Maparagsaknaka Aya ti Kinabaknang?
Ammo ni Ari Solomon ti kinapateg ti kuarta. Insuratna: “Maysa a rambak maaramid a maipaay iti katawa, ket ti arak paragsakenna ti biag; ket ti kuarta sungbatanna dagiti amin a bambanag.” (Eclesiastes 10:19) Makaparagsak unay ti pannakipangan kadagiti gagayyem, ngem tapno maaddaanka iti tinapay wenno arak, masapulmo ti kuarta. Tangay kuarta ti panggun-od kadagiti material a banag, “sungbatanna dagiti amin a bambanag.”
NUPAY nakabakbaknang ni Solomon, ammona nga adda limitasion ti kinabaknang. Naamirisna a saan a ti materialistiko a wagas ti panagbiag ti tulbek iti kinaragsak. Insuratna: “Ti agayat iti pirak dinto mapnek iti pirak: wenno ti agayat iti kinawadwad, agraman yaaduna.”—Eclesiastes 5:10.
Ipapantayon nga ad-adu a kinabaknang ti magun-odan ti maysa a nabaknang a tao. Kuna ni Solomon: “No umadu dagiti sanikua umadu dagiti mangan kadakuada.” (Eclesiastes 5:11) Bayat nga umadu dagiti “sanikua,” wenno ik-ikutan, ti maysa a tao, umadu ti tattao a kasapulan a mangaywan kadagita. Dagiti para tarimaan, para aywan, babaonen, guardia, ken dadduma pay—masapul a matangdanan ti serbisioda. Ad-adu ngarud a kuarta ti kasapulan daytoy.
Dayta a kasasaad direkta a maapektaranna ti kinaragsak ti maysa a tao. Ti Griego a historiador a ni Xenophon, a nagbiag idi maikapat a siglo K.K.P., insuratna ti komento ti maysa a napanglaw a lalaki a bimmaknang:
“Pagarupenyo aya . . . a no ad-adu ti sanikuak, naragragsak ti panagbiagko? Diyo la ngamin ammo,” intuloyna a kinuna, “nga awan ti uray bassit la koma a kinaragsak ti pannangan ken panaginum ken pannaturogko ita ngem idi napanglawak pay laeng. Ti la naganabko iti kaadu ti sanikuak ket obligadoak a mangaywan iti ad-adu, mangibunong iti ad-adu kadagiti sabsabali, ken problemak ti panangaywanko iti ad-adu ngem iti sigud nga ay-aywanak. Ngamin, adu a kabbalayko ti agpampannuray itan kaniak iti taraon, inumen, ken kawes, idinto ta dagiti dadduma masapul nga agpadoktorda; ket ti maysa padamagannak a rinaut kano ti lobo dagiti karnerona, wenno natay ti bakana ta natnag iti rangkis, wenno agsakit kano dagiti bakana. Gapuna, iti panagkunak . . . kasla ad-adu ti problemak ita gapu iti kinaadu ti sanikuak ngem idi bassit laeng ti sanikuak.”
Ti maysa pay a rason no apay nga agpagus dagiti tattao a bumaknang pay ket naallilawda iti inawagan ni Jesu-Kristo a “makaallilaw a pannakabalin dagiti kinabaknang.” (Mateo 13:22) Maallilawda agsipud ta kadagitoy a sanikua a siaagawa a sapsapulenda, pulos a dida makasarak iti pannakapnek wenno kinaragsak a namnamaenda a masarakanda. Irasonda a ti di maaramidan ti limitado a kinabaknang ket maaramidan ti ad-adu a kinabaknang. Isu nga agawaanda a gun-oden ti ad-adu pay.
Ti Panagayat iti Kuarta Saan a Mangparagsak
Mabalin a saan a makaturog iti rabii ti nabaknang a tao gapu iti panangpampanunotna kadagiti sanikuana. Insurat ni Solomon: “Ti turog ti agbambannog a tao nasam-it, uray no mangan iti bassit wenno adu; ngem ti pannakabsog ti baknang dinanto palubosan a maturog.”—Eclesiastes 5:12.
No nakaro ti danag ti maysa maipapan iti posible a pannakapukaw ti kinabaknangna, ad-adu ti mairaman malaksid iti kurang a turog. Iti panangdeskribirna iti nakirmet, insurat ni Solomon: “Amin met dagiti aldawna isu manganto idiay sipnget, ket isu maparigat iti nakaro, ken addaan sakit ken pungtot.” (Eclesiastes 5:17) Imbes a tagiragsakenna ti kinabaknangna, mangan a ‘mariribukan,’ a kas man la sayangenna uray ti inggatangna iti taraonna. Ti kasta a minamaag a panangmatmat mabalin a makaituggod iti panagsakit. Kas resultana, ad-addanto a madanagan ti nakirmet gapu iti sakitna, tangay daytat’ manglapped kenkuana a manggun-od iti ad-adu a kinabaknang.
