SAMSON

[nagtaud iti sao a kaipapananna ti “init”].

Maysa kadagiti naisangsangayan nga ukom ti Israel; anak ni Manoa, a maysa a Danita a taga Zora. Sakbay ti pannakayanak ni Samson, maysa nga anghel ti nagparang iti inana ket impakaammona a mangipasngayto iti anak a lalaki nga agbalin a Nazareo manipud pannakayanakna ket ‘idauluanna ti pannakaisalakan ti Israel manipud ima dagiti Filisteo.’ (Uk 13:1-5, 24; 16:17) Gapu ta ni Samson ti agbalinto a panguluen a makirupak kadagiti Filisteo, kasapulan nga umasidegto kadagiti bangkay dagiti tattao a natay iti gubat. Gapuna, ipakita ti mismo a rebbengenna nga isu awan iti sidong ti linteg a mangibilbilin kadagiti Nazareo a saanda a sagiden dagiti bangkay. (Nu 6:2-9) Maimutektekan met koma a daytoy a linteg ket agaplikar laeng kadagiti tattao a boluntario a nagkari nga agbalin a Nazareo; ngem iti kasasaad ni Samson, nagaplikar laeng kenkuana dagiti makalikaguman nga espesipiko a naibaga ken inana babaen iti anghel ni Jehova.

Idi nagtenganna ti edad a mabalinnan ti mangasawa, kiniddaw ni Samson kadagiti nagannakna nga iyalaanda iti asawaenna a Filisteo manipud Timna. Maitunos daytoy iti panangiwanwan ti espiritu ti Dios, ta dayta ti mangted iti gundaway ken Samson tapno makirupak kadagiti Filisteo. (Uk 13:25–14:4) Idi asidegen ni Samson idiay Timna, adda nasagangna a burboran a bumaro a leon. Gapu iti naited kenkuana a bileg ti espiritu ti Dios, ginuduana ti animal babaen iti mismo nga im-imana. Kalpasanna, nagtultuloy iti dalanna nga agpa-Timna ket sadiay a nakasaritana ti maysa a Filisteo a babai a kayatna a maasawa.​—Uk 14:5-7.

Kalpasan ti sumagmamano a tiempo, kadua ni Samson dagiti nagannakna a napan idiay Timna tapno iyawidna ti naitulag nga asawaenna. Iti dalanda nga agturong sadiay, simiasi ni Samson tapno kitaenna ti bangkay ti leon a pinatayna ket adda nasarakanna a pangen dagiti uyokan ken diro iti uneg dayta. Nangan ni Samson iti diro ket idi kimmadua manen kadagiti nagannakna, inikkanna ida iti diro. Iti bangkete ti kasar, daytoy a pasamak ket pinagbalinna a burburtia ket indatagna dayta iti 30 a Filisteo nga abay a lallaki. Dagiti kanayonan pay a pasamak a nainaig iti daytoy a burburtia ket nangted iti gundaway ken Samson a mangpapatay iti 30 a Filisteo idiay Ascalon.​—Uk 14:8-19.

Idi a ti ama ti naitulag nga asawaenna intedna ti balasangna iti sabali a lalaki ken saanna nga impalubos a makita ni Samson, dayta manen ti nanggapuan ni Samson tapno agtignay maibusor kadagiti Filisteo. Pinuoranna dagiti talon, kaubasan, ken kaolibuan dagiti Filisteo babaen ti panangusarna iti 300 a sora. Gapu itoy, pinuoran dagiti nakapungtot a Filisteo ti naitulag nga asawaen ni Samson ken ti ama ti babai, agsipud ta daytoy a pukaw dagiti Filisteo ket maigapu iti dakes a panangtratona ken Samson. Gapu iti daytoy nga inaramid dagiti Filisteo, inikkanda manen ni Samson iti rason tapno agibales kadakuada. Adu ti pinatayna kadakuada, “nga inggabsuonna dagiti saka kadagiti luppo.”​—Uk 14:20–15:8.

