ASO

[Heb., keʹlev; Gr., kyʹon; ky·naʹri·on, “uken” (Mt 15:26)].

Kadagiti Israelita, daytoy nga animal ket narugit iti seremonial a pamay-an, ket ngarud imposible a pinanunotda ti panangsanay kadagiti aso. (Le 11:27; Isa 66:3) Nupay karkarnero ken papastor ti masansan a nadakamat iti Biblia, ni laeng Job, maysa a di Israelita, ti nagsao maipapan kadagiti “aso iti arbanko.”​—Job 30:1.

Kas kadagiti tumatayab nga agkaan iti agruprupsa a lasag, mananglamut dagiti aso (Canis familiaris), nangnangruna dagiti adda kadagiti siudad. Ti Linteg imbilinna a ti lasag a rinangkay ti atap nga animal ket maipuruak kadagiti aso. (Ex 22:31) No dadduma, ti panangukom ni Jehova a maipakat kadagiti kabusorna isu ti panangkaan dagiti mananglamut nga aso kadagiti natay a bagida wenno ti panangdildil dagitoy nga aso iti darada. Gapu iti nakaro a di kinamatalek da Ari Jeroboam, Baasa, ken Acab, ti asinoman a kameng ti sangakabbalayanda a matay iti siudad ket lamutento dagiti aso. (1Ar 14:11; 16:4; 21:24) Kas kaitungpalan ti sao ni Jehova, dagiti aso dinildilanda ti dara ni Acab, ket kinnan dagiti asi ti lasag ti asawana a ni Jezebel. (1Ar 21:19; 22:38; 21:23; 2Ar 9:10, 35, 36) Kas panangipasimudaag a dildilan dagiti aso ti dara dagiti kabusor ti ili ni Jehova, insurat ti salmista: “Tapno ti dila dagiti asom adda koma bingayna manipud kadagiti kabusor.” (Sal 68:23) Naipadto a makiraman dagiti aso iti panangrebbek a maipagteng iti di matalek a Jerusalem ken Juda. Guyodguyoden, putputden, ken lamuten dagiti aso dagiti natay a bagi, ket dildilanda ti dara.​—Jer 15:3.

Mangiladawan nga Usar. Ti makapasugkar nga ugali ti aso a mangisarwa iti taraon nga inalun-onna sa kanenna manen ket naaramat a pangyilustrar iti kabibiag dagidiay mangbaybay-a iti dalan ti kinalinteg ken agsubli iti sigud a natulawan a kasasaadda. (2Pe 2:20-22; Pr 26:11) Dagiti tattao a narugit iti moral ket maawaganda iti aso. Kinuna ti linteg ti Dios iti Israel: “Dika iyeg iti balay ni Jehova a Diosmo ti tangdan ti maysa a balangkantis wenno ti gatad ti maysa nga aso [“lalaki a balangkantis,” AT; “nalabit maysa a pederasta; daydiay mangyug-ugali iti panangubet, nangnangruna iti ubing a lalaki,” Rbi8 ftn] maipaay iti aniaman a kari, agsipud ta nakarimrimonda ken Jehova a Diosmo, dagitoy met laeng a dua.” (De 23:18) Kas kadagiti mananglamut nga aso iti kalkalsada, amin dagidiay mangyug-ugali iti makarimon a bambanag, kas iti sodomia, lesbianismo, kinadamsak, ken kinaulpit, maparitanda a sumrek iti Baro a Jerusalem.​—Apo 22:15; kitaenyo met ti Fil 3:2.

Ti panangumsi kadagitoy atap ken mananglamut nga aso ket ipasimudaag met dagiti sumaganad a pagarigan: “Maysaak aya nga aso?” imbugkaw ni Goliat ken David, agsipud ta immay kenkuana ni David nga addaan iti sarukod. (1Sm 17:43) “Siasino ti kamkamatem? Ti maysa a natay nga aso?” inyimtuod ni David ken Ari Saul, iti kasta impakitana nga awan kaes-eskanna ken, kas iti maysa a natay nga aso, saanna a madangran ni Saul. (1Sm 24:14) Umasping unay, idi a ni Mefiboset (anak ni Jonatan) nagsao ken Ari David, tinukoyna ti bagina kas “natay nga aso,” ti kanunumuan pay laeng a kasasaad. (2Sm 9:8; kitaenyo met ti 2Sm 3:8; 16:9; 2Ar 8:13.) Dagiti agkunkuna a naespirituan a managwanawan ida ti Dios ket impadis ni mammadto Isaias kadagiti umel ken managridep nga aso a napnuan iti tarigagay ti kararua, a naan-anay nga awan gawayna no adda peggad. (Isa 56:10, 11) Dagiti kabusor ti ad-adipen ni Jehova, ken kasta met dagiti Gentil, nayaspingda kadagiti aso. (Sal 22:16, 20; 59:6, 14; Mt 15:26, 27; kitaenyo ti SIROFENICIA, UMILI TI.) Dagiti tattao a saan a mangtagtagipateg iti naespirituan a bambanag ket impadis ni Jesu-Kristo kadagiti aso, a kunkunana: “Dikay ited kadagiti aso no ania ti nasantuan.”​—Mt 7:6.

Iti lawag ti di makaay-ayo a piguratibo a kaipapanan a nainaig iti aso, ti nakababbaba a kasasaad ti Lazaro iti pangngarig ni Jesus ket silalawag a nayanninaw iti sasao nga, “Umay dagiti aso ket dildilanda dagiti derderna.” (Lu 16:21) Nupay kasta, uray ti maum-umsi nga aso nasaysayaat ngem iti natay a leon, ta adda puot ti sibibiag nga aso, idinto ta ti natay a leon, ti ari dagiti animal, awanen ti puotna.​—Ec 9:4, 5.

Idi imbilin ti Dios a masubok dagiti boluntario iti buyot ni Gideon, natukoy ti wagas a panangdildil ti aso iti danum bayat a silulukat dagiti matana iti kasasaad iti aglawlaw. Dagidiay laeng naalibtak, a mangdildil iti danum iti imada, “kas ti panagdildil ti aso,” ti mapili a makidangadang iti Midian.​—Uk 7:5.