“Siasino ti kas ken Jehova a Diostayo?”
“Siasino ti kas ken Jehova a Diostayo, isu nga agnanaed iti ngato?”—SALMO 113:5.
1, 2. (a) Kasano a matmatan dagiti Saksi ni Jehova ti Dios ken ti Biblia? (b) Ania dagiti saludsod a maiparbeng nga usigen?
PUDNO a naparaburan dagiti agdaydayaw ken Jehova. Anian a pribilehio ti maibilang iti daytoy naragsak nga umariwekwek! Kas Saksina, ipangagtayo dagiti balakad, linteg, sursuro, kari, ken padto ti Sao ti Dios, ti Biblia. Maragsakantayo nga agsursuro manipud iti Kasuratan ken ‘agpaisuro ken Jehova.’—Juan 6:45.
2 Gapu iti nauneg a panagraemda iti Dios, maisaludsod dagiti Saksi ni Jehova: “Siasino ti kas ken Jehova a Diostayo?” (Salmo 113:5) Ipamatmat dagita a sasao ti salmista ti pammati. Ngem apay nga addaan dagiti Saksi iti kasta a pammati iti Dios? Ken aniat’ gapuna nga idaydayawda ni Jehova?
Maiparbeng ti Pammati ken Dayaw
3. Ania dagiti Hallel Psalms, ken apay a naawaganda a kasta?
3 Maiparbeng ti pammati ken Jehova gapu ta isu ti naisangsangayan a Dios. Naipaganetget daytoy idiay Salmo 113, 114, Sal ken 115, paset iti innem a Hallel Psalms. Sigun iti School of Hillel dagiti rabbi, makanta ti Salmo 113 ken 114 bayat ti pannangan iti Paskua dagiti Judio kalpasan a mabukbokan ti maikadua a kopa iti arak ken mailawlawag ti kaipapanan ti seremonia. Makanta ti Salmo 115 ingganat’ 118 kalpasan ti maikapat a kopa ti arak. (Idiligyo ti Mateo 26:30.) Naawagan dagita a “Hallel Psalms” agsipud ta maulit-ulit nga usarenda ti ebkas nga Aleluya!—“Idaydayawyo ni Jah!”
4. Aniat’ kaipapanan ti ebkas nga “Aleluya,” ken kasano kasansan nga agparang idiay Biblia?
4 “Aleluya!” ti transliteration ti Hebreo nga ebkas nga agparang iti 24 a daras idiay Salmo. Idiay Biblia, agparang ti Griego a porma dayta iti uppat a daras mainaig iti panagrag-o iti pannakadadael ti Babilonia a Dakkel, ti sangalubongan nga imperio ti ulbod a relihion, ken iti panagrag-o iti panangrugi ni Jehova a Dios nga agturay a kas Ari. (Apocalipsis 19:1-6) Bayat nga usigentayo ti tallo kadagiti Hallel Psalms, nasayaat a darepdepentayo a kankantaentayo dagitoy a kanta a pagdayaw ken Jehova.
Idaydayawyo ni Jah!
5. Ania a saludsod ti sungbatan ti Salmo 113, ken asino ti nangnangruna a pagaplikaran ti bilin ti Salmo 113:1, 2?
5 Sungbatan ti Salmo 113 ti saludsod nga, Apay nga idaydayawtayo ni Jehova? Mangrugi dayta babaen ti bilin nga: “Idaydayawyo ni Jah, dakayo nga umili! Idaydayawyo, O dakayo nga ad-adipen ni Jehova, idaydayawyo ti nagan ni Jehova. Bendito koma ti nagan ni Jehova manipud ita nga agnanayon.” (Salmo 113:1, 2) “Aleluya!” Wen, “Idaydayawyo ni Jah!” Agaplikar dayta a bilin a nangnangruna iti ili ti Dios iti daytoy “panawen ti panungpalan.” (Daniel 12:4) Manipud ita nga agnanayon, maitan-ok ti nagan ni Jehova iti intero a daga. Iwarwaragawag ita dagiti Saksina a ni Jehova ti Dios, ni Kristo ti Ari, ken naipasdeken ti Pagarian sadi langit. Di malapdan ni Satanas a Diablo ken ti organisasionna daytoy a panangidayaw ken Jehova.
