“Ti Linteg Daydiay Masirib”—Maysa a Gubuayan ti Biag
“O NAGUNEGEN ti kinabaknang ken sirib ken pannakaammo ti Dios! Anian a di pannakasukimat kadagiti panangukomna ken di pannakatalunton kadagiti dalanna!” inyebkas ni apostol Pablo. (Roma 11:33) Kinuna met ti matalek a patriarka a ni Job: “[Ni Jehova a Dios] masirib iti puso.” (Job 9:4) Wen, awan umasping iti sirib ti Namarsua iti langit ken daga. Ania ti makuna maipapan iti linteg, wenno naisurat a Sao, daytoy a Namarsua?
Inkanta ti salmista: “Ti linteg ni Jehova perpekto, mamagsubli iti kararua. Ti pammalagip ni Jehova mapagpiaran, mamagsirib iti daydiay awanan kapadasan. Dagiti bilin manipud ken Jehova nalintegda, mamagrag-o iti puso; ti bilin ni Jehova nadalus, mamagsilnag iti matmata.” (Salmo 19:7, 8) Ni Ari Solomon iti nagkauna nga Israel nabigbigna la ketdi ti kinapudno dagita a sasao! Kinunana: “Ti linteg daydiay masirib ubbog ti biag, tapno ti maysa iyadayo kadagiti silo ni patay.” (Proverbio 13:14) Kadagiti immuna a 13 a bersikulo ti Proverbio kapitulo 13, impakita ni Solomon no kasano a ti balakad a masarakan iti Sao ti Dios matulongannatayo a mangpasayaat iti kalidad ti biagtayo ken mangliklik iti peggad.
Nalaka Koma a Paisuro
“Ti anak masirib no adda panangdisiplina ti ama, ngem ti managuy-uyaw isu daydiay saan a nakangngeg iti pammabalaw,” kuna ti Proverbio 13:1. Ti panangdisiplina ti ama mabalin a naalumamay wenno nainget. Mabalin a maysa dayta a panangsanay no damo, ngem no saan a maikankano, agbalin dayta a pannusa. Masirib ti anak no awatenna ti panangdisiplina ti amana.
“Ti ayaten ni Jehova disiplinaenna,” kuna ti Biblia, ken “saplitenna ti tunggal maysa nga awatenna kas anak.” (Hebreo 12:6) Ti maysa a pamay-an a mangdisiplina ti nailangitan nga Amatayo ket babaen ti naisurat a Saona, ti Biblia. No siraraem a basaentayo ti Biblia ken iyaplikartayo ti masursurotayo iti dayta, talaga a disdisiplinaennatayo ti Saona. Pakabenepisiarantayo dayta, agsipud ta pagimbagantayo ti amin a bilin ni Jehova.—Isaias 48:17.
Mabalin met a makaawattayo iti disiplina kas panangilinteg ti maysa a kapammatian a maseknan iti naespirituan a pagimbagantayo. Aniaman a makatulong a balakad a maitunos iti Sao ti Dios ket mamatmatan, saan a kas naggapu iti dayta a tao, no di ket naggapu iti naindaklan a Gubuayan ti kinapudno. Masiribtayo no awatentayo dayta kas naggapu ken ni Jehova. Magunggonaantayo iti panangdisiplina no aramidentayo dayta ken palubosantayo a mangimpluensia iti panagpampanunottayo, mangpasayaat iti pannakaawattayo iti Kasuratan, ken mangilinteg iti daldalantayo. Pudno met dayta iti balakad a maawattayo kadagiti Nakristianuan a gimong ken kadagiti naibatay-Biblia a publikasion. Ti panangyaplikar iti masursurotayo babaen dagita a mabasa wenno mangngeg a sasao ket maysa a nagsayaat a kita ti panangdisiplina iti bagitayo.
Iti sabali a bangir, ti manangumsi dina kayat ti madisiplina. “Saan a nalaka a maisuro,” kuna ti maysa a reperensia, “agsipud ta ipapanna nga ammona no ania ti kasayaatan.” Dina ipangag uray ti pammabalaw—maysa a nabilbileg a kita ti panangdisiplina. Ngem mapaneknekannanto kadi a biddut ti panangdisiplina ti Ama? Uray kaanoman, saan nga agkamali ni Jehova. Ti manangumsi pinagbalinna ti bagina a maag gapu ta linaksidna ti disiplina. Babaen ti sumagmamano a napili a sasao, anian a nagsayaat ti panangipakita ni Solomon iti pateg ti panagbalin a nalaka a maisuro!
