Panangpalinteg kadagiti Bambanag iti Nagbaetanyo iti Dios

“Uray no dagiti basbasolyo kasda la koma iti eskarlata, mapapudawdanto a kasla niebe.”​—ISAIAS 1:18.

1, 2. (a) Ania ti mabalin a panunotenyo no adda mangibaga kadakayo: “Umaykayo ita, ket aglilinnawagtayo”? (b) Apay a ditay inanamaen ti pannakinumo iti Dios?

NO, GAPU iti napalabas a panagbiddut wenno iti kinaawan a kinamanangngaasi, adda rimsua a saan a nasayaat a relasion iti nagbaetanyo iti sabali a tao, kasano ti panangawatyo kadagitoy a sasao: “Umaykayo ita, ket agsusurottayo koma”? Dayta ket mabalin a maysa nga awis a makikatugaw ket makisinnurotan, a buyogen ti panagsinnabet ken pananganamong. Tunggal maysa mabalinna nga iparang ti panangmatmatna, ket tunggal maysa kamaudiananna ti mabalin a mangawat kadagiti dadduma a nagbiddutan wenno saan a panagkinnaawatan.

² Ngem mapanunotyo kadi a ti Namarsua iti dayta a kaipapanan agpakaasi, “Umaykayo ita ket agsusurottayo koma,” kas mabasa ti Isaias 1:18 kadagiti adu a Biblia? Saan a kasta. Awan kadatayo ti manginanama a “makirinnason” (The New English Bible) wenno makisinnurotan ken Jehova, a kasla isut’ mangamin iti biddut ken makisinnabet. No, ngarud, tarigagayantayo ti makikappia iti Dios, ania ti sapulen ti Isaias 1:18?

 3. Ania ti umiso a kaipapanan ti Hebreo a sao a no dadduma maipatarus nga “aglilinnawagtayo” idiay Isaias 1:18?

³ Ti Hebreo a sao a naipatarus nga “agsusurottayo” kangrunaan a kaipapananna ti “ikeddeng, ipato, panekneken.” Dayta addaan iti nainkalintegan a kaipapanan, nga ipamatmatna a nasursurok ngem dua a tao ti makirinnason iti maysa ken maysa. Nairaman ti pangngeddeng.a (Genesis 31:37, 42; Job 9:33; Salmo 50:21; Isaias 2:4) Ti Wilson’s Old Testament Word Studies mangipaay iti kaipapanan a “ti panagbalin nga umiso; ti pannakirinnason, ti panangipakita no ania ti umiso ken pudno.” Ibilbilin ti Dios: “Umaykayo ita, ket agsusurottayo koma” (The New American Bible) wenno, ‘Palintegentayo dagiti bambanag.’

4-6. Sino ni Isaias, ken kaano ti panagserbina kas mammadto?

⁴ Inusar ni Jehova a Dios ni mammadto nga Isaias a mangipaay itoy adda partaanna a mensahe. Asino ni Isaias, ken apay a ti mensahena maitutop idi tiempona? Kasta met, kasano a magunggonaantayo iti dayta?

⁵ Iti panangdakamat iti sao a “mammadto,” adu itatta ti mabalin a mangpanunot a daytat’ agtutubo a nakaro ti panangdisiplinana iti bagina met laeng a mangiwarwaragawag iti di umiso a panangmatmat iti kinapudno. Dadduma ti mabalin a mangpanunot a daytat’ maysa a lakayen a manangipamaysa iti bagina met laeng a pagparangenna ti bagina nga ukom iti agdama a kasasaad. Anian a nagpaiduma dayta iti natimbeng ken addaan panagrason wenno kalintegan a lalaki a ni Isaias, isu nga inusar ni Jehova a Dios a mangisurat iti libro ti Biblia nga addaan iti naganna!