6. Kasano a maidaydayaw ni Jehova ‘manipud ileleggak ti init agingga iti ilelennekna’?
6 Agtultuloy ti kanta a pagdayaw agingga a punnuen ni Jehova ti daga iti dayta. “Manipud ileleggak ti init agingga iti ilelennekna ti nagan ni Jehova maidaydayaw.” (Salmo 113:3) Saan laeng a ti inaldaw a panagdayaw dagiti naindagaan a parsua ti kaipapanan daytoy. Lumgak ti init iti daya ken lumnek iti laud, a masakupanna ti intero a daga. Adinoman a pagraniagan ti init, din agbayag idaydayawto ti amin a tao a naluk-atan manipud pannakaadipen iti ulbod a relihion ken organisasion ni Satanas ti nagan ni Jehova. Kinaagpaysona, kankantaenen dagiti napulotan a Saksi ni Jehova ken dagidiay agbalinto a naindagaan nga annak ti Arina, ni Jesu-Kristo, daytoy a kanta a dinto pulos agpatingga. Anian a pribilehio ti adda kadakuada kas kumakanta kadagiti pammadayaw ken Jehova!
Awan Kaasping ni Jehova
7. Ania a dua nga aspeto ti kinatan-ok ni Jehova ti ipakita ti Salmo 113:4?
7 Ituloy ti salmista: “Ni Jehova ringbawanna ti amin a nasion; ti dayagna ringbawanna dagiti langlangit.” (Salmo 113:4) Iturong daytoy ti atension iti dua nga aspeto ti kinatan-ok ti Dios: (1) Iti imatang ni Jehova, ti Katan-okan, a “ringbawanna ti amin a nasion,” kasda la sangkatedted iti maysa a timba ken kas tapuk iti timbangan; (Isaias 40:15; Daniel 7:18) (2) dakdakkel nga amang ti dayagna ngem kadagiti pisikal a langlangit, ta aramiden dagiti anghel ti natan-ok a pagayatanna.—Salmo 19:1, 2; 103:20, 21.
8. Apay ken kasano nga agpakumbaba ni Jehova tapno matmatanna dagiti bambanag sadi langit ken ditoy daga?
8 Natignay gaput’ kinatan-ok ti Dios, kinuna ti salmista: “Siasino ti kas ken Jehova a Diostayo, isu nga agnanaed iti ngato? Nga agpakumbaba tapno matmatanna ti langit ken ti daga.” (Salmo 113:5, 6) Kasta unay ti kinatan-ok ti Dios ta masapul nga agpakumbaba tapno matmatanna dagiti bambanag sadi langit ken ditoy daga. Nupay saan a nababbaba ni Jehova ngem iti sinoman wenno agpasakop kadagiti sabsabali, ipakitana ti kinapakumbaba iti panangiyebkas ti asi kadagiti nanumo a managbasol. Maysa a panangiyebkas ti kinapakumbaba ni Jehova ti panangitedna iti Anakna, ni Jesu-Kristo, kas “mamagkappia a daton” agpaay kadagiti napulotan a Kristiano ken iti lubong ti sangatauan.—1 Juan 2:1, 2.
Manangaasi ni Jehova
9, 10. Kasano a ti Dios ‘itan-okna ti nakurapay, tapno pagtugawenna iti denna dagiti prinsipe’?
9 Iti panangipaganetgetna iti kinamanangaasi ni Jehova, inayon ti salmista a ni Jehova “bangonenna ti napanglaw manipud iti tapuk; aonenna ti nakurapay iti pagibellengan ti rugit, tapno pagtugawenna iti denna dagiti prinsipe, kadagiti prinsipe ti ilina. Pagtagibalayenna ti babai a lupes kas naragsak nga ina dagiti annak. Idaydayawyo ni Jah, dakayo nga umili!” (Salmo 113:7-9) Adda pammati ti ili ni Jehova a maispalna dagiti nalinteg a nakurapay, mabaliwanna ti kasasaadda, ken mapennekna dagiti umno a kasapulan ken tarigagayda. ‘Ti Nangato ken Natan-ok biagenna manen ti espiritu dagiti napakumbaba ken ti puso dagiti nadudog.’—Isaias 57:15.
