“Sursorem ti Daga”

“Sursorem ti daga iti kaatiddogna ken iti kaakabana.”​—GENESIS 13:17.

 1. Ania ti makapagagar nga imbilin ti Dios ken ni Abraham?

KAAY-AYOYO kadi ti nakakotse nga agpasiar iti away? Kaykayat ti dadduma ti agbisikleta nga agpasiar tapno makaehersisioda ken ad-adu ti mabuyada a napintas a lugar. Adda met dagidiay kaykayatda ti magna tapno ad-adda a makabesadoda ken masursorda a naimbag ti lugar. Masansan a limitado ti kapaut dagiti kasta a panagpasiar. Ngem panunotenyo no ania ti mabalin a narikna ni Abraham idi kinuna ti Dios kenkuana: “Tumakderka, sursorem ti daga iti kaatiddogna ken iti kaakabana, agsipud ta itdek kenka dayta”!​—Genesis 13:17.

 2. Idi pimmanaw idiay Egipto, nagturongan ni Abraham?

² Usigenyo ti konteksto dayta a balikas. Temporario a nagnaed idiay Egipto ti sangapamiliaan ni Abraham. Ibaga kadatayo ti Genesis kapitulo 13 a pimmanawda idiay Egipto ket inyakarda dagiti arbanda “iti Negeb.” Kalpasanna, ni Abraham “nagalis-alis iti pakarso manipud Negeb ken agturong iti Bethel.” Idi rimsua ti parikut iti nagbaetan dagiti pastorna ken kadagiti pastor ti kaanakanna a ni Lot ken agparang a masapul nga agsinada tapno agsapul iti pagaraban dagiti arbanda, pinalubosan ni Abraham a ni Lot ti umuna nga agpili. Pinili ni Lot ti “Distrito ti Jordan,” maysa a nadam-eg a tanap a “kas iti minuyongan ni Jehova,” ket nagnaed idi agangay idiay Sodoma. Kinuna ti Dios ken ni Abraham: “Itannawagmo dagiti matam, pangngaasim, ket kumitaka manipud iti disso nga ayanmo, agpaamianan ken agpaabagatan ken agpadaya ken agpalaud.” Manipud iti nangato a disso ti Bethel, makita ni Abraham ti dadduma a paset ti daga. Ngem saan laeng a dayta ti aramidenna. Imbilin ti Dios a ‘sursorenna ti daga’ ken adalenna dagiti kasasaad ken ti nadumaduma a rehionna.

 3. Apay a narigat a mailadawan iti isip ti dinaliasat ni Abraham?

³ Kasano man kasaknap ti panagsursor ni Abraham iti dayta a daga sakbay a dimmanon idiay Hebron, sigurado a mas kabesadona ti Naikari a Daga ngem iti kaaduan kadatayo. Panunotenyo dagiti lugar a nadakamat iti daytoy a salaysay​—Negeb, Bethel, ti Distrito ti Jordan, Sodoma, ken Hebron. Narigat kadi a mailadawan iti isip no sadino ti lokasionda? Maysa a karit dayta iti adu a tattao agsipud ta manmano kadagiti adipen ni Jehova ti nakapasiar ken nakasursor kadagiti lugar a mabasada iti Biblia. Kaskasdi, adda rason nga adalentayo dagiti lugar a nadakamat iti Biblia. Apay?

4, 5. (a) Kasano a ti Proverbio 18:15 adda pakainaiganna iti pannakaammo ken pannakaawat kadagiti luglugar a nadakamat iti Biblia? (b) Ania ti ipakita ti Sofonias kapitulo 2?

⁴ Kuna ti Sao ti Dios: “Ti puso daydiay mannakaawat gumun-od iti pannakaammo, ket ti lapayag dagidiay masirib ikagumaanna ti makasarak iti pannakaammo.” (Proverbio 18:15) Adu a suheto ti mabalin nga adalen, ngem nangnangruna a napateg ti pananggun-od iti umiso a pannakaammo maipapan ken ni Jehova a Dios ken kadagiti pannakilangenna. Awan duadua a napateg iti dayta ti panagbasatayo iti Biblia. (2 Timoteo 3:16) Ngem imutektekanyo ta kasapulan ti pannakaawat​—ti abilidad a mangsukimat iti maysa a banag, nga amirisen wenno tarusan ti panagnanaig dagiti bennegna ken ti pakabuklanna. Kasta met kadagiti lugar a nadakamat iti Biblia. Kas pagarigan, ammo ti kaaduan kadatayo no sadino ti Egipto, ngem talaga kadi a maawatantayo ti ebkas a pimmanaw ni Abraham iti Egipto “agturong idiay Negeb,” kalpasanna idiay Bethel, sa napan idiay Hebron? Ammoyo kadi ti distansia dagita a luglugar?

