Agrag-o Dagidiay Magmagna iti Lawag

“Umaykayo, ket magnatayo iti lawag ni Jehova.”​—ISAIAS 2:5.

1, 2. (a) Kasano kapateg ti lawag? (b) Apay a serioso unay ti pakdaar a ti kinasipnget abbungotanna ti daga?

NI Jehova ti Gubuayan ti lawag. Kuna ti Biblia nga isu ti “mangted ti init a maipaay a lawag iti aldaw, ken dagiti alagaden ti bulan ken dagiti bitbituen a maipaay a lawag iti rabii.” (Jeremias 31:35; Salmo 8:3) Isu ti namarsua iti inittayo, nga arigna maysa a nagdakkel a nuklear nga urno a mangibulbulos idiay law-ang iti kasta unay nga enerhia, kas iti lawag ken pudot. Ti nakabasbassit a porsiento dayta nga enerhia a makagteng kadatayo kas lawag ti mangsussustiner iti biag ditoy daga. No awan ti lawag, ditay agbiag. Awan ti mabalin nga agbiag iti planeta a daga.

² No sipapanunottayo iti dayta, matarusantayo ti kinaserioso ti kasasaad a dineskribir ni propeta Isaias. Kinunana: “Adtoy, ti kinasipnget abbungotanna ti daga, ket ti napuskol a kinasipnget kadagiti il-ili.” (Isaias 60:2) Siempre, saan a ti literal a kinasipnget ti tuktukoyenna. Di kayat a sawen ni Isaias nga addanto aldaw a saan nga agsilnag ti init, bulan, ken bitbituen. (Salmo 89:36, 37; 136: 7-9) Imbes ketdi, naespirituan a kinasipnget ti tuktukoyenna. Ngem makapapatay ti naespirituan a kinasipnget. Inton agangay, saantayon a mabalin ti agbiag no awan ti naespirituan a lawag a kas met laeng no awan ti pisikal a lawag.​—Lucas 1:79.

 3. Maigapu iti mensahe ni Isaias, ania ti rumbeng nga aramiden dagiti Kristiano?

³ Maigapu iti daytoy, pakaseknantayo unay ti dakdakkel a kaitungpalan ita dagiti mensahe ni Isaias, nupay natungpal idi iti nagkauna a Juda. Wen, madama a naabbungotan ti lubong iti naespirituan a kinasipnget. Iti kastoy a napeggad a kasasaad, pudno a nakapatpateg ti naespirituan a lawag. Dayta ti makagapu no apay a nasken nga ipangag dagiti Kristiano ti pammagbaga ni Jesus: “Agsilnag koma ti silawyo iti sanguanan dagiti tattao.” (Mateo 5:16) Kabaelan dagiti matalek a Kristiano a lawagan ti sipnget a nangbalkot kadagiti naemma tapno maaprobetsarda ti biag.​—Juan 8:12.

Nalidem a Panawen iti Israel

 4. Kaano ti umuna a pannakatungpal ti padto ni Isaias, ngem ania ti agdama a kasasaad idi kaaldawanna?

⁴ Umuna a natungpal ti padto ni Isaias maipapan iti sipnget a mangab-abbong iti daga idi a nalangalang ti Juda ken naidestiero ti ilina idiay Babilonia. Ngem uray sakbayna pay, idi kaaldawan ni Isaias, naabbungotanen iti naespirituan a kinasipnget ti kaaduan a paset ti nasion. Dayta ti makagapu nga indagadagna kadagiti kailianna: “O balay ni Jacob, umaykayo ket magnatayo iti lawag ni Jehova”!​—Isaias 2:5; 5:20.

5, 6. Ania dagiti bambanag a pakaigapuan ti kinasipnget idi kaaldawan ni Isaias?