10 Kasano a ni Jehova ‘aonenna ti nakurapay, tapno pagtugawenna iti denna dagiti prinsipe’? No pagayatan ti Dios, isaadna dagiti adipenna iti nangato a posision a kas dagiti prinsipe. Kastat’ inaramidna ken ni Jose, a nagbalin a manangaywan ti taraon ti Egipto. (Genesis 41:37-49) Idiay Israel, maysa a dakkel a pribilehio ti agtugaw a kadua dagiti prinsipe, wenno lallaki nga addaan autoridad iti ili ni Jehova. Kas kadagiti Kristiano a panglakayen ita, addaan dagita a lallaki iti tulong ken parabur ti Dios.
11. Apay a maikunatayo a nangnangruna nga agaplikar ti Salmo 113:7-9 iti ili ni Jehova iti agdama a panawen?
11 Ti ngay ‘panamagbalinna iti babai a lupes a naragsak nga ina’? Pinaraburan ti Dios ni lupes nga Ana iti anak a lalaki—ni Samuel, nga impaayna iti serbisiona. (1 Samuel 1:20-28) Napatpateg pay, nangrugi ken ni Jesus ken iti pannakaiparukpok ti nasantuan nga espiritu kadagiti adalanna idi Pentecostes 33 K.P., nangrugi a nangipasngay ti simboliko a babai ti Dios, ti nailangitan a Sion, kadagiti naespirituan nga annak. (Isaias 54:1-10, 13; Aramid 2:1-4) Ken no kasano nga insubli ti Dios dagiti Judio iti dagada kalpasan ti pannakakayawda sadi Babilonia, idi 1919 linuk-atanna dagiti napulotan a natda iti “Israel ti Dios” manipud pannakakautibo iti Babilonia ken pinaraburanna ida iti kasta unay iti naespirituan a pamay-an ta agaplikar kadakuada dagiti sasao ti Salmo 113:7-9. (Galacia 6:16) Kas nasungdo a Saksi ni Jehova, naimpusuan nga ipangpangag dagiti natda ti naespirituan nga Israel ken dagiti kaduada nga addaan naindagaan a namnama dagiti maudi a sasao ti Salmo 113: “Idaydayawyo ni Jah, dakayo nga umili!”
Pammaneknek ti Kinanaisangsangayan ni Jehova
12. Kasano nga ipakita ti Salmo 114 ti kinanaisangsangayan ni Jehova?
12 Ipakita ti Salmo 114 ti kinanaisangsangayan ni Jehova babaen ti panangdakamatna kadagiti karkarna a pasamak a nakainaigan dagiti Israelitas. Inkanta ti salmista: “Idi a pimmanaw ti Israel idiay Egipto, ti balay ni Jacob nanipud iti umili a gangannaet, ti Juda nagbalin a nasantuan a dissona, ti Israel ti pagturayanna.” (Salmo 114:1, 2) Linuk-atan ti Dios ti Israel manipud pannakaadipen kadagiti Egipcio, a ti pagsasaoda ganggannaet iti panagdengngegda. Ipakita ti pannakaispal ti ili ni Jehova, a naawagan iti Juda ken Israel iti nadaniw a panangipada, a maispal ti Dios ti amin nga adipenna ita.
13. Kasano nga ipakita ti Salmo 114:3-6 ti kinatan-ok ni Jehova ken agplikar iti kapkapadasan ti kadaanan nga Israel?
13 Nabatad ti kinasoberano ni Jehova iti isuamin a sangaparsuaan kadagiti sasao a: “Ti baybay nakitana a mismo ket nagtalaw; no maipapan iti Jordan, nagsanud. Dagiti bantay a mismo naglalagtoda a kas karkarnero a kalantangan, dagiti turod kas karkarnero nga urbon. Ania ti napasamakmo, O baybay, a nagtalawka, O Jordan, apay a nagsanudka? O bambantay, a naglalagtokayo a kas karkarnero a kalantangan; O turturod, a kas karkarnero nga urbon?” (Salmo 114:3-6) “Nagtalaw” ti Nalabaga a Baybay idi biningay ti Dios dayta a nanglukat iti dalan agpaay iti ilina. Kalpasanna nakita ti Israel ti napigsa nga ima ni Jehova a nagtignay maibusor kadagiti Egipcio a natalipupos idi nagsubli ti danum. (Exodo 14:21-31) Iti umarngi a panangiparangarang ti pannakabalin ti Dios, “nagsanud” ti Karayan Jordan, ket bimmallasiw dagiti Israelitas a simrek iti Canaan. (Josue 3:14-16) ‘Naglalagto dagiti bantay a kas karkarnero a kalantangan’ bayat a nagasuk ken nagkintayeg ti Bantay Sinai idi naipasdek ti Linteg ti tulag. (Exodo 19:7-18) Ita ta dandanin madanon ti tampok ti kantana, nangidatag ti salmista kadagiti agsasagadsad a saludsod, nalabit ipaspasimudaagna a napasiddaaw a sibubuteng dagiti awan biagda a baybay, karayan, bantay, ken turod kadagitoy a panangiparangarang ti pannakabalin ni Jehova.