⁵ Mabalin nga adda eskediulyo nga agbasa iti Biblia a pakairamanan ti Sofonias kapitulo 2. Mabasayo sadiay ti nagnagan dagiti siudad, tattao, ken luglugar. Iti dayta a kapitulo, nadakamat ti Gaza, Ascalon, Asdod, Ekron, Sodoma, ken Nineve agraman ti Canaan, Moab, Ammon, ken Asiria. Mailadawanyo kadi iti isipyo dagita a lugar a nagbiagan dagiti nagkauna a tattao, dagidiay adda pakainaiganda iti pannakatungpal dagiti nadibinuan a padto?

 6. Apay a ti dadduma a Kristiano apresiarenda dagiti mapa? (Kitaenyo ti kahon.)

⁶ Adu nga agad-adal iti Sao ti Dios ti nagunggonaan unay iti panangusarda kadagiti mapa mainaig kadagiti lugar a nadakamat iti Biblia. Saan a gapu ta kaay-ayoda laeng ti agusar iti mapa no di ket ammoda a no agusarda iti mapa, ad-adda nga umuneg ti pannakaammoda iti Sao ti Dios. Makatulong met dagiti mapa a mangparayray iti pannakaawatda, a makitada no ania ti pakainaigan ti kinapudno a sigud nga ammoda ken ti dadduma nga impormasion. Bayat nga usigentayo ti sumagmamano a pagarigan, maparayrayyo met ti apresasionyo ken ni Jehova ken ad-adda nga umuneg ti pannakaawatyo kadagiti pasamak a nadakamat iti Saona.​—Kitaenyo ti kahon iti panid 14.

Napateg Dagiti Distansia

7, 8. (a) Ania ti nakaskasdaaw nga inaramid ni Samson idiay Gaza? (b) Ania nga impormasion ti ad-adda a mangpauneg iti apresasiontayo iti inaramid ni Samson? (c) Kasano a matulongannatayo ti pannakaammo ken pannakaawattayo iti salaysay maipapan ken ni Samson?

⁷ Iti Uk-ukom 16:2, mabasayo ti kaadda ni Ukom a Samson idiay Gaza. Masansan nga agparang kadagiti agdama a pagiwarnakan ti nagan a Gaza, isu a nalabit addaankayo iti ideya no sadino idi ti ayan ni Samson, iti teritoria dagiti Filisteo iti asideg ti Kosta ti Mediteraneo. [gl [11] Ita, imutektekanyo ti Uk-ukom 16:3: “Nagtalinaed a siiidda ni Samson agingga iti tengnga ti rabii ket kalpasanna bimmangon iti tengnga ti rabii ket ginammatanna dagiti rikep ti ruangan ti siudad ken ti dua a makin-igid a teddek ket pinarutna ida agraman ti balunet ket imbaklayna ken insang-atna ida agingga iti tapaw ti bantay nga adda iti sango ti Hebron.”