Saluadanyo ti Dilayo!
Tapno maipakitana ti kinapateg ti panagpaiwanwan iti Sao ti Dios no mainaig iti panagsasaotayo, ti ari ti Israel inyarigna ti ngiwat iti agbunga a kayo. Kunana: “Manipud iti bunga ti ngiwatna, ti maysa a tao manganto iti naimbag, ngem ti mismo a kararua [wenno tarigagay] dagidiay makilanglangen a sigugulib ket kinaranggas.” (Proverbio 13:2) Ti naisawang a sasao isu ti bunga ti ngiwat. Ket ti maysa a tao apitenna no ania ti immulana a sasao. “No nasayaat ti panggep ti sasaona ken nairanta a mangipasdek iti pannakigayyem kadagiti padana a tattao,” kuna ti maysa nga eskolar, “manganto iti naimbag, agbiag a naragsak ken natalna.” Naiduma ti nagulib. Tarigagayanna a ranggasan ken dangran dagiti sabsabali. Agaramid iti kinaranggas, ket apitenna dagiti ibunga ti kinaranggasna. Agur-uray ni patay a mangsilo kenkuana.
“Daydiay mangaluad iti ngiwatna salimetmetanna ti kararuana,” intuloy ni Solomon. “Daydiay manginganga unay kadagiti bibigna—addaanto iti pannakarba.” (Proverbio 13:3) Ti nadadael a reputasion, nasair a rikna, nariribuk a relasion, ken uray pay pisikal a pannakaranggas ket posible amin a resulta ti di naannad, minamaag a sasao. Ti di naannad a panagsasao mabalin a mapagurana met ni Jehova, agsipud ta aniaman ti sawen ti tunggal maysa, sungsungbatanna dayta iti Dios. (Mateo 12:36, 37) Gapuna, maispaltayo manipud iti pannakadadael no annadantayo a naimbag ti panagsasaotayo. Ngem kasanotayo a masursuro a medmedan ti ngiwattayo?
Ti maysa a simple a pamay-an ket babaen ti di panagbalin a nasao. “Iti kinaruay ti sasao saan a maaw-awan ti salungasing,” kuna ti Biblia. (Proverbio 10:19) Ti sabali pay a pamay-an isu ti panagpanunot sakbay nga agsao. Kuna ti napaltiingan a mannurat: “Adda daydiay agsasao a siaaleng-aleng a kas kadagiti panangsugat ti kampilan.” (Proverbio 12:18) No ti maysa saanna a panunoten ti ibagana sakbay nga agsao, mabalin a masair agpadpada ti agsasao ken dagiti agdengdengngeg kenkuana. Gapuna, kastoy ti imbalakad kadatayo ti Biblia: “Ti puso daydiay nalinteg agmennamenna tapno makasungbat.”—Proverbio 15:28.
Agbalin a Naanep
“Daydiay nasadut ipakpakitana nga isu agtartarigagay, kuna ni Solomon, “ngem ti kararuana awanan. Nupay kasta, ti mismo a kararua dagidiay nasaet mapalukmegto.” (Proverbio 13:4) “[Daytoy a proverbio] kaipapananna nga awan serserbina ti basta panagtarigagay laeng,” kuna ti maysa a reperensia, ket ‘ti kinagaget ti pudno nga addaan iti pateg. Dagiti sadut ket agingga iti tarigagay laeng, ken awan ti maipakitada a magapuananda.’ Ngem ti kararua, wenno tarigagay, dagidiay naanep ket mapnek–mapalukmeg.
