Kasanoyo a Tamingen Dagiti Di Pagkikinnaawatan?

NADUMADUMA a personalidad ti makalangentayo iti inaldaw. Masansan a mangipaay daytoy iti ragsak kadatayo ken palawaenna ti panangmatmattayo. Adda met gundaway a daytoy ti pakaigapuan ti di pagkikinnaawatan. Serioso ti dadduma, babassit la a parikut iti inaldaw a biag ti dadduma. Aniaman kadagita, ti panangtamingtayo kadagiti ditay pagkikinnaawatan apektaranda ti panunot, emosion, ken espiritualidadtayo.

Naragragsak ti biagtayo ken nataltalna ti relasiontayo kadagiti sabsabali no ikagumaantayo a risuten a siuumiso dagiti di pagkikinnaawatan. Kuna ti maysa a nagkauna a pagsasao: “Ti natalna a puso isu ti biag ti lasag.”​—Proverbio 14:30.

Naiduma unay iti pagsasao a: “Ti tao nga awanan panangmedmed iti espirituna ket kas iti siudad a naserrek, nga awanan iti pader.” (Proverbio 25:28, NW) Siasino kadatayo ti kayatna nga agbalin a nalaka nga agpanunot iti dakes a mangituggod kadatayo nga agaramid iti di umiso​—a pakadangran ti dadduma ken ti bagitayo? Kasta ti pagbanagan ti di mamedmedan a pungtot. Iti Sermonna iti Bantay, insingasing ni Jesus a sukimatentayo ti kababalintayo, a mabalin a mangapektar iti panangtamingtayo iti aniaman a ditay pagkikinnaawatan kadagiti sabsabali. (Mateo 7:3-5) Imbes a babalawentayo ti dadduma, panunotentay ketdi no kasano a mapatanor ken mataginayontayo ti pannakigayyem kadagidiay naiduma ti kapanunotan ken nalikudanda.

Ti Kababalintayo

Ti umuna nga addang tapno marisut ti maipagarup wenno talaga a di pagkikinnaawatan isu ti panangbigbig nga umapay kadatayo no dadduma ti di umiso a pampanunot ken kababalin. Palagipannatayo ti Kasuratan nga agbasoltayo amin “ken agkurang iti dayag ti Dios.” (Roma 3:23) Maysa pay, mabalin a saan a ti sabali a tao ti puon ti riri no talaga nga usigentayo. Mainaig iti daytoy, sukimatentayo ti kapadasan ni Jonas.

Gapu ta imbilin ni Jehova, napan ni Jonas iti siudad ti Nineve tapno ipakaammona ti umad-adanin a panangukom ti Dios kadagiti umilina. Makaparagsak ta nagbabawi ti intero a siudad ti Nineve ken namatida iti pudno a Dios. (Jonas 3:5-10) Nakita ni Jehova a maikarida a mapakawan gapu ta nagbabawida isu a dina dinadael ida. “Ngem ni Jonas naapas unay, ket nagunget.” (Jonas 4:1) Makakellaat ti reaksion ni Jonas iti asi ni Jehova. Apay koma a makaunget ni Jonas ken Jehova? Agparang a ti bagina ti pinampanunot ni Jonas, nga impapanna a naibabain iti komunidad. Saanna a naapresiar ti asi ni Jehova. Siaanus nga insuro ni Jehova ni Jonas babaen ti maysa a leksion a namagbalbaliw iti kababalinna ken nangipaawat kenkuana iti napateg unay a kinamanangaasi ti Dios. (Jonas 4:7-11) Nalawag a ti kababalin ni Jonas ti rumbeng a mailinteg, saan a ti panangmatmat ni Jehova.

Adda kadi dagiti gundaway a nasken met a balbaliwantayo ti kababalintayo iti maysa a banag? Imbalakad ni apostol Pablo kadatayo: “Iti panangipakita ti pammadayaw iti maysa ken maysa mangidaulokayo.” (Roma 12:10) Ania ti kayatna a sawen? Maysa nga iparparegtana isu ti panagbalintayo a nainkalintegan ken tratuentayo ti dadduma a Kristiano buyogen ti nauneg a panagraem ken dignidad. Iraman daytoy ti panangbigbig a tunggal maysa adda karbenganna nga agpili. Ipalagip pay kadatayo ni Pablo: “Ti tunggal maysa awitennanto ti bukodna nga awit.” (Galacia 6:5) Sakbay ngarud a mangpataud iti riri ti di pagkikinnaawatan, anian a nainsiriban nga usigen no ti kababalintayo ti masapul a maatur! Masapul nga ikagumaantayo nga iyanninaw ti panagpampanunot ni Jehova ket iti kasta, mataginayon ti natalna a relasiontayo kadagidiay pudno nga agayat iti Dios.​—Isaias 55:8, 9.