14. Aniat’ napasamak babaen ti pannakabalin ni Jehova idiay Meriba ken Cades, ken kasano koma nga apektaran daytoy dagiti agdama-aldaw nga adipenna?
14 Iti panangtukoyna pay iti pannakabalin ni Jehova, inkanta ti salmista: “Gapu iti Apo agkintayegka, O daga, gapu iti Dios ni Jacob, isu a mamagbalin ti bato a libtong ti danum, ti pamulinawen pagbalinenna nga ubbog ti dandanum.” (Salmo 114:7, 8) Iti piguratibo a pamay-an, ipakpakita no kasta ti salmista a rumbeng nga agbuteng ti sangatauan ken Jehova, ti Apo ken ti Sapasap nga Agturay iti intero a daga. Isu “ti Dios ni Jacob,” wenno Israel, ket isu met ti Dios dagiti naespirituan nga Israelitas ken dagiti naindagaan a kaduada. Idiay Meriba ken Cades iti let-ang, impakita ni Jehova ti pannakabalinna babaen ti simimilagro a panangipaayna iti Israel iti danum, a ‘pinagbalinna ti bato a libtong ti danum, ti pamulinawen nga ubbog.’ (Exodo 17:1-7; Numeros 20:1-11) Dagita a palagip ti nakaskasdaaw a pannakabalin ken nadungngo a panangaywan ni Jehova ikkanda dagiti Saksi kadagiti naimbag a rason a maaddaan iti awan panagduadua a pammati kenkuana.
Saan a Kas kadagiti Didiosen
15. Kasano ti mabalin a pannakaikanta ti Salmo 115?
15 Paregtaennatayo ti Salmo 115 a mangidayaw ken agtalek ken ni Jehova. Ipagapuna ti parabur ken tulong kenkuana ken paneknekanna nga awan serserbi dagiti idolo. Nalabit nakanta daytoy a salmo iti antiphony (agsinnublat a panagkanta ti dua a benneg dagiti kumakanta). Kayatna a sawen, ikanta ti maysa a benneg: “Dakayo nga agbuteng ken Jehova, agtalekkayo ken Jehova.” Sumungbat met ti gimong: “Isu ti tulongda ken ti kalasagda.”—Salmo 115:11.
16. Aniat’ nakaidumaan ni Jehova kadagiti didiosen dagiti nasion?
16 Saan a datayo ti rumbeng a pakaiturongan ti dayaw no di ket iti nagan ni Jehova, ti Dios ti naayat a kinamanangaasi, wenno nasungdo nga ayat, ken kinapudno. (Salmo 115:1) Mabalin a siuuyaw nga isaludsod dagiti kabusor: “Ayanna . . . ti Diosda?” Ngem sumungbat ti ili ni Jehova: ‘Ti Diosmi adda kadagiti langlangit ken aramidenna ti aniaman a kayatna.’ (Sal 115 Bersikulo 2, 3) Nupay kasta, awan pulos maaramidan dagiti didiosen dagiti nasion, ta dagita ket aramid-tao nga estatua a pirak ken balitok. Nupay adda ngiwat, mata, ken lapayagda, umel, bulsek, ken tulengda. Adda agongda ngem dida makaangot, saka ngem dida makapagna, ken karabukob ngem dida makatimek. Dagidiay mangar-aramid kadagiti awan kabaelanna a didiosen kasta met dagidiay agtalek kadakuada agbalindanto met nga awan biagna.—Sal 115 Bersikulo 4-8.