⁵ Nagipadto ni Isaias idiay Juda “kadagiti al-aldaw da Uzias, Jotam, Acaz ken Ezekias, nga ar-ari ti Juda.” (Isaias 1:1) Nariribuk dagidi a tiempo gapu iti napolitikaan a kinagulo, narelihiosuan a panaginsisingpet, ballikug a hustisia, ken pannakairurumen dagiti napanglaw. Uray kabayatan ti panagturay dagiti matalek nga ari, kas ken ni Joatam, makita kadagiti tuktok ti turturod dagiti altar a pagdayawan kadagiti didiosen. Kimmaro pay ti kasasaad idi nagturay dagiti di matalek nga ar-ari. Ni nadangkes nga Ari Acaz, kas pagarigan, urayna la nga indaton ti anakna iti ritual a sakripisio para iti didiosen a ni Molec. Talaga a nalidem idi ti kasasaad!​—2 Ar-ari 15:32-34; 16:2-4.

⁶ Nalidem met ti internasional a kasasaad. Mangipangpangta ti Moab, Edom, ken Filistia a nakapueston kadagiti pagbeddengan ti Juda. Imbilang ti Juda a kabusorna ti makin-amianan a pagarian ti Israel, nupay adda panagkabagianda. Iti makin-amiananna pay, impangta ti Siria a riribukenda ti Juda. Nakaam-amak pay ti nadangkok nga Asiria, a kanayon a sisisiput kadagiti gundaway tapno mapalawana ti masakupanna. Idi panawen ti panagipadto ni Isaias, pinarmek ti Asiria ti nasion ti Israel ken gistay nadadaelna ti Juda. Adda tiempo idi a pinarmek ti Asiria ti amin a nasarikedkedan a siudad ti Juda malaksid iti Jerusalem.​—Isaias 1:7, 8; 36:1.

 7. Ania a dana ti pinili ti Israel ken Juda, ket ania ti inaramid ni Jehova?

⁷ Naglak-am iti kasta a didigra ti ili a nakitulagan ti Dios agsipud ta saan a nagtalinaed a nasungdo ti Israel ken Juda kenkuana. Kas kadagidiay nadakamat iti libro ti Proverbio, ‘binaybay-anda dagiti dana ti kinalinteg tapno magnada kadagiti dalan ti kinasipnget.’ (Proverbio 2:13) Ngem uray no pinagpungtotda idi ni Jehova, saanna ida a naan-anay a binaybay-an. Imbaonna ketdi ni Isaias ken ti dadduma pay a mammadto a mangipaay iti naespirituan a lawag iti asinoman iti nasion a mayat pay nga agserbi a simamatalek ken Jehova. Anian a nagpateg daydi a lawag nga impaay dagidi a mammadto. Nangted dayta iti biag.

Panawen ti Kinasipnget Ita

8, 9. Ania dagiti bambanag a pakaigapuan ti kinasipnget ti lubong itatta?

⁸ Ti kasasaad idi kaaldawan ni Isaias ket umasping la unay iti agdama a kasasaad. Iti kaaldawantayo, linaksid dagiti natauan nga agtuturay da Jehova ken ti insaadna nga Ari, ni Jesu-Kristo. (Salmo 2:2, 3) Dagiti relihioso a papanguluen ti Kakristianuan inallilawda dagiti arbanda. Kunada nga agserserbida iti Dios, ngem iti kinapudnona, kaaduan kadakuada ti mangitandudo kadagiti didiosen daytoy a lubong​—ti nasionalismo, militarismo, kinabaknang, ken dagiti prominente a tattao​—malaksid pay ti panangisuroda kadagiti pagano a doktrina.

⁹ Iti nagduduma a lugar, dagiti relihion ti Kakristianuan ket nakiraman kadagiti gubat ken sibil a riribuk a mangitandudo iti panangikisap iti puli ken dadduma pay a pagaligagawan. Maysa pay, imbes a suportaranda koma ti pagalagadan ti Biblia iti moral, adu nga iglesia ti mangkonkonsintir wenno siaaktibo nga agar-aramid iti imoralidad kas iti pannakiabig ken homoseksualidad. Kas resulta ti di panangikankano kadagita a pagalagadan ti Biblia, dagiti arban ti Kakristianuan ket kas kadagidiay lallaki a dinakamat ti salmista idi un-unana: “Awan ammoda, dida met makaawat; agat-atingawda iti kinasipnget.” (Salmo 82:5) Pudno nga adda iti nakaro a kasipngetan ti Kakristianuan, kas iti nagkauna a Juda.​—Apocalipsis 8:12.