⁸ Awan duadua a dadakkel ken nadagsen dagiti rikep ti ruangan ken makin-igid a teddek ti maysa a salindeg a kas iti Gaza. Panunotenyo no kasano ti panangbagkat kadagita! Nabaelan dayta ni Samson, ngem kasanona a binagkat ken impan dagita idiay Hebron? Bueno, ti Gaza ket adda iti kosta nga agarup kapatas ti baybay. [gl 15] Iti sabali a bangir, adda ti Hebron iti daya iti kangato a 900 a metro​—talaga a nasang-at! Ditay matukoy ti eksakto a lokasion “ti bantay nga adda iti sango ti Hebron,” ngem agarup 60 a kilometro ti kaadayo ti Hebron manipud Gaza​—ken adda iti nangatngato a deppaar! Ita ta ammotayon ti kaadayona, ad-adda a maapresiartayo ti inaramid ni Samson, saan aya? Ken lagipenyo no apay a nabaelan dayta ni Samson​—“nagtignay kenkuana ti espiritu ni Jehova.” (Uk-ukom 14:6, 19; 15:14) Kas agdama a Kristiano, ditay namnamaen ti espiritu ti Dios a mangipaay kadatayo iti karkarna a pisikal a pigsa. Ngem dayta a mannakabalin nga espiritu mabalinna a parayrayen ti pannakaawattayo kadagiti nauneg a naespirituan a bambanag ken patibkerenna ti katataotayo. (1 Corinto 2:10-16; 13:8; Efeso 3:16; Colosas 1:9, 10) Wen, no maawatantayo ti salaysay maipapan ken ni Samson, ad-adda a patientayo a matulongannatayo ti espiritu ti Dios.

9, 10. (a) Ania ti nairaman iti panangparmek ni Gideon kadagiti Midianita? (b) Kasano a ti pannakaammotayo iti geograpia dagiti nadakamat a dagdaga tulongannatayo nga ad-adda a mangapresiar iti daytoy a salaysay?

⁹ Ti panagballigi ni Gideon maibusor kadagiti Midianita ket sabali pay a salaysay a mangitampok iti kinapateg ti pannakaammo iti distansia. Ammo ti kaaduan nga agbasbasa iti Biblia a ni Ukom a Gideon ken ti 300 a buyotna pinarmekda ti 135,000 a rimmaut nga aliansa ti Midianita, Amalekita, ken dadduma pay a nagpakarso iti tanap ti Jezrael, iti asideg ti turod ti More. [gl 18] Dagiti buyot ni Gideon pinuyotanda dagiti tangguyob, binurakda dagiti gorgorita tapno ipakitada dagiti alutenda, sada impukkaw: “Ti kampilan ni Jehova ken ni Gideon!” Nataranta ken napabutngan dagiti kabusor, ket isuda ti nagpipinnatay. (Uk-ukom 6:33; 7:1-22) Dayta la kadi ti intero a salaysay, maysa nga apagdarikmat a pasamak iti rabii? Basaenyo ti Uk-ukom kapitulo 7 ken 8. Makitayo a nagtultuloy ti panangraut ni Gideon kadagiti kabusor. Kadagiti nagadu a lugar a nadakamat, dadduma ti saan a matukoy no ayanda ita kadagiti nalatak a lugar, isu a nalabit dida agparang kadagiti mapa ti Biblia. Kaskasdi, umdasen dagiti natukoy a lugar tapno masurotantayo ti inaramid ni Gideon.

¹⁰ Kinamat ni Gideon ti natda kadagiti nagaliansa a buyot agingga iti Bet-sitta nga agturong iti abagatan iti Abel-mehola, iti asideg ti Jordan. (Uk-ukom 7:22-25) Kuna ti salaysay: “Dimteng ni Gideon iti Jordan, a binallasiwna dayta, isu ken ti tallo gasut a lallaki a naikuyog kenkuana, nabannogda ngem intultuloyda ti panangkamat.” Idi nakaballasiw dagiti Israelita, kinamatda dagiti kabusor a nagpaabagatan iti Succot ken Penuel, iti asideg ti Jaboc, sada simmang-at kadagiti turod ti Jogbea (asideg ti agdama nga Amman, Jordan). Agarup 80 a kilometro ti kawatiwat dayta a panagkikinnamat ken panagraranget. Tiniliw ken pinapatay ni Gideon ti dua nga ari a Midianita, sa nagsubli iti siudadda nga Ofra, nga asideg iti deppaar a nangrugian dayta a panagbabakal. (Uk-ukom 8:4-12, 21-27) Nalawag a ti inaramid ni Gideon ket saan laeng a sumagmamano a minuto a panangpuyot iti tangguyob, panangiwagayway kadagiti aluten, ken panagpukkaw. Ken panunotenyo no kasano a naaddaan iti naun-uneg a kaipapanan ti sasao maipapan kadagiti tattao nga addaan iti pammati: “Agkurangakto iti tiempo no itultuloyko a salaysayen ti maipapan kada Gideon [ken dadduma pay] manipud iti nakapuy a kasasaad napabilegda, nagbalinda a maingel iti gubat.” (Hebreo 11:32-34) Mabannog met iti pisikal dagiti Kristiano, ngem saan kadi a napateg nga itultuloytayo nga aramiden ti pagayatan ti Dios?​—2 Corinto 4:1, 16; Galacia 6:9.

