Inibturanna ti Kinaawan Hustisia

MAGMAGNA ni Elias iti Ginget ti Jordan. Sumagmamano a lawasen nga agdaldaliasat nga agpaamianan a naggapu iti adayo a Bantay Horeb. Ita, nakasubli met laengen iti Israel ket makitanan dagiti nagbaliwan ti pagilianna. Mangrugin a mapukaw dagiti epekto ti napaut a tikag. Nangrugin ti panagtutudo iti otonio, ken adda metten agar-arado kadagiti talon. Mabalin a naliwliwa ti propeta a makakita a nakaungaren ti daga, ngem nangnangruna a pakaseknanna dagiti tattao. Masakitda pay laeng iti naespirituan gapu ta agtultuloy ti panagdayawda ken Baal. Adu pay ngarud ti masapul nga aramiden ni Elias.a

Nakita ni Elias iti asideg ti ili ti Abel-mehola ti naglawa a lugar a madama a mataltalon. Adda 12 a paris a naipako a baka nga agar-arado iti naagneb a daga. Ti lalaki nga adda iti maudi a paris ti birbiroken ni Elias. Ni Eliseo dayta, ti pinili ni Jehova a mangsuno kenkuana. Impapan idi ni Elias nga isu laengen ti matalek nga agserserbi ken Jehova, isu a magagaran la ketdi a makaam-ammo iti daytoy a lalaki.​—1 Ar-ari 18:22; 19:14-19.

Nagkedked ngata ni Elias a mangited iti dadduma nga annongenna, mangiranud kadagiti pribilehiona, wenno masukatan inton agangay? Ditay ammo ken ditay met maibaga no napanunotna dagita. Ngamin, tao met “nga addaan rikna a kas kadatayo.” (Santiago 5:17) Aniaman ti napasamak, kuna ti Biblia a nagturong kenkuana ni Elias ket inkagayna ken Eliseo ti opisial a kawesna. (1 Ar-ari 19:19) Ti opisial a kawes ni Elias a naaramid iti lalat ti karnero wenno kalding ket maikagay iti maysa a mangipakita iti naisangsangayan a panangdutok kenkuana ni Jehova. Ti pannakaikagay dayta iti abaga ni Eliseo ket adu ti kaipapananna. Situtulok a nagtungpal ni Elias iti bilin ni Jehova a mangdutok ken Eliseo kas sunona. Nagtalek ken nagtulnog ni Elias iti Dios.

Magagaran ni Eliseo a tumulong iti lakayen a propeta, ngem saanna a dagus a sunuan ni Elias. Imbes ketdi, sipapakumbaba a kimmuyog ken timmulong iti lakayen a propeta iti agarup innem a tawen. Idi agangay, pagaammo ni Eliseo kas daydiay “nangibukbok iti danum iti im-ima ni Elias.” (2 Ar-ari 3:11) Sigurado a naliwliwa ni Elias ta addaan iti kasta a makabael ken nagaget a katulongan! Nagbalinda la ketdi a nasinged nga aggayyem. Talaga a nakatulong ti panagpinnaregtada tapno makapagibturda iti laksid ti makitkitada a nakaro a kinaawan hustisia a nagsaknap idi iti Israel. Kinapudnona, kumarkaro ti kinadakes ni Ari Acab.

Napasaram kadin ti kinaawan hustisia? Napasaran dayta ti kaaduan kadatayo iti daytoy nadangkes a lubong. Dagiti pudno a gayyem a mangay-ayat iti Dios matulongandaka nga agibtur. Adu met ti masursurom iti pammati ni Elias no mapasaram ti kinaawan hustisia.

Inkagumaan da Elias ken Eliseo a tulongan dagiti tattao a bumileg iti naespirituan. Nalawag nga indauluanda ti panangsanay kadagiti dadduma a propeta, nalabit naorganisarda kas grupo. Idi agangay, nakaawat ni Elias iti baro nga annongen manipud ken Jehova: “Tumakderka, sumalogka tapno sabtem ni Acab nga ari ti Israel.” (1 Ar-ari 21:18) Ania ngamin aya ti inaramid ni Acab?

