“Ti Sirib Agpaay a Salaknib”
“TI PANANGGUN-OD iti sirib O anian nga ad-adda a nasaysayaat ngem iti balitok! Ket ti pananggun-od iti pannakaawat mapili nga ad-adda ngem iti pirak,” kuna ti Proverbio 16:16. Apay a nakapatpateg ti sirib? Agsipud ta “ti sirib agpaay a salaknib kas met laeng ti kuarta agpaay a salaknib; ngem ti pagsayaatan ti pannakaammo ket ti met laeng sirib taginayonenna a sibibiag dagiti agik-ikut iti dayta.” (Eclesiastes 7:12) Ngem kasano a ti sirib masalaknibanna dagiti agik-ikut iti dayta?
Ti pananggun-od iti nadiosan a sirib, a kayatna a sawen ti pananggun-od iti umiso a pannakaammo iti Biblia a Sao ti Dios, ken panagbiag a maitunos iti dayta, ti tumulong kadatayo a magna iti dalan nga anamongan ni Jehova. (Proverbio 2:10-12) Kinuna ni Ari Solomon iti kadaanan nga Israel: “Ti kangrunaan a kalsada dagidiay napalungdo isu ti iyaadayo iti dakes. Daydiay mangsaluad iti dalanna salimetmetanna ti kararuana.” (Proverbio 16:17) Wen, ti sirib isalakanna dagiti agik-ikut iti dayta manipud kadagiti dakes a dalan ken pagtalinaedenna ida a sibibiag! Ti ababa ken nainsiriban a sasao iti Proverbio 16:16-33 ipakitana dagiti makagunggona nga epekto ti nadiosan a sirib iti pampanunot, panagsasao, ken panagtigtignaytayo.a
‘Agbalinkayo a Napakumbaba iti Espiritu’
Ti sirib ket nailadawan kas maysa a persona a mangikunkuna: “Ginurak ti panangitan-ok iti bagi ken panagpannakkel.” (Proverbio 8:13) Agsupadi unay ti panagpannakkel ken ti sirib. Nasken nga agtignaytayo buyogen ti sirib ken agannadtayo tapno ditay agbalin a natangsit wenno napannakkel. Nangnangruna a rumbeng nga agannadtayo no naballigitayo iti dadduma a benneg ti biag wenno no adda pribilehio a naitalek kadatayo iti kongregasion Kristiano.
“Ti panagpannakkel adda iti sakbay ti pannakarpuog,” impakdaar ti Proverbio 16:18, “ken ti natangsit nga espiritu iti sakbay ti pannakaitibkol.” Panunotenyo ti kakaruan a pannakarpuog iti uniberso—ti pannakarpuog ti maysa a perpekto nga espiritu nga anak ti Dios a pinagbalinna ti bagina kas Satanas a Diablo. (Genesis 3:1-5; Apocalipsis 12:9) Saan kadi a timmangsit sakbay a narpuog? Dayta ti ipatuldo ti Biblia idi kinunana a ti maysa a kakomkomberte a lalaki ket saan koma a madutokan a manangaywan iti kongregasion Kristiano “amangan no agtangsit buyogen ti panagpannakkel ket matnag iti pannakaukom a naipatay iti Diablo.” (1 Timoteo 3:1, 2, 6) Anian a nagpateg ti panagannad tapno ditay magutugot ti dadduma nga agpannakkel ken ditay met agbalin a napannakkel!
