AARON

Anak da Amram ken Jocabed iti tribu ni Levi, nayanak idiay Egipto idi 1597 K.K.P. Ni Levi ket apong ni Aaron iti tumeng. (Ex 6:13, 16-20) Ni Miriam ti inauna a kabsatna, ket ni Moises ti kabsatna nga in-inaudi iti tallo a tawen. (Ex 2:1-4; 7:7) Ni Eliseba nga anak ni Aminadab ti nagbalin nga asawa ni Aaron, ket naaddaan iti uppat nga annak a lallaki, da Nadab, Abihu, Eleazar, ken Itamar. (Ex 6:23) Natay idi 1474 K.K.P. iti edad a 123 a tawen.​—Nu 33:39.

Gapu iti panagkitakit ni Moises, ta ibilangna ti bagina a saan a nalaing nga agsao, ni Jehova dinutokanna ni Aaron nga agakem a kas pannakangiwat ni Moises iti sanguanan ni Faraon, a kinunana maipapan ken Aaron: “Ammok nga isu pudno a kabalinanna ti agsao.” Ni Aaron napanna sinabet ni Moises idiay Bantay Sinai ket naibaga ken Aaron dagiti nakaad-adu nga aramidenda nga inyurnos ti Dios mainaig iti Israel ken Egipto; kalpasanna, ti agkabsat nagdaliasatda nga agsubli idiay Egipto.​—Ex 4:14-16, 27-30.

Nangrugi itan ni Aaron nga agserbi kas “pannakangiwat” ni Moises, nga isu ti nagsao maipaay kenkuana kadagiti lallakay iti Israel ken nangaramid kadagiti namilagruan a pagilasinan kas pammaneknek a ti Dios ti gubuayan dagiti mensaheda. Idi tiempon nga agparangda iti palasio ni Faraon, ti 83 ti tawenna a ni Aaron kasapulan a sumango iti dayta a napangas nga agturay kas pannakangiwat ni Moises. Kas iti imbaga ni Jehova ken Moises kalpasan dayta: “Kitaem, pinagbalinka a Dios ken Faraon, ket ni Aaron a bukodmo a kabsat agbalinto a mammadtom.” (Ex 7:1, 7) Ni Aaron ti nangaramid iti umuna a namilagruan a pagilasinan iti sanguanan ni Faraon ken dagiti managsalamangka a papadina; ket idi agangay, babaen ti bilin ni Moises, inyunnat ni Aaron ti sarukod ni Moises ket impasimudaagna ti panangrugi ti Sangapulo a Saplit. (Ex 7:9-12, 19, 20) Intultuloyna ti nakitinnulong ken Moises ken nagtulnog iti Dios bayat dagiti simmarsaruno pay a saplit, agingga a dimtengen ti tiempo ti pannakawayawaya. Gapu itoy, isu ket nagsayaat nga ulidan kadagiti Kristiano nga agserserbi kas “embahador a mangisunsuno ken Kristo, a kasla agpakpakaasi ti Dios babaen kadakami.”​—Ex 7:6; 2Co 5:20.

Nalawag a manmanon a nagserbi ni Aaron kas pannakangiwat ni Moises bayat ti 40 a tawen a panagallaalla idiay let-ang, ta agparang a ni Moises ti ad-adda a nagsasaon. (Ex 32:26-30; 34:31-34; 35:1, 4) Kasta met a naisubli ti sarukod iti im-ima ni Moises kalpasan ti maikatlo a saplit. Ket ni Aaron, agraman ni Hur, nagserbida laeng a mangantabay kadagiti takkiag ni Moises idi makibakbakalda kadagiti Amalek. (Ex 9:23; 17:9, 12) Nupay kasta, kaaduanna a ni Jehova siniguradona a ni Aaron ket kadua ni Moises no mangipaay iti pammilin, ken naikuna a duada nga agtigtignay ken agsasao, agingga iti tiempo ti ipapatay ni Aaron.​—Nu 20:6-12.

