Ti Sao ni Jehova Nabiag

Dagiti Tampok iti Libro nga Ester

AGPARANG a di mapaay ti plano. Di bumurong a mapapatay ti amin a Judio. Iti maysa a naikeddeng nga aldaw, maikisap ti amin a Judio nga agnanaed iti imperio, manipud India agingga iti Etiopia. Kasta ti pampanunoten daydiay nangisikat iti dayta a gakat. Ngem adda maysa a banag a dina napanunot. Ti Dios ti langlangit maispalna dagiti adipenna manipud iti aniaman a kasasaad a mamagpeggad iti biagda. Nailanad dayta a pannakaispal iti Ester a libro ti Biblia.

Ti libro nga Ester, nga insurat ti maysa a lakay a Judio nga agnagan Mardokeo, saklawenna ti agarup 18 a tawen kabayatan ti panagturay ni Ari Asuero, wenno Xerxes I, iti Persia. Daytoy a makapikapik a salaysay ipakitana no kasano nga inispal ni Jehova dagiti adipenna manipud kadagiti dakes a gakat dagiti kabusorda, nupay nawarawara dagiti adipenna iti nakalawlawa nga imperio. Iti kaaldawantayo, dayta a pannakaammo ket pudno a makapabileg iti pammati dagiti adipen ni Jehova, a mangipapaay kenkuana iti sagrado a panagserbi iti 235 a dagdaga. Maysa pay, dagiti karakter a nadakamat iti libro nga Ester ket mangipaay kadagiti pagwadan a mabalintayo a tuladen ken dadduma a pagarigan a ditay kayat a tuladen. Wen, “ti sao ti Dios nabiag ken adda bilegna.”​—Hebreo 4:12.

NASKEN A MAKIBIANG TI REYNA

(Ester 1:1–5:14)

Iti maikatlo a tawen ti panagturayna (493 K.K.P.), nangangay ni Ari Asuero iti maysa a naarian a padaya. Ni Reyna Vasti, nga agdindinamag ti kinapintasna, kasta unay a nadismaya kenkuana ti ari isu a naikkat manipud iti saadna. Kadagiti amin a napipintas a babbalasang iti daga, ti Judio a ni Hadassa ti napili a mangsukat kenkuana. Maitunos iti instruksion ti kasinsinna a ni Mardokeo, inusarna ti Persiano a naganna nga Ester tapno mailimedna nga isu ket maysa a Judio.

Idi agangay, nagbalin a primero ministro ti maysa a napalangguad a lalaki nga agnagan iti Haman. Nakapungtot ni Haman idi nagkedked ni Mardokeo nga ‘agkurno wenno agruknoy kenkuana,’ isu nga inggakatna nga ikisap ti amin a Judio iti Imperio ti Persia. (Ester 3:2) Nagutugotna ni Asuero a mangipaulog iti maysa a bilin a mangibanag iti dayta a planona a sapasap a panangpapatay. Gapu iti dayta, nangikawes ni Mardokeo iti “tinakpil ken dapdapo.” (Ester 4:1) Masapul a makibiangen ni Ester. Inawisna ti ari ken ti primero ministro iti maysa a pribado a bangkete. Idi siraragsak a dimmar-ayda, kiniddaw ni Ester a dar-ayanda ti sabali manen a bangkete iti sumaganad nga aldaw. Maragragsakan ni Haman. Nupay kasta, nakapungtot gapu iti panagkedked ni Mardokeo a mangpadayaw kenkuana. Insikat ni Haman ti pannakapapatay ni Mardokeo sakbay ti bangkete iti sumaganad nga aldaw.

Sungbat Kadagiti Nainkasuratan a Saludsod:

1:3-5​—Nagpaut kadi ti bangkete iti 180 nga aldaw? Saan nga ibaga ti teksto a kasta kapaut dayta a bangkete no di ket iti uneg ti 180 nga aldaw, impakita ti ari kadagiti opisial no kasano kabaknang ken kalibnos ti nadayag a pagarianna. Mabalin nga inusar ti ari dayta a napaut nga okasion tapno ipanayagna ti kinadayag ti pagarianna ket, iti kasta, pagamangaenna dagiti natan-ok a tattao ken makombinsirna ida a kabaelanna nga iwayat dagiti planona. No kasta, ti bersikulo 3 ken 5 mabalin a tukoyenna ti 7-aldaw a bangkete a naangay kalpasan ti 180-aldaw a taripnong.