17. Yantangay saan a maidaydayaw dagiti natay ni Jehova, aniat’ rumbeng nga aramidentayo, ket aniat’ mainanamatayo?
17 Sumaruno a naipaay ti pammaregta nga agtalek ken Jehova kas Manangtulong ken mangsalaknib a Kalasag ti Israel, ti balay ni Aaron a buklen dagiti padi, ken ti amin nga agbuteng iti Dios. (Salmo 115:9-11) Kas managbuteng ken Jehova, addaantayo iti nauneg a panagraem iti Dios ken nasalun-at a panagamak a mamagpungtot kenkuana. Addaantay met iti pammati a bendisionan “ti Nangaramid iti langit ken daga” dagiti nasungdo a managdaydayaw kenkuana. (Sal 115 Bersikulo 12-15) Dagiti langlangit ti pagsaadan ti tronona, ngem inaramid ti Dios ti daga a pagtaengan nga agnanayon ti nasungdo ken natulnog a sangatauan. Yantangay dagiti naulimek, awan puotna a natay dida maidaydayaw ni Jehova, datayo a sibibiag, ti rumbeng a mangaramid iti dayta iti naan-anay a debosion ken kinasungdo. (Eclesiastes 9:5) Dagiti laeng mangidaydayaw ken Jehova ti mangtagiragsak iti biag nga awan inggana ken ‘‘mangbendito ken Jah’’ iti agnanayon, nga isarsaritada ti naimbag maipapan kenkuana “agingga iti panawen a di nakedngan.” Sisusungdo a makitimpuyogtayo ngarud kadagidiay mangipangpangag iti pammaregta nga: “Idaydayawyo ni Jah, dakayo nga umili!”—Salmo 115:16-18.
Dagiti Nakaskasdaaw a Galad ni Jehova
18, 19. Kadagiti ania a pamay-an a naiduma ni Jehova manipud kadagiti ulbod a didiosen no galad ti pagsasaritaan?
18 Saan a kas kadagiti awan biagna nga idolo, ni Jehova isu ti sibibiag a Dios, a mangiparparangarang kadagiti nakaskasdaaw a galad. Isu ti ladawan ti ayat ken “manangaasi ken managparabur, nainayad nga agpungtot ken aglaplapusanan iti naayat a kinamanangaasi.” (Exodo 34:6; 1 Juan 4:8) Anian a naiduma iti naulpit a dios dagiti Cananeo a ni Moloc, a nangidatonanda kadagiti ubbing! Naisingasing a tao ti bagi daytoy a didiosen ngem baka ti ulona. Naikuna a pabeggangenda ti idolo, sada ipalladaw dagiti ubbing kadagiti nakaunnat a takiagna, ket agdisso dagitoy iti gumilgil-ayab nga urno iti baba. Ngem naayat ken manangaasi unay ni Jehova ta ti idea ti kasta a panangidaton iti tao di pulos simken “iti puso[na].”—Jeremias 7:31.
19 Karaman met kadagiti kangrunaan a galad ni Jehova ti awan pagkuranganna a kinahustisia, awan patinggana a sirib, ken naan-anay a pannakabalin. (Deuteronomio 32:4; Job 12:13; Isaias 40:26) Dagiti ngay mitolohikal a didiosen? Imbes koma nga aramatenda ti kinahustisia, managibales dagiti dios ken diosa ti Babilonia. Saan a naan-anay ti sirib dagiti didiosen ti Egipto no di ket nailadawanda nga addaan kadagiti natauan a pagkapuyan. Saan a makapasiddaaw dayta, ta dagiti dios ken diosa ket aramid dagiti “maag” a tao a mangipagarup a masiribda. (Roma 1:21-23) Aglilinniput dagiti didiosen ti Grecia. Kas pangarigan, iti mitolohia, inabuso ni Zeus ti pannakabalinna babaen ti panangagaw iti trono ti amana, ni Cronus, a nangpadisi iti mismo nga amana, ni Uranus. Anian a bendision ti agserbi ken mangidaydayaw ken Jehova, ti sibibiag ken pudno a Dios, a mangiparangarang iti naan-anay nga ayat, kinahustisia, sirib, ken pannakabalin!