⁶ “Ni Isaias nga anak ni Amoz” nagbiag idiay Juda ket aktibo a nagserbi ken ni Jehova “kadagidiay kaaldawan ni Uzzias, Jotam, Acaz, ken Ezekiaz, nga ar-ari iti Juda”​—nasurok a 40 a tawen. Iti kalalainganna, saan a nangipaay ni Isaias iti adu nga impormasion maipapan iti bagina met laeng. Kuna ti tradision nga isu ti kabagian iti naarian a pamilia ti Juda. Sigurado nga ammotayo nga isu ti addaan pamilia a lalaki a nangipasngayan ti asawana kadagiti dua nga annak a lallaki. Mabalin a nangasawa manen kalpasan ti ipapatay ti asawana, ket nagbalin nga ama iti sabali pay nga anak a lalaki, a naimpadtuan a napanaganan Immanuel.​—Isaias 1:1; 7:3, 14; 8:3, 18.

 7. Apay nga interesadotayo koma iti padto ni Isaias?

⁷ Addada dagiti pagaspingan ti tiempo ni Isaias ken ti tiempotayo. Nakitayon nga agbibiagtayon iti tiempo iti internasional a riribuk, iti gubgubat wenno pammutbuteng iti gubat. Bayat a dagiti relihiuso ken napolitikaan a papangulo nga agkunkuna nga agdaydayaw iti Dios ti mangiparang kadagiti bagbagida kas ulidan a masapul a suroten, kankanayon a makitatayo dagiti damdamag iti pagiwarnak iti pinansial ken moral nga eskandalo nga inaramidda. Kasano ti panangmatmat ti Dios kadagita a papangulo, nangnangruna dagidiay naisinggalut iti Kakristianuan? Aniat’ adda a masanguananda ken dagidiay sumursurot kadakuada? Iti libro ni Isaias, makasaraktayo kadagiti nadiosan a komento a mainaig unay kadagita agdama a bambanag. Makitatayo met dagiti leksion a maipaay iti tunggal maysa kadatayo bayat a personal nga ikagkagumaantayo ti agserbi iti Dios.

Mammadto a Naibaon iti Nagbasol a Nasion

 8. Ania ti linaon ti libro ni Isaias, ket kadagiti ania nga estilo a naisurat dayta?

⁸ Iti panangbasa iti libro ni Isaias, makasarakkayo kadagiti mensahe maipapan iti biddut iti Juda ken Jerusalem, dagiti historikal a detalye iti panangraut iti kabusor, ti pannakaiyebkas iti pannakalangalang dagiti aglawlaw a nasnasion, ken dagiti makaparegta a padpadto iti pannakaisubli ken pannakaisalakan iti Israel. Daytoy ti naisurat iti nalawag, napinget nga estilo. Ni Dr. I. Slotki kunaenna: “Dagiti eskolar naimpusuan ti panangdayawda iti kinalaing ti panunot ni Isaias ken ti napnuan ladawan ken detaliado a panangiladawanna, ti nabileg a bilinna a metaphor, alliteration, assonance, ken ti nagsayaatan a kinatimbeng ken ritmiko a panagayus dagiti sasaona.” Usigentayo a nangnangruna ti panglukat a mensahe ni Isaias​—dayta masarakan iti Isa kapitulo 1.

 9. Ania ti ammotayo maipapan iti tiempo ken kasasaad iti pannakaisurat iti Isaias kapitulo 1?

⁹ Ti mammadto dina sawen nga eksakto no kaano ti panangisuratna itoy a kapitulo. Ti Isaias 6:1-13 napetsaan manipud idi tawen nga ipapatay ni Ari Uzzias. Gapuna no nasapsapa nga inlanad ni Isaias dagiti panglukat a kapitulona, mabalin nga iparangarangda ti kasasaad bayat iti kinaari ni Uzzias. Kangrunaanna, ni Uzzias (829-777 K.K.P.) “intultuloyna nga inaramid ti nalinteg iti imatang ni Jehova,” gapuna binendisionan ti Dios ti panagturayna iti kinawadwad. Kaskasdi, ammotayo a saan a naimbag ti isuamin, ta “dagiti tattao mangidatdatonda ken agpuorda pay laeng kadagiti insienso kadagiti nangato a disso” sakbay ti panangkabil ti Dios ken Uzzias (wenno, Azarias) iti kukutel gapu iti sipapalangguad a panangidatonna iti insienso iti templo. (2 Cronicas 26:1-5, 16-23; 2 Ar-ari 15:1-5) Ti kangrunaan a kinadakes idi panawen ni Uzzias ti mabalin a nangiturong iti adu a kinadakes a mabasatayo a nakairamanan iti apona a ni Ari Acaz (762-745 K.K.P.), a mabalin a dagitoy met ti desdeskribiren ni Isaias. Ngem ti napatpateg pay ngem ti espesipiko a petsa maipaay iti Isa kapitulo 1 isu ti nangtignay iti Dios a mangikuna: “Agsusurottayo koma.”