“Nasaysayaat ti agbalin a napakumbaba iti espiritu a kadua dagidiay naemma ngem iti pannakibingay iti samsam kadagidiay nangitan-ok iti bagbagida,” kuna ti Proverbio 16:19. Mapasingkedan ti kinasayaat dayta a pammagbaga babaen iti napasamak kenni Ari Nabucodonosor iti kadaanan a Babilonia. Sipapangas a nangipatakder iti nagdakkel a monumento—a nalabit mangiladawan iti bagina—idiay tanap ti Dura. Mabalin a ti estatua ket naimontar iti nakangatngato a pedestal nga uray la dimmanon iti 27 a metro ti kangatona. (Daniel 3:1) Dayta a nakangatngato a monumento ket naigagara nga agbalin a makapaamanga a simbolo ti imperio ni Nabucodonosor. Nupay dagiti nangato ken agkakatan-ok a banag—a kas iti dayta nga estatua, agraman dagiti obelisko, tirad dagiti pasdek, ken agkakangato a pasdek—ket mabalin a mangpaamanga kadagiti tattao, awan kaimudingan dagita iti Dios. Kastoy ti inkanta ti salmista: “Ni Jehova nangato, ket kaskasdi a makitana daydiay napakumbaba; ngem daydiay napangato ammona laeng iti adayo.” (Salmo 138:6) Kinapudnona, “ti natan-ok kadagiti tattao makarimon a banag iti imatang ti Dios.” (Lucas 16:15) Nasaysayaat ngarud nga ‘umabuloytayo koma iti nababa a bambanag’ imbes nga ‘agpanunottayo iti nangato a bambanag.’—Roma 12:16.
Agsaokayo Buyogen ti “Pannakatarus” ken “Panangguyugoy”
Kasano a ti pananggun-od iti sirib apektaranna ti panagsasaotayo? Kinuna kadatayo ti masirib nga ari: “Daydiay mangipakita iti pannakatarus iti maysa a banag makasarakto iti naimbag, ket naragsak daydiay agtalek ken Jehova. Daydiay masirib iti puso maawaganto iti mannakaawat, ket daydiay nasam-it kadagiti bibigna manginayon iti panangguyugoy. Ti pannakatarus ket ubbog ti biag kadagiti makinkukua iti dayta; ket kinamaag ti disiplina dagidiay maag. Ti puso daydiay masirib tignayenna ti ngiwatna a mangipakita iti pannakatarus, ket kadagiti bibigna manginayon iti panangguyugoy.”—Proverbio 16:20-23.
Ti sirib tulongannatayo nga agsao buyogen ti pannakatarus ken panangguyugoy. Apay? Agsipud ta ti masirib iti puso ikagumaanna a ‘saraken ti naimbag’ iti maysa a banag ken ‘agtalek ken Jehova.’ No ikagumaantayo nga ammuen ti naimbag iti sabsabali, ad-adda nga agsaotayo iti nasayaat maipapan kadakuada. Agbalin a makaay-ayo ken makaguyugoy ti panagsasaotayo imbes a nakas-ang wenno manangsalangad. Ti pannakatarus kadagiti kasasaad ti sabsabali ti makatulong kadatayo a manganag iti kakaro ti rigat a mabalin a mapaspasaranda ken no kasanoda a dadaeran dayta.
Iti trabahotayo a panangikasaba iti Pagarian ken panangaramid kadagiti adalan, napateg met ti panagsasao buyogen ti sirib. No isursurotayo ti Sao ti Dios, ti kalattayo ket saan laeng a tapno mangiranud iti Nainkasuratan nga impormasion. Kalattayo a danonen ti puso dagiti tattao. Nasken ngarud a makaguyugoy ti panagsasaotayo. Indagadag ni apostol Pablo iti kaduana a ni Timoteo nga agtultuloy kadagiti banag a ‘nakaguyugoyanna a patien.’—2 Timoteo 3:14, 15.
Ti Griego a sao agpaay iti “mangguyugoy” kaipapananna ti “panangbalbaliw iti panunot babaen ti pannakirinnason wenno panangikabilangan kadagiti moral a pagalagadan,” kuna ti An Expository Dictionary of New Testament Words, ni W. E. Vine. No ibagbagatayo dagiti makakombinsir nga argumento a mamagbalbaliw iti panunot ti dumdumngeg kadatayo, nasken a tarusantayo ti kapanunotan, paginteresan, kasasaad, ken nalikudanna. Kasanotayo a magun-odan ti kasta a pannakatarus? Kastoy ti sungbat ni adalan a Santiago: “Masapul a nasiglat no iti panagdengngeg, nainayad no iti panagsao.” (Santiago 1:19) Maammuantayo ti pampanunoten ti dumdumngeg kadatayo no agimtuod ken agimdengtayo a naimbag iti ibagbagana.