10. Kasano nga agsilsilnag ti lawag iti kasipngetan itatta, ken kasano a magunggonaan dagiti naemma?

¹⁰ Iti tengnga dayta a kinasipnget, pagsilsilnagen ni Jehova ti lawag maigapu kadagiti naemma. Gapuna, us-usarenna dagiti napulotan nga adipenna ditoy daga, “ti matalek ken masirib nga adipen,” ket ‘agsilsilnag [dagitoy] kas silsilaw iti lubong.’ (Mateo 24:45; Filipos 2:15) Dayta a klase adipen, a supsuportaran ti minilion a “sabsabali a karnero” a kakaduada, isilsilnagna ti naespirituan a lawag a naibatay iti Sao ti Dios, ti Biblia. (Juan 10:16) Iti daytoy nasipngetan a lubong, ti kasta a lawag ipapaayanna iti namnama dagiti naemma, tulonganna ida a maaddaan iti relasion iti Dios, ken tulonganna ida a mangliklik kadagiti naespirituan a palab-og. Nagpateg, makaited-biag dayta.

“Dayawekto ti Naganmo”

11. Ania nga impormasion ti impaay ni Jehova idi kaaldawan ni Isaias?

¹¹ Kadagiti nalidem nga aldaw kabayatan ti panagbiag ni Isaias ken uray kadagiti simmaruno a nalidlidem pay nga al-aldaw, idi a kinautibo dagiti taga Babilonia ti nasion ni Jehova, ania a kita ti panangiwanwan ti impaay ni Jehova? Malaksid iti impaayna a moral a pagalagadan, nalawag nga imbalabalana a nasaksakbay no kasano nga ibanagna dagiti panggepna mainaig iti ilina. Usigenyo, kas pagarigan, dagiti nakaskasdaaw a padto a linaon ti Isaias kapitulo 25 agingga iti 27. Dagiti sasao kadagitoy a kapitulo ipakitada no kasano a tinaming ni Jehova dagiti bambanag idi kaaldawan ni Isaias ken no kasano ti panangtamingna itatta.

12. Ania ti naimpusuan nga inyebkas ni Isaias?

¹² Umuna, kuna ni Isaias: “O Jehova, sika ti Diosko; sika ti itan-okko, dayawekto ti naganmo.” Anian a naimpusuan nga ebkas ti panagdayaw! Ngem ania ti nangtignay iti mammadto a mangyebkas iti kasta a kararag? Naipalgak ti kangrunaan a rason iti maudi a paset ti bersikulo, a pakabasaantayo iti kastoy: “Ta nagaramidka [Jehova] kadagiti nakaskasdaaw, kas kadagiti pammatigmaan idi ugma, iti kinamatalek ken kinapudno.”​—Isaias 25:1.

13. (a) Ania a pannakaammo ti nangpabileg iti apresasion ni Isaias ken Jehova? (b) Ania ti masursurotayo iti ulidan ni Isaias?

¹³ Idi kaaldawan ni Isaias, adun ti dati a naisurat a nakaskasdaaw a banag nga inaramid ni Jehova para iti Israel. Nabatad a pamiliar idi ni Isaias kadagita a sursurat. Kas pagarigan, ammona nga inaon ni Jehova ti ilina manipud pannakaadipen idiay Egipto ken insalakanna ida manipud kinarungsot ti buyot ni Faraon idiay Nalabaga a Baybay. Ammona nga inturong ni Jehova ti ilina iti let-ang sana inyeg ida idiay Naikari a Daga. (Salmo 136:1, 10-26) Impakita dagita a historikal a salaysay a matalek ken mapagpiaran ni Jehova a Dios. Pumudno dagiti ‘pammatigmaanna’​—ti amin a banag a panggepenna. Ti kasta nga umiso a pannakaammo a nagtaud iti Dios pinabilegna ni Isaias nga agtultuloy a magna iti lawag. No kasta, isut’ nagsayaat a pagulidanantayo. No adalentayo a naimbag ti naisurat a Sao ti Dios ken iyaplikartay dayta iti biagtayo, makapagtalinaedtayo met iti lawag.​—Salmo 119:105; 2 Corinto 4:6.