1:8​—Iti ania a wagas nga ‘awan ti asinoman a mamilpilit no maipapan iti tiempo ti iyiinum sigun iti linteg’? Iti daytoy nga okasion, saan a sinurot ni Ari Asuero ti agparang a kostumbre dagiti Persiano―ti panangidagadagda iti tunggal maysa nga uminumda kabayatan ti kakasta a taripnong. “Mabalinda ti uminum iti ad-adu wenno basbassit depende iti kayatda,” kuna ti maysa a reperensia.

1:10-12​—Apay a nagtultuloy a nagkedked ni Reyna Vasti a mapan iti ari? Sigun iti dadduma nga eskolar, nagkedked nga agtulnog ti reyna gapu ta dina kayat ti maibabain iti imatang dagiti nabartek a sangaili ti ari. Wenno posible a saan a managpasakup daytoy a napintas a reyna. Nupay saan nga ibaga ti Biblia no ania ti motibona, dagiti mamasirib kadagidi nga aldaw ibilangda a dakkel a banag ti panagtulnog ti babai iti asawana ket ti saan a mapagwadan a tignay ni Vasti mabalin a makaimpluensia kadagiti amin nga assawa a babbai kadagiti ili ti Persia.

2:14-17​—Naaddaan kadi ni Ester iti imoral a relasion iti ari? Saan. Ibaga ti salaysay nga iti bigat, ti dadduma a babbai a naipan iti ari naisublida iti maikadua a balay nga imatmatonan ti naarian a eunuko, “ti agay-aywan kadagiti babbai.” Dagiti babbai a nakidenna iti ari iti dayta a rabii nagbalinda a kamalalana, wenno maikadua nga asawana. Ngem ni Ester saan a naipan iti balay dagiti kamalala kalpasan ti pannakaidatagna iti ari. Idi naipan ni Ester iti saklang ni Asuero, “ti ari inayatna ni Ester nga ad-adda ngem iti amin a sabsabali a babbai, iti kasta isu nakagun-od iti ad-adu a pabor ken naayat a kinamanangngaasi iti sanguananna ngem iti amin a sabsabali a birhen.” (Ester 2:17) Kasano a nagun-odna ti “pabor ken naayat a kinamanangngaasi” ni Asuero? Kas met laeng iti pananggun-odna iti pabor dagiti dadduma. “Ti balasang makaay-ayo idi kadagiti mata [ni Hegai], iti kasta nakagun-od iti naayat a kinamanangngaasi iti sanguananna.” (Ester 2:8, 9) Isu ket pinaboran ni Hegai maigapu iti napaliiwna​—ti langa ken agkakaimbag a galad ti balasang. Kinapudnona, “nagtultuloy a nakagun-od ni Ester iti pabor kadagiti mata ti tunggal maysa a makakita kenkuana.” (Ester 2:15) Umasping iti dayta, naay-ayo ti ari iti nakitana ken ni Ester isu nga inayatna daytoy.

3:2; 5:9​—Apay a nagkedked ni Mardokeo nga agruknoy ken ni Haman? Saan a maiparit kadagiti Israelita nga ipakitada ti panangbigbigda iti natan-ok a saad ti maysa babaen ti panagruknoyda. Ngem naiduma ti kaso ni Haman. Isu ket Agageo, nalabit maysa nga Amalekita, ti nasion nga inkeddeng ni Jehova a matalipupos. (Deuteronomio 25:19) Iti biang ni Mardokeo, ti panagruknoy ken ni Haman ket panangipakita iti di kinasungdo ken ni Jehova. Gapuna, naan-anay a nagkedked ni Mardokeo, nga imbagana nga isu ket maysa a Judio.―Ester 3:3, 4.

Dagiti Masursurotayo:

2:10, 20; 4:12-16. Inawat ni Ester ti panangiwanwan ken balakad ti maysa a nataengan nga agdaydayaw ken ni Jehova. Masiribtayo no ‘agtulnogtayo kadagidiay mangidadaulo kadatayo ket agpasakuptayo.’​—Hebreo 13:17.