10. Bayat ti panagturay ni Ari Acaz, ania ti nasaknap a kasasaad idiay Juda, nangnangruna kadagiti papangulo?

¹⁰ Sipaprangkesa nga inwaragawag ni Isaias: “Asikay pay nasion a managbasol, umili a nagbaklay iti kinadakes, maysa a kaputotan dagiti managdakdakes, annak nga agaramid a sibaballikug unay! Isuda naglikudanda ni Jehova, isuda inuy-uyawda ti Santo ti Israel, pimmusayda a timmalikud. . . . Ti amin nga ulo masakit, ti amin a puso mapaksuyan. Manipud iti dapan ti saka agingga iti ulo met laeng awan ti kinasalun-at kenkuana.” (Isaias 1:4-6) Ti 16-tawen a panagturay ni Ari Acaz ti natandaan iti adu a panagrukbab kadagiti didiosen. Pinuoranna “dagiti annakna [kas datdaton] a mapuoran iti apuy, kas mayallubog kadagiti kinarimon dagiti nasnasion . . . Ket kankanayon . . . a nagpuor kadagiti insiensio kadagiti nangato a disso ken iti rabaw dagiti turturod ken iti sirok dagiti isuamin a kaykayo a narukbos.” (2 Cronicas 28:1-4; 2 Ar-ari 16:3, 4) Ti kinaawan iti kinahustisia, panangpasuksok, ken imoralidad ket nasaknap kadagiti piprinsipe, nga ad-adda a maitutop nga agbalin nga agturay iti Sodoma idi ugma. (Isaias 1:10, 21-23; Genesis 18:20, 21) Pudno, saan nga anamongan ti Dios ida. Ket babaen kadagita a papangulo, anianto ti kasasaad dagiti tattao?

11. Kasano koma ti panangawattayo iti Isaias 1:29, 30?

¹¹ Inyilustrar ni mammadto Isaias ti nakaay-ay-ay a kasasaad dagiti tattao babaen ti panangdakamatna kadagiti sagrado a kaykayo ken minuyongan a sadiay ti pagidatonanda kadagiti datdaton iti panagdayaw kadagiti didiosen ket mangpuorda iti insienso maipaay kadagiti pagano a didiosen. Dagitoy a “nabibileg a kaykayo” agbalindanto a pakaibabainan. (Isaias 1:29; 65:3) Iti panangyallatiwna ti panangiladawan kadagiti managrukbab iti didiosen a mismo, nagsurat ni Isaias: “Ta kaslakayto la lugo nga agusaw ti bulongna, ken kas minuyongan nga awan danumna.” (Isaias 1:30) Wen, dagiti tattao a nangpanaw ken ni Jehova “dumtengdanto iti panungpalanda.” Agbalindanto a lapnit (dagiti nalaka a mauram a linabag ti maguey), ket dagiti ladladawanda kasladanto dalipato​—ket agpadadanto a mapuoran.​—Isaias 1:28, 31.

12, 13. Ania dagiti pagaspingan a magun-odantayo iti tiempotayo ken iti tiempo ni Isaias?

¹² Itan idiligyo dayta iti kasasaad itatta. Iti uneg laeng ti makabulan, ti pagiwarnak idiay Estados Unidos impadamagna: Maysa a kangrunaan a kandidato a para presidente ti nagikkat gapu iti maysa nga eskandalo maipapan kadagiti damdamag iti “kinalulokna kadagiti babbai”; maysa a nalatak a klero ti nasukatan kalpasan iti panangipudnona iti pannakikamalala ken napabasol iti homoseksualidad, panangisukat iti asawa, ken ti di umiso a panangusar kadagiti pundo tapno pagbayad kadagiti tattao a mangilimed iti dayta. (Isut’ “makuna a nakairuar iti nagdakkel a gatad a $4.6 milion a sueldo nanipud iti 1984.” Time, Mayo 11, 1987) Idiay Austria idi napan a tawen, ti Abbot (mannurat a klero) iti Rein ‘naikkat ken napabasol iti panangsayang iti $6 milion iti maysa a pagdagusan a maipaay iti panaganop ken kadagiti party a maipaay kadagiti miembro iti dati nga agturturay a pamilia ken maipaay kadagiti agtutubo a babbai a saan unay a natan-ok iti nalikudanda.’ Mabalin a makaipaaykayo pay kadagiti dadduma a pangarigan dagiti kakasta a papangulo. Ania ti pagarupenyo a panangmatmat ti Dios kadakuada?