Ania ti maikuna maipapan kadagidiay agkedked nga agdedikar ken ni Jehova agsipud ta kayatda ti lumiklik iti annongen? Mabalin nga ipakitada a tarigagayanda ti agbiag iti baro a lubong ti Dios, ngem adda kadi situtulok nga ar-aramidenda tapno matungpal dayta? Para kadagidiay makalasat iti “dakkel a rigat,” masapul nga ipakitada ti pammati iti daton a pangsubbot ni Jesus, nagdedikarda ken ni Jehova, ken insimboloda ti dedikasionda babaen ti bautismo iti danum.—Apocalipsis 7:14, 15.
Utobenyo met no ania ti nairaman iti panangragpat iti panagbalin a manangaywan iti kongregasion. Ti tarigagay a mangragpat iti daytoy nasayaat a trabaho ket sigurado a makomendaran ken maiparparegta dayta iti Kasuratan. (1 Timoteo 3:1) Ngem saan nga umdas ti basta panangipakita iti tarigagay. Tapno makualipikar iti pribilehio, kasapulan ti panangsukay kadagiti napateg a galad ken abilidad. Kalikagumanna ti naanep a personal a panagregget.
Ti Kinalinteg—Mangsaluad
Ti maysa a nalinteg a tao sukayenna dagiti nadiosan a galad ken sawenna ti kinapudno. Mabigbigna a maibusor iti linteg ni Jehova ti panagulbod. (Proverbio 6:16-19; Colosas 3:9) Mainaig iti daytoy, kuna ni Solomon: “Ti ulbod a sao isu ti guraen daydiay nalinteg, ngem dagidiay nadangkes agtignayda a nakababain ket pataudenda ti pannakaibabain maipaay iti bagbagida.” (Proverbio 13:5) Daydiay nalinteg saanna laeng a liklikan ti agulbod; talaga a guraenna dayta. Ammona nga uray kasla nalag-an laeng ti panagulbod, ti panagulbod ket makadadael iti nasayaat a relasion. Kanayonanna, madadael ti kredibilidad ti maysa nga agulbod. Nakababain ti tignay ti nadangkes babaen ti panagulbod wenno iti dadduma a pamay-an, ket iti kasta makaaramid iti pakaibabainanna a mismo.
Tapno maipakita a makagunggona ti panagaramid iti nalinteg iti imatang ti Dios, kuna ti masirib nga ari: “Ti met laeng kinalinteg saluadanna daydiay di makadangran iti dalanna, ngem ti kinadangkes isu ti mangiluod iti managbasol.” (Proverbio 13:6) Kas maysa a sarikedked, ti kinalinteg salaknibanna ti maysa a tao, idinto ta ti kinadakes ti mangdadael kenkuana.
Saankayo nga Aginkukuna
Iti panangipakitana iti pannakaawat iti ugali dagiti tattao, kuna ti ari ti Israel: “Adda daydiay aginkukuna a nabaknang ket kaskasdi nga awanan a pulos; adda daydiay aginkukuna a bassitan iti sanikua ket kaskasdi nga addaan iti adu a napapateg a banag.” (Proverbio 13:7) Ti maysa a tao mabalin a saan a pudno ti ipakpakitana. Adda dagiti napanglaw a mabalin nga agpampammarang a nabaknang—nalabit tapno agparammag, tapno ipakitana nga isu ket naballigi, wenno tapno saan a madadael ti dayawna. Ti maysa a nabaknang mabalin nga agpammarang a napanglaw, tapno saan a maduktalan ti kinabaknangna.
Agpada a saan a nasayaat ti agpammarang a nabaknang ken agpammarang a napanglaw. No nanumotayo, ti panaggastos kadagiti nangingina a banag tapno agparang a nanam-aytayo mabalin a lapdanna ti pananggun-odtayo ken ti pamiliatayo kadagiti kasapulan iti biag. Kasta met, ti panagpammarang a napanglaw idinto a nabaknang ti nalabit mamagbalin iti maysa a tao a managimbubukodan, a maikapis iti panagraem iti bagi ken kinaragsak a resulta ti panagbalin a naparabur. (Aramid 20:35) Ti panagbiag a napudno ket mangiturong iti nasaysayaat a biag.
Taginayonen a Simple Dagiti Tarigagay
“Ti subbot maipaay iti kararua ti maysa a tao isu ti kinabaknangna,” kuna ni Solomon, “ngem daydiay bassitan iti sanikua saan a nakangngeg iti pammabalaw.” (Proverbio 13:8) Ania ti isuro daytoy a nainsiriban a pagsasao?