2:11; 4:5. Nasken nga ‘itultuloytayo a kitaen, saan a ti personal a panaginteres iti laeng bukodtayo a bambanag, no di ket kasta met ti personal a panaginteres iti bambanag ti sabsabali.’​—Filipos 2:4.

2:15. Impakita ni Ester ti kinaemma ken panagteppel babaen ti dina panagkiddaw ken ni Hegai iti kanayonan nga alahas wenno nasaysayaat a kawes. Nagun-od ni Ester ti anamong ti ari gapu iti “nalimed a kinatao ti puso iti di agrupsa a pagan-anay ti naulimek ken naalumamay nga espiritu.”​—1 Pedro 3:4.

2:21-23. Da Ester ken Mardokeo ket nasayaat nga ulidan ti ‘panagpaituray kadagiti nangatngato nga autoridad.’​—Roma 13:1.

3:4. Iti dadduma a kasasaad, mabalin a nainsiriban no ditay ipakpakaammo ti kinasiasinotayo, kas inaramid ni Ester. Nupay kasta, no kasapulan nga agdesisiontayo mainaig kadagiti napapateg nga isyu, kas iti kinasoberano ni Jehova ken ti kinasungdotayo, rumbeng a ditay mabuteng a mangipakaammo a maysatayo a Saksi ni Jehova.

4:3. No maipasango kadagiti pakasuotan, nasken nga ikararagtayo nga ipaayannatayo ni Jehova iti pigsa ken sirib.

4:6-8. Nangbirok ni Mardokeo iti legal a solusion mainaig iti pangta a pinataud ti pannakikumplot ni Haman.―Filipos 1:7.

4:14. Mapagwadan ti panagtalek ni Mardokeo ken ni Jehova.

4:16. Buyogen ti naan-anay a panagtalek ken ni Jehova, sisusungdo ken situtured a sinango ni Ester ti situasion a mabalin a pakatayanna. Napateg a sursuruentayo ti agpannuray ken ni Jehova, saan ket nga iti bagitayo.

5:6-8. Tapno magun-odna ti anamong ni Asuero, inawis ni Ester ti ari iti maikadua a bangkete. Siaannad a nagtignay, ket kastatayo met koma.―Proverbio 14:15.

NAGSASARUNO A PANAGBALBALIW TI KASASAAD

(Ester 6:1–10:3)

Iti panagtultuloy dagiti pasamak, nagbaliw ti kasasaad. Nabitay ni Haman iti kayo nga inaramidna a pakatayan koma ni Mardokeo, ket ti puntiria a biktima isu ti nagbalin a primero ministro! Komusta met ti naiplano a panangikisap kadagiti Judio? Adda met dakkel a panagbalbaliw a napasamak.

Nupay irisrisgona ti biagna, dimmatag ti matalek a ni Ester iti saklang ti ari tapno kiddawenna nga adda koma maaramid nga addang a manglapped iti insayangkat ni Haman. Ammo ni Asuero no ania ti rumbeng nga aramidenna. Isu nga idi dimteng ti aldaw a nairanta a panangikisap kadagiti Judio, dagiti ketdi mangikagkagumaan a mangdangran kadakuada ti napapatay. Impaulog ni Mardokeo ti maysa a bilin a nasken a marambakan ti Piesta ti Purim iti kada tawen kas pananglaglagip iti dayta a naindaklan a pannakaispal. Kas maikadua ken ni Ari Asuero, ‘inaramid ni Mardokeo ti pagimbagan ti ilina ken nagsao iti talna iti isuamin a kaputotanda.’​—Ester 10:3.

Sungbat Kadagiti Nainkasuratan a Saludsod:

7:4​—Kasano a ti pannakaikisap dagiti Judio mangyeg iti ‘pannakadangran iti ari’? Gapu ta siaannad nga inlawlawag ni Ester ti posibilidad a mailako dagiti Judio kas ad-adipen, nabigbig ti ari a dakkel a pukaw kenkuana no maikisap dagiti Judio. Ti 10,000 a pirak nga inkari ni Haman ket adayo a basbassit a ganansia para iti gameng ti ari no ikompara iti gatad a mapataud no ilako ni Haman dagiti Judio kas ad-adipen. Maysa pay, no natungpal ti plano ni Haman, napukaw koma ti ari ti reynana.

