PALANGGANA

Saan nga indetalye ti Kasuratan no ania ti langa dagiti palanggana a naaramat idi nagkauna a tiempo, nupay gagangay a dagita ket damili a basehas wenno naaramid iti kayo wenno metal. Ti sumagmamano a palanggana ket agpaay iti pagtaengan, kas kadagidiay karaman kadagiti bambanag a naiyeg ken David ken kadagiti umili a naikuyog kenkuana idi nagtalawda manipud ken Absalom. (2Sm 17:27-29) Naaramat ti Hebreo a sao a saph maipaay iti kastoy a kita ti palanggana. Naaramat met dayta maipaay iti palanggana a nangikabilan dagiti Israelita idiay Egipto iti dara ti naparti iti Paskua (Ex 12:22) ken maipaay kadagiti palanggana ti templo nga impan ni Nabucodonosor idiay Babilonia. (Jer 52:19) Daytoy a sao mabalin met nga ipatarus a “malukong,” isu a nairepresentar ni Jehova nga agkunkuna kas pammadto: “Adtoy pagbalinek ti Jerusalem a maysa a malukong [saph] a mamagibar-ibar kadagiti amin nga ili iti aglikmut.”​—Zac 12:1, 2.

Usarna iti Santuario. Naaramat met dagiti palanggana maipaay kadagiti sagrado a panggep mainaig iti panagdaydayaw ken Jehova iti tabernakulo ken kalpasanna kadagiti templo. Kas imbilin ni Jehova ken Moises, mairaman kadagiti aruaten iti tabernakulo ti maysa a dakkel a palanggana a makargaan iti danum. Naaramid dayta iti gambang, naiparabaw iti gambang a pagsaadan, ken naikabil iti nagbaetan ti tolda ti gimong ken ti altar tapno adda danum nga usaren ti nangato a padi ken ti dadduma pay a papadi a pangbuggo iti im-ima ken saksakada sakbay a sumrekda iti tolda ti gimong wenno sakbay nga agserbida iti altar. (Ex 30:17-21; 31:9; 40:30, 31) Daytoy a palanggana, naawagan pagbugguan iti sumagmamano a patarus (AS; AT; KJ; RS) ket naaramid “babaen ti panangusar kadagiti pagsarmingan ti babbai nga ad-adipen a nagaramid iti naurnos a panagserbi iti pagserkan ti tolda ti gimong.”​—Ex 38:8.

Sigun iti Masoretiko a teksto, awan ti espesipiko a pammilin maipapan iti pannakaidaliasat ti palanggana ti tabernakulo. Nupay kasta, ti Griego a Septuagint (a tumunos iti kadaanan a Samaritano a Pentateuch) nayonanna ti Numeros 4:14 iti sasao a: “Ket mangaladanto iti purpura a lupot ket abbonganda ti palanggana ken ti nagsaadanna ket ikabilda dagita iti asul a lalat nga abbong ket iparabawda [dagita] kadagiti assiw.”

Ti Hebreo a sao a ki·yohrʹ (wenno ki·yorʹ), a kaipapananna ti “palanggana” wenno “pagbugguan” ket naaramat maipaay iti palanggana ti tabernakulo. (Ex 35:16, Rbi8 ftn.) Naaramat met dayta a pangtukoy iti sangapulo a palanggana nga inaramid ni Solomon a mausar iti templo, a pangbugguanda iti bambanag nga adda nakainaiganna iti daton a mapuoran.​—2Cr 4:6, 14.

Ti tunggal maysa kadagiti sangapulo a gambang a palanggana (pagbugguan, AT; RS) nga inaramid ni Hiram a maaramat iti templo ket makalaon iti “uppat a pulo a bat a sukat,” wenno agarup 880 L (230 gal) a danum. No nakuyas ti bakrang dagitoy a palanggana, kayatna sawen a nalabit 1.8 m (6 pie) ti diametroda. Siempre, naiduma dagiti rukodda no nalukong sa agpaakikid ti ngarabda, ken laglagipen koma a saan nga indetalye ti Biblia ti sukogda, nupay kunaenna a “ti tunggal palanggana uppat a kasiko.” Ti tunggal palanggana naiparabaw iti uppat-pilidna a kareton nga addaan iti nagsayaat ti pannakaaramidda nga ar-arkos ken kitkitikit, a ti lima naikabil iti makannawan a sikigan ti balay ket ti sabali pay a lima naikabil iti makannigid.​—1Ar 7:27-39.

Ti sabali pay a nagdakkelan a palanggana isu ti dakkel a naarkosan a sinukog a baybay a nakaparabaw iti 12 a nasukog a toro ken ‘naikabil iti makannawan a sikigan, iti daya, a sumango iti abagatan’ ti balay. Naikabil iti dayta ti danum nga aramaten ti papadi. Nagtimbukel ti sukogna, 10 a kasiko (4.5 m; 14.6 pie) manipud ngarabna agingga iti sabali a ngarab ken 5 a kasiko (2.2 m; 7.3 pie) ti kangatona.​—2Cr 4:2-6, 10.

Ti Griego a ni·pterʹ naaramat a tumukoy iti “palanggana,” wenno “pagbugguan a palanggana,” nga inusar ni Jesus idi binugguanna ti saksaka dagiti adalanna.​—Jn 13:5; idiligyo ti Int.

Dagiti Malukong. Kas iti dadduma pay a basehas a nadakamat iti Kasuratan, dagiti malukong ket naaramid iti pila, kayo, wenno metal. Ti Hebreo a termino a miz·raqʹ ipamatmatna ti maysa a metal a basehas a nabatad a naaramat mainaig kadagiti sakripisio iti panagdaydayaw. (Ex 27:3; Nu 4:14; 7:13; 1Ar 7:50; 2Cr 4:8) Karaman kadagiti daddadakkel a malukong a naaramat iti pannangan ket ti tsal·laʹchath (“malukong ti bangkete”; Pr 26:15) ken ti seʹphel (“dakkel a malukong ti bangkete”; Uk 5:25). Ti gul·lahʹ ket naaramat a pangtukoy iti “malukong” (Zac 4:2), ngem naipatarus met a “sinanmalukong” ken “nagbukel” a pangdeskribir kadagiti paratok ti ad-adigi a sitatakder iti sanguanan ti templo idi tiempo ni Solomon. (1Ar 7:41) Ti dua a Griego a termino maipaay kadagiti malukong ket tryʹbli·on ken phi·aʹle. Tumukoy ti tryʹbli·on iti malukong a nasukong bassit a naaramat a panganan (Mt 26:23), idinto ta tumukoy ti phi·aʹle iti maysa a “malukong” a masansan a naaramat a pangidaton kadagiti likido a sakripisio.​—Apo 16:2-17.