Kasano ti Panagpampanunot ken Panagtigtignay Dagiti Tattao?

11. Iladawanyo ti panagdaliasat dagiti Israelita sakbay ken kalpasan a nakagtengda idiay Cades.

¹¹ Dadduma ti agpannuray kadagiti mapa ti Biblia no adda birokenda a lugar, ngem makaipaay kadi dagita a mapa iti naun-uneg a pannakaawat maipapan iti panagpampanunot dagiti tattao idi? Alaentayo a pagarigan dagiti Israelita nga immakar manipud Bantay Sinai nga agturong iti Naikari a Daga. Kalpasan ti sumagmamano a panagpakarso, nakagtengda iti Cades (wenno, Cades-barnea). [gl 9] Ipakita ti Deuteronomio 1:2 a nagdaliasatda iti 11 nga aldaw, nga agarup 270 a kilometro ti kawatiwatna. Manipud sadiay, imbaon ni Moises ti 12 a lallaki tapno agsimisim iti Naikari a Daga. (Numeros 10:12, 33; 11:34, 35; 12:16; 13:1-3, 25, 26) Nagpaamianan dagiti nagsimisim a nagturong iti Negeb, a nalabit limmasatda iti Beer-seba, kalpasanna iti Hebron, agingga a nakadanonda iti makin-amianan a beddeng ti Naikari a Daga. (Numeros 13:21-24) Gapu ta namatida iti negatibo a padamag dagiti sangapulo a nagsimisim, nagalla-alla dagiti Israelita iti let-ang iti 40 a tawen. (Numeros 14:1-34) Ania ti ipalgakna dayta maipapan iti pammatida ken kinamasindadaanda nga agtalek ken ni Jehova?​—Deuteronomio 1:19-33; Salmo 78:22, 32-43; Judas 5.

12. Ania ti makunatayo maipapan iti pammati dagiti Israelita, ken apay a pagpanunotantayo koma dayta?

¹² Utobenyo daytoy. No nagtalek dagiti Israelita ket sinurotda ti balakad da Josue ken Caleb, masapul pay kadi ti nawatiwat a panagdaliasat dagiti Israelita tapno madanonda ti Naikari a Daga? Agarup 16 a kilometro ti Cades manipud Beer-lahai-roi, a nagnaedan idi da Isaac ken Rebecca. [gl 7] Awan pay 95 a kilometro ti kaadayona agingga iti Beer-seba, nga adda iti makin-abagatan nga ungto ti Naikari a Daga. (Genesis 24:62; 25:11; 2 Samuel 3:10) No idilig iti dinaliasatda manipud Egipto nga agturong iti Bantay Sinai ken iti 270 a kilometro agingga iti Cades, arigna nga addadan iti wangawangan ti Naikari a Daga. No kadatayo ita, addatayon iti beddeng ti naikari a Paraiso a daga. Ania ti maadaltayo? Iti balakadna, innaig ni apostol Pablo ti kasasaad dagiti Israelita: “Aramidentayo koma ngarud ti amin a kabaelantayo a sumrek iti dayta a panaginana, ta amangan no addanto asinoman a matnag iti isu met laeng a pagannayasan ti kinasukir.”​—Hebreo 3:16–4:11.

13, 14. (a) Iti ania a kasasaad a nangaramid dagiti Gabaonita iti maysa a napateg nga addang? (b) Ania ti nangipalgak iti pudpudno a kababalin dagiti Gabaonita, ken ania ti masursurotayo iti dayta?