Nakalalaing ni apostol Pablo a mangguyugoy iti sabsabali. (Aramid 18:4) Uray ti maysa kadagiti bumusbusor idi kenkuana a ni Demetrio, a maysa a mammanday, kastoy ti inaminna: “Saan laeng nga iti Efeso no di ket iti nganngani intero a distrito ti Asia a daytoy a Pablo nakaguyugoy iti dakkel a bunggoy ket imbaw-ingna ida iti sabali a kapanunotan.” (Aramid 19:26) Kinuna kadi ni Pablo a ti kinaepektibona a mangasaba ket gapu iti abilidadna? Saan a pulos. Imbilangna ti panangasabana kas “panangiparangarang iti espiritu ken pannakabalin” ti Dios. (1 Corinto 2:4, 5) Addaantayo met iti tulong ti nasantuan nga espiritu ni Jehova. Gapu ta agtalektayo ken Jehova, masiguradotayo ti tulongna bayat nga ikagkagumaantayo ti agsao buyogen ti pannakatarus ken panangguyugoy iti ministeriotayo.
Dayta ti makagapu a “daydiay masirib iti puso” ket maawagan a “nasaririt” wenno “mannakaawat”! (Proverbio 16:21, An American Translation; New International Version) Wen, ti pannakatarus ket maysa nga “ubbog ti biag” kadagidiay addaan iti dayta. Ngem dagiti ngay maag? ‘Um-umsienda ti sirib ken disiplina.’ (Proverbio 1:7) Ania ngay dagiti maganabda gapu iti pananglaksidda iti panangdisiplina ni Jehova? Kas nadakamaten, kinuna ni Solomon: “Kinamaag ti disiplina dagidiay maag.” (Proverbio 16:22) Ad-adu pay a disiplina ti maganabda a masansan a babaen iti nakaro a pannusa. Dagiti maag ket mabalin met nga aglak-am iti rigat, pannakaibabain, sakit, ken uray pay ti nasapa nga ipapatay.
Iti panangipatuldona iti makagunggona nga epekto ti sirib iti panagsasaotayo, kinuna ti ari ti Israel: “Ti makaay-ayo a sasao ket rara, nasam-it iti kararua ken makapaimbag kadagiti tulang.” (Proverbio 16:24) No kasano a nasam-it ti diro ken mabalin a pamedped ti mabisin a tao, makaparegta ken makapabang-ar ti makaay-ayo a sasao. Makapasalun-at ken makaagas met ti diro ken mangpakired iti maysa a tao. Kasta met laeng dagiti makaay-ayo a sasao, makapasalun-atda iti naespirituan a wagas.—Proverbio 24:13, 14.
Agannadkayo iti ‘Dalan a Kasla Nalinteg’
“Adda dalan a nalinteg iti sanguanan ti maysa a tao,” kinuna ni Solomon, “ngem dagiti dalan ni patay isuda ti tungpal dayta kalpasanna.” (Proverbio 16:25) Maysa a pakdaar dayta maibusor iti palso a panagrasrason ken panangsurot iti wagas ti panagbiag a maisalungasing iti linteg ti Dios. Adda desdes a kasla umiso iti panangmatmat ti tao ngem mabalin a talaga a maisalungasing dayta kadagiti nalinteg a prinsipio iti Sao ti Dios. Kanayonanna, mabalin nga us-usaren ni Satanas ti kasta a panangallilaw tapno mapilitan ti maysa a tao a magna iti dalan a pagarupenna nga umiso, idinto ta agturong gayam dayta ken patay.
Awanen ti nasaysayaat a salaknib maibusor iti panangallilaw iti bagi no di ti masirib ken mannakaawat a puso agraman ti konsiensia a nasursuruan babaen ti pannakaammo iti Sao ti Dios. No agar-aramidtayo kadagiti desision iti biag—mainaig man iti moralidad wenno panagdayaw wenno iti aniaman pay a banag—ti panagpaibagnos kadagiti pagalagadan ti Dios maipapan iti naimbag ken dakes ti kasayaatan a pangsaluad tapno ditay maallilaw.
