Librot’ Biblia Numero 10​—2 Samuel

Mannurat: Gad ken Natan

Lugar a Nakaisuratanna: Israel

Nalpas a Naisurat: c. 1040 K.K.P.

Tiempo a Saklawenna: 1077–c. 1040 K.K.P.

 1. Aniadat’ mapaspasamak bayat nga aglukat ti Maikadua a Samuel, ket kasanot’ taray ti salaysayna?

TI NASION ti Israel naldaang gaput’ didigra sadi Gilboa ken ti yaabante dagiti nagbiktoria a Filisteo. Natayen dagiti lider ti Israel agraman agtutubona. Iti daytoy nga eksena a ti agtutubo a “pinulotan ni Jehova,” ni David nga anak ni Jesse, inasikasona a dagus ti kasapulan ti nasion. (2 Sam. 19:21) Daytat’ nangrugian ti Maikadua a Samuel, a maawagan koma a libro da Jehova ken David. Ti salaysayna napnot’ amin a kita ti aksion. Maaontayo manipud derraas ti pannakaabak satay tumapaw iti panagbiktoria, manipud kadagiti rigat ti narangkay a nasion nga agturong iti kinabaknang ti nagkaykaysa a pagarian, manipud ingel ti agtutubo agingga iti kinasirib ti limmakay. Adtoy ti nasinged a pakaestoriaan ti biag ni David idi a sinurotnan Jehova iti isuamin a pusona.a Salaysay a mangsukisok iti puso ti tunggal bumasa tapno mapakirednat’ relasion ken takderna iti Namarsua kenkuana.

 2. (a) Kasano a naawagan daytat’ Maikadua a Samuel? (b) Asinodat’ nagsurat, aniat’ kualipikasionda, ket ania laeng ti inkagumaanda nga irekord?

² Kinapudnona, di nadakamat uray nagan la ni Samuel iti rekord ti Maikadua a Samuel, a nakainaganan ti libro a ta maymaysada ngamin a lukot, wenno tomo, iti Umuna a Samuel idi. Da propeta Natan ken Gad, a nangturpos iti Umuna a Samuel, intuloyda nga insurat ti intero a Maikadua a Samuel. (1 Cron. 29:29) Kualipikadoda unay nga agsurat. Ni Gad kaduan David idi inanupda idiay Israel, ket idi agngudon ti 40-tawen a turay ni David, siaaktibo pay la a kaduat’ ari. Ni Gad ti nausar a nangibaga ti panagluksaw ni Jehova ken David idi sidudursok a sinensusna ti Israel. (1 Sam. 22:5; 2 Sam. 24:1-25) Ti aktibidad ni propeta a Natan, a nasinged a kaduan David, sinaklaw ken inapawanna ti tiempo ni Gad. Pribilehiona nga ipakaammo ti napateg a tulag ni Jehova ken David, tulag para iti agnanayon a pagarian. Isut’ situtured ken iti sidong ti paltiing imbutaktakna ti nakaro a panagbasol ni David ken Batseba ken ti dusa dayta. (2 Sam. 7:1-17; 12:1-15) Inusar ngarud ni Jehova ni Natan, a kaipapanan ti naganna “[Ti Dios] ti Nangted,” ken ni Gad, a kaipapananna “Naimbag a Gasat,” a mangirekord iti naipaltiing ken naimbag nga impormasion iti Maikadua a Samuel. Dagitoy napakumbaba a historiador dida inkagumaan ti pakalaglagipanda, ta awan intedda nga impormasion iti kapuonan wenno personal a kabibiagda. Tinarigagayanda laeng nga irekord ti impaltiing ti Dios, a pakagunggonaan dagiti masanguanan nga agdaydayaw ken Jehova.

 3. Ania a periodot’ saklawen ti Maikadua a Samuel, ket kaano a nalpas a naisurat?

³ Ituloy ti Maikadua a Samuel ti salaysay ti apaghusto a historia ti Biblia kalpasan ti ipapatay ni Saul, a damo nga ari ti Israel, sana ileppas iti dandani ngudo ti 40-tawen a turay ni David. Masaklaw ngarud manipud 1077 K.K.P. inggat’ agarup 1040 K.K.P. Gapu ta dina inrekord ti ipapatay ni David napigsa nga ebidensia a naisurat idi agarup 1040 K.K.P., wenno sakbay unay ti ipapatayna.