Gapu ta kayat dagiti Filisteo ti bumales ken Samson, napanda idiay Lehi. Gapuna, tallo ribu a mabutbuteng a lallaki iti Juda ti napan ken Samson iti napasdok a bato ti Etam ket nakombinsirda a sumuko. Kalpasanna, pinarautanda iti dua a baro a tali sada inyawat kadagiti Filisteo. Sirarag-o a nagsagana dagiti Filisteo a sumabat ken Samson. Ngem “nagtignay kenkuana ti espiritu ni Jehova, ket dagiti tali nga adda kadagiti takiagna nagbalin a kas kadagiti lienso a sinulid a nakset iti apuy, iti kasta nalunag dagiti griliosna manipud im-imana.” Idi nakaala ni Samson iti sadiwa a tulang ti panga ti kalakian nga asno, inusarna dayta a pinangpatay iti sangaribu a lallaki, ket kalpasan dayta impabiangna ken Jehova daytoy a panagballigina. Iti dayta a gundaway, kas sungbat ni Jehova iti kiddaw ni Samson, simimilagro a nangipaay iti danum tapno mabang-aran ti pannakawaw ni Samson.​—Uk 15:9-19.

Iti sabali manen a gundaway, napan ni Samson iti pagtaengan ti maysa a balangkantis idiay Gaza a siudad dagiti Filisteo. Idi nangngegda daytoy, pinadpadaanan isuna dagiti Filisteo, ta panggepda a papatayen iti kabigatanna. Ngem iti katengngaan ti rabii, bimmangon ni Samson ket manipud iti pader ti Gaza pinarutna ti ruangan ti siudad ken ti dua a makin-igid a teddek agraman ti balunetna, ket inawitna dagita “agingga iti tapaw ti bantay nga adda iti sango ti Hebron.” (Uk 16:1-3; kitaenyo ti GAZA Num. 1.) Dakkel daytoy a pannakaibabain dagiti Filisteo, ta nabaybay-an ti Gaza nga awan salaknibna manipud kadagiti umay mangraut. Daytoy nakaskasdaaw a naaramidan ni Samson ket pammaneknek nga adda pay laeng kenkuana ti espiritu ti Dios. Gapuna a maikuna a saan nga imoralidad ti makagapu no apay a napan iti balay ti balangkantis. Iti Commentary on the Holy Scriptures ni Lange (Uk 16:1, p. 212), kunaen ti komentarista a ni Paulus Cassel maipapan iti daytoy a punto: “Ti panggep nga ipapan ni Samson idiay Gaza ket saan a tapno sumarungkar iti maysa a balangkantis: ta naikuna nga ‘isu napan, iti dayta a lugar, ket nakakita sadiay iti [balangkantis].’ Ngem idi kayatna ti agtalinaed sadiay [idiay Gaza] iti agpatnag, awan ti naaramidanna, kas kabusor ti nasion, no di ti makipagyan iti daytoy a [balangkantis]. . . . Ti panagtalinaedna sadiay ket saan a naiduma iti naaramat a sasao mainaig iti panagyan dagidi managsimisim iti balay ni Rahab. Ti sasao a ‘nakakita iti babai’ ket mangipasimudaag laeng nga idi nakakita iti maysa a babai a balangkantis, ammonan no sadino ti mabalin a pagyananna iti rabii.” (Impatarus ken inurnos ni P. Schaff, 1976) Maimutektekan met koma nga iti salaysay, “nagtalinaed a siiidda ni Samson agingga iti tengnga ti rabii” saan ket a ‘nagtalinaed a nakaidda ni Samson a kaduana ti babai agingga iti tengnga ti rabii.’

Impakita ni Samson nga awan ti panagbutengna babaen ti ipapanna iti teritoria ti kabusor. Mabalin a napan idiay Gaza tapno ‘sumapul iti gundaway maibusor kadagiti Filisteo,’ kas iti immun-unan a napasamak idi nangala kadakuada iti asawaenna. (Uk 14:4) No kasta, nalawag nga aniaman a banag nga aramiden dagiti Filisteo maibusor ken Samson ket gundawayna a mangdangran kadakuada.