¹³ No maipapan iti kaaduan kadagiti tattao, adda ti umad-adu relihiuso a panagsusupadi. Dadduma ti umadayu iti relihion a buyogen iti pannakaupay ken di panangikankano. Kas pangarigan, ti laeng 3 porsiento iti populasion iti Inglatera ti tumabuno iti naipasdeken nga iglesia. Iti sabali a pungto, makasaraktayo iti nakaro a kinarelihiuso. Daytoy ket nalawag iti umad-adu a karismatiko nga ig-iglesia, nga addaan iti pangawis iti rikna a “pannakaisalakan,” panagsao kadagiti pagsasao, wenno pannakakita iti “pannakaagas” dagiti masakit. Adu dagiti mapan kadagiti templo a manginanama kadagiti milagro. Dadduma ti mangaramid kadagiti datdaton kas ar-aramid iti “pammati,” kas iti panagkarayam kadagiti agdardaran a tumeng tapno makita ti Birhen iti Guadalupe [Siudad iti Mexico]. Kinuna ti maysa a pagiwarnak: “Nupay kadagiti taga ruar ti kaaddana ken ti kinapasnek iti pannakadayawna ti mabalin a kasla nakalawlawag a panangilaok iti Kristianismo ken paganismo, ti Birhen ti maikalintegan nga isu ti kapapatgan a persona iti Mexicano a Katolicismo.”

Kasano a Magun-odanyo ti Paborna?

14. Babaen ken ni Isaias, kasano a pinagbalin a nalawag ni Jehova a dina awaten dagiti amin nga agkunkuna a mangdaydayaw Kenkuana?

¹⁴ Ni Jehova a Dios saan a nangibati iti pannakariribuk no maipapan iti panangmatmatna kadagidiay nga agkuna nga adda iti dasigna ngem saanto a “mangidayaw iti Ama iti espiritu ken kinapudno.” (Juan 4:23) No ti maysa a nasion, maysa a relihiuso a grupo, wenno maysa a tao ket saan nga agtigtignay a maitunos iti naipalgak a pagalagadan, aniaman a relihiuso a pabuya ket awan ti mamaayna. Kas pangarigan, dagiti relihiuso a pipiesta ken datdaton ket kasapulan a paset iti pudno a panagdayaw iti Israel idi ugma. (Levitico, kapitulo 1-7, 23) Kaskasdi inlanad ni Isaias ti panangmatmat iti Dios​—di maay-ayo kadagiti saan a matalek a Judio a mangsalimetmet kadagidiay a selebrasion. Kinuna ti Dios: “Ket intono itayagyo dagiti im-imayo, ilingedkonto dagiti matak kadakayo. Intono agaramidkayo kadagiti adu a lualo, diakto ipangag.” (Isaias 1:11-15) Pudno met dayta itatta. Imbes a basta dagiti relihiuso a seremonia wenno dagiti naimemoria a kredo ken karkararag, tarigagayan ti Dios dagiti karkararag ken dagiti umiso nga ar-aramid nga agtaud iti puso.

15. Apay a ti Isaias 1:18 mangipaay kadatayo iti pananginanama, ket ania ti kaipapanan iti sasao nga, ‘Umaykayo ita ket aglilinnawagtayo’?