 4. Apay nga akseptarentayo a ti Maikadua a Samuel ket paset ti katalogo ti Biblia?

⁴ Gapu kadagiti isu met la a rason iti Umuna a Samuel, masapul a maakseptar ti Maikadua a Samuel a paset ti katalogo ti Biblia. Di pulos pagduaduaan nga autentiko dayta. Ti kinaprangkana, a dina pulos inlimed dagiti basol ken nagkurangan ni Ari David, napigsa a sirkumstansial nga ebidensia a mismo.

 5. Aniat’ kabilgan a pammaneknek a ti Maikadua a Samuel ket naipaltiing a Kasuratan?

⁵ Ngem, ti kapigsaan a prueba nga autentiko ti Maikadua a Samuel masarakan kadagiti natungpal a padto, nangruna dagidiay nainaig iti tulag ti Pagarian ken David. Inkari ti Dios ken David: “Sigurado a mapatalgedanto ti balaymo ken ti pagariam iti panawen a di nakedngan iti sanguanam; ti mismo a tronom natibkerto ti pannakaipasdekna iti panawen a di nakedngan.” (7:16) Ni Jeremias, uray idi dandani agngudon ti pagarian ti Juda, dinakamatna ti panagtultuloy daytoy a kari iti balay ni David kadagitoy a sao: “Kastoy ti kinuna ni Jehova, ‘Saanto a maguped ken David ti tao nga agtugaw iti trono ti balay ti Israel.’” (Jer. 33:17) Natungpal daytoy a padto, ta idi agangay pinataud ni Jehova manipud Juda “ni Jesu-Kristo, nga anak ni David,” kas paneknekan a sibabatad ti Biblia.​—Mat. 1:1.

LINAON TI MAIKADUA A SAMUEL

 6. Aniat’ reaksion ni David idi nadamagnat’ ipapatay da Saul ken Jonatan?

⁶ Dagiti pasamak idi rugrugi ti turay ni David (1:1–4:12). Kalpasan ti ipapatay ni Saul idiay Bantay Gilboa, adda nagpuga nga Amalecita manipud pagbabakalan a sipapartak a nagreport ken David sadi Siclag. Tapno mapasabloganna ni David, kinunana nga isu a mismot’ nangpatay ken Saul. Imbes a nakomendaran, ipapatay ti nagunggona ti Amalecita, ta kinondenarnat’ bagina idi pinasingkedanna nga isut’ nangkabil iti “pinulotan ni Jehova.” (1:16) Ti kabbaro nga ari, a ni David, nangputar iti dung-aw, “Ti Bai,” nga inunnoyanna ti ipapatay da Saul ken Jonatan. Nagngudo iti naimnas a tampokna a makatukay-rikna nga ebkas ti aglaplapusanan a panagayat ni David ken Jonatan: “Mapaladingitak a gapu kenka, kabsatko a Jonatan, makaay-ayoka unay idi kaniak. Ti ayatmo kaniak idi nakaskasdaaw a ringbawan ti ayat dagiti babbai. Anian a pannakapasag dagiti maingel ken ti pannakapukaw dagiti igam ti gubat!”​—1:17, 18, 26, 27.

 7. Aniada a sabali a pasamak ti nangtanda ti rugrugi ti turay ni David?

⁷ Gaput’ bilin ni Jehova, inyalis da David ken dagiti buyotna dagiti sangakabbalayanda sadiay Hebron a sakup ti Juda. Ditoy dagiti panglakayen ti tribo pinulotandan David kas arida idi 1077 K.K.P. Ni Heneral Joab ti kalalatakan kadagiti nangsuporta ken David. Nupay kasta, kas karibalna iti kinaari ti nasion, ni Isboset, nga anak ni Saul, pinulotan ni Abner, ti hepe ti armada. Kadarato nagrisiris dagitoy dua nga aglablaban nga armada, ket ni Abner pinatayna ti kabsat ni Joab. Idi agangay, simmugpon ni Abner iti pakarson David. Inyawatna ken David ni Mical nga anak ni Saul, a datin a nangitdan ni David iti sab-ong. Ngem, tapno maibalesnat’ ipapatay ni kabsatna, pinatay ni Joab ni Abner. Nakarot’ ladingit ni David itoy, nga inlaksidnat’ bagina iti pammabasol. Di nagbayag pinatayda ni Isboset idi “agin-inana iti matuon.”​—4:5.