Yantangay nababbaba ti saad ni Aaron, saan a kimmuyog ken Moises idiay tapaw ti Bantay Sinai idi awatenna ti Linteg ti tulag; nupay kasta, ni Aaron agraman ti dua kadagiti annakna ken ti 70 a lallakay ti nasion napalubosanda nga umasideg iti bantay ken imatanganda ti natan-ok a sirmata iti dayag ti Dios. (Ex 24:9-15) Iti Linteg ti tulag, napadayawan ni Aaron ken ti balayna, ket ti Dios dinutokanna ni Aaron iti saad kas nangato a padi.​—Ex 28:1-3.

Nangato a Padi. Babaen iti pito nga aldaw a seremonia ti pannakaisaad, ni Moises kas pannakabagi ti Dios dinutokanna ni Aaron kadagiti sagrado nga annongen, ket naisaad met ti uppat nga annakna kas katulongan a papadi. Ni Moises kinawesanna ni Aaron iti napintas a kawkawes a naaramid iti balitok, asul, purpura, ken eskarlata a material, agraman kadagiti pedaso a pangabaga ken maysa a pektoral a naarkosan iti napapateg a saniata a nadumaduma ti marisda. Naisaad iti ulona ti maysa turbante a naaramid iti napino a lienso. Naikapet iti dayta ti maysa a plata a puro a balitok, nakitikitan iti sasao a “Ti kinasanto kukua ni Jehova.” (Le 8:7-9; Ex 28) Idin napulotan ni Aaron iti wagas a dineskribir ti Salmo 133:2 ket kalpasan dayta, maawaganen iti ma·shiʹach, wenno mesias (khri·stosʹ, LXX), kayatna a sawen, “daydiay napulotan.”​—Le 4:5, 16; 6:22.

Saan laeng a naisaad ni Aaron nga agaywan iti intero a kinapadi no di ket indeklara pay ti Dios a ti linia ti kaputotanna, wenno balayna, ti paggapuan amin a masanguanan a nangato a padi. Nupay kasta, saan a babaen ti panagtawid a nagbalin a padi ni Aaron, gapuna maikuna ni apostol Pablo maipapan kenkuana: “Maysa a tao alaenna daytoy a dayaw, saan nga iti bukodna a kananakem, no di laeng no isu ayaban ti Dios, a kas met idi ken Aaron. Gapuna a ti Kristo saanna met nga impadayag ti bagina babaen ti panagbalin a nangato a padi, no di ket impadayag daydiay nagsao maipapan kenkuana: ‘Sika ti anakko; siak, ita nga aldaw, nagbalinak nga amam.’” (Heb 5:4, 5) Kalpasan dayta, imparangarang ni Pablo no kasano a ti kinapadi, a ni Aaron ti damo a nagakem iti dayta, ket isimsimbolona ti ak-akmen ni Kristo Jesus kas natantan-ok ken nailangitan a nangato a padi. Maigapu itoy, ad-adda a napnuan kaipapanan kadatayo dagiti annongen ni Aaron kas nangato a padi.​—Heb 8:1-6; 9:6-14, 23-28.