“Ti Ganas ti Agtrabaho a Tao Agtrabaho a Gapu Kenkuana”
“Ti kararua ti napinget a trabahador nagtrabaho a sipipinget maipaay kenkuana,” intuloy a kinuna ti masirib nga ari, “agsipud ta isu dinagdag unay ti ngiwatna.” (Proverbio 16:26) Ibagbaga ni Solomon a ti ganas ti trabahador a mangan ket ‘mabalin nga agtrabaho a sipipinget a maipaay kenkuana’ agsipud ta ti bisinna ti ‘mangdagdag kenkuana,’ wenno mangparegta kenkuana. Kastoy ti panangipatarus Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia: “Gapu iti tarigagayna iti taraon, agsalukag ti mangmangged tapno mapedped ti bisinna.” Ti normal a tarigagay, kas iti ganastayo a mangan, maparegtanatayo a mangpaadu iti magapuanantayo. Makapaimbag ti kasta a tarigagay. Ngem kasano ngayen no palubosantayo nga agbalin nga aglablabes ti umiso a tarigagaytayo ket agbalinen dayta a kinaagum? Dagiti epektona ket kayarigan met laeng iti bassit nga apuy a mausar iti panagluto iti taraon kabayatan ti piknik a mabalin a dumakkel a manguram iti intero a kabakiran. Ti kinaagum ket maysa a tarigagay nga aglablabes ken makadadael. Kontrolen ti masirib a tao uray dagiti nasayaat a tarigagayna agsipud ta maamirisna ti peggad.
Dika ‘Mapan iti Dalan a Saan a Naimbag’
Ti ibagbagatayo ket mabalin a makadadael a kas iti gumilgil-ayab nga apuy. Iti panangiladawanna kadagiti makadadael nga epekto ti panangsiput iti pagkamalian ti sabsabali ken panangitsismis iti dayta, kinuna ni Solomon: “Ti awan kaes-eskanna a tao kutkotenna ti dakes, ket kadagiti bibigna adda, ti kasla, makasinit nga apuy. Ti tao a manangparbo agirakrakurak iti rinnupir, ket ti manangpardaya pagsisinaenna dagidiay nasinged iti maysa ken maysa.”—Proverbio 16:27, 28.
Daydiay mangikagkagumaan a mangdadael iti reputasion ti padana a tao ket “awan kaes-eskanna.” Ikagumaantayo koma a kitaen ti naimbag iti sabsabali ken agsaotayo iti bambanag a mangtignay iti dadduma a mangraem kadakuada. Komusta ngay ti panagimdeng kadagidiay mangiwarwaras kadagiti makadangran a tsismis? Ti ibagbagada ket nalaka a mangpataud iti awan nakaibasaranna a panagatap, a mamagsisina iti aggagayyem ken pakaigapuan ti panagsisina iti uneg ti kongregasion. Tignayennatayo ti sirib a saan a dumngeg kadakuada.
Iti panangpakdaarna iti makasulisog a pannakabalin a mabalin a mangiwawa iti maysa a tao, kinuna ni Solomon: “Ti tao ti kinaranggas allilawennanto ti padana a tao, ket sigurado a papanennanto iti dalan a saan a naimbag. Isu agkiremkirem kadagiti matana tapno manggandat kadagiti panangparbo. Iti panangem-emna kadagiti bibigna, pudno unay nga iringpasna ti pannakadangran.”—Proverbio 16:29, 30.
Mabalin met kadi a maimpluensiaan dagiti pudno nga agdaydayaw iti makasulisog a pannakabalin ti kinaranggas? Adu iti kaaldawantayo ti ‘agganggandat nga agparbo.’ Mangitandudo wenno agar-aramidda iti kinaranggas. Mabalin a nalakatay laeng a liklikan ti kasta a direkta a pannakipaset iti kinaranggas. Ngem kasano ngay no maisagmaktayo iti dayta babaen iti nasikap a wagas? Saan kadi a minilion ti maabbukay nga agbuya iti paglinglingayan wenno isport a mangitantandudo iti kinaranggas? Nalawag ti Nainkasuratan a pakdaar: “Daydiay makipagna kadagiti masirib a tattao agbalinto a masirib, ngem daydiay addaan kadagiti pannakilangen kadagidiay maag nakadakdakesto ti pagtungpalanna.” (Proverbio 13:20) Anian a makasalaknib ti nadiosan a sirib!