 8. Kasano a pinarang-ay ni Jehova ti panangituray ni David iti amin nga Israel?

⁸ Nagarin David sadi Jerusalem (5:1–6:23). Nupay pito ket gudua a tawenen a nagari sadi Juda, din mailibak a ni David ti agturay, ket dagiti representante dagiti tribo pinulotanda kas ari ti amin nga Israel. Maikatlo daytoy a pannakapulotna (1070 K.K.P.). Maysa kadagiti damo nga inaramidna kas agturay iti amin a pagarian isut’ panangala iti sarikedked ti Sion sadi Jerusalem manipud kadagiti nakapuesto a Jebuseo, a kinellaatna ida a limmasatda iti usok ti danum. Pinagbalin ngarud ni David ti Jerusalem a kabisera a siudadna. Ni Jehova dagiti buyot binendisionannan David, nga ad-adda a pinabilegna. Uray ni Hiram, a baknang nga ari ti Tiro, nangipatulod ken David kadagiti napateg a sedro ken trabahador tapno aramidenda ti balay ti ari. Immadu ti pamilia ni David, ket pinabaknang ni Jehova ti turayna. Adda pay dua nga enkuentroda kadagiti mananggulo a Filisteo. Iti umuna, rinebbek ni Jehova dagiti kabusor ni David idiay Baal-perazim, ket nagbiktoria. Iti maikadua, nagmilagro manen ni Jehova babaen iti “aweng ti panagmartsa iti rabaw dagiti moras,” nga ipasimudaagna nga indauluan ni Jehova ti Israel a mangraut kadagiti Filisteo. (5:24) Sabali manen a nagpaiduma a panagbiktoria ti puersa ni Jehova!

 9. Deskribirenyo dagiti pasamak idi insang-atdat’ Lakasa idiay Jerusalem.

⁹ Idi kaduanat’ 30,000 a lallaki, impa-Jerusalem ni David ti lakasa ti tulag manipud Baale-juda (Kiriat-jearim). Idi madamada nga iyeg buyogen ti adu a tokar ken ragsak, ti karison a nangawit nagtibkol, ket ni Oza, a sisisibay, inyunnatnat’ imana tapno tenglenna ti sagrado a Lakasa. “Ket ti pungtot ni Jehova simged a maibusor ken Oza ket isu ti kinabil ti Dios sadiay gapu ta dina rinaem.” (6:7) Nabati ti Lakasa iti balay ni Obed-edom, ket iti sumuno a tallo a bulan, sibabaknang a binendisionan ni Jehova ti balay ni Obed-edom. Kalpasan ti tallo a bulan immay innala ni David ti Lakasa iti umno a wagas bayat ti nabati pay a paglasatanna. Buyogen ti naragsak a panagdir-i, tokar, ken salsala, inyegda ti Lakasa iti kabisera ni David. Nagsala ni David a sirarag-o iti amin a pigsana iti saklang ni Jehova, ngem isut’ inumsi ni Mical nga asawana. Impilit ni David: “Agrambakakto iti sango ni Jehova.” (6:21) Kas resultana nagtalinaed a lupes ni Mical ingga a natay.b

10. Ania a tulag ken kari ni Jehova ti sumaruno a tamingentayo?

¹⁰ Tulag ni Jehova ken David (7:1-29). Nadanontayon ti maysa a kaskenan a pasamak iti biag ni David, a nainaig iti sentral a tema ti Biblia, ti panangsantipikar ti nagan ni Jehova babaen iti Pagarian iti sidong ti naikari a Bin-i. Rimsua daytoy gaput’ regget ni David a mangbangon iti balay para iti lakasa ti Dios. Gapu ta isu agnanaed iti nagimnas a balay a sedro, imbagana ken Natan ti tarigagayna a mamangon iti balay para iti lakasa ti tulag ni Jehova. Baeten ken Natan, impasiguradon Jehova ken David ti naayat a kinamanangaasina iti Israel ket impasdekna kenkuana ti tulag nga agtalinaed iti agnanayon. Nupay kasta, saan a ni David no di ket bin-inantot’ mamangon iti balay para iti nagan ni Jehova. Sa, inted ni Jehova ti naayat a kari: “Sigurado a mapatalgedanto ti balaymo ken ti pagariam iti panawen a di nakedngan iti sanguanam; ti mismo a tronom natibkerto ti pannakaipasdekna iti panawen a di nakedngan.”​—7:16.