7:8​—Apay a dagiti opisial iti palasio inabbonganda ti rupa ni Haman? Mabalin a mangipasimudaag daytoy iti pannakaibabain wenno asideg a pannakadadael. Sigun iti maysa a reperensia, “dagiti nagkauna a tattao abbonganda no dadduma ti ulo dagidiay asidegen a mapapatay.”

8:17​—Iti ania a pamay-an nga ‘adu kadagiti ili iti daga idekdeklarada ti bagbagida a Judio’? Adu kadagiti Persiano ti nabatad a nagbalin a proselita a Judio, a pampanunotenda a ti naipaulog a pangkontra a bilin ket mangipamatmat iti anamong ti Dios kadagiti Judio. Kasta met laeng ti mapaspasamak kas kaitungpalan ti padto a masarakan iti libro a Zacarias. Kunana: “Sangapulo a lallaki manipud kadagiti amin a pagsasao ti nasnasion kumpetdanto, wen, pudno a kumpetdanto iti pandiling ti maysa a lalaki a Judio, a kunkunada: ‘Kumuyogkaminto kadakayo, ta nangngegmi a ti Dios adda kadakayo.’”​—Zacarias 8:23.

9:10, 15, 16​—Nupay ti bilin ipalubosna ti panagsamsam, apay a saan nga inaramid dayta dagiti Judio? Nalawag nga ipakita ti panagkedkedda a ti talaga a panggepda ket tapno maispalda ti biagda, saan a tapno agpabaknang.

Dagiti Masursurotayo:

6:6-10. “Ti panagpannakkel adda iti sakbay ti pannakarpuog, ken ti natangsit nga espiritu iti sakbay ti pannakaitibkol.”​—Proverbio 16:18.

7:3, 4. Situtured kadi nga iyam-ammotayo ti bagitayo kas Saksi ni Jehova, uray no agbanag dayta iti pannakaidadanestayo?

8:3-6. Mabalin ken rumbeng a kiddawentayo ti pannalaknib dagiti gobierno ken korte no adda dagiti bumusbusor.

8:5. Nainsiriban a saan a dinakamat ni Ester ti akem ti ari iti bilin a nairanta a mangikisap kadagiti kailianna. Umasping iti dayta, masapul nga agmasiribtayo no mangipapaaytayo iti panangsaksi kadagiti nangato nga opisial.

9:22. Saantayo koma a liplipatan dagiti napanglaw a kakaduatayo.―Galacia 2:10.

Ipaay ni Jehova ti “Gin-awa ken Pannakaispal”

Ni Mardokeo imparipiripna ti panggep ti Dios a maisaad ni Ester iti naarian a kinadayag. Idi nagpeggad ti biagda, nagayunar ken inkararag dagiti Judio ti tulong. Dimmatag ti reyna iti saklang ti ari uray di naawis ket kanayon a napakitaan iti parabur. Saan a makaturog ti ari iti dayta a mismo a napateg a rabii. Wen, ti libro nga Ester ket maipapan iti panangimaniobra ni Jehova kadagiti pasamak agpaay iti pagimbagan dagiti adipenna.

Ti makapikapik a salaysay ti Ester ket nangnangruna a makapabileg kadatayo nga agbibiag “iti tiempo ti panungpalan.” (Daniel 12:4) “Iti kamaudianan a paset dagiti aldaw,” wenno iti arinunos ti tiempo ti panungpalan, ti ili ni Jehova ket naan-anay a rauten ni Gog iti Magog, ni Satanas a Diablo. Awan sabali a panggepna no di ti panangikisapna kadagiti pudno nga agdaydayaw. Ngem kas idi kaaldawan ni Ester, ipaay ni Jehova ti “gin-awa ken pannakaispal” dagiti agdaydayaw kenkuana.―Ezequiel 38:16-23; Ester 4:14.

[Ladawan iti panid 10]

Da Ester ken Mardokeo iti saklang ni Asuero