¹³ Ngem sabali met ti tignay ti dadduma. Nagtalekda a tungpalen ti Dios ti pagayatanna, kas ibatad ti salaysay ti Biblia mainaig kadagiti Gabaonita. Kalpasan nga indauluan ni Josue ti panagballasiw dagiti Israelita iti Karayan Jordan nga agturong iti daga nga inkari ti Dios iti pamilia ni Abraham, tiempo idin tapno pagtalawenda dagiti Canaanita. (Deuteronomio 7:1-3) Karaman a mapagtalaw dagiti Gabaonita. Pinarmek dagiti Israelita ti Jerico ken Ai ken nagpakarsoda iti asideg ti Gilgal. Saan a kayat dagiti Gabaonita a matayda kas nailunod a Canaanita isu a nangibaonda kadagiti pannakabagida iti saklang ni Josue sadi Gilgal. Nagpammarangda a saanda a Canaanita tapno maikappiada kadagiti Hebreo.

¹⁴ Kinuna dagidi a pannakabagi: “Iti adayo unay a daga ti naggapuan dagiti adipenmo gapu iti nagan ni Jehova a Diosmo.” (Josue 9:3-9) Ipakita dagiti pagan-anay ken taraonda nga adayo ti naggapuanda, nupay agarup 30 a kilometro laeng ti kaadayo ti Gabaon manipud Gilgal. [gl 19] Gapu ta namati ni Josue ken dagiti panguluenna, nakikappiada iti Gabaon ken kadagiti siudad a kaparanget ti Gabaon. Ngem nanglimlimo kadi dagiti Gabaonita gapu laeng ta dida kayat ti mapapatay? Saan. Dayta ketdi ti nangipakita a kayatda a magun-od ti anamong ti Dios ti Israel. Inanamongan ni Jehova ti panagbalin dagiti Gabaonita kas “agur-urnong iti kayo ken agsaksakdo iti danum maipaay iti gimong ken maipaay iti altar ni Jehova,” isu nga adda abasto a pagsungrod iti altar a pagdatonan. (Josue 9:11-27) Sidadaan pay dagiti Gabaonita a mangaramid kadagiti nanumo a trabaho mainaig iti panagserbi ken ni Jehova. Mabalin a dadduma kadakuada ti karaman kadagiti Netineo a nagsubli manipud Babilonia ken nagserbi iti naibangon manen a templo. (Esdras 2:1, 2, 43-54; 8:20) Matuladtayo ti kababalinda no ikagumaantayo a taginayonen ti pannakikappiatayo iti Dios ken sidadaan nga aramidentayo uray dagiti nanumo nga annongen iti panagserbi kenkuana.

Panagsakripisio

15. Apay a makapainteres ti geograpia mainaig iti Kristiano a Griego a Kasuratan?

¹⁵ Ti geograpia dagiti nagkauna a lugar iti Biblia ket nadakamat kadagiti salaysay ti Kristiano a Griego a Kasuratan, kas iti panagdaliasat ken ministerio ni Jesus ken ni apostol Pablo. (Marcos 1:38; 7:24, 31; 10:1; Lucas 8:1; 13:22; 2 Corinto 11:25, 26) Kadagiti sumaganad a salaysay, iladawanyo iti isipyo no kasano a naaramid dagiti nadakamat a panagdaliasat.

16. Kasano nga impakita dagiti Kristiano a taga Berea nga ipatpategda ni Pablo?

¹⁶ Iti maikadua a panagdaliasatna kas misionero (kolor ubi a linia iti mapa), dimteng ni Pablo iti Filipos, a paset itan ti Grecia. [gl 33] Nangasaba sadiay, naibalud sa nawayawayaan, ket kalpasanna immakar idiay Tesalonica. (Aramid 16:6–17:1) Idi insungsong dagiti Judio ti maysa a riribuk, dagiti kakabsat a taga Tesalonica indagadagda ken ni Pablo a mapan idiay Berea, agarup 65 a kilometro ti kaadayona. Naballigi ti ministerio ni Pablo idiay Berea, ngem dimteng dagiti Judio ket rinubrobanda dagiti umili. Gapuna, “dagiti kakabsat dagus a pinagrubbuatda ni Pablo a mapan agingga iti baybay,” ken “dagidiay mangitultulod ken Pablo impanda isuna agingga idiay Atenas.” (Aramid 17:5-15) Agparang a dadduma a kabbaro a nakomberte ket sidadaan a magna iti 40 a kilometro agingga iti Baybay Aegeano, agplete iti barko, ken aglayag iti agarup 500 a kilometro. Napeggad ti kasta a biahe, ngem dagiti kakabsat sidadaan a sinangoda dagita a peggad, ket naaddaanda iti ad-adu a gundaway a nakikadua iti dayta nga agdaldaliasat a pannakabagi ti Dios.