11. Ania a kararag ni David ti nangyebkasannat’ yamanna?

¹¹ Gaput’ ragsakna iti kinaimbag ni Jehova, kas nayebkas iti tulag ti Pagarian, impeksan David ti yamanna iti amin a naayat a kinamanangaasit’ Dios: “Ania a maysa a nasion ditoy daga ti kas iti ilim nga Israel, isu a napanan ti Dios a nangsubbot a maipaay kenkuana kas maysa nga ili ken nangdutok kenkuana iti nagan ken nagaramid a maipaay kadakuada dagiti dakkel ken nakaam-amak a banag? . . . Ket sika, O Jehova, nagbalinka a Diosda.” (7:23, 24) Inkararagna a sipapasnek a masantipikar ti nagan ni Jehova ket maipasdek koma ti balay ni David iti saklangna.

12. Aniada a gubat ti nakilabanan ni David, ket ania a kinamanangaasit’ impakitana iti balay ni Saul?

¹² Pinalawa ni David ti sakup ti Israel (8:1–10:19). Nupay kasta, saan a nagturay ni David a sitatalna. Adu pay a gubat ti asikasuenna. Kinabil ni David dagiti taga Filistia, Moab, Soba, Siria, ken Edom, nga indanonna ti beddeng ti Israel kas inkeddeng ti Dios. (2 Sam. 8:1-5, 13-15; Deut. 11:24) Inasikasona ngarud ti balay ni Saul tapno maipuon ken Jonatan, yebkasna koma ti naayat a kinamanangaasina iti asinoman a nabati. Ni Siba, nga adipen ni Saul, impalagipna ni Mefiboset, a pilay nga anak ni Jonatan. Dagdagus, imbilin ni David nga amin a sanikua ni Saul mayawat ken Mefiboset ket ti dagana talonen koma ni Siba ken dagiti adipenna tapno mataraonan ti balay ni Mefiboset. Ngem, ni Mefiboset, makipangan iti lamisaan ni David.

13. Kadagiti ania pay a panagbiktoria nga impakita ni Jehova nga isu nakikadua ken David?

¹³ Idi natay ti ari ti Ammon, nangibaon ni David kadagiti embahador ken Hanun nga anakna agraman ebkas ti kinamanagayat. Ngem dagiti konsehero ni Hanun inakusardan David a nangibaon ti agespia iti dagada, isu nga inumsida ida ken pinagawidda ida a gistay lamolamo. Gaput’ pungtotna itoy, imbaon ni David ni Joab ken ti buyotna tapno agibalesda. Gapu ta biningayna ti puersana, nalakana a rinaut dagiti Ammonita ken dagiti Siriano a timmulong kadakuada. Naguurnong dagiti Siriano, ngem pinarmek ida dagiti armada ni Jehova iti sidong ni David ket nadadael ti 700 a kumakaruaheda ken 40,000 a kabalieroda. Ad-adda pay nga ebidensia daytoy ti pabor ken bendision ni Jehova ken David.

14. Aniadat’ nakabasolan ni David ken ni Batseba?

¹⁴ Nakabasol ni David ken Jehova (11:1–12:31). Idi sumuno a primavera imbaon manen ni David ni Joab idiay Ammon tapno rautenna ti Rabba, ngem isu nagbati sadi Jerusalem. Maysa a malem idi adda iti tuktok ti balayna, napaliiwna ni naimnas a Batseba, asawa ni Uria a Jetteo, nga agdigdigos. Idi impayegna iti balayna, nakidenna kenkuana, ket nagsikog. Inkagumaan ni David a kaluban dayta babaen iti panangpaayabna ken Uria iti paggugubatan sadi Rabba ket imbaonna idiay balayda tapno aginana. Nupay kasta, di kayat ni Uria a pagustuan ti bagina wenno kaiddaen ni baketna bayat a ti Lakasa ken ti armada “agnaedda kadagiti kalapaw.” Gaput’ rurodna, pinasubli ni David ni Uria ken ni Joab agraman surat a kunana: “Isaadmo ni Uria iti sango ti nainget a gubat, sayonto panawan, ket isu makabil koma ken matay.” (11:11, 15) Iti kasta natay ni Uria. Idi naturpos ti panagdung-aw ni Batseba, dinagdagus nga innala ni David, ket inasawana, ket naipasngay ti lalaki, nga anakda.