Ti ari nagbalinen nga apostata ken kadaksan kadagiti ar-ari ti Israel agingga iti dayta a tiempo. Nagbalin nga asawana ni Jezebel, isu nga immadu ti agdaydayaw ken Baal iti Israel a pakairamanan ti ari. (1 Ar-ari 16:31-33) Ti panagdayaw ken Baal ramanenna ti ritual mainaig iti panaganak, prostitusion, ken uray ti panangidaton kadagiti annak. Kasta met, sinukir ni Acab ti bilin ni Jehova a mangpapatay iti dakes nga ari ti Siria a ni Ben-hadad. Nalawag a ti panagsukirna ket maigapu iti material a gunggona. (1 Ar-ari, kapitulo 20) Ngem ita, nakarkaron ti kinaagum, kinamaterialistiko, ken kinaranggas da Acab ken Jezebel.

Adda nagdakkel a palasio ni Acab idiay Samaria. Adda pay palasiona idiay Jezrael, agarup 37 a kilometro ti kaadayona. Adda kaubasan a kaabay daytoy maikadua a pagtaenganna. Inaguman ni Acab dayta a sangkabassit a daga a kukua ti lalaki nga agnagan Nabot. Pinaayaban ni Acab ti lalaki ket intukonna a gatangen wenno sukatanna iti sabali a kaubasan. Ngem kinuna ni Nabot: “Narigat a pagarupen iti biangko, manipud panangmatmat ni Jehova, nga itedko kenka ti pagtatawidan a sanikua dagidi ammak.” (1 Ar-ari 21:3) Nasukir kadi ni Nabot ken awan panagraemna? Adu ti nangipapan a kasta, ngem iti kinapudnona, nagtulnog laeng iti Linteg ni Jehova a di mangipalubos kadagiti Israelita a mangilako iti tawid a daga ti pamilia. (Levitico 25:23-28) Saan a kayat ni Nabot a labsingen ti Linteg ti Dios. Nabileg ti pammati daytoy a lalaki ken natured ta ammona a napeggad ti di agtungpal ken Acab.

Saan nga ikabkabilangan ni Acab ti Linteg ni Jehova. Nagawid iti balayna a “naalidunget ken naliday” ta dina naala ti kayatna. Mabasatayo: “Nagidda iti sopana ket pinagtalinaedna a nakabaw-ing ti rupana, ket saan a nangan.” (1 Ar-ari 21:4) Idi nakita ni Jezebel ti asawana a nakamisuot a kasla nagpasugnod nga ubing, nagplano a dagus tapno maalana ti kayat ni lakayna ken tapno mapapatay ti nalinteg a pamilia.

Maldaanganka la ketdi no mabasam ti maipapan iti nagdakes a gandat ni Reyna Jezebel. Ammona ti Linteg ti Dios a kasapulan ti dua a saksi a mangpasingked iti nadagsen a pammabasol. (Deuteronomio 19:15) Isu a nagsurat ni Jezebel iti nagan ni Acab. Bilbilinenna dagiti prominente a lallaki iti Jezrael a mangbirokda iti dua a lallaki a mangakusar ken Nabot kas managtabbaaw tapno madusa iti ipapatay. Nakalkaldaang ta nagballigi ti planona. Dua nga “awan kaes-eskanna a tattao” ti nangakusar ken Nabot. Gapuna, naubor ni Nabot agingga a natay agraman ti dua nga annakna!b (1 Ar-ari 21:5-14; Levitico 24:16; 2 Ar-ari 9:26) Arigna tinallikudan ni Acab ti kinaulona idi pinalubosanna ti asawana a mangaramid iti kayatna a mangpapatay kadagiti inosente a tattao.