Nadadael ti Maysa a Siudad

14. Ania ti naipadto maipapan iti maysa a siudad, ket ania dayta a siudad?

¹⁴ Masarakan iti Isaias 25:2 ti maysa a pagarigan ti pammatigmaan ti Dios, a sadiay mabasatayo: “Ta inaramidmo ti ili a maysa a gabsuon, ti maysa a nasarikedkedan nga ili iti pannakarba, ti maysa a palasio dagiti ganggannaet a saanen nga ili isu saanto a mapatakderen uray kaano.” Ania daytoy a siudad? Mabalin a ti Babilonia ti dakdakamaten ti padto ni Isaias. Agpayso, dimteng ti tiempo a daydi Babilonia nagbalin laengen a gabsuon a batbato.

15. Ania a “dakkel a siudad” ti adda ita, ket anianto ti mapasamak iti dayta?

¹⁵ Adda kadi katupagna itatta dayta a siudad a dinakamat ni Isaias? Adda. Awagan dayta ti libro nga Apocalipsis a “ti dakkel a siudad nga addaan pagarian kadagiti ar-ari ti daga.” (Apocalipsis 17:18) Dayta a dakkel a siudad isu ti “Babilonia a Dakkel,” ti sangalubongan nga imperio ti palso a relihion. (Apocalipsis 17:5) Ti Kakristianuan ti kangrunaan a paset ti Babilonia a Dakkel itatta, a dagiti klerona ti mangidadaulo iti panangbusor iti trabaho a panangikasaba iti Pagarian nga ar-aramiden ti ili ni Jehova. (Mateo 24:14) Ngem kas iti nagkauna a Babilonia, dandanin madadael ti Babilonia a Dakkel, ket saanton a pulos a makabangon.

16, 17. Kasano a ni Jehova pinadayag dagiti kabusorna idi un-unana ken iti moderno a panawen?

¹⁶ Ania pay ti impadto ni Isaias maipapan iti “nasarikedkedan nga ili”? Kuna ni Isaias ken ni Jehova: “Ti ili a napigsa idaydayawnaka; ti ili dagiti nakaal-alinggek a nasnasion agbutengto kenka.” (Isaias 25:3) Kasano a daytoy nadamsak a siudad, “ti ili dagiti nakaal-alinggek a nasnasion,” idayawna ni Jehova? Bueno, lagipenyo ti napasamak iti kabilgan nga ari ti Babilonia, ni Nabucodonosor. Napilitan a nangbigbig iti kinatan-ok ken iti mannakabalin amin a bileg ni Jehova, kalpasan ti mamagpanunot a kapadasanna a nangipamatmat iti kinakapuyna. (Daniel 4:34, 35) No ipakat ni Jehova ti pannakabalinna, uray dagiti kabusorna mapilitanda a mangbigbig iti nabileg nga ar-aramidna, uray pay agkedkedda.

¹⁷ Napilitan kadi ti Babilonia a Dakkel a mangbigbig kadagiti nabileg nga ar-aramid ni Jehova? Wen. Bayat ti umuna a sangalubongan a gubat, nangasaba dagiti napulotan nga adipen ni Jehova iti sidong ti rigat. Idi 1918, nagpasarda iti naespirituan a pannakakautibo idi a naibalud dagiti mangidadaulo nga opisial ti Watch Tower Society. Dandani napasardeng ti naorganisar a trabaho a panangasaba. Kalpasanna, idi 1919, pinasubli ni Jehova ken pinabilegna manen ida babaen ti espirituna, kalpasanna nakasaganadan a mangitungpal ti komisionda a mangikasaba iti naimbag a damag iti intero a mapagnaedan a daga. (Marcos 13:10) Naipadto amin daytoy iti libro nga Apocalipsis, ken ti nagbalin nga epektona kadagiti kabusorda. “Nagbutengda ket impaayda ti dayag iti Dios ti langit.” (Apocalipsis 11:3, 7, 11-13) Saanna a kayat a sawen a nakomberteda amin, ngem iti daytoy a kasasaad, napilitanda a mangbigbig iti aramid ni Jehova a mangipakita iti pannakabalinna, kas impadto ni Isaias.

