakak ti linteg ti Dios maitunos iti kinatao nga adda iti unegko, ngem makitak iti kamkamengko ti sabali a linteg a makibakbakal maibusor iti linteg ti panunotko ket iturturongnak a sikakayaw iti linteg ti basol nga adda iti kamkamengko.”​—Roma 7:18-23.

17. Kasano a nagballigi ni Pablo iti pannakidangadangna kadagiti pagkapuyan?

¹⁷ Ita ti nasken a punto iti kaso ni Pablo ket binigbigna dagiti pagkapuyanna. Iti laksid dagitoy, maikunana: “Pudno a pagragsakak ti linteg ti Dios maitunos iti [naespirituan a] kinatao nga adda iti unegko.” Inayat ni Pablo ti naimbag ken ginurana ti dakes. Ngem adda latta rumbeng a pakidangadanganna, nga isu met laeng ti pakidangadangantay amin​—maibusor ken Satanas, ti lubong, ken ti lasag. Gapuna kasanotay nga agballigi iti dangadang tapno makapagtalinaed a nasantuan, naisina iti daytoy a lubong ken iti panagpampanunotna?​—2 Corinto 4:4; Efeso 6:12.

Kasanotay a Makapagtalinaed a Nasantuan?

18. Kasanotay a makapagtalinaed a nasantuan?

¹⁸ Di maragpat ti kinasanto babaen ti panangala iti kalakaan a tignay wenno iti panagbalin a manangpanuynoy iti bagi. Dayta a kita ti tao kanayonna nga ikalkalintegan ti kababalinna ken ti la adda a pabpabasolenna. Nalabit kasapulan nga adalentay ti agbalin a responsable kadagiti tignaytayo ket saan a kas iti dadduma a pagpambarda a naitudingen dagiti tignayda gapu iti nalikudan ti pamilia wenno kadagiti natawid a pagannayasan. Ti ramut ti parikut adda iti puso ti maysa a tao. Ay-ayatenna kadi ti kinalinteg? tarigagayanna ti kinasanto? tarigagayanna ti pamendision ti Dios? Imbatad ti salmista ti kinapateg ti kinasanto idi kinunana: “Pagpanawam ti dakes, ket aramidem ti imbag; Birukem ti talna, ket isu ti surotem.” Insurat ni apostol Pablo: “Ti ayatyo awan koma ti panaginsisingpetna. Karurodyo ti nadangkes, kumpetkayo iti naimbag.”​—Salmo 34:14; 97:10; Roma 12:9.

19, 20. (a) Kasanotay a mapabileg ti panunottayo? (b) Aniat’ ramanen ti epektibo a personal a panagadal?

¹⁹ Mabalintayo ti ‘kumpet iti naimbag’ no matmatantayo dagiti bambanag iti panangmatmat ni Jehova ken no addaantayo iti panunot ni Kristo. (1 Corinto 2:16) Kasano a maaramid daytoy? Babaen ti regular a panagadal ken panangutob iti Sao ti Dios. Anian a masansan ti pannakaipaay daytoy a balakad! Ngem talaga kadi nga ipappapusotay dayta? Kas pagarigan, talaga kadi nga ad-adalenyo daytoy a magasin, a suksukimatenyo dagiti teksto ti Biblia, sakbay nga umaykayo iti gimong? Ti panagadal dina kayat a sawen nga ugedantay laeng ti sumagmamano a sasao iti kada parapo. Ti maysa a pagadalan nga artikulo mabalin a palabsan a basaen ken ugedan iti agarup 15 a minuto. Kayat kadi a sawen dayta nga inadaltayon ti artikulo? Kinapudnona, mabalin a kasapulan ti maysa wenno dua nga oras tapno maadal ken magun-od ti naespirituan a gunggona nga idatdatag ti kada artikulo.

²⁰ Nalabit kasapulan a disiplinaentay ti bagbagitayo tapno liklikantay ti TV iti sumagmamano nga oras kada lawas ken talaga a maipamaysatay iti kinasantotayo. Ti regular a panagadaltayo pabilgennatay iti naespirituan, a tignayenna ti panunot nga agaramid kadagiti umiso a pangngeddeng​—dagiti pangngeddeng a mangiturong iti “nasantuan a panagbibiag.”​—2 Pedro 3:11; Efeso 4:23; 5:15, 16.

21. Ania a saludsod ti kasapulan pay a masungbatan?

²¹ Ti saludsod ita ket, Kadagiti ania a dadduma pay a tay-ak ti aramid ken kababalin a makapagbalintayo a nasantuan kas Kristiano, a kas ken Jehova a nasantuan? Mangidatag ti sumaganad nga artikulo iti sumagmamano a banag a maikari nga usigen.

[Dagiti Footnote]

Malagipyo Pay Aya?

◻ Kasano a naipabigbig iti Israel ti Gubuayan ti Kinasanto?

◻ Kadagiti ania a wagas a di nasantuan ti panagdayaw dagiti Israelita idi kaaldawan ni Malakias?

◻ Sadino ti pangrugian ti di nasantuan a kababalin?

◻ Tapno agbalin a nasantuan, aniat’ masapul a bigbigentayo?

◻ Kasanotay a makapagtalinaed a nasantuan?