Kas nangato a padi, rebbengen ni Aaron ti panangiwanwan iti amin a paset ti panagdaydayaw iti tabernakulo ken panangimaton iti trabaho ti rinibu a Levita a nakipaset iti panagserbi iti dayta. (Nu 3:5-10) Iti tinawen nga Aldaw ti Panangabbong, mangidatag kadagiti daton gapu iti basol nga agpaay iti kinapadi ken kadagiti Levita ken agpaay kadagiti umili ti Israel, ket is-isuna idi ti mapalubosan a sumrek iti Kasasantuan iti tabernakulo nga awitna ti dara dagiti animal kas sakripisio. (Le 16) Dagiti naisangsangayan a pribilehio ni Aaron ken ti annakna kas papadi ramanenda ti inaldaw a panagidaton iti insienso, ti panangidiaya kadagiti umuna a bunga ti apit a bukbukel, ken adu a sabali pay a paspaset ti panagdaydayaw. (Ex 30:7, 8; Lu 1:8-11; Le 23:4-11) Nupay kasta, babaen ti pannakapulotna isu nasantipikar a mangaramid saan laeng a kadagiti annongen iti panagisakripisio maipaay iti nasion no di ket iti dadduma pay nga annongen. Rebbengenna nga isuro ti Sao ti Dios iti nasion. (Le 10:8-11; De 24:8; Mal 2:7) Isu, kasta met dagiti sunona, nagserbi kas panguluen nga opisial iti sidong ni Jehova nga Ari. No adda dagiti angayen ti nasion a naisangsangayan nga okasion, ikawesna ti nangingina a kawkawes ken ti “sumilsilnag a plata” a balitok iti lienso a turbantena. Ikawesna met ti pektoral a naglaon iti Urim ken Tummim, tapno magun-odanna ti sungbat ni Jehova a “Wen” wenno “Saan” mainaig iti parparikut ti nasion; nupay agparang a saan unay a naar-aramat daytoy iti unos ti panagbiag ni Moises ken panagserbina kas manangibabaet.​—Ex 28:4, 29, 30, 36; kitaenyo ti NANGATO A PADI.

Ti debosion ni Aaron iti nasin-aw a panagdaydayaw ket damo a nasubok idi natay ti annakna a da Nadab ken Abihu, ta dinadael ida ti Dios gapu ta inusarda ti saadda kas papadi iti natabbaaw a pamay-an. Kunaen ti rekord: “Ket ni Aaron nagulimek.” Idi naibilin kenkuana ken iti dua a nabatbati nga annakna a saanda a pagleddaangan dagiti natay a managsalungasing, “inaramidda maitunos iti sao ni Moises.”​—Le 10:1-11.

Kabayatan ti agarup 40 a tawen, inrepresentar ni Aaron dagiti 12 a tribu iti sanguanan ni Jehova iti annongenna kas nangato a padi. Bayat ti kaaddada idiay let-ang, bimtak ti nakaro a panagrebelde maibusor iti autoridad da Moises ken Aaron. Indauluan dayta ti maysa a Levita nga agnagan Kore, agraman dagiti Rubenita a da Datan, Abiram, ken On, a nagreklamo iti panangidauloda. Pinagnganga ni Jehova ti daga nga ayan dagiti tolda da Kore, Datan, ken Abiram, iti kasta inalun-onna ida agraman dagiti sangakabbalayanda, idinto ta ni Kore a mismo ken dagiti 250 a kakumplotna nadadaelda babaen iti apuy. (Nu 16:1-35) Rimsua itan ti panagtanabutob ti mismo a kongregasion maibusor kada Moises ken Aaron; ket iti saplit nga impagteng ti Dios kalpasan dayta, impakita ni Aaron ti dakkel a pammati ken kinatured idi rimmuar nga addaan iti pagikkan ti apuy ken nangaramid iti panangabbong maipaay kadagiti tattao bayat a “sitatakder iti nagbaetan dagiti natay ken dagiti sibibiag,” agingga a napasardeng ti pannaplit.​—Nu 16:46-50.

Kalpasanna, imbilin ti Dios a maipan iti tabernakulo ti 12 a sarukod, a ti tunggal maysa irepresentarna ti maysa kadagiti 12 a tribu, ket iti sarukod nga agpaay iti tribu ni Levi naikitikit ti nagan ni Aaron. (Nu 17:1-4) Iti simmaganad nga aldaw, simrek ni Moises iti tolda ti Pammaneknek ket nakitana a ti sarukod ni Aaron nagsaringit, nagsabong, ken nagbunga kadagiti naluom nga almendro. (Nu 17:8) Daytoy ti di masupiat a pammatalged a dagiti Levita nga annak ni Aaron ti pinili ni Jehova nga agserbi kas papadi ken ni Aaron ti inautorisaranna kas nangato a padi. Kalpasan dayta, saanen a pulos nakuestionaran ti kalintegan ti balay ni Aaron nga agakem kas padi. Ti nagsaringit a sarukod ni Aaron ket naikabil iti lakasa ti tulag kas “pagilasinan iti annak ti kinarebelioso,” nupay agparang a naikkat ti sarukod kalpasan ti ipapatay dagidiay a rebelioso a tattao ken idi nakastreken ti nasion iti Naikari a Daga, yantangay natungpalnan ti panggep daytoy.​—Nu 17:10; Heb 9:4; 2Cr 5:10; 1Ar 8:9.