Liniputan ni Dalila. Kalpasan daytoy, ni Samson inayatna ni Dalila. (Kitaenyo ti DALILA.) Gapu iti material a gunggona, inkagumaan ni Dalila nga ammuen ti palimed ti pigsa ni Samson. Namitlo a sabali ti insungbatna kadagiti saludsod ni Dalila. Ngem gapu iti agtultuloy a panangpilpilitna, timmulok met laeng ni Samson idi agangay ket impalgakna ken Dalila a napigsa gapu iti kina-Nazareona manipud pannakayanakna. Idin nakisarita kadagiti Filisteo tapno alaenna ti gunggona iti panangyawatna ken Samson kadakuada. Bayat a matmaturog ni Samson iti rabaw dagiti tumengna, impakiskis ni Dalila ti buok ni Samson. Idi nakariingen ni Samson, awanen kenkuana ti espiritu ni Jehova, ta impalubosna a maadda iti maysa a kasasaad a nagbanag iti panagpatingga ti kina-Nazareona. Ti gubuayan ti pigsa ni Samson ket saan a ti mismo a buokna no di ket ti itaktakderan ti buokna, ti naisangsangayan a relasionna ken Jehova kas maysa a Nazareo. Idi nagpatinggan dayta a relasion, awanen ti nakaidumaan ni Samson iti siasinoman a tao. Iti kasta, nabaelan dagiti Filisteo a bulseken dagiti mata ni Samson, naparautanda kadagiti gambang a grilios, ken napagtrabahoda kas maysa nga aggilgiling iti balay a pagbaludan.​—Uk 16:4-21.

Bayat nga adda ni Samson iti pagbaludan, nangyurnos dagiti Filisteo iti dakkel a panagdaton iti diosda a ni Dagon, nga ibagbagada a makinggapuanan iti balligida a nangkautibo ken Samson. Naummong ti nagdakkel a bunggoy, agraman ti amin nga aliado nga appo iti balay a nausar a pagdaydayawan ken Dagon. Iti laengen pangatepan, adda 3,000 a lallaki ken babbai. Dagitoy a maragragsakan a Filisteo impairuarda ni Samson (nga iti dayta a gundaway napuskolen ti nagtubo a buokna) manipud pagbaludan tapno pagraragsakanda. Dimteng ni Samson nga iturturong ti maysa nga ubing ket kiniddawna iti ubing a maipaarikap koma kenkuana dagiti adigi a mangsupsuporta iti patakder. Kalpasanna inkararagna ken Jehova: “Lagipennak, pangngaasim, ket papigsaennak, pangngaasim, itoy maminsan laengen, O sika a pudno a Dios, ket bay-annak nga ibalesak ti bagik kadagiti Filisteo babaen ti pammales maipaay iti maysa kadagiti dua a matak.” (Uk 16:22-28) Mabalin nga inkararagna a maibalesanna uray laeng ti maysa a matana gapu ta nabigbigna a napukawna dagitoy gapu iti bukodna a biddut. Wenno, mabalin a nariknana a saannan a naan-anay a maibalesan ti bagina kas pannakabagi ni Jehova.

Kalpasanna, insadag ni Samson ti bagina iti dua a makintengnga nga adigi ket inruarna ti amin a bilegna, iti kasta narpuog ti balay. Nagbanag daytoy iti mismo nga ipapatayna agraman ti ad-adu pay a Filisteo ngem iti napapatayna iti intero a panagbiagna. Intabon dagiti kakabagianna “iti nagbaetan ti Zora ken Estaol iti lugar a pagitabonan ni Manoa nga amana.” Iti kasta, natay ni Samson a matalek ken Jehova kalpasan ti panagserbina kas ukom iti Israel iti 20 a tawen. Gapuna, umiso laeng nga agparang ti naganna a kadua dagiti tattao a napagbalin a nabileg gapu iti pammatida.​—Uk 15:20; 16:29-31; Heb 11:32-34.