Panangilasin iti Umiso a Kita ti Mensahero

“Siak . . . Daydiay mangtungpal iti sao ti adipenna, ken Daydiay mangibanag iti balakad dagiti babaonenna.”​—ISAIAS 44:25, 26, NW.

 1. Kasano ti panangipabigbig ni Jehova kadagiti umiso a kita ti mensahero, ket kasano ti panangibutaktakna kadagiti ulbod?

NI Jehova a Dios ti Naindaklan a Manangipabigbig kadagiti pudno a mensaherona. Ipabigbigna ida babaen ti panangtungpalna kadagiti mensahe a pinaibagana kadakuada. Ni Jehova met ti Naindaklan a Manangibutaktak kadagiti ulbod a mensahero. Kasano ti panangibutaktakna kadakuada? Paayenna dagiti pagilasinan ken padtoda. Iti kastoy a pamay-an ipakitana nga isuda ti nangdutok iti bagbagida met laeng a kas mammadto, nga iti kinaagpaysona agtaud dagiti mensaheda iti bukodda nga ulbod a panagrasrason​—wen, iti minamaag, nainlasagan a panagpampanunotda!

 2. Ania a panagsupadi ti napasamak iti nagbabaetan dagiti mensahero idi tiempo dagiti Israelita?

² Agpada nga inako da Isaias ken Ezequiel a mensahero ida ni Jehova a Dios. Agpayso kadi? Kitaentayo. Nagpadto ni Isaias idiay Jerusalem manipud idi agarup 778 K.K.P. agingga idi kalpasan ti 732 K.K.P. Adda a nakayawan ni Ezequiel idiay Babilonia idi 617 K.K.P. Nagpadto kadagiti kakabsatna a Judio sadiay. Agpada a situtured nga impakaammo dagitoy a mammadto a madadaelto ti Jerusalem. Kinuna dagiti dadduma a mammadto a di ipalubos ti Dios a mapasamak daytoy. Siasino dagiti napaneknekan nga umiso a kita ti mensahero?

Ibutaktak ni Jehova Dagiti Ulbod a Mammadto

3, 4. (a) Ania a dua nga agsupadi a mensahe ti naipakaammo kadagiti Israelita idiay Babilonia, ket kasano nga imbutaktak ni Jehova ti maysa nga ulbod a mensahero? (b) Ania ti kinuna ni Jehova a mapasamak kadagiti ulbod a mammadto?

³ Bayat nga adda idiay Babilonia, naikkan ni Ezequiel iti sirmata maipapan iti mapaspasamak idi iti templo ti Jerusalem. Iti pagserkan ti makindaya a ruanganna, adda 25 a lallaki. Kaduada ti dua a prinsipe, da Jaazanias ken Pelatias. Kasano ti panangmatmat ni Jehova kadakuada? Sumungbat ti Ezequiel 11:2, 3 (NW): “Anak ti tao, dagitoy dagiti lallaki nga aggandat iti makadangran ken mangibalbalakad iti dakes a pammagbaga maibusor iti daytoy nga ili; a kunada, ‘Saan aya nga asidegen ti panagpatakder kadagiti balbalay?’” Ibagbaga dagitoy a nakuspag a mensahero ti talna, ‘Saan nga agpeggad ti Jerusalem. Kinaagpaysona, din agbayag agbangontayto iti ad-adu pay a balay sadiay!’ Gapuna binilin ti Dios ni Ezequiel nga agpadto a maibusor kadagitoy nga ulbod a mammadto. Iti bersikulo 13 ti kapitulo 11, ibaga kadatayo ni Ezequiel ti napasamak iti maysa kadakuada: “Naaramid, idi a nagpadtoak, a ni Pelatias nga anak a lalaki ni Benaias natay.” Nalabit napasamak daytoy agsipud ta ni Pelatias ti kalatakan ken kabilgan a prinsipe ken ti kangrunaan nga agdaydayaw kadagiti didiosen. Pinaneknekan ti pettat nga ipapatayna nga isu ket ulbod a mammadto!