Komusta ngay ti tao a binusbosna ti intero a biagna a kakuykuyog ti sirib ken pannakaawat isu a ‘saan a nakapan iti dalan a saan a naimbag’? Iti imatang ti Dios, napintas ken maikari iti panagraem ti biag a nabusbos iti dalan ti kinalinteg. “Ti kinaubanan ket korona ti kinapintas no masarakan dayta iti dalan ti kinalinteg,” kuna ti Proverbio 16:31.
Iti sabali a bangir, awan a pulos ti napintas maipapan iti di mapengdan a pungtot. Ni Cain nga inauna nga anak da Adan ken Eva ket ‘pimmudot buyogen ti napalalo nga unget’ kenni adingna nga Abel isu a ‘dinuklosna ket pinapatayna.’ (Genesis 4:1, 2, 5, 8) Nupay adda dagiti tiempo a nainkalintegan laeng nga agungettayo, nasken nga agannadtayo tapno ditay masobraan ti agpungtot. Nalawag a kinuna ti Proverbio 16:32: “Daydiay nabannayat nga agunget nasaysayaat ngem iti nabileg a lalaki, ken daydiay mangmedmed iti espirituna ngem iti daydiay mangkautibo iti maysa a siudad.” Saan a pagilasinan ti kinabileg wenno kinasingpet ti di makontrol a pungtot. Maysa dayta a pagkapuyan a mabalin a ‘mangipan iti maysa iti dalan a saan a naimbag.’
No ‘Agtaud ken Jehova ti Tunggal Pangngeddeng’
“Iti saklot maipisok ti pannakabunot,” kinuna ti ari ti Israel, “ngem ti tunggal pangngeddeng babaen iti dayta agtaud ken Jehova.” (Proverbio 16:33) Iti nagkauna nga Israel, impakaammo ni Jehova ti pagayatanna babaen ti panagbinnunot. Dagiti nausar ket mabalin a bisil wenno tapi a kayo wenno bato. Umuna, maipakpakaasi ken Jehova nga isu ti mangngeddeng iti maysa a banag. Sumaganad, dagiti bisil wenno tapi a kayo wenno bato ket maipisok iti sab-ok ti pagan-anay sa mabunot dagita. Maibilang a naggapu iti Dios ti resultana.
Saanen a panagbinnunot ti pamay-an ni Jehova tapno maipakaammona iti ilina ti kapanunotanna. Impalgaknan ti pagayatanna iti Saona a ti Biblia. Napateg ti umiso a pannakaammo maipapan iti nailanad iti Biblia tapno magun-odantayo ti nadiosan a sirib. Ditay koma ngarud palabsen ti maysa nga aldaw a ditay nabasa ti naipaltiing a Kasuratan.—Salmo 1:1, 2; Mateo 4:4.
[Footnote]
a Agpaay iti pannakailawlawag ti Proverbio 16:1-15, kitaenyo ti panid 17-20 iti Mayo 15, 2007 a ruar Ti Pagwanawanan.
[Ladawan iti panid 8]
Apay a nasaysayaat nga amang ti sirib ngem ti balitok?
[Ladawan iti panid 9]
No mangaskasabaka, ania ti mangnayon iti panangguyugoy dagiti bibigmo?
[Ladawan iti panid 10]
“Ti awan kaes-eskanna a tao kutkotenna ti dakes”
[Ladawan iti panid 11]
Ti di mamedmedan nga unget mabalin nga ‘iturongna ti maysa iti dalan a saan a naimbag’
[Ladawan iti panid 12]
Ti kinaranggas adda pannakabalinna a mangsulisog