Adda dagiti pagsayaatan ti panagbalin a nabaknang, ngem saan a kanayon a mangipaay iti kinaragsak. Iti daytoy nariribuk a tiempo a pagbibiagantayo, dagiti nabaknang ken dagiti pamiliada masansan nga agpeggadda a makidnap ken makiddaw ti subbot. No dadduma, agbayad ti maysa a nabaknang tapno masubbotna ti biagna wenno ti kapamiliana. Ngem masansan a mapapatay dagiti makidnap. Ti kasta a peggad ket kanayon a pangta kadagiti nabaknang.
Awan ti kasta a pagdanagan ti maysa a nakurapay. Nupay mabalin nga awan kenkuana dagiti pagnam-ayan ken material a bambanag a tagtagiragsaken ti nabaknang, awan ti makagapu a makidnap. Dayta ti maysa a pagimbagan no taginayonentayo a simple dagiti tarigagaytayo ken saantayo a busbosen ti tiempo ken pigsatayo nga agpabaknang.—2 Timoteo 2:4.
Agrag-okayo iti “Lawag”
Ituloy ni Solomon nga ipakita a pagsayaatantayo ti panangaramid kadagiti bambanag sigun iti wagas ni Jehova. “Ti mismo a silaw dagidiay nalinteg agrag-onto,” kunana, “ngem ti pagsilawan dagidiay nadangkes—maiddepto dayta.”—Proverbio 13:9.
Ti pagsilawan isimbolona ti pagpampannurayantayo a manglawag iti panagbiagtayo. ‘Ti sao ti Dios ket pagsilawan iti saka ti nalinteg ken silaw iti danana.’ (Salmo 119:105) Naglaon dayta iti di agkupas a pannakaammo ken sirib ti Namarsua. Bayat nga itultuloytayo a paunegen ti pannakaawattayo iti pagayatan ken panggep ti Dios, ad-adda a rumaniag ti naespirituan a lawag a mangiwanwanwan kadatayo. Anian a gubuayan ti rag-o dayta! Apay koma a masingatayo kadagiti nailubongan a sirib wenno ti makuna a “barengbareng ti pannakaawagna kas ‘pannakaammo’”?—1 Timoteo 6:20; 1 Corinto 1:20; Colosas 2:8.
No maipapan iti nadangkes, uray no kasano karaniag ti agparang a lawag ti pagsilawanna ken uray kasano ti agparang a kinarang-ayna, maiddep ti pagsilawanna. Agtungpal iti kinasipnget, ket sigurado a maitibkol dagiti sakana. Kanayonanna, ‘awanto ti masanguananna.’—Proverbio 24:20.
Ngem ania ti rumbeng nga aramidentayo no saantayo a masigurado no kasanotayo a sanguen ti maysa a kasasaad? Kasanon no saantayo a sigurado no addaantayo iti autoridad nga agtignay? Iballaag ti Proverbio 13:10: “Babaen ti kinadursok parnuayen laeng ti maysa ti dangadang.” Ti panagtignay nga awanan iti pannakaammo wenno autoridad ket kinadursok ken mangibunga iti parikut kadagiti sabsabali. Saan aya a nasaysayaat no agkonsulta kadagiti dadduma nga addaan iti pannakaammo ken pannakaawat? “Kadagidiay agiinnuman a sangsangkamaysa adda sirib,” kuna ti masirib nga ari.
Agannad Kadagiti Saan a Realistiko a Panangnamnama
Mabalin a mausar ti kuarta a pagimbagan. Nasaysayaat ti aduan iti paggasto ngem ti agbiag a marigrigat wenno napanglaw. (Eclesiastes 7:11, 12) Ngem mabalin a makaallilaw dagiti ipapantayo a gunggona nga iyeg ti kinabaknang a nagun-od babaen ti kinadakes. Iballaag ni Solomon: “Ti napapateg a bambanag nga ibunga ti kinaubbaw bumasbassitda, ngem daydiay agum-ummong babaen iti ima isu ti agpaadu.”—Proverbio 13:11.