¹⁵ Ti pannakaammotayo iti dayta mangipaay iti namnama. Dagiti tattao mabalin a magun-odanda ti anamong ti Dios. Kasano? Namaregta ni Isaias: “Agbuggokayo, agdaluskayo; iyadayuyo ti dakes kadagiti ar-aramidyo manipud iti sanguanan dagiti matak; agsardengkayo nga agaramid iti dakes. Sursuruenyo ti agaramid iti naimbag; sapulenyo ti kinahustisia.” Iti daytoy a punto imparang ni Isaias ti bilin ti Dios: “Umaykayo, ita, ket agsusurottayo koma.” Gapuna saan a dawdawaten ni Jehova ti pannakisaritana kadagiti kapadana a mabalin a makikatugaw a makisinnurotan. Ammo ti Dios no ania ti naimbag, wenno nalinteg. Ti pangngeddengna ket: Ti aniaman a panagbalbaliw a kasapulan ket adda iti biang dagiti tattao, a masapul a makitunos iti umiso ken nalinteg a pagalagadanna. Kasta met itatta. Mabalin a maibanag ti panagbalbaliw, nga agbanag iti anamongna. Uray pay dagiti dadduma a ti dalanda ket di pagduaduaan a dakes mabalin nga agbaliw. Nagsurat ni Isaias: “Uray no dagiti basbasolyo kasda la koma iti eskarlata, mapapudawdanto a kasla niebe.”​—Isaias 1:16-18.

16. Kasano ti panagtignay ti dadduma iti naibatay-Biblia a balakad maipapan iti panagbasol?

¹⁶ Adda ti pagannayasan, nupay kasta, a makaawat iti kasta a balakad ngem panunoten a dayta ti agaplikar kadagiti dadduma. Nalawag, adu idi kaaldawan ni Isaias ti nangaramid iti kasta. Kinapudnona, tunggal indibidual ti mangsukimat koma iti bagina met laeng. No ti maysa a Kristiano nakabasol iti serioso a basol, dayta man ti panagulbod, panangallilaw, seksual nga imoralidad, wenno dadduma pay a nakaro a biddut, ti panagbabawi ken dagiti ar-aramid a maitutop iti panagbabawi ket nasken. (Aramid 26:20) Makomendaran ngarud, a dadduma ti nagtignay a ‘nanglinteg kadagiti bambanag iti nagbaetanda ken ni Jehova.’ Kas pangarigan, Ti Pagwanawanan nga Abril 15, 1985, sinalaysayna ti banag a panangpalinteg kadagiti biddut a mabalin a saan nga ammo dagiti taga ruar ngem napaliiw dayta ti Dios. (Mateo 6:6; Filipos 4:13) Tallo a bambanag ti nadakamat: ti nalimed a panangawat iti panangiyalison iti dara, masturbesion, ken ti panangabuso iti alkohol. Kalpasan ti panangusig iti dayta a material, adu a bilang dagiti managbasa ti nagsurat iti panangapresiar; inaminda nga addaanda kadagidiay a biddut, ngem natignayda nga agbabawi ken agbalbaliw.

17. Uray pay no ditay nakaaramid iti nadagsen a basol, kasano a ti Isaias 1:18 agaplikar kadatayo ken makatulong kadatayo?

¹⁷ Siempre, kaaduan a Kristiano a mangus-usig iti daytoy a banag saanda a nakabasol iti nakaro a kinalulok. Nupay kasta, ti mensahe ni Isaias ti kaskasdi a mangtignay kadatayo a maaddaan iti mangsukisok-puso a panangusig. Masapul kadi ti pannakisinnurotantayo iti Dios? Ti nasken a banag iti mensahe ni Isaias isu ti umiso a motibo ti puso. No maipapan iti kararag, mabalin nga imtuoden ti maysa: ‘Dagiti kadi karkararagko ket naimpusuan, ket agingga iti kabaelak, dagiti kadi tigtignayko maitunosda kadagiti karkararagko?’ Dadduma a mangar-aramid iti kasta a panangusig nakakitada iti kasapulan a pagrang-ayan. Agkarkararagda idi a maipaay iti ad-adu a pannakaammo iti pagayatan iti Dios, ngem bassit laeng ti tiempo a busbusbosenda iti panagadal iti Biblia ken kadagiti Nakristianuan a publikasion. Dadduma ti agkarkararag a maaddaan iti ad-adu a pannakiraman iti ministerio, ngem intultuloyda ti estilo ti biag a di mangipalubos a mangkissay iti sapulda babaen iti panangkissay iti sekular a trabahoda. Wenno nagkararagkayo kadin a bendisionan ti Dios ti panagaramidyo iti adalan? Agingga iti ania, ngarud, ti panangikagumaanyo nga agbalin nga ad-adda nga epektibo a mannursuro? Sigagaget kadi a pinarang-ayyo ti panagsarungkaryo ken situtulokkayo a mangipaay iti tiempo a mangikondukta iti regular a panagadal iti Biblia iti sabali a tao? Ti panangikagumaanyo nga agtrabaho a maitunos iti karkararagyo ipakitananto a sipapasnek a tarigagayanyo ti panagimdeng ti Dios.

