IS-BOSET

[kaipapananna ti “Lalaki a Nakababain”].

Nabatad nga isu ti inaudian kadagiti annak a lallaki ni Saul, ti sunona iti trono. Manipud kadagiti listaan ti kapuonan agparang nga Esbaal met ti naganna, a kaipapananna ti “Lalaki ni Baal.” (1Cr 8:33; 9:39) Nupay kasta, iti dadduma a paset, kas iti Maikadua a Samuel, isu naawagan iti Is-boset, maysa a nagan a ti “baal” ket nasukatan iti “boset.” (2Sm 2:10) Daytoy Hebreo a sao a boʹsheth ket masarakan iti Jeremias 3:24 ken naipatarus kas “nakababain a banag.” (AS, AT, JP, NW, Ro, RS) Iti dua a sabali pay a panagparang, makita a ti baʹʽal ken boʹsheth ket agpada ken agkatupag, a ti maysa ilawlawag ken ipatuldona ti sabali. (Jer 11:13; Os 9:10) Adda met dadduma a kaso a ti nagan dagiti indibidual ket nasilpuan iti “boset” wenno iti sabali pay a porma dayta a sao kas sandi ti “baal”; kas pagarigan, ti “Jerubbeset” imbes a “Jerubaal” (2Sm 11:21; Uk 6:32) ken “Mefiboset” imbes a “Merib-baal,” a ni Mefiboset ket kaanakan ni Is-boset.​—2Sm 4:4; 1Cr 8:34; 9:40.

Saan nga ammo ti rason no apay nga adda dagitoy sagdudua a nagan wenno panangsandi. Sigun iti maysa a teoria nga itantandudo ti sumagmamano nga eskolar, ti sagdudua a nagan ket panagbalbaliw idi a ti kadawyan a nombre a “baal” (makinkukua; apo) nagbalin nga ad-adda a tumukoy laeng iti makarimon a dios ti Canaan iti kinabunga, ni Baal. Nupay kasta, iti isu met laeng a libro ti Biblia a Maikadua a Samuel, a pagparangan ti salaysay maipapan ken Is-boset, naipadamag a ni Ari David a mismo pinanagananna ti maysa a lugar a nakaaramidan ti pagbabakalan kas Baal-perazim (kaipapananna ti “Makinkukua Kadagiti Panangraut”), kas pammadayaw ken Apo Jehova, ta kas kinunana: “Simmaranget ni Jehova kadagiti kabusorko.” (2Sm 5:20) Sigun iti sabali pay a panangmatmat, mabalin a ti nagan nga Is-boset ket pammadto iti nakababain nga ipapatay dayta a tao ken iti makadidigra a panagpatingga ti dinastia ni Saul.

Kalpasan ti ipapatay ni Saul ken ti dadduma pay nga annakna iti pagbabakalan idiay Gilboa, ni Abner a kabagian ni Saul ken panguluen dagiti puersana imballasiwna ni Is-boset iti Jordan ket impanna idiay Mahanaim, a sadiay ti nakaisaadanna kas ari iti amin a tribu malaksid iti Juda, a nangbigbig ken David kas ari. Iti daydi a tiempo agtawen ni Is-boset iti 40, ket naikuna a nakapagturayen iti dua a tawen. Yantangay saan nga ibaga ti Biblia no kaano a napasamak daytoy dua a tawen a panagturay bayat ti pito ket kagudua a tawen a panagturay ni David idiay Hebron kas ari, saan a pulos a marisut ti agsusupadi a kapanunotan dagiti eskolar maipapan iti dayta a punto. Nupay kasta, kasla ad-adda a nainkalintegan a panunoten a ni Is-boset ket napagbalin nga ari di nagbayag kalpasan ti ipapatay ni amana (imbes a lima a tawen kalpasanna), nga iti daytoy a kaso agarup lima a tawen ti naglabas manipud pannakapapatayna agingga iti pannakaisaad ni David kas ari iti intero nga Israel.​—2Sm 2:8-11; 4:7; 5:4, 5.

Ti ababa a panagturay ni Is-boset ket napnuan iti riribuk agpadpada iti uneg ken iti ruar ti pagturayanna. “Nakapapaut idi” ti gubat iti nagbaetan ti balayna ken ti balay ni David; iti maysa a panagrurupak napukawan iti 360 a lallaki no idilig iti napukaw a 20 a lallaki ni David. (2Sm 2:12-31; 3:1) Kagiddan daytoy, ni Abner a kabagianna intultuloyna a papigsaen ti bagina nupay nagbalin dayta a pagdaksan ni Is-boset, nga uray la nakidenna iti maysa kadagiti kamalala ni Saul, a sigun iti kaugalian dagiti taga Daya, katupag dayta ti panangliput. Idi binabalaw ni Is-boset gapu iti inaramidna, insanud ni Abner ti suportana ket nangaramid iti tulag ken David, a karaman iti dayta ti pannakaisubli ti asawa ni David, ni Mical, a kabsat a mismo ni Is-boset. (2Sm 3:6-21) Ti ipapatay ni Abner iti ima ni Joab ket nagbanag iti ad-adda nga ikakapuy ti saad ni Is-boset, ket di nagbayag kalpasan dayta, isu pinapatay ti dua kadagiti bukodna a kapitan bayat nga agin-inana iti tengnga ti aldaw. (2Sm 3:22-27; 4:1, 2, 5-7) Nupay kasta, idi nagsapul iti gunggona dagitoy a manangpapatay, inyegda ken David ti ulo ni Is-boset, impapatay ida ni David ket imbilinna a ti ulo maitabon iti tanem ni Abner idiay Hebron.​—2Sm 4:8-12.

Kasta idi ti giddato ken nakababain a panagpatingga ti dinastia ni Saul (nga agpaut koma “agingga iti tiempo a di nakedngan”), saan a gapu kadagiti basol ni Is-boset no di ket gapu kadagiti basol ni amana. (1Sm 13:13; 15:26-29) Pudno a nakapuy nga agturay ni Is-boset, a nagun-odna ken naikutanna laeng ti trono gapu iti bileg ni Abner. Nupay kasta, tinukoy ni David kas “nalinteg a tao.”​—2Sm 4:11.