Panunotem ti rikna ni Elias idi impakaammo kenkuana ni Jehova ti inaramid ti ari ken reyna. Makapaupay no kasla agballigi dagiti dakes a tattao a mangirurumen kadagiti nasingpet. (Salmo 73:3-5, 12, 13) Iti agdama, masansan a makakitatayo iti kinaawan hustisia. No dadduma ar-aramiden pay ketdi dayta dagiti addaan autoridad a mangibagbaga a pannakabagi ida ti Dios. Ngem maliwliwatayo iti daytoy a salaysay ti Biblia a makita amin ni Jehova ti mapaspasamak. (Hebreo 4:13) Ania ngarud ti aramidenna kadagiti kinadakes a makitkitana?

Imbaon ni Jehova ni Elias ken Acab. Direkta nga imbaga ti Dios: “Isu adda idiay kaubasan ni Nabot.” (1 Ar-ari 21:18) Idi imbaga ni Jezebel ken Acab a kukuanan ti kaubasan, napan a dagus ket maragragsakan iti baro a sanikuana. Saanna a napanunot a kumitkita ni Jehova. Panunotem ti riknana idi paspasiarenna ti kaubasan ken ar-arapaapenna a pagbalinennanto dayta a napintas a hardin. Nakaragragsak ni Acab ngem bigla a nakapungtot idi nagparang ni Elias! Kinuna ni Acab: ‘Nasarakannak, O kabusorko!’​—1 Ar-ari 21:20.

Ipakita ti sasao ni Acab ti dua a banag. Umuna, idi imbagana ken Elias a ‘Nasarakannak,’ ipakitana a dina napanunot ti Dios. Kinapudnona, isu ket ‘nasarakanen’ ni Jehova. Nakita ti Dios a saan nga umiso ti panangusar ni Acab iti wayawayana nga agikeddeng. Naragsakan met ni Acab iti resulta ti dakes a plano ni Jezebel. Nakita ti Dios iti puso ni Acab a napatpateg kenkuana ti material a sanikua ngem ti kinamanangngaasi, kinahustisia, ken kinaimbag. Maikadua, idi imbaga ni Acab ken Elias nga “O kabusorko!” ipakitana ti pananggurana iti gayyem ni Jehova a Dios. Makatulong koma pay ni Elias kenkuana a saan a mangituloy iti dakes a panggepna.

Adda napateg a masursurotayo iti inaramid ni Acab. Laglagipentayo a makitkita ni Jehova a Dios ti amin a mapaspasamak. Kas naayat nga Ama, ammona no saan nga umiso ti aramidentayo, ket magagaran a makakita kadatayo nga agbalbaliw. Tapno matulongannatayo, masansan nga usarenna dagiti matalek a gagayyemna a kas ken Elias. Dagitoy ti mangidanon iti sasao ti Dios kadagiti padada a tattao. Anian a kinamaag no ibilangtayo a kabusor dagiti gayyem ti Dios!​—Salmo 141:5.

Panunotem ti sungbat ni Elias ken Acab: “Nasarakanka.” Ammona ti kinatao ni Acab a maysa nga agtatakaw, mammapatay, ken rebelde ken Jehova a Dios. Nakaturtured la ketdi ni Elias idi imbagana ti pannusa ti Dios iti dakes a tao a ni Acab! Nakita ni Jehova ti amin a napasamak. Nagsaknapen ti kinadakes iti pamilia ni Acab ken naimpluensiaan pay dagiti umili. Isu nga imbaga ni Elias ken Acab a mangaramidto ni Jehova “iti naan-anay a panangsagad,” a pukawenna dayta a dinastia. Maukomto met ni Jezebel.​—1 Ar-ari 21:20-26.

Saan a basta impapan ni Elias a maliklikan dagiti tattao ti bunga ti dakes nga inaramidda. Nalaka laeng nga ipapan a kasta ti mapasamak ita. Daytoy a salaysay ti Biblia ipalagipna kadatayo a saan laeng a makitkita ni Jehova a Dios ti mapaspasamak no di ket iyegna ti hustisia iti naikeddeng a tiempona. Ipasigurado kadatayo ti Saona nga asidegen ti aldaw a pukawenna amin a kinaawan hustisia! (Salmo 37:10, 11) Ngem mabalin a maisaludsodmo: ‘Pannusa laeng kadi ti ramanen ti panangukom ti Dios? Nabuyogan kadi met dayta iti kinamanangngaasi?’