Ti Wagastayo

Iladawanyo ti dua nga ubbing nga agin-innagaw iti maymaysa nga ay-ayam, nga agpadpada a mangikagkagumaan a maalana dayta. Nalabit nga agsinsinnungbatda bayat nga agin-innagawda agingga a maysa kadakuada ti agpabus-oy wenno adda aganawa.

Sigun iti salaysay ti Genesis, nadamag ni Abraham nga agsisinnupiat dagiti pastorna ken dagiti pastor ti kaanakanna a ni Lot. Ni Abraham ti immuna nga immasideg ken ni Lot ket kinunana: “Dawatek kenka, nga awan koma ti susik kadata, ken kadagiti pastorko ken kadagiti pastormo; ta agkabsatta.” Determinado ni Abraham a di mangipalubos iti uray ania a susik a mangdadael iti relasionda. Agingga iti ania? Situtulok a nangisakripisio iti kalinteganna nga agpili kas laklakay; sidadaan a nagpabus-oy. Pinagpili ni Abraham ni Lot no sadino ti kayatna a pangipanan iti sangakabbalayan ken arbanna. Pinili ngarud ni Lot ti nalasbang a deppaar ti Sodoma ken Gomorra. Natalna a nagsina ti grupo ni Abraham ken ni Lot.​—Genesis 13:5-12.

Tapno mataginayon ti talna iti nagbabaetantayo, sidadaantayo kadi nga agtignay a kas iti inaramid ni Abraham? Mangipasdek daytoy a salaysay ti Biblia iti nagsayaat a pagsurotantayo no tamingen ti di pagkikinnaawatan. Impakpakaasi ni Abraham: “Awan koma ti susik.” Ti napudno a tarigagay ni Abraham isu ti natalna a panangrisut. Sigurado a ti kasta a panangikagumaan a mangtaginayon iti natalna a relasion ikkatenna ti aniaman a di pagkikinnaawatan. Sa kinuna ni Abraham kamaudiananna: “Ta agkabsatta.” Apay koma a maisakripisio ti kasta a nagpateg a relasion gapu laeng iti personal a tarigagay wenno kinapalangguad? Pinampanunot a nalaing ni Abraham no ania ti napateg. Inaramidna dayta a sitatakneng ken sidadayaw. Kasta met, rinaemna ti dignidad ti kaanakanna.

Nupay adda dagiti kasasaad nga agkalikagum iti ibaballaet ti sabali a tao tapno marisut ti di pagkikinnaawatan, anian a nasaysayaat no marisut koma a pribado ti maysa a banag! Binalakadannatayo ni Jesus a datayo koman ti umun-una a makikappia iti kabsattayo, nga agpadispensar no kasapulan.a (Mateo 5:23, 24) Nasken ti panagpakumbaba, ngem insurat ni Pedro: “Bariksanyo ti bagbagiyo iti kinapakumbaba iti panagpampanunot maipaay iti maysa ken maysa, agsipud ta ti Dios busorenna dagiti natangsit, ngem mangted iti di kaikarian a kinamanangaasi kadagiti napakumbaba.” (1 Pedro 5:5) Ti panangtratotayo kadagiti padatayo nga agdaydayaw adda direkta a pakainaiganna iti relasiontayo iti Dios.​—1 Juan 4:20.

Iti kongregasion Kristiano, mabalin a masapul nga isakripisiotayo ti maysa a kalintegan tapno mataginayon ti talna. Adu kadagidiay makitimtimpuyog ita kadagiti Saksi ni Jehova ti nagbalin a kameng ti pamilia dagiti pudno nga agdaydayaw iti Dios iti kallabes a lima a tawen. Anian a rag-o ti itden daytoy iti pusotayo! Ti panagtignaytayo sigurado nga apektaranna ida ken ti dadduma iti kongregasion. Naimbag a rason daytoy tapno agannadtayo no maipapan kadagiti pilientayo a paglinglingayan, pagaliwaksayan, sosial nga aktibidad, wenno panggedan, nga ikabilangantayo ti mabalin a panangmatmat ti dadduma kadatayo. Makapataud kadi iti di pagkikinnaawatan ti aniaman a tignay wenno sawentayo ket iti kasta pakaitibkolan ti dadduma?