Apay a saan a nadusa ni Aaron iti panangaramidna iti nabalitokan a kigaw a baka?

Iti laksid ti naisangsangayan nga akemna, adda met dagiti nagkurangan ni Aaron. Kabayatan ti damo nga 40-aldaw a panagyan ni Moises idiay Bantay Sinai, “dagiti umili naguummongda ken Aaron ket kinunada kenkuana: ‘Tumakderka, iyaramidannakami iti dios a mapanto nga umun-una kadakami, agsipud ta no maipapan itoy a Moises, ti lalaki a nangipanaw kadakami iti daga ti Egipto, pudno unay a saanmi nga ammo no ania ti napasamaken kenkuana.’” (Ex 32:1) Timmulok ken nakiayon ni Aaron kadagitoy a rebelde iti panangaramid iti estatua ti nabalitokan a kigaw a baka. (Ex 32:2-6) Idi sinango ni Moises, narabaw ti impambarna. (Ex 32:22-24) Nupay kasta, saan nga isu ti intudo ni Jehova kas kangrunaan a nagbasol no di ket imbagana ken Moises: “Gapuna ita bay-annak, tapno gumil-ayab ti ungetko maibusor kadakuada ket talipuposek ida.” (Ex 32:10) Rinisut ni Moises dayta nga isyu babaen ti panangipukkawna: “Siasino ti adda iti dasig ni Jehova? Umay kaniak!” (Ex 32:26) Dimmasig kenkuana dagiti amin nga annak ni Levi, ket awan duadua a karaman ni Aaron iti daytoy. Pinapatayda ti tallo ribu a nagrukbab iti idolo, nalabit dagidiay kangrunaan a nangisayangkat iti panagrebelde. (Ex 32:28) Nupay kasta, idi agangay impakaammo ni Moises kadagiti nabatbati nga umili nga adda met basolda. (Ex 32:30) Gapuna, saan laeng a ni Aaron ti immawat iti asi ti Dios. Impakita dagiti simmaruno nga inaramidna a saan a naimpusuan ti iyaabuloyna iti inaramidda nga idolatria no di ket timmulok laeng gapu ta pinilit dagiti rebelde. (Ex 32:35) Impakita ni Jehova a pinakawanna ni Aaron babaen ti panangtaginayonna iti akem ni Aaron kas nangato a padi.​—Ex 40:12, 13.

Kalpasan ti sisusungdo a panangsuportarna ken adingna bayat dagiti pannakaipasangona iti adu a naririgat a kasasaad ken idi kaisasaad pay laeng kas nangato a padi babaen ken Moises a pannakabagi ti Dios, simamaag a nakikadua ni Aaron ken kabsatna a Miriam ket binabalawda ni Moises gapu iti panangasawana iti Cusita a babai ken kinaritda ti naisalsalumina a relasionna ken Jehova a Dios ken ti saadna, a kunkunana: “Babaen laeng aya ken Moises a nagsao ni Jehova? Saan aya a babaen met kadata nga isu nagsao?” (Nu 12:1, 2) Nagtignay a dagus ni Jehova, nga imbilinna a dumatag Kenkuana dagiti tallo iti sango ti tolda ti gimong, ket siiinget a kinastigona da Aaron ken Miriam iti saanda a panangraem iti dinutokan ti Dios. Ti panagkukutel ni Miriam ket mabalin a pammaneknek nga isu ti nangisungsong iti daydi a tignay ken mangipasimudaag a timmulok manen ni Aaron iti pagkapuyanna ket nauyotan a kumadua ken Miriam. Nupay kasta, no nagkukutel met koma ni Aaron, napukawna koman ti akemna kas nangato a padi, sigun iti linteg ti Dios. (Le 21:21-23) Naiparangarang nga umiso ti kababalin ti pusona gapu ta nagpudno ken nagpakawan a dagus maigapu iti minamaag a tignayda ken silaladingit nga indawatna ken Moises nga agpakaasi iti Dios maipagapu iti agkukutel a ni Miriam.​—Nu 12:10-13.

