TIMNA
1. Kamalala ni Elifaz nga anak ni Esau, kasta met nga ina ni Amalek. (Ge 36:10-12) Iti listaan ti kapuonan iti 1 Cronicas 1:36, umuna a nadakamat a saggaysa ti lima nga annak a lallaki ni Elifaz nga anak ni Esau. Sa nainayon da “Timna ken Amalek.” Maipapan itoy, kinuna ni Propesor C. F. Keil: “Ti pannakainayon ti dua a nagan a Timna ken Amalek iti Cronicas agparang ngarud a maysa laeng a pangababaan, a mabalin nga impalubos nga aramiden ti autor, ta manipud Genesis pagaammona dagiti managbasana dagiti kaputotan ni Esau. Kasta met, gapu iti porma ti nagan a Timna (pangbabai a porma), nalapdan la ketdi ti kapanunotan ti sumagmamano a moderno a manangilawlawag a ni Timna ket maysa met nga anak a lalaki ni Elifaz.” (Commentary on the Old Testament, 1973, Tomo III, First Chronicles, p. 53) Gapuna, nailista ti innem nga annak ni Elifaz, ngem adda nainayon a nadakamat a ti maysa kadakuada, ni Amalek, ket nagtaud iti kamalala ni Elifaz a ni Timna. Laglagipen koma a ti Amalek ket nagbalin a nasion a nanggura iti ili ti Dios ken maipapan kenkuana kinuna ni Jehova: “Ni Jehova makigubatto iti Amalek manipud kaputotan agingga iti kaputotan.” (Ex 17:8-16) Gapuna, ipaay dagiti salaysay iti Genesis ken iti Cronicas daytoy a detalye maipapan iti nagtaudan ni Amalek. Daytoy a Timna ket mabalin nga isu met laeng ti Num. 2.
2. Maysa nga anak a babai ni Seir a Horeo, ngarud kabsat a babai ni Lotan ken ti dadduma pay nga annak ni Seir. (Ge 36:20-22; 1Cr 1:39) Mabalin nga isu met laeng ti Num. 1.
3. Ti umuna a nagan a masarakan iti listaan ti 11 a “shik ni Esau,” wenno Edom. (Ge 36:40-43; 1Cr 1:51-54) Iti panangmatmat ti adu a managipatarus, ti Timna ken ti dadduma pay a nagan a nailista ket personal a nagnagan. (AS, KJ, JB, NW, RS) Nupay kasta, bigbigen ti kaaduan a ti sasao a “sigun iti pampamiliada, sigun kadagiti dissoda, babaen iti nagnaganda” ipasimudaagna a maysa a tribu wenno maysa a lugar ti matuktukoy. Gapuna, kaykayat ti sumagmamano a bersion dagiti sasao a kas iti “ti panguluen ti Timna.” (JP, AT) Iti kinapudnona, iti Genesis 36:41, iti dayta met laeng a listaan, agparang ti nagan ti maysa a babai, ni Oholibama, a mangipasimudaag a ti Timna ket nagan ti babai. Kunaen da Eusebius ken Jerome a ti Timna isu met laeng ti maysa a lugar iti Edom a naawagan “Thamna,” nga adda idi kaaldawanda. (Onomasticon, 96, 24-27) Nupay kasta, iti agdama saan nga ammo ti ayan ti kasta a rehion a naipanagan iti Timna.
4. Maysa a lugar iti beddeng ti Juda ken Dan. (Jos 15:1, 10; 19:40-43) Kunaen ti dadduma nga isu dayta ti maysa a disso nga adda pumadaanna iti kadaanan a naganna a Khirbet Tibnah, agarup 6 km (3.5 mi) iti laud ti Bet-semes, ngem awan ti nasarakan dagiti arkeologo a tedtedda iti dayta a disso a nasapsapa ngem kadagidi tiempo dagiti Romano. Kaaduanna paboranda ti Tell el-Batashi (Tel Batash), agarup 7 km (4.5 mi) iti laud nga amianan-a-laud ti Bet-semes, nga adda iti makin-abagatan nga igid ti naapres a ginget ti Sorec.
Pinili ni Samson ti maysa a Filisteo a babai a taga Timna tapno agbalin nga asawana idi “mangsapsapul . . . iti gundaway maibusor kadagiti Filisteo,” idi tiempo nga iturturayanda ti Israel. Bayat ti panagturongna iti siudad, ima-ima a pinatayna ti maysa a leon kadagiti kaubasan ti Timna. (Uk 14:1-6) Idi tiempo ni Ari Acaz, kinautibo dagiti Filisteo ti Timna ken dagiti agpampannuray nga ilina.—2Cr 28:16-19.
5. Maysa a siudad iti kabambantayan a rehion ti Juda. Kunaen dagiti eskolar a daytoy a Timna isu met laeng ti Khirbet et-Tabbana (Horvat Tibnah), agarup 3 km (2 mi) iti amianan a laud ti Gabaa (El Jabʽa). (Jos 15:20, 48, 57) Mabalbalin a panggep idi ni Juda a pukisan dagiti karnerona iti asideg daytoy a Timna, ket idiay Enaim (nga adda iti dalan nga agturong idiay Timna) nakidenna ken Tamar, gapu ta napagkamalianna a maysa a balangkantis.—Ge 38:12-18.