15. Kasano nga inyebkas ni Natan ti propetiko a pannakaukom ken David?

¹⁵ Dakes daydi iti imatang ni Jehova. Imbaonnan propeta Natan buyogen ti mensahet’ panangukom. Sinarita ni Natan ken David ti baknang ken ti napanglaw. Ti maysa adut’ arbanna, ngem ti maysa adda kakaisuna a korderona a kabaian, a taraken ti pamiliana ken “kas maysa nga anakna a babai.” Nupay kasta, idi nagpadayá, ti baknang saan a nangala manipud arbanna, no di ti kordero a kabaian daydi napanglaw. Gaput’ rurodna idi mangngegna, kunan David: “Kas ni Jehova sibibiag, ti lalaki a nangaramid iti daytoy maikari a matay!” Simmungbat ni Natan: “Sika a mismo daydi lalaki!” (12:3, 5, 7) Imbagana ngarud dagiti propetiko a panangukom a dagiti assawa ni David addanto sabali a silalatak a mangrames kadakuada, sa iti balayna kanayonto ti rinnisiris, ket ti anakda ken Batseba matayto.

16. (a) Aniada a kayulogan ti nainaig kadagiti nagan ti maikadua nga anak da David ken Batseba? (b) Aniat’ ultimo a resulta ti irarautdat’ Rabba?

¹⁶ Gaput’ napasnek a leddaang ken babawina, binigbig ni David: “Nagbasolak a maikaniwas ken Jehova.” (12:13) Kas sinaon Jehova, kalpasan ti pito nga aldaw a panagsakitna, natay daydi bunga ti panakikamalalana. (Idi kuan, adda sabali nga anak da David ken Batseba; ninagananda ti Salomon, a nagtaud iti sao a kaipapananna “talna.” Nupay kasta, imbaon ni Jehova ni Natan tapno awaganna pay iti Jedidias, kaipapananna “Dungdunguen ni Jah.”) Kalpasan daydi a kapadasan a nanggunggon iti kararuana, inayaban ni Joab ni David idiay Rabba, a pakaisagsaganaan ti ultimo nga iraraut. Gapu ta naalanan ti abasto a danum ti siudad, inyawat ni Joab iti ari ti dayaw a panangkautibona a mismo iti siudad.

17. Aniada a riribuk ti nangdidigra iti balay ni David?

¹⁷ Dagiti problema iti balay ni David (13:1–18:33). Nangrugi ti riribuk iti balay ni David idi a ni Amnon, maysa kadagiti annakna, sidederrep unay a nagayat ken Tamar, ti kabsat ni Absalom a kabsatna iti ama. Naginsasakit ni Amnon ket kiniddawna a ni naimnas a Tamar ti mangasikaso kenkuana. Rinamesna sana ginura iti uray la, ken pinagtalawna a naibabain unay. Inggakat ni Absalom ti ibabalesna, a naguray iti panawen. Agarup dua a tawen kalpasanna, nagpadayá ket inawisna ni Amnon ken amin nga annak ti ari. Idi naragsaken ti puso ni Amnon gapu iti arak, dina napakadaan, isut’ pinatayda gaput’ bilin ni Absalom.

18. Gapu iti ania a pamuspusan a naisublin Absalom manipud pannakaidistierona?

¹⁸ Tapno maliklikanna ti panagluksaw ti ari, kimmamang ni Absalom sadi Gesur, ket nagtaeng sadiay a naidistiero iti tallo a tawen. Kabayatanna, ni Joab, a hepe ti armada ni David, implanona ti panagkappia da David ken Absalom. Inyurnosna a ti masirib a babai a taga Tekoa partuatenna ti sinsinan a situasion iti saklang ti ari maipapan iti pammales, panangidistiero, ken pannusa. Idi nagkeddeng ti ari, impalgak di babai ti pudno a rason ti kaaddana, a gapu ta ni Absalom nga anak ti ari ket naidistiero sadi Gesur. Nabigbig ni David a daytoy ket plano ni Joab ngem impalubosna nga agsublit’ Jerusalem ti anakna. Dua pay a tawen ti limmabas sakbay nga impalubos ti ari nga agsangoda a rupanrupa ken Absalom.