Maikari ni Jehova iti Agnanayon a Dayaw
20. Ania dagiti rason nga inted ni David nga idaydayaw ti nagan ni Jehova?
20 Kas ipakita ti Hallel Psalms, maikari ni Jehova iti agnanayon a dayaw. Umasping iti dayta, idi timmulong ni David ken dagiti padana nga Israelitas iti pannakabangon ti templo, kinunana iti sanguanan ti gimong: “Benditoka, O Jehova a Dios ni Israel nga amami, iti agnanayon nga awan ti inggana. Kukuam, O Jehova ti kinadakkel ken ti pannakabalin ken ti gloria ken ti balligi ken ti kinadayag; ta amin nga adda kadagiti langlangit ken iti daga kukuam. Kukuam ti pagarian, O Jehova, ket maitan-okka a kas ulo iti rabaw ti isuamin. Dagiti kinabaknang ken dayaw agpadpadada nga aggapu kenka, ket agturayka iti isuamin; ket mannakabalin ken maingel ta imam, ket ita imam ti yan ti mamadakkel ken mamapigsa iti isuamin. Ita ngarud, O Diosmi, agyamankami kenka ken idaydayawmi ti nadayag a naganmo.”—1 Cronicas 29:10-13.
21. Ania a pammaneknek ti ipaay ti Apocalipsis 19:1-6 maipapan iti panangidayaw dagiti nailangitan a buyot ken Jehova?
21 Mabendito ken maidaydayawto pay ni Jehova iti agnanayon kadagiti langlangit. Nangngeg ni apostol Juan ti “dakkel nga umariwekwek idiay langit” a nangikuna: “Idaydayawyo ni Jah, dakayo nga umili! Ti pannakaisalakan ken ti dayag ken ti pannakabalin kukua ti Diostayo, ta dagiti panangukomna napudno ken nalintegda. Ta inukomnan ti dakkel a balangkantis [Babilonia a Dakkel] isu a nangmulit iti daga babaen ti dara dagiti adipenna.” Ket kinunada manen: “Idaydayawyo ni Jah, dakayo nga umili!” Kasta met “ti duapulo ket uppat a panglakayen ken ti uppat a sibibiag a parsua.” Kinuna ti timek a naggapu iti trono: “Daydayawenyo ti Diostayo, dakayo amin nga adipenna, dagidiay agbuteng kenkuana, dagidiay bassit ken dagidiay dakkel.” Sa innayon ni Juan: “Nangngegko ti kasla napigsa a timek ti dakkel nga umariwekwek ken kasla ungor dagiti adu a danum ken kasla aweng dagiti napigsa a gurruod. Kinunada: ‘Idaydayawyo ni Jah, dakayo nga umili, ta ni Jehova a Diostayo, ti Mannakabalin amin, nangrugin nga agturay a kas ari.’”—Apocalipsis 19:1-6.
22. Kasano a maidaydayaw ni Jehova iti baro a lubong nga inkarina?
22 Anian a maiparbeng a ni Jehova ti idaydayaw dagiti nailangitan a buyot! Iti baro a lubongna nga asidegen, makitimpuyogto dagiti napagungar a nasungdo a tattao kadagiti nakalasat iti panungpalan daytoy a sistema a mangidaydayaw ken Jehova. Kantaanto dagiti agkakangato a bantay ni Jehova iti pammadayaw. Ikantanto dagiti naberde a turod ken dagiti nabunga a kayo ti panangidaydayaw kenkuana. Wen, idaydayawto ti tunggal sibibiag ken adda angesna a parsua ti nagan ni Jehova iti napigsa nga Aleluya a koro! (Salmo 148) Mangngeganto kadi ti timekyo iti dayta a naragsak nga umariwekwek? Wen no la ket ta sisusungdo nga agserbikayo ken Jehova a kadua ti ilina. Dayta koma ti panggepyo iti biag, ta siasino ti kas ken Jehova a Diostayo?
Kasanoyo a Sungbatan?
◻ Apay nga idaydayawtayo ni Jehova a Dios?
◻ Kadagiti ania a pamay-an nga awan kaasping ni Jehova?
◻ Aniat’ mangpaneknek a manangaasi ni Jehova?
◻ Kasano a naiduma ni Jehova kadagiti awanan biag nga idolo ken ulbod a didiosen?
◻ Apay a maikunatayo nga umawatto ni Jehova iti agnanayon a dayaw sadi langit ken ditoy daga?
[Ladawan iti panid 9]
Makanta dagiti Hallel Psalms bayat ti pannangan iti Paskua