18. Apay a masapul ti panangtamingtayo iti pannakilinnawlawagtayo iti Dios?

¹⁸ Umiso kadi a tunggal maysa kadatayo ti mangikagumaan a ‘makisinnurot’ iti Dios, ti Namarsuatayo. Paliiwenyo no kasano ti panangikalintegan ni Isaias iti daytoy: “Ti baka ammona ti makinkukua kenkuana, ket ti asno ammona ti pagpakanan ni apona; ngem ti Israel dina ammo, ti ilik saan nga agutob.” (Isaias 1:3) Awan kadatayo ti agtarigagay a mailadawan a kurang iti pannakaammona wenno kurang iti panangapresiarna ngem ti maysa a baka wenno maysa nga asno. Dayta a panangiladawan ket agaplikar, nupay kasta, no mariknatayo a ditayon kasapulan ti panangikagumaan a mangammo maipapan iti Mannangted-Biag kadatayo ken kadagiti bambanag a sapulenna ken kalpasanna sipapasnek a padasentayo ti agbiag a maitunos iti dayta.

19. Ania a panginanamaan ti imbalabala ni Isaias a maipaay kadagidiay a makilinnawlawag iti Dios, ket ania ti kaipapanan daytoy kadatayo?

¹⁹ Intukon ni Isaias iti ilina ti pannakirinnason a buyogen iti pananginanama. Kinunana a ti takderda iti imatang ni Jehova ti mabalin a mabalbaliwan nga agbalin a nadalus. Dayta ti mabalin a kasla nalabaga a lupot a mabalin nga agbalin a napudpudaw ngem iti de lana wenno niebe a mangabbungot iti tuktok ti Bantay Hermon. (Isaias 1:18; Salmo 51:7; Daniel 7:9; Apocalipsis 19:8) Uray pay no ti kaaduan saanda a nagtignay, ket iti kasta ti nasion naiyeg iti kampilan ken pannakakautibo, maysa a matalek a natda ti nagsubli. Kasta met, magun-odantayo ti anamong ni Jehova, nalabit babaen iti tulong dagiti nagaget a manangaywan, nga agserbi iti kongregasion kas naayat nga ‘ukom ken manangbalakad.’ (Isaias 1:20, 24-27; 1 Pedro 5:2-4; Galacia 6:1, 2) Gapuna manginanamakayo, a mapalintegyonto dagiti bambanag iti nagbaetanyo iti Dios. Wenno, no addaankayon iti anamong iti Dios, mapabilegyo ti relasionyo kenkuana. Pudno a napateg ti panangikagumaanyo.

[Dagiti Footnote]

Dagiti Punto a Repasuen

◻ Ania ti kaipapanan ti bilin nga ‘umay ket makisinnurotan’ iti Dios?

◻ Kasano nga umasping ti tiempo ni Isaias iti tiempotayo?

◻ Ania ti impakita ni Isaias a kasapulan dagiti indibidual tapno makagun-odda iti anamong ti Dios?

◻ Malaksid iti nakaro a basol, kadagiti ania a bambanag a kasapulantayo ti makisinnurot iti Dios?

[Ladawan iti panid 10]

Ti naabbungotan niebe a pagsalugan ti Bantay Hermon, no matmatan manipud iti abagatan a laud iti ballasiw ti makinsurong a ginget ti Jordan nga agturong iti katurturodan iti Galilea

[Credit Line]

Photos, pages 10, 31: Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Ladawan iti panid 13]

Imbaga ni Isaias a ti ‘asno ammona ti kulluong ti makinkukua kenkuana.’ Ania ti leksion nga adda ditoy?