19. Ania a kumplot ti limmatak, ket aniat’ imbungana ken David?

¹⁹ Nupay kastat’ panangaasi ni David, di nagbayag nakikumplot ni Absalom tapno magamgamnat’ trono ni Amana. Napalalot’ taerna kadagiti amin a malalaki ti Israel, ket daytoy ti nangnayon iti ambision ken tangsitna. Kada tawen no agpukis agdagsen ti buokna iti agarup 2.3 kilo. (2 Sam. 14:26, footnote) Babaen ti nadumaduma a kinasikap, naallukoy ni Absalom ti puso dagiti lallaki ti Israel. Idi agangay, limmatak ti kumplotda. Idi naalanat’ pammalubos ni amana tapno mapan sadi Hebron, inyanunsio sadiay ni Absalom ti panagrebeldena ket dinawatnat’ suporta ti intero nga Israel tapno umalsada ken David. Idi umadun ti makikadua iti rebelde nga anakna, pinanawan ni David ti Jerusalem agraman sumagmamano a nasungdo a kaduana, a kas ken Ittai a Geteo, a nagkuna: “Kas ni Jehova sibibiag ken kas ti apok nga ari sibibiag, iti aniaman a lugar a pagyananto ni apok nga ari, agpaay man ken patay wenno iti biag, idiay met laeng agyanto ti adipenmo!”​—15:21.

20, 21. (a) Aniat’ naangay idi pimmanaw ni David, ket kasano a natungpal ti padton Natan? (b) Kasano a natay ni traidor nga Ahitofel?

²⁰ Idi pinanawanna ti Jerusalem, nadamag ni David ti kinatraidor ti maysa kadagiti tinalekna a konseherona, ni Ahitofel. Nagkararag: “Pagbalinem, pangaasim, ti patigmaan ni Ahitofel a kinamaag, O Jehova!” (15:31) Da Sadoc ken Abiatar, papadi a nasungdo ken David, agraman ken Cusai nga Araquita pinagsublidat’ Jerusalem tapno bantayan ken ireportda dagiti aramid ni Absalom. Kabayatanna, idiay let-ang, nasabat ni David ni Siba, ti katulong ni Mefiboset, a nangipadamag a segseggaan itan ni apona a maisubli ti pagarian iti balay ni Saul. Idi limmabas ni David, ni Semei, iti balay ni Saul, inlunod ken binatona ni David, ngem tiniped ni David dagiti kaduana tapno dida agibales.

²¹ Idiay Jerusalem, gapu ta insingasing ni Ahitofel, ni mananggamgam nga Absalom nakikaidda kadagiti kamalala ni amana “iti imatang ti isuamin nga Israel.” Kaitungpalan daydi ti propetiko a panangukom ni Natan. (16:22; 12:11) Kasta met, binalakadan ni Ahitofel ni Absalom a mangala ti 12,000 a buyot tapno anupenda ni David idiay let-ang. Nupay kasta, ni Cusai, a naalanat’ talek ni Absalom, sabalit’ inrekomendana. Ket kas inkararag ni David, napaay ti patigmaan ni Ahitofel. Kas ken Judas, nagawid ni Ahitofel ket nagbekkel. Sililimed nga inreport ni Cusai kada padi a Sadoc ken Abiatar ti planon Absalom, sada indanon ken David idiay let-ang.

22. Ania a panagleddaang ti nangmedmed iti panagbiktoria ni David?

²² Gapuna nabalinan ni David a binallasiw ti Jordan sa nagpili iti pagbabakalan idiay kabakiran ti Mahanaim. Inwarasnat’ buyotna ken imbilinna a dida saktan ni Absalom. Grabet’ pannakaabak dagiti kabusor. Idi nagtaray ni Absalom a sisasakay iti mulo idiay kasamekan, naisalat ti ulona kadagiti nababa a sanga ti dakkel a kayo, ket nabissayot ti bagina. Idi natakkuatan ni Joab, pinatayna, a dina inkankano ti bilin ti ari. Ti nakaro a leddaang ni David idi nadamagnat’ pannakatay ti anakna agminar itoy unnoyna: “Anakko nga Absalom, anakko, anakko nga Absalom! O ta natayak la koman, siak a mismo, imbes a sika, Absalom nga anakko, anakko!”​—18:33.

23. Aniada nga urnos ti nangtandat’ isusublin David kas ari?

²³ Dagiti pasamak idi ngudon ti turay ni David (19:1–24:25). Intuloy ni David ti nagdung-aw agingga nga indagadag ni Joab a rebbengna nga agsaaden kas ari. Dinutokanna itan ni Amasa kas ulo ti armada a sandi ni Joab. Idi agsubli, inabrasan dagiti umili, agraman ni Semei, nga inispal ni David. Ni Mefiboset nakipakaasi, ket inikkan ni David ti nagbinglayan a tawidda ken Siba. Manen, intero nga Israel ken Juda nagkaykaysada iti sidong ni David.