⁴ Ti panangpapatay ni Jehova ken Pelatias dina pinasardeng dagiti dadduma nga ulbod a mammadto nga agulbod iti nagan ti Dios. Intultuloy dagitoy a manangallilaw ti minamaag a panagipadlesda kadagiti bambanag a maikaniwas iti pagayatan ti Dios. Gapuna, kinuna ni Jehova a Dios ken Ezequiel: “Asi pay dagiti agpadpadto a nanengneng, a surotenda ti bukodda nga espiritu, ket awan ti nakitada!” Kas ken Pelatias, ‘maawandanto’ gapu iti sitatangsit a panangsirmatada iti “sirmata ti talna [a maipaay iti Jerusalem], ket awan ti talna.”​—Ezequiel 13:3, 15, 16.

5, 6. Iti laksid dagiti amin nga ulbod a mensahero, kasano a naalangon ni Isaias kas pudno a mammadto?

⁵ No maipapan ken Isaias, pimmudno amin a nadibinuan a mensahena maipanggep iti Jerusalem. Idi kalgaw ti 607 K.K.P., rinebbek dagiti taga Babilonia ti siudad ket kinayawanda idiay Babilonia dagiti natda a Judio. (2 Cronicas 36:15-21; Ezequiel 22:28; Daniel 9:2) Pinasardeng aya dagitoy a didigra dagiti ulbod a mammadto nga agisawang kadagiti ubbaw a banag iti ili ti Dios? Saan, saan a simmardeng dagidiay nga ulbod a mensahero!

⁶ Mainayon iti daytoy, naipasango met dagiti nakayawan nga Israelita kadagiti napangas a mammadles, mammuyon, ken astrologo ti Babilonia. Nupay kasta, pinaneknekan ni Jehova a bin-ig a napaay a maag dagitoy nga ulbod a mensahero, a binaliktadna dagiti bambanag. Idi agangay, impakitana a ni Ezequiel ti pudno a mensaherona, kas ken Isaias. Tinungpal ni Jehova amin a sao a pinaibagana kadakuada, kas inkarina: “Dadaelek dagiti pagilasinan dagiti salawasaw, ket siak Daydiay mamagmauyong kadagiti mammadles; Daydiay mangbaliktad kadagiti mamasirib a tattao, ken Daydiay mangaramid iti pannakaammoda a kinamaag; Daydiay mangtungpal iti sao ti adipenna, ken Daydiay mangibanag iti balakad dagiti babaonenna.”​—Isaias 44:25, 26, NW.

Dagiti Nakaskasdaaw a Mensahe Maipapan iti Babilonia ken Jerusalem

7, 8. Ania ti naipaltiing a mensahe ni Isaias para iti Babilonia, ket ania ti kaipapanan dagiti saona?

⁷ Aglangalangto ti Juda ken Jerusalem, di matagitaoan, iti 70 a tawen. Nupay kasta, kinuna ni Jehova babaen kada Isaias ken Ezequiel a mabangonto manen ti siudad ket matagitaoanto ti daga iti masnup a tiempo nga impakpakaunana! Nakaskasdaaw a padto daytoy. Apay? Agsipud ta nagdindinamag ti Babilonia a pulos a di mangwayawaya kadagiti baludna. (Isaias 14:4, 15-17) Gapuna, asino ti makabael a mangwayawaya kadagitoy a kautibo? Asino ti makaparmek iti nabileg a Babilonia, nga addaan kadagiti nagdadakkelan a pader ken karayan a mangsalsalaknib kenkuana? Ni Mannakabalin-amin a Jehova! Ket kinunana a kastanto ti aramidenna: “Siak . . . Daydiay agkuna iti yuyeng [kayatna a sawen, dagiti danum a mangsalsalaknib iti siudad], Agmagaka, ken pagmagaekto dagiti karkarayanmo; nga agkuna maipapan ken Ciro, Pagpastorek, ken aramidennanto amin a pagayatak, maipapan met laeng iti Jerusalem, Isu mapatakderto; ken iti templo, Ti pamuonmo maisaadto.”​—Isaias 44:25, 27, 28.