Nalabit daytoy ti mangipalagip kenka iti insurat ni apostol Pablo: “Dagidiay determinado a bumaknang matnagda iti pannakasulisog ken iti maysa a silo ken kadagiti adu a minamaag ken makapasakit a tartarigagay, a mangipalned kadagiti tattao iti pannakadadael ken pannakarebba. Ta ti ayat iti kuarta isu ti ramut dagiti amin a kita ti makadangran a bambanag, ket babaen ti panangragpat iti daytoy nga ayat sumagmamano . . . sinalputda ti intero a bagbagida iti adu nga ut-ot.” (1 Timoteo 6:9, 10) Iti pananggun-odda iti kuarta, agkusit, agulbod, agtakaw, dagiti tattao, agbalangkantisda, ken mangpapatayda pay. Ti ibungana ket tao a nasalput iti emosional, pisikal, ken naespirituan nga ut-ot gapu iti panangikagumaanna a manggun-od ken maaddaan iti kinabaknang. Mangituggod kadi daytoy iti kinaragsak? Sigurado a saan!
Pannakapnek iti Adda Kadatayo
Adu pay ti nakuna ni Solomon maipapan iti natimbeng a panangmatmat iti kinabaknang. Insuratna: “Kas iti iruruarna iti tian ni inana, lamolamonto a mapan manen a kas iti iyaayna idi, ket awanto ti maalana iti nagbannoganna a maiggamanna. Adtoy, ti nakitak a naimbag ken nasayaat isu ti pannangan ken panaginum, ken panagrag-o iti kinaimbag ti nagbannoganna, a nagbannoganna iti baba ti init, kadagiti amin nga al-aldaw ti biagna nga inted kenkuana ti Dios: ta daytoy isu ti apagna.”—Eclesiastes 5:15, 18.
Ipakita dagitoy a sasao a ti kinaragsak saan nga agpannuray iti panagporsegi a mangpaadu iti kinabaknang agpaay iti masakbayan a nalabit ditay madanon. Nasaysayaat nga amang no mapnektayon ken tagiragsaken dagiti bunga ti nagbannogantayo. Inyebkas ni apostol Pablo ti umasping a kapanunotan iti naipaltiing a suratna ken ni Timoteo, a kunana: “Awan ti inyegtayo iti lubong, ket ditay met mabalin ti mangitugot iti aniaman a banag. Gapuna, no adda pagtaraon ken pagkawestayo, mapnektayon kadagitoy a bambanag.”—1 Timoteo 6:7, 8; idiligmo ti Lucas 12:16-21.
Ti Tulbek ti Kinaragsak
Naaddaan idi ni Solomon iti nawadwad a kinabaknang ken nadiosan kinasirib. Ngem innaigna ti kinaragsak iti kinasirib, saan nga iti kuarta. Kinunana: “Naragsak ti tao a makasarak iti sirib, ken ti tao a makaala iti pannakaawat. Ta ti pannakagun-od kenkuana nasaysayaat ngem ti pannakagun-od iti pirak, ket ti magunggona kenkuana nasaysayaat ngem balitok a nasudi. Napatpateg ngem dagiti rubi: ket awan kadagiti bambanag a mabalinmo a tarigagayan ti mayasping kenkuana. Ti kaatiddog dagiti al-aldaw adda iti imana a kanawan; iti imana a katigid adda dagiti kinabaknang ken dayaw. Dagiti dalanna dalan ida a nakaay-ayo, ket amin a danana natalna. Isu ti kayo ti biag kadagiti kumpet kenkuana: ket naragsak ti siasinoman a mangsalimetmet kenkuana.”—Proverbio 3:13-18.
Apay a nasaysayaat ti kinasirib ngem kadagiti material a sanikua? Insurat ni Solomon: “Ti sirib isu ti maysa a salaknib kas met laeng iti kuarta isu ti maysa a salaknib; ngem ti pagsayaatan ti pannakaammo isu ti panangigaga ti sirib a mismo, iti biag ti agikut kenkuana.” (Eclesiastes 7:12, NW) Nupay mangsalaknib ti kuarta, maigatanganna ti makinkukua iti dayta kadagiti masapsapulna, ti kinasirib masaluadanna ti tao a mangaramid kadagiti pakaisagmakanna. Saan laeng a maispal ti pudno a kinasirib ti maysa a tao manipud iti nasapa nga ipapatay no di ket, tangay naibasar iti umiso a panagbuteng iti Dios, mangiturong dayta iti pannakagun-odna iti biag nga agnanayon.
Apay a ti nadiosan a kinasirib mangiturong iti kinaragsak? Agsipud ta ni Jehova a Dios laeng ti makaipaay iti pudno a kinaragsak. Paneknekan ti kapadasan a ti pudno a kinaragsak magun-odan laeng babaen ti panagtulnog iti Kangatuan. Ti manayon a kinaragsak agpannuray iti naanamongan a takder iti Dios. (Mateo 5:3-10) No iyaplikartayo dagiti masursurotayo manipud iti panagadaltayo iti Biblia, masukaytayo “ti sirib manipud ngato.” (Santiago 3:17) Daytat’ mangted kadatayo iti kinaragsak a pulos a di maited ti kinabaknang.
[Dagiti Ladawan iti panid 4, 5]
Ammo ni Ari Solomon no ania ti mangparagsak iti maysa a tao. Ammom met kadi?