Palagipannatayo ni apostol Pablo: “Amin a bambanag nainkalinteganda; ngem saan nga amin a bambanag makapasayaatda. Amin a bambanag nainkalinteganda; ngem saan nga amin a bambanag makapabilegda. Tunggal maysa itultuloyna koma a sapulen, saan a ti bukodna a pagsayaatan, no di ket ti pagsayaatan ti sabali a tao.” (1 Corinto 10:23, 24) Kas Kristiano, pudno a kayattayo a pabilgen ti ayat ken panagkaykaysa ti Nakristianuan a panagkakabsat.​—Salmo 133:1; Juan 13:34, 35.

Makapaimbag a Sasao

Makapaimbag dagiti sasao. “Dagiti nakaay-ayo a sasao arigda la rara, nasam-itda iti kararua, ket salun-at kadagiti tultulang.” (Proverbio 16:24) Ti salaysay maipapan iti pananglapped ni Gideon iti posible koma a pannakirangetda kadagiti taga Efraim paneknekanna ti kinapudno daytoy a proverbio.

Nagpatulong ni Gideon iti tribu ni Efraim idi kabarbaraan ti pannakigubatda kadagiti Madianita. Nupay kasta, idi nalpas ti gubat, napan ti tribu ni Efraim ken Gideon ket kasta unay ti pungtotda ta di nagpatulong ni Gideon idi rugrugi ti gubat. Kuna ti rekord nga “isu rininggorda iti napigsa unay.” Simmungbat ni Gideon: “Ania ti inaramidko ita a maipadpad kadakayo? Ti panagbanban-a ti Efraim saan aya a nasaysayaat ngem iti panagburas iti Abiezer? Ti Dios inyawatna ita imayo da Oreb ken ni Zeeb a panguluen ti Madian; ket ania ti mabalinko nga ipadpad kadakayo?” (Oc-ocom 8:1-3) Gapu iti napili ken naalumamay a sasaona, nalapdan ni Gideon ti nakaam-amak a panaggubat koma ti dua a tribu. Nalabit nga agpapaimportante wenno napalangguad dagidiay kameng ti tribu ni Efraim. Nupay kasta, saan a dayta ti nanglapped ken Gideon a mangipamuspusan iti natalna a pannakarisut. Maaramidtay met kadi ti kasta?

Mabalin a malapunos iti gura dagiti sabsabali ket busorendatayo. Ikabilangantayo dagiti riknada, ket ikagumaantay a tarusan dagiti panangmatmatda. Saan ngata nga adda met basoltayo no apay a kasta ti riknada? No wen, apay a ditay aminen ti nagbiddutantayo ket agpadispensartayo gapu ta ninayonantayo ti problema. Mabalin a maatur ti nadadael a relasion babaen ti sumagmamano a natanang a sasao. (Santiago 3:4) Nalabit a kasapulan la dagiti napasakitan ti naayat a pammatalgedtayo. Kuna ti Biblia a ‘no awan ti pagsungrod maiddep ti apuy.’ (Proverbio 26:20) Wen, dagiti siaannad a napili a sasao a siaalumamay a maisawang “pagbaw-ingenna ti pungtot” ken talaga a makapaimbag.​—Proverbio 15:1.

Namalakad ni apostol Pablo: “No mabalin, sigun iti panagpannurayna kadakayo, makikappiakayo iti isuamin a tattao.” (Roma 12:18) Pudno a ditay maigawid ti rikrikna ti dadduma, ngem adda maaramidantayo tapno mataginayon ti talna. Imbes a pagpambar ti kinaimperpektotayo wenno ti kinaimperpekto ti dadduma, ikagumaantay ketdi ita nga ipakat dagiti pagalagadan a sititibker a naibatay iti Biblia. No tamingentayo dagiti di pagkikinnaawatan sigun iti bilin ni Jehova, agbanagto dayta iti agnanayon a talna ken ragsaktayo.​—Isaias 48:17.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 24]

Ipapilittay kadi ti kaykayattayo?

[Ladawan iti panid 25]

Ti kinamanangpabus-oy ni Abraham ket pagwadan iti panangrisut iti di pagkikinnaawatan