⁸ Panunotenyo dayta! Ti Karayan Eufrates, a pudno a nakaam-amak a tubeng kadagiti tattao, ket kasla sangkatedted a danum iti nakapudpudot a pariok iti imatang ni Jehova. Agmaganto iti apagdarikmat! Matnagto ti Babilonia. Nupay agarup 150 a tawen pay sakbay ti pannakayanak ni Ciro a Persiano, pinaipadto ni Jehova ken Isaias ti panangparmek daytoy nga ari iti Babilonia ken ti panangwayawayana kadagiti nakautibo a Judio babaen ti panangipalubosna iti panagsublida tapno bangonenda manen ti Jerusalem ken ti templona.

 9. Asino ti innaganan ni Jehova nga usarenna a mangdusa iti Babilonia?

⁹ Masarakantayo daytoy a padto iti Isaias 45:1-3: “Kastoy ti kuna ni Jehova iti pinulotanna, ken Ciro, a ti imana a kanawan pinetpetak, a mangparukma kadagiti nasnasion iti sanguananna, . . . tapno manglukat kadagiti ruruangan iti sanguananna, ket dagiti ruruangan saandanto a maripkan: Mapanakto iti sanguanam, ket palanasekto dagiti lasonglasong: burburakekto dagiti gambang a ruruangan, ket putdekto dagiti balbalunet a landok; ket itedkonto kenka dagiti gupgupit ti kinasipnget, ken gameng a nailemmeng kadagiti nalimed a disdisso, tapno sika maammuam a siak, ni Jehova, a mangayab kenka iti naganmo.”

10. Iti ania nga anag a “napulotan” ni Ciro, ket kasano a nabalinan a kinasao ni Jehova nasurok a sangagasut a tawen sakbay ti pannakayanakna?

¹⁰ Imutektekanyo ta kasasao ni Jehova ni Ciro a kas man la sibibiagen. Maitunos daytoy iti kuna ni Pablo a ni Jehova ‘awaganna dagiti bambanag nga awan a kasla addadan.’ (Roma 4:17) Kasta met, inawagan ti Dios ni Ciro kas “pinulotanna.” Apay nga inaramidna dayta? Kinaagpaysona, pulos a di nangiparukpok ti nangato a padi ni Jehova iti pangpulot a lana iti ulo ni Ciro. Pudno, ngem naimpadtuan a panangpulot daytoy. Ipasimudaagna ti panangdutok iti naisangsangayan a saad. Gapuna, maikuna ti Dios a ti nasakbay a panangdutokna ken Ciro ket maysa a panangpulot.​—Idiligyo ti 1 Ar-ari 19:15-17; 2 Ar-ari 8:13.

Tungpalen ti Dios ti Sasao Dagiti Mensaherona

11. Apay a natalged ti rikna dagiti agnaed iti Babilonia?

¹¹ Idi rinaut ni Ciro ti Babilonia, natalged unay ti rikna dagiti umilina. Napalikmutan ti siudadda iti adalem ken akaba a Karayan Eufrates a mangsalsalaknib iti dayta. Iti pagayusan ti karayan iti uneg ti siudad, adda nakaat-atiddog a pantalan iti makindaya nga igid ti karayan. Tapno maisina dayta iti siudad, nangbangon ni Nabucodonosor iti inawaganna a “nagdakkelan a pader a saan a magaraw, a kas iti bantay . . . Kasla bantay ti kangatona.”a Addaan daytoy a pader kadagiti ruangan nga addaan kadagiti nagdadakkelan a gambang a rikep. Tapno makastrek, masapul a sumang-at ti maysa manipud iti igid ti karayan. Di pakasdaawan nga awan namnama a mawayawayaan dagiti balud ti Babilonia!