24. Ania dagiti pasamak a nakainaigan ti tribo ni Benjamin?

²⁴ Nupay kasta, adda pay nabati a riribuk. Ni Seba a Benjaminita, inwaragawagna nga isu ti ari ket adut’ nayadayona ken David. Ni Amasa, a binilin ni David nga agurnong ti buyot tapno parmekenda ti yaalsa, nasabat ni Joab ket sikakas-angna a pinatay. Indauluan ni Joab ti armada sada sinurot ni Seba iti siudad ti Abel sadi Bet-maaca sada rinaut dayta. Gaput’ balakad ti masirib a babai iti siudad, dagiti umili pinataydan Seba, ket din timmuloy da Joab. Gapu ta addada Gabaonita a pinatay idin Saul ket di pay naibales ti dara a naibukbok, naadda ti tallo a tawen a bisin iti Israel. Tapno maiwaksi ti basolda iti dara, pito nga annak iti sangakabbalayan ni Saul ti napapatay. Idi kuan, idi nakibakalda manen kadagiti Filisteo, dandani natay ni David no di ken kaanakanna nga Abisai. Nagsapata dagiti soldado a didan ikuyog iti pagbabakalan “tapno dika iddepen ti silaw ti Israel!” (21:17) Tallo a maingel a soldadona karkarnat’ panangkabilda kadagiti Filisteo a higante.

25. Aniat’ nayebkas kadagiti kanta ni David a simmaruno a nairekord?

²⁵ Ditoy, insingit ti mannurat ti kanta ni David ken Jehova, a katupag ti Salmo 18 ket inyebkasnat’ panagyaman ta naispal “iti dakulap dagiti isuamin a kabusorna ken iti dakulap ni Saul.” Sirarag-o a kinunana: “Ni Jehova isu ti batok ken sarikedkedko ken ti Mangispal kaniak. Daydiay dakkel a panangispal ti intedna iti arina ken imparangna ti naayat a kinamanangaasina iti pinulotanna, ni David ken iti bin-ina iti panawen a di nakedngan.” (22:1, 2, 51) Simmaruno ti naudi a kanta ni David, a binigbigna, “Ti espiritu ni Jehova isu ti nagsao a gapu kaniak, ket ti saona adda idi iti dilak.”​—23:2.

26. Aniat’ nasao maipapan kadagiti maingel a soldado ni David, ket kasano a rinaemna ti darada?

²⁶ Ita ta nagsublin iti historikal a rekord, makitatay ti listaan dagiti maingel a lallaki a kadua ni David, tallo kadakuada ti nagpaiduma. Dagitoy dagiti nairaman iti insidente idi naipasdek ti kuartel dagiti Filisteo idiay Betlehem, ti ili ni David. Inyebkas ni David ti tarigagayna: “O ta makainumak koma iti danum idiay bubon ti Betlehem nga adda iti denna ti ruangan!” (23:15) Apagapaman, dagidiay tallo a maingel sinerrekda ti kampo dagiti Filisteo, ket simmakdoda idiay bubon, sada insubli ken David. Ngem di nga ininum dayta ni David. Imbes ketdi, imparukpokna iti daga, a kunana: “Adayo koma kaniak, O Jehova, nga aramidek daytoy! Inumekto aya ti dara dagiti lallaki nga inrisgoda ti kararuada?” (23:17) Kenkuana ti danum pumada iti dara ti biagda nga inrisgoda. Dagiti 30 a maingel unay a lallaki iti armada ken dagiti gapuananda simmarunoda a nailista.

27. Aniat’ ultimo a nakabasolan ni David? Kasano a napasardeng ti angol nga imbanagna?

²⁷ Kamaudiananna, nagbasol ni David idi pinabilangna dagiti umili. Idi nagpakaasi iti Dios, nagpili no ania kadagiti tallo a dusa ti kayatna: pito a tawen a bisin, tallo a bulan a pannakaabak iti gubat, wenno tallo nga aldaw nga angol iti daga. Insungbat ni David: “Matnagtay, pangngaasim, iti ima ni Jehova, ta adu ti kaasina; ngem saanak koma a matnag iti ima ti tao.” (24:14) Ti angol iti intero a nasion pimmatay iti 70,000 a tattao, a sala nagsardeng idi a ni David, gaput’ bilin ni Jehova baeten ken Gad, ginatangnat’ pagtaltagan ni Arauna, a sadiay indatagna dagiti mapuoran a daton ken daton a pakikappia ken Jehova.