Usigenyo, kas pagarigan, ti pananggargari ti sugal. Ti maysa a sugador mabalin nga ipustana ti nagrigrigatanna a kuarta, a mangnamnama a mangabak iti dakkel a kantidad. Ngem anian ta masansan a maisakripisio ti pagimbagan ti pamilia gapu iti panangaramid iti dayta! Ken ania ti mapasamak no mangabak ti sugador? Yantangay naglaka a nagun-odna ti kuarta, mabalin a saanna nga ammo a kailalaan dayta. Kanayonanna, nalabit nga awanan iti paglaingan a mangusar iti napangabakanna iti sugal. Saan aya a mabalin a nagbiit a mapukawna ti kinabaknang a kas iti kinabiit ti pananggun-odna iti dayta? Iti sabali a bangir, ti kinabaknang nga in-inut a nagun-od—babaen ti kinaanep—agtultuloy nga umadu ken mausarna iti pagimbaganna.
“Ti inanama a maitantan pagsakitenna ti puso,” kuna ni Solomon, “ngem ti banag a tinarigagayan maysa a kayo ti biag no dumteng dayta.” (Proverbio 13:12) Dagiti natungday a namnama agtungpal kadagiti pannakaupay a mamagsakit iti puso. Gagangay a mapasamak daytoy iti inaldaw a panagbiag. Ngem saan a kasta ti kasasaad no dagiti namnama ket sititibker a naibatay iti Sao ti Dios. Makapagtalektayo a naan-anay a matungpal dagita. Uray dagiti agparang a pannakataktak saanda a makapaupay.
Kas pagarigan, ammotayo nga asidegen ti baro a lubong ti Dios. (2 Pedro 3:13) Buyogen ti kinagagar a mangnamnama, sirarag-o nga urayentayo ti kaitungpalan dagiti kari ti Dios. Ania ti mariknatayo no usarentayo ti nabatbati a tiempo nga agbalin nga okupado “iti trabaho ti Apo,” mangparegta kadagiti kapammatian, ken mangibangon iti nasingsinged a relasion ken ni Jehova? Imbes nga ‘agsakit ti pusotayo,’ aglaplapusanan ti rag-otayo. (1 Corinto 15:58; Hebreo 10:24, 25; Santiago 4:8) Inton dumteng ti kaitungpalan ti nabayagen a tartarigagayan, maysa dayta a kayo ti biag—a pudno a mangpakired ken mangpabang-ar.
Ti Linteg ti Dios—Maysa a Gubuayan ti Biag
Iti panangyilustrarna iti kinapateg ti panagtulnog iti Dios, kuna ti Proverbio 13:13: “Daydiay nangumsi iti sao, maagawto kenkuana ti tani ti nakautang; ngem daydiay agbuteng iti bilin isunto ti magunggonaan.” No ti nakautang umsienna ti kari babaen ti saanna a panagbayad, madadaelna ti bileg ti karina. Umasping iti dayta, adda mapukawtayo no ditay agtulnog kadagiti bilin ti Dios. Ania ti mapukawtayo?
“Ti linteg daydiay masirib ubbog ti biag, tapno ti maysa iyadayo kadagiti silo ni patay.” (Proverbio 13:14) No agbiagtayo a ditay tungpalen ti linteg ti kasisiriban a Dios, ni Jehova, maikapistayo iti panangiwanwan a makatulong kadatayo a maaddaan iti nasaysayaat ken napapaut a biag. Anian a nagdakkel a pukaw dayta! Gapuna, ti nainsiriban a tignaytayo isu ti panangsukimat iti Sao ti Dios ken palubosantayo dayta a mangimpluensia iti pampanunot, panagsasao, ken tigtignaytayo.—2 Corinto 10:5; Colosas 1:10.
[Dagiti Ladawan iti panid 23]
Ti panangipangag kadagiti Nainkasuratan a balakad ket nagsayaat a kita ti panangdisiplina iti bagi
[Dagiti Ladawan iti panid 24, 25]
“Ti puso daydiay nalinteg agmennamenna tapno makasungbat”
[Dagiti Ladawan iti panid 24, 25]
Aglaplapusanan ti rag-otayo no agtultuloytayo nga okupado “iti trabaho ti Apo”