12, 13. Kasano a pimmudno dagiti sao ni Jehova babaen ken Isaias a mensaherona idi a natnag ti Babilonia ken Ciro?

¹² Ngem saan a kasta dagiti nakautibo a Judio a nagtalek ken Jehova! Adda naraniag a namnamada. Babaen kadagiti mammadtona, inkari ti Dios a wayawayaanna ida. Kasano a tinungpal ti Dios ti karina? Pinabaliwan ni Ciro kadagiti buyotna ti turong ti Karayan Eufrates iti paset a sumagmamano a kilometro iti amianan ti Babilonia. Iti kasta, dandani naatianan ti kangrunaan a depensa ti siudad. Iti nagpateg a rabii, dagiti nakaar-ariwawa nga agrarambak a tattao idiay Babilonia binaybay-anda a nakalukat dagiti duat’ rikepna a ruangan iti sanguanan ti takdang ti Eufrates. Saan a literal a binurburak ni Jehova dagiti gambang a ruangan; saanna met a tinukkol dagiti landok a balunetda, ngem kasta met laeng ti epekto ti nakaskasdaaw a panangimaniobrana tapno agtalinaed dagitoy a silulukat ken di nabalunetan. Awan mamaay dagiti pader ti Babilonia. Saanen a kasapulan a kumalay-at dagiti buyot ni Ciro tapno makastrekda. Insagana ni Jehova ti dalan ni Ciro, a pinalanasna dagiti “lasonglasong,” wen, amin a tubeng. Napaneknekan a maysa ni Isaias a pudno a mensahero ti Dios.

¹³ Idi naan-anay a naparmeken ni Ciro ti siudad, natnag amin a gamengna iti imana, agraman dagidiay nailemmeng kadagiti nasipnget, nalimed a siled. Apay nga inaramid daytoy ni Jehova a Dios para ken Ciro? Tapno maammuanna a ni Jehova, ‘a mangayab kenkuana iti naganna,’ isu ti Dios ti pudno a padto ken ti Soberano nga Apo iti uniberso. Tapno maammuanna a ti Dios ti nangyurnos iti pannakaisaadna kas agturay a mangwayawaya iti ilina nga Israel.

14, 15. Kasanotay nga ammo nga utang ni Ciro ken Jehova ti panangparmekna iti Babilonia?

¹⁴ Denggenyo dagiti sao ni Jehova ken Ciro: “Gapu ken ni Jacob nga adipenko, ken ti Israel a pinilik, inayabanka nga innaganan: siak ginaladanka, nupay no dinak am-ammo idi. Siak ni Jehova, ket awanen ti sabali; awan ti Dios no di la sisiak. Siak bariksankanto, nupay dinak am-ammo idi; tapno isuda maammuanda manipud iti leleggakan ti init, ken manipud iti laud, nga awan ti sabali no di la sisiak: Siak ni Jehova, ket awanen ti sabali. Siak parnuayek ti lawag, ken parsuaek ti sipnget; aramidek ti talna [kayatna a sawen, maipaay iti nakayawan nga ilina] ket parsuaek ti pagdaksan [maipaay iti Babilonia]; siak, ni Jehova a mangaramid amin kadagitoy.”​—Isaias 45:4-7.

¹⁵ Utang ni Ciro ken Jehova ti panangparmekna iti Babilonia, ta Isu ti nangpapigsa kenkuana a mangibanag iti pagayatanna maibusor iti dayta a dakes a siudad ken mangwayawaya iti nakautibo nga ilina. Iti panangaramidna iti daytoy, binilin ti Dios dagiti langlangitna nga agipaaruyot kadagiti nalinteg nga impluensia wenno puersa. Binilinna ti dagana nga aglukat ket mangpataud kadagiti nalinteg a pasamak ken pannakaisalakan a maipaay iti nakayawan nga ilina. Ket tinungpal dagiti piguratibo a langlangit ken ti dagana daytoy a bilin. (Isaias 45:8) Nasurok a sangagasut a tawen kalpasan ti ipapatayna, naipakita a maysa ni Isaias a pudno a mensahero ni Jehova!