17. Ania ti maapresiartayo apaman a maawatantayo ti kaadayo ti Mileto manipud iti Efeso?

¹⁷ Iti maikatlo a panagdaliasatna (berde a linia iti mapa), dimteng ni Pablo iti sangladan ti Mileto. Pinaayabanna dagiti lallakay iti kongregasion ti Efeso, nga agarup 50 a kilometro ti kaadayona. Panunotenyo dagidi a panglakayen a nangisardeng kadagiti dadduma nga aktibidadda tapno sabtenda ni Pablo. Nalabit nga iti pannagnada, sigagagar a nagsasaritaanda ti maangay a gimong. Kalpasan a nakasaritada ni Pablo ken nangngegda ti kararagna, “adu a panagsangit ti napasamak kadakuada amin, ket inapungolda ti tengnged ni Pablo ket sidudungngo nga inagkanda.” Kalpasanna, “intulodda iti barangay” nga agturong idiay Jerusalem. (Aramid 20:14-38) Adu ti pagpanunotan ken pagsasaritaanda bayat ti panagsublida idiay Efeso. Saanyo kadi nga apresiaren ti pammateg nga impakitada babaen ti pannagnada iti kasta a kawatiwat tapno makalangenda ti maysa nga agdaldaliasat a ministro a mabalin a mangisuro ken mangparegta kadakuada? Adda kadi maadalyo iti daytoy a pasamak a mabalinyo nga iyaplikar iti biag ken panagpampanunotyo?

Adalenyo ti Daga ken no Ania ti Adda iti Masakbayan

18. Ania koma ti determinado nga aramidentayo no maipapan kadagiti lugar a nadakamat iti Biblia?

¹⁸ Dagiti nadakamat a pagarigan ipakitada ti pateg ti panagbalin a pamiliar iti daga nga inted ti Dios kadagiti Israelita yantangay adu a salaysay ti Biblia ti nainaig iti dayta a daga. (Mapalawatay pay ti pannakaammotayo babaen ti panangadal kadagiti dagdaga iti aglawlawna a nadakamat kadagiti salaysay ti Biblia.) Bayat a lumawlawa ti pannakaammo ken pannakaawattayo maipapan iti Naikari a Daga, nasken a laglagipentayo ti maysa a napateg a kalikagum kadagiti Israelita tapno makastrek ken matagiragsakda ti daga ti “gatas ken diro.” Isu ti panagbuteng ken ni Jehova ken panangsalimetmet kadagiti bilinna.​—Deuteronomio 6:1, 2; 27:3.

19. Ania a dua a paraiso ti nasken nga agtultuloy nga ipaayantayo iti atension?

¹⁹ Umasping ita, masapul nga aramidentayo ti pasettayo, nga agbuteng ken ni Jehova ken salimetmetan ti dalanna. No aramidentayo dayta, makatulongtayo iti panangpasayaat ken panangpapintas iti naespirituan a paraiso a tagtagiragsaken ita ti sangalubongan a kongregasion Kristiano. Rumayray ti pannakaammotayo kadagiti benneg ken bendision ti naespirituan a paraiso. Ken ammotayo nga adda dadduma pay a bendision a padpadaanantayo. Indauluan ni Josue dagiti Israelita iti ballasiw ti Jordan nga agturong iti nabunga, makapnek a daga. Ita, natalged ti namnamatayo a dumteng ti pisikal a Paraiso, ti nasayaat a daga nga agur-uray kadatayo.

Malagipyo Kadi?

• Apay a kayattayo a parayrayen ti pannakaammo ken pannakaawattayo mainaig kadagiti lugar a nadakamat iti Biblia?

• Ania kadagiti detalye ti geograpia a nausig iti daytoy nga artikulo ti nangnangruna a naapresiaryo?

• Ania a leksion ti naipasagepsep kadakayo bayat a limmawa ti pannakaammoyo iti geograpia a nairaman iti sumagmamano a pasamak?