“Sarikedked iti Napanglaw”

18, 19. (a) Apay a saan a nabalinan a dadaelen dagiti bumusbusor ti kinatarnaw ti ili ni Jehova? (b) Kasano a malapdanto ‘ti kanta dagiti nakaal-alinggek a tattao’?

¹⁸ Iturong itan ni Isaias ti atensionna iti naasi a pannakilangen ni Jehova kadagidiay magmagna iti lawag. Kunana ken Jehova: “Ta sika ti sarikedked ti napanglaw, maysa a sarikedked ti addaan pannakasapul iti pakarigatanna, maysa a pagkamangan iti bagyo, maysa a paglinongan iti pudot, intono ti pagbanagan dagiti nakaal-alinggek a tattao isu ti kas maysa a bagyo a bumusor iti bakud. Kas iti pudot iti maysa a disso a namaga pagtalnaem ti daranudor dagiti ganggannaet; kas iti pudot ti anniniwan ti ulep, ti kanta dagiti nakaal-alinggek a tattao maipababadanto [“malappedan,” NW].”​—Isaias 25:4, 5.

¹⁹ Nanipud idi 1919, napalalon ti panangikagumaan dagiti naulpit a tattao a dadaelen ti kinatarnaw dagiti pudno a managdaydayaw, ngem dida nagballigi. Apay? Agsipud ta ni Jehova ti sarikedked ken pagkamangan ti ilina. Isu ti mangipaay iti nalamiis a linong iti makasinit a pudot ti pannakaidadanes ken agserbi a kas natibker a bakud a mangsarapa iti bagyo ti ibubusor. Datayo a magmagna iti lawag ti Dios manginanamatayo a dumtengto ti tiempo a ‘malappedanto ti kanta dagiti nakaal-alinggek a tattao.’ Wen, sigagagar nga urayentayo ti aldaw inton mapukawen dagiti kabusor ni Jehova.

20, 21. Ania a padaya ti ipaay ni Jehova, ket anianto ti iraman dayta a padaya iti baro a lubong?

²⁰ Saan laeng a basta salakniban ni Jehova dagiti adipenna. Kas naayat nga Amada, ipaayanna ida kadagiti kasapulanda. Kalpasan a nawayawayaan ti ilina iti Babilonia a Dakkel idi 1919, indasaranna ida iti padaya ti balligi, iti aglaplapusanan a naespirituan a taraon. Naipadto daytoy iti Isaias 25:6, a kastoy ti mabasatayo: “Ni Jehova dagiti buybuyot agaramidto kadagiti amin nga inilin-ili iti maysa a rambak dagiti nalukmeg a banag, maysa a rambak dagititi ar-arak iti rabaw dagiti aributed, dagiti nalukmeg a banag a napno iti pata, dagiti arak a nadalusan a naimbag kadagiti aributed.” Anian a bendision kadatayo ti makiranud iti dayta a rambak! (Mateo 4:4) Pudno a naidasar “iti lamisaan ni Jehova” dagiti agkakaimas a taraon. (1 Corinto 10:21) Maipapaay ti amin a naespirituan a kasapulantayo babaen “ti matalek ken masirib nga adipen”.

²¹ Ket ad-adu pay ti ramanen daytoy inyurnos ti Dios a rambak. Ti naespirituan a padaya a tagtagiragsakentay itan ipalagipna kadatayo ti aglaplapusanan a material a taraon a sagrapentayto iti baro a lubong nga inkari ti Dios. No kasta, ti “rambak dagiti nalukmeg a banag” iramannanto ti aglaplapusanan a material a taraon. Awanton ti agbisin iti material wenno iti naespirituan a pamay-an. Anian a bang-ar dayta kadagiti patpatgen a matalek nga agsagsagaba ita gapu iti naipadto a “kinakirang ti taraon” a paset “ti pagilasinan” ti kaadda ni Jesus! (Mateo 24:3, 7) Pudno a makaliwliwa kadakuada ti sasao ti salmista. Kinunana: “Addanto kinaruay ti bukel iti daga iti tapaw dagiti bambantay; ti bungada margaayandanto.”​—Salmo 72:16.