Ti Naimbag a Damag ti Mensahero Para iti Sion!

16. Ania a naimbag a damag ti mabalin nga iwaragawag iti naglangalang a siudad ti Jerusalem idi naparmek ti Babilonia?

¹⁶ Ngem saan la a dayta. Saritaen ti Isaias 52:7 ti maipapan iti naimbag a damag para iti Jerusalem: “Naglibnosen kadagidiay bambantay dagiti saksaka ti mangyeg kadagiti naimbag a damdamag, a mangiwarnak iti talna, a mangyeg kadagiti naimbag a damdamag ti kinaimbag, a mangiwaragawag iti pannakaisalakan a kunana iti Sion, Ti Diosmo agari!” Anian a makapagagar a kitaen ti maysa a mensahero a naggapu kadagiti bambantay nga agturong idiay Jerusalem! Sigurado nga adda ipadamagna. Ania ngay dayta? Makaparagsak a damag para iti Sion. Damag maipapan iti talna, wen, damag maipapan iti kinaimbag ti Dios. Mabangon manen ti Jerusalem ken ti templona! Ket sirarag-o nga iwarwaragawag ti mensahero: “Ti Diosmo agari!”

17, 18. Kasano a ti panangparmek ni Ciro iti Babilonia inapektaranna ti nagan ni Jehova?

¹⁷ Idi pinalubosan ni Jehova dagiti taga Babilonia a mangituang iti tipikal a tronona a nagtugawan dagiti ari iti dinastia ni David, nagparang nga Isu ket saanen nga Ari. Ni Marduk, a kangrunaan a dios ti Babilonia, ti nagparang nga ari. Nupay kasta, idi pinarmek ti Dios ti Sion ti Babilonia, impakitana ti sapasap a kinasoberanona​—nga isu ti katan-okan nga Ari. Ket tapno ipaganetget daytoy a kinapudno, mabangon manen ti Jerusalem, “ti siudad ti naindaklan nga Ari,” agraman ti templona. (Mateo 5:35) No maipapan iti mensahero a nangyeg iti kasta a naimbag a damag, nupay natapuk, narugit, ken nagargarumiadan dagiti sakana, o, naglibnosdan iti imatang dagiti mangipatpateg iti Sion ken ti Diosna!

¹⁸ Iti naimpadtuan nga anag, ti pannakatnag ti Babilonia kaipapananna a naipasdek ti pagarian ti Dios ket ti nangipakaammo iti naimbag a damag, maysa a manangiwaragawag iti dayta a kinapudno. Mainayon pay, daytoy para-waragawag idi ugma, a naipadto babaen ken Isaias, inladawanna ti maysa a mensahero ti naim-imbag a damag​—naim-imbag gapu iti natan-ok a linaonna ken temana maipapan iti Pagarian, nga addaan nakaskasdaaw a kaipapanan kadagiti amin a tattao nga addaan pammati.

19. Ania a mensahe maipapan iti daga ti Israel ti inted ni Jehova babaen ken Ezequiel?

¹⁹ Naipaayan met ni Ezequiel kadagiti makapagagar a padto maipapan iti pannakaisubli. Impadtona: “Kastoy ti kuna ni Apo Jehova, . . . Pagbalinekto dagiti il-ili a mapagnaedan, ken dagiti narakrak a disso matarimaandanto. Ket kunaendanto, Daytoy daga a langalang idi nagbalin a kas iti minuyongan ti Eden.”​—Ezequiel 36:33, 35.