NO APAY NAIMBAG

28. Aniada a karkarna a pakdaar ti linaon ti Maikadua a Samuel?

²⁸ Adut’ linaon ti Maikadua a Samuel a pagimbagan ti moderno a bumabasa! Gistay amin nga emosion ti tao naibatad ditoy a nakapatpatak, iti aktual a kabibiag. Gapuna, napakdaarantayo a sibibileg no iti didigra ti ambision ken ibabales (3:27-30), dakes a pananggartem iti asawat’ sabali (11:2-4, 15-17; 12:9, 10), traidor nga aksion (15:12, 31; 17:23), ayat a naibasar la iti derrep (13:10-15, 28, 29), darasudos a pangngeddeng (16:3, 4; 19:25-30), ken panangumsi iti debosion ti sabali.​—6:20-23.

29. Aniada nga ekselente a pagwadan ti umiso a kondukta ken kababalin ti masarakan iti Maikadua a Samuel?

²⁹ Ngem, ti kangrunaan a pagimbagan ti Maikadua a Samuel isu daydiay positibo a pasetna, no ipangag dagiti adu nga ekselente nga ulidan ti umiso a kondukta ken kababalin. Ni David pagwadan ti naipamaysa a debosionna iti Dios (7:22), kinapakumbabana iti sango ti Dios (7:18), panangitan-okna iti nagan ni Jehova (7:23, 26), umno a panangmatmatna iti rigat (15:25), napasnek a panagbabawina no agbasol (12:13), kinamatalekna iti karina (9:1, 7), kinabalansena no masuot (16:11, 12), naynay a panagtaklinna ken Jehova (5:12, 20), ken ti napasnek a panagraemna kadagiti urnos ken panangdutok ni Jehova (1:11, 12). Di pakasdaawan a ni David naawagan “lalaki a mayannurot iti puso [ni Jehova]”!​—1 Sam. 13:14.

30. Aniada a prinsipio ti naipakat ken nailadawan iti Maikadua a Samuel?

³⁰ Masarakan pay iti Maikadua a Samuel ti aplikasion ti adu a prinsipio ti Biblia. Nairaman ditoy dagiti prinsipio maipapan iti sungsungbatan ti komunidad (2 Sam. 3:29; 24:11-15), dagiti naimbag a gakat dida baliwan dagiti kalikaguman ti Dios (6:6, 7), ti kinaulo no iti teokratiko nga urnos ni Jehova masapul a maraem (12:28), ti dara maibilang a sagrado (23:17), ti pangabbong kasapulan no adda dara a sungsungbatan (21:1-6, 9, 14), ti masirib adut’ mailiklikna iti didigra (2 Sam. 20:21, 22; Ecl. 9:15) ket ti kinasungdo ken Jehova agraman kadagiti pannakabagina mataginayon koma “agpaay man ken patay wenno iti biag.”​—2 Sam. 15:18-22.

31. Kasano nga itden ti Maikadua a Samuel dagiti pangripiripan iti Pagarian ti Dios, kas napasingkedan iti Nakristianuan a Griego a Kasuratan?

³¹ Kangrunaan amin, ipatuldo ken siraraniag nga iparipirip ti Maikadua a Samuel ti Pagarian ti Dios, nga ipasdekna iti ima ti “anak ni David,” ni Jesu-Kristo. (Mat. 1:1) Ti panagsapata ni Jehova ken David maipapan iti kinapermanente ti pagarianna (2 Sam. 7:16) naisitar iti Aramid 2:29-36 a tutukoyennan Jesus. Impakitat’ Hebreo 1:5 a ti padto a, “Siakto ti amana, ket isunto ti anakko” (2 Sam. 7:14), talaga nga impatuldona ni Jesus. Pinasingkedan pay daytoy ti timek ni Jehova manipud langit: “Daytoy ti Anakko, ti dungdunguek, isu nga inanamongak.” (Mat. 3:17; 17:5) Kamaudiananna, ti tulag ti Pagarian ken David tinukoy ni Gabriel kadagiti saona ken Maria maipapan ken Jesus: “Isu natan-okto ken managanto Anak ti Kangatuan; ket ni Jehova a Dios itednanto kenkuana ti trono ni David nga amana, ket agturayto kas ari iti balay ni Jacob iti agnanayon, ket ti pagarianna awanto ti tungpalna.” (Luc. 1:32, 33) Anian a nakaay-ayat nga agparang ti kari iti Bin-i ti Pagarian bayat a kada pasetna mabuksilan iti imatangtayo!

[Footnotes]