Karaman manen ni Aaron a manungsungbat iti basol idi isuda ken Moises saanda a sinantipikar ken pinadayawan ti Dios iti sanguanan ti kongregasion iti daydi napasamak a panangpataud iti danum idiay Meriba iti Cades. Gapu iti daytoy a tignay, inkeddeng ti Dios nga awan kadakuada ti maipaayan iti pribilehio a mangidaulo iti nasion tapno iserrek ida iti Naikari a Daga.​—Nu 20:9-13.

Iti umuna nga aldaw ti bulan ti Ab, iti maika-40 a tawen kalpasan ti Ipapanaw, nagpakarso ti nasion ti Israel iti lindoras ti Edom iti sango ti Bantay Hor. Sumagmamano laengen a bulan, ballasiwendan ti Jordan; ngem saan a bumallasiw ti 123 ti tawenna a ni Aaron. Maitunos iti pammilin ni Jehova, ken iti imatang ti intero a pakarso, immuli ni Aaron, ti anakna a ni Eleazar, ken ni Moises iti tapaw ti Bantay Hor. Sadiay, impalubos ni Aaron a dagiti kawesna kas padi ket uksoben kenkuana ti kabsatna ket ikawesna dagita iti anak ni Aaron ken sunona iti saad kas nangato a padi, ni Eleazar. Kalpasanna, natay ni Aaron. Nalabit intabon sadiay ti kabsatna ken ti anakna, ket iti 30 nga aldaw nagleddaangan ti Israel ti ipapatayna.​—Nu 20:24-29.

Mapaliiwtayo nga iti tunggal maysa kadagitoy tallo a panagbiddutna, agparang a saan a ni Aaron ti kangrunaan a nangisungsong iti dakes a tignay no di ket napilitan laeng gapu kadagiti kasasaad wenno binay-anna a ti impluensia ti sabsabali ti mangisiasi kenkuana manipud iti dalan ti kinalinteg. Nangnangruna iti umuna a panaglabsingna, mabalinna koma nga inyaplikar ti prinsipio nga adda iti bilin a: “Dika sumurot iti bunggoy maipaay kadagiti dakes a panggep.” (Ex 23:2) Nupay kasta, idi agangay, ti naganna ket inusar ti Kasuratan iti nadayaw a pamay-an, ket bayat ti naindagaan a panagbiag ti Anak ti Dios, nabigbigna ti kinalehitimo ti Aaroniko a kinapadi.​—Sal 115:10, 12; 118:3; 133:1, 2; 135:19; Mt 5:17-19; 8:4.

Ti Papadi a Kaputotan ni Aaron. Agparang iti King James Version ken Moffatt ti sasao a “dagiti Aaronita” iti 1 Cronicas 12:27; 27:17. (Ti laeng nagan nga Aaron ti naaramat iti Masoretiko a teksto iti Hebreo. Ti LXX [Lagardian nga edision, iti 1Cr 12:27] dakamatenna ti “annak ni Aaron.”) Nalawag a ti sao nga “Aaron” naaramat iti anag a ragup, kas met laeng iti nagan nga Israel, ket irepresentarna ti balay ni Aaron wenno dagiti lallaki a kaputotanna idi tiempo ni David a kamkameng ti tribu ni Levi ken agserserbi kas papadi. (1Cr 6:48-53) Kastoy ti mabasa iti Baro a Lubong a Patarus: “Ket ni Jehoiada isu ti panguluen ti annak ni Aaron, ket adda tallo ribu pito gasut a naikuyog kenkuana” (1Cr 12:27), a ti sasao a “ti annak” ket nainayon tapno makompleto ti anag ti patarus.