Mabalin a nasdaaw ni Elias iti reaksion ni Acab iti panangukom ti Dios. Kuna ti salaysay: “Ket naaramid nga apaman a nangngeg ni Acab dagitoy a sasao, rinay-abna dagiti kawesna ket nangikabil iti tinakpil iti lasagna; ket nagayunar ket nagtultuloy a nagidda iti tinakpil ken nagna a siuupay unay.” (1 Ar-ari 21:27) Agbabbabawi kadi ni Acab iti inaramidna?

Mabalin a maikunatayo a nagbalbaliwen. Nagpakumbaba ni Acab, banag a narigat nga aramiden ti tao a napangato ken napangas. Ngem talaga kadi a nagbabawi? Idiligtayo ni Manases, ti ari a dakdakes ngem ni Acab. Nagpakumbaba ni Manases idi dinusa ni Jehova, ken nagpatulong kenkuana. Saan laeng a dayta ti inaramidna, binalbaliwanna pay ti wagas ti panagbiagna. Dinadaelna dagiti idolo ken inkagumaanna ti agserbi ken Jehova. Pinaregtana pay ti umili nga agdayaw ken Jehova. (2 Cronicas 33:1-17) Kasta kadi met ti inaramid ni Acab? Nakalkaldaang ta saan.

Nakita kadi ni Jehova ken Acab ti kasta a panagliday? Kuna ni Jehova ken Elias: “Nakitam kadi no kasano nga impakumbaba ni Acab ti bagina maigapu kaniak? Iti rason nga impakumbabana ti bagina gapu kaniak, saankonto nga ipagteng ti didigra iti mismo a kaaldawanna. Iti kaaldawan ti anakna ipagtengkonto ti didigra iti balayna.” (1 Ar-ari 21:29) Pinakawan kadi ni Jehova ni Acab? Saan. Dagiti laeng pudno nga agbabbabawi ti ipakitaan ti Dios iti asi. (Ezequiel 33:14-16) Ngem gapu ta adda met panagbabawi ni Acab, impakitaan met ni Jehova iti asi. Saan a makita ni Acab ti pannakadadael ti pamiliana.

Ngem saan a nagbaliw ti panangukom ni Jehova ken Acab. Nagkonsulta ni Jehova kadagiti anghelna no ania ti kasayaatan a pamay-an a panangallilaw ken Acab tapno mapan makigubat nga isu ti pakatayanna. Di nagbayag, naitungpal ti pannusa ni Jehova ken Acab. Natay ni Acab iti karuahena gapu iti nakaro a pannakasugatna iti gubat. Nainayon daytoy a nakalkaldaang a salaysay: Idi naugasan ti karuahena, sumagmamano nga aso ti nangdildil iti dara ti ari. Iti kasta a pamay-an, natungpal ti sao ni Jehova nga indanon ni Elias ken Acab: “Iti lugar a nangdildilan dagiti aso iti dara ni Nabot, dagiti aso dildilandanto ti daram.”​—1 Ar-ari 21:19; 22:19-22, 34-38.

Ti nagtungpalan ni Acab ti mangipasigurado kada Elias, Eliseo, ken dadduma pay a matalek nga adipen ni Jehova a dina lipaten ti nabileg a pammati ken kinaturedda a kas ken Nabot. Kas Dios ti kinahustisia, iti mabiiten, sigurado a dusaenna dagiti managdakdakes. No mangukom, ipakitana ti asi no adda pakaibatayanna. (Numeros 14:18) Makapabileg la ketdi dayta ken Elias a nagibtur iti adu a tawen a panangituray ti dakes nga ari! Nabiktimaka kadin iti kinaawan hustisia? Magagaranka kadi a makakita inton pukawen ti Dios ti kinadakes? Tuladem ngarud ti pammati ni Elias. Nagtultuloy nga inwaragawagda ken Eliseo ti mensahe ti Dios ken inibturanda ti kinaawan hustisia!