[Kahon/Ladawan iti panid 14]

‘Kitaem ti Nasayaat a Daga’

Kadagiti kombension iti 2003 ken 2004, siraragsak nga inawat dagiti Saksi ni Jehova ti broshur a ‘Kitaem ti Nasayaat a Daga.’ Daytoy a baro a pablaak, a magun-od iti 80 a lenguahe, ket napno iti de kolor a mapa ken tsart a mangipakita kadagiti nagduduma a lugar a nadakamat iti Biblia, nangnangruna ti Naikari a Daga iti nadumaduma a panawen.

Ti naipakuyog nga artikulo ket naglaon kadagiti espesipiko a mapa nga addaan kadagiti napatak a numero ti panid, kas iti [gl 15]. No addaankayo iti daytoy a baro a broshur, adalenyo a naimbag dagiti naisangsangayan a bennegna a mangparayray iti pannakaammo ken pannakaawatyo iti Sao ti Dios.

(1)Adu a mapa ti naglaon iti kapsion wenno kahon a mangilawlawag iti kaipapanan dagiti simbolo wenno marka iti mapa [gl 18]. (2) Kaaduan a mapa ti naglaon iti rukod iti milia ken kilometro tapno ad-adda a mailadawanyo ti rukod wenno distansia a nairaman [26]. (3) Kaaduanna, adda marka a mangitudo iti amianan kas giya iti direksion [gl 19]. (4) Masansan a de kolor dagiti mapa tapno mapagminar dagiti nagduduma a kangato ti daga [gl 12]. (5) Iti igidna, mabalin a naglaon ti maysa a mapa kadagiti letra/numero a mausaryo iti panangbirok kadagiti siudad ken nagan [gl 23]. (6) Iti dua-panid nga indise dagiti nagan ti lugar [gl 34-5], makitayo ti napatak a numero ti panid, a masansan a sarunuen ti lokasionna, kas iti E2. Kalpasan ti maulit-ulit a panangusaryo kadagita a benneg ti mapa, makitayonto a makatulongda unay a mangpalawa iti pannakaammoyo ken mangpauneg iti pannakaawatyo iti Biblia.

[Tsart/Mapa iti panid 16, 17]

TSART DAGITI NATURAL A REHION

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

A. Kosta ti Dakkel a Baybay

B. Tantanap iti Laud ti Jordan

1. Tanap ti Aser

2. Igid ti Baybay a Sakup ti Dor

3. Dagiti Pagaraban ti Saron

4. Tanap ti Filistia

5. Sentro ti Makindaya ken Makinlaud a Tanap

a. Tanap ti Megiddo

b. Nababa a Tanap ti Jezrael

C. Bambantay iti Laud ti Jordan

1. Turturod ti Galilea

2. Turturod ti Carmelo

3. Turturod ti Samaria

4. Sefela (nababa a katurturodan)

5. Katurturodan nga Away ti Juda

6. Let-ang ti Juda

7. Negeb

8. Let-ang ti Paran

D. Araba (Yuyeng a Ginget)

1. Hula Basin

2. Paset ti Baybay ti Galilea

3. Ginget Jordan

4. Asin a Baybay (Natay a Baybay)

5. Araba (abagatan ti Asin a Baybay)

E. Bambantay/Tantanap iti Daya ti Jordan

1. Basan

2. Galaad

3. Ammon ken Moab

4. Bantay a Tanap ti Edom

F. Bambantay ti Libano

[Mapa]

Bantay Hermon

More

Abel-mehola

Succot

Jogbea

Bethel

Gilgal

Gabaon

Jerusalem

Hebron

Gaza

Beer-seba

Sodoma?

Cades

[Mapa/Ladawan iti panid 15]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

CANAAN

Megiddo

GALAAD

Dotan

Siquem

Bethel (Luz)

Ai

Jerusalem (Salem)

Betlehem (Efrat)

Mamre

Hebron (Macpela)

Gerar

Beer-seba

Sodoma?

NEGEB

Rehobot?

[Bantay]

Moria

[Bagi ti danum]

Asin a Baybay

[Karayan]

Jordan

[Ladawan]

Dinaliasat ni Abraham ti daga

[Ladawan iti panid 18]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

Troas

SAMOTRACIA

Neapolis

Filipos

Amfipolis

Tesalonica

Berea

Atenas

Corinto

Efeso

Mileto

RODAS