20. Ania a makaparagsak a pammaregta ti naimpadtuan nga impaay ni Isaias iti Jerusalem?

²⁰ Idi nakautiboda idiay Babilonia, dinungdung-awan ti ili ti Dios ti Sion. (Salmo 137:1) Ita, mabalindan ti agrag-o. Indagadag ni Isaias: “Pumgaakkayo iti rag-o, agkantakayo a sangsangkagiddan, dakayo a nalangalang a disso ti Jerusalem, ta ni Jehova liniwliwana ti ilina, sinubbotna ti Jerusalem. Ni Jehova linislisanna ti takkiagna a nasantuan kadagiti matmata dagiti amin a nasnasion; ken amin a pungto ti daga nakitada ti panangisalakan ti Diostayo.”​—Isaias 52:9, 10.

21. Kasano a natungpal dagiti sao ti Isaias 52:9, 10 kalpasan ti pannakaparmek ti Babilonia?

²¹ Wen, adda dakkel a panggapuan nga agrag-o ti ili a pinili ni Jehova. Pagnaedanda manen dagidiay dati a langalang a disso, a pagbalinenda a kas iti minuyongan ti Eden. ‘Linislisan [ni Jehova] ti takkiagna a nasantuan’ maipaay kadakuada. Naglislis, no ar-arigen, tapno isublina ida iti patpatgenda a daga. Saan daytoy a bassit, di nadnadlaw a pasamak iti historia. Nakita dagiti amin a tattao nga agbibiag idi ti ‘nalislisan a takkiag’ ti Dios a nakibiang kadagiti aramid ti tao tapno maibanag ti nakaskasdaaw a pannakaisalakan ti maysa a nasion. Naikkanda iti di mailibak a pammaneknek a pudno a mensahero ni Jehova da Isaias ken Ezequiel. Awan ti makapagduadua a ti Dios ti Sion ti kakaisuna a sibibiag ken pudno a Dios iti intero a daga. Iti Isaias 35:2, mabasatayo: “Makitadanto ti dayag ni Jehova, ti kinadaeg ti Diostayo.” Dagidiay nangawat iti daytoy a pammaneknek ti Kina-dios ni Jehova nagdaydayawda kenkuana.

22. (a) Maigapu iti ania nga agyamantayo ita? (b) Apay a rebbeng a nangnangruna nga agyamantayo iti panangibutaktak ni Jehova kadagiti ulbod a mensahero?

²² Anian a yamantayo ta ipabigbig ni Jehova dagiti pudno a mensaherona! Pudno nga Isu “Daydiay mangtungpal iti sao ti adipenna, ken Daydiay mangibanag iti balakad dagiti babaonenna.” (Isaias 44:26) Dagiti padto maipapan iti pannakaisubli nga intedna kada Isaias ken Ezequiel itan-okda ti naindaklan nga ayat, di kaikarian a kinamanangngaasi, ken asina kadagiti adipenna. Pudno unay a maikari ni Jehova nga idaydayawtayo gapu itoy! Ket rebbeng a nangnangruna nga agyamantayo ita agsipud ta ibutaktakna dagiti ulbod a mensahero. Aduda ngamin ditoy lubong ita. Di ikabkabilangan dagiti aglablabes a mensaheda dagiti panggep nga impakaammo ni Jehova. Tulongannatayo ti sumaganad nga artikulo a mangilasin kadagidiay nga ulbod a mensahero.

[Footnote]

Mailawlawagyo Kadi?

◻ Kasano ti panangipabigbig ni Jehova kadagiti pudno a mensaherona?

◻ Babaen ken Isaias, asino ti innaganan ni Jehova nga usarenna a mangparmek iti Babilonia?

◻ Kasano a natungpal dagiti padto ni Isaias a nangdeskribir iti pannakaparmek ti Babilonia?

◻ Ania ti nagimbaganna iti nagan ni Jehova ti pannakaparmek ti Babilonia?

[Ladawan iti panid 9]

Iti imatang dagiti nasion idi kaaldawan ni Ezequiel, kasla saan a maparmek ti Babilonia