22, 23. (a) Ania a “kumot,” wenno “abbong,” ti maikkatto, ken kasano? (b) Kasanonto a maikkat ‘ti umsi iti ili ni Jehova’?

²² Ita, imdenganyo ti ad-adda pay a nakaskasdaaw a kari. Inyarigna ti basol ken ipapatay iti maysa a “kumot,” wenno maysa nga “abbong,” ta kuna ni Isaias: “Rakrakennanto iti daytoy a bantay ti rupa ti abbong a mangabbong kadagiti isuamin nga inilin-ili, ken ti kumot a nayaplag iti rabaw dagiti isuamin a nasnasion.” (Isaias 25:7) Agasenyo! Maawanton ti basol ken ipapatay, a nangparigat iti sangatauan a kas iti ules a mangpatunglab no naikumot. Anian a panangsegseggatayo iti aldaw inton naan-anay a sagrapen dagiti natulnog ken matalek a sangatauan dagiti gunggona nga itden ti pangsubbot a daton ni Jesus!​—Apocalipsis 21:3, 4.

²³ Iti dayta a nakaay-ayat a tiempo, impasigurado ti napaltiingan a mammadto: “[Ti Dios] inalimonna nga agnanayon ni patay; ket ni Jehova nga Apo punasennanto dagiti lulua kadagiti isuamin a ruprupa; ket ti pakaumsian ti ilina iwaksinanto manipud iti amin a daga; ta sinao ni Jehova.” (Isaias 25:8) Awanton ti matay gapu kadagiti natural a pakaigapuan wenno awanton ti agsangit gapu iti ipupusay ti maysa nga inay-ayat. Anian a makaparagsak a panagbalbaliw! Maysa pay, saanton a mangngeg ditoy daga ti panangumsi ken ulbod a propaganda a nakabaybayagen nga inib-ibturan ti Dios ken dagiti adipenna. Apay? Gapu ta ikkatenton ni Jehova ti gubuayan dagitoy​—ti ama ti kinaulbod, ni Satanas a Diablo, agraman dagiti amin a bin-i ni Satanas.​—Juan 8:44.

24. Ania ti tignay dagidiay magmagna iti lawag maipapan iti ar-aramid ni Jehova a mangipakita iti pannakabalinna nga agpaay kadakuada?

²⁴ Iti panangut-utob kadagita a pannakaiparangarang ti pannakabalin ni Jehova, dagidiay magmagna iti lawag matignaydanto a mangidir-i: “Adtoy, daytoy ti Diostayo; isu ti inur-uraytayo, ken isalakannatayto; isu daytoy ni Jehova; isu ti inur-uraytayo, agragsaktayo ken agrag-otayto iti panangisalakanna.” (Isaias 25:9) Iti din agbayag, addaanto ti nalinteg a sangatauan iti amin a rason tapno agrag-o. Mapukawton a naan-anay ti kinasipnget, ket dagidiay matalek masilnagandanto iti lawag ni Jehova iti agnanayon. Adda pay kadi sabali a namnama a nadaydayag? Awanen!

Mailawlawagyo Kadi?

• Apay a nasken ita a magna iti lawag?

• Apay nga indayaw ni Isaias ti nagan ni Jehova?

• Apay a dagiti kabusor didanto pulos madadael ti kinatarnaw ti ili ni Jehova?

• Aniada a nabaknang a bendision ti agur-uray kadagidiay magna iti lawag?

[Ladawan iti panid 12, 13]

Dagiti agnanaed iti Juda indatonda dagiti ubbing ken ni Moloc

[Dagiti ti Ladawan iti panid 15]

Natignay ni Isaias a mangidayaw iti nagan ni Jehova gapu ta ammona dagiti aramid ni Jehova a mangiparangarang iti pannakabalinna

[Ladawan iti panid 16]

Dagiti nalinteg masilnagandanto iti lawag ni Jehova iti agnanayon