DAKES

Daydiay mangibunga iti ut-ot, ladingit, wenno rigat. Tapno maipaawat ti umiso nga anag iti Iloko, ti nakalawlawa ti saklawenna a Hebreo a sao a raʽ nadumaduma ti pannakaipatarusna kas “dakes,” “naliday,” “naalas,” “makadidigra,” “naut-ot,” “di naparabur,” ken “naapal,” agpannuray iti konteksto. (Ge 2:9; Ex 33:4; Ge 40:7; 41:3; De 6:22; 28:35; Pr 23:6; 28:22) Ti Griego a sao a ka·kosʹ mabalin a madepinar kas daydiay (1) dakes iti moral ken (2) makadadael; karaman kadagiti pannakaipatarusna ket: “dakes,” “makapasakit,” “makadangran,” “di umiso.” (Ro 7:19; 12:17; Col 3:5; Tit 1:12; Heb 5:14) Ti Hebreo a berbo a qa·lalʹ kaipapananna ti “idawdawat ti pakadaksan.”​—Kitaenyo ti LUNOD.

Sigun iti damo a pannakaaramatna iti Kasuratan, ti sao a raʽ isu ti mismo a kasungani ti naimbag. Nabilin ni Adan a saan a mangan iti kayo ti pannakaammo iti naimbag ken dakes (raʽ) ken napakdaaran met maipapan kadagiti ibunga ti panagsukir. Gapuna, nabatad a ti Dios ti mangipasdek iti pagalagadan no ania ti naimbag ken no ania ti dakes; saan a kalintegan ti tao ti mangaramid iti kasta a di maikabilangan ti Dios. Nupay sinalungasing ni Adan ti nabatad a linteg ti Dios, daytoy a salungasing saan a maipabasol ken Jehova, “ta iti dakes a bambanag [porma ti ka·kosʹ] saan a mabalin a suoten ti Dios ket isu saanna met a suoten ti asinoman. No di ket tunggal maysa masuot babaen ti pananggargari ken panangsulbog ti bukodna a derrep.”​—San 1:13, 14; Ge 2:16, 17; 3:17-19.

Ti Kaipapanan ti Panangipagteng ni Jehova iti Banag a Dakes. Nainkalintegan a nangipagteng ni Jehova iti banag a dakes wenno didigra ken Adan gapu iti panagsukirna. Gapuna, iti Kasuratan, natukoy ni Jehova kas Namarsua iti banag a dakes wenno didigra. (Isa 45:7; idiligyo ti KJ.) Ti panangyetnagna iti dusa maigapu iti basol, awan sabali, ti ipapatay, napaneknekan a maysa a banag a dakes, wenno didigra, agpaay iti sangatauan. Ngarud, ti banag a dakes saan a kanayon a pumadpada iti dakes nga aramid. Dagiti pagarigan ti bambanag a dakes wenno didigra a pinatanor ni Jehova isu ti Layus idi kaaldawan ni Noe ken ti Sangapulo a Saplit a naipagteng iti Egipto. Ngem saan a maibilang a dakes dagitoy a didigra. Imbes ketdi, ti nainkalintegan a pannakaipakat ti kinahustisia maibusor kadagiti managdakdakes ket nairaman kadagiti dua a kaso a nadakamat. Nupay kasta, gapu iti asina, no dadduma saan nga impagteng ni Jehova ti nairanta a didigra wenno banag a dakes kas pannakaipakat ti nalinteg a panangukomna agsipud ta nagbabawi dagidiay nakabasol. (Jon 3:10) Kanayonanna pay, iti panangipaayna iti pammakdaar, di kaikarian nga impaayan ni Jehova iti gundaway dagiti agar-aramid iti dakes tapno balbaliwanda ti danada ket iti kasta agtultuloyda nga agbiag.​—Eze 33:11.

Panangliklik iti Dakes. Yantangay ni Jehova ti mangikeddeng iti pagalagadan maipapan iti umiso ken di umiso, maiparbeng a ti indibidual ammuenna dayta a pagalagadan tapno mabalinanna a lasinen no ania a dana ti masapul a suroten. (Heb 5:14) Ti ayat iti kuarta ket maysa kadagidiay dakes wenno makadangran a bambanag a liklikan. (1Ti 6:10) Di nainsiriban ti panagbalin a maringgoran maipapan iti material a bambanag, ta kas kinuna ni Jesus, “umdasen iti tunggal aldaw ti bukodna a kinadakes [ka·kiʹa],” awan sabali, ti riribuk, wenno pakarigatan, a naibuyog iti dayta nga aldaw. (Mt 6:34) Iti panangikawes iti baro a personalidad, ti “makapasakit a tarigagay” nairaman kadagiti banag nga ikkaten. (Col 3:5) No kasano a ti Diablo sinulisogna ni Jesus babaen iti dakes, kasta met a makita dagiti Kristiano a ti dakes a pampanunot tumpuar wenno maipasango kadakuada. Ngem tapno maliklikan ti maiguyod nga agbasol no mapasamak daytoy, ti Kristiano rumbeng a surotenna ti ulidan ni Jesus ket iwaksina a dagus ti kasta a dakes. (San 1:13-15; Mt 4:1-11; Fil 4:8) Nupay maipasango ti maysa a Kristiano iti patinayon a pannakibinnusor iti managbasol a lasag gapu iti natauan a kinaimperpekto, kas iti kaso ni Pablo, ken mabalin a maaramidna ti dakes a saanna a tarigagayan nga aramiden, masapul a saan a tumulok iti lasag no di ket masapul nga itultuloyna ti pannakidangadang iti dayta. (Ro 7:21; 8:8) Ti peggad ti saan a panangannurot kadagiti nalinteg a kalikaguman ti Dios ket nalawag a makita iti kinuna ni Jesus maipapan iti dakes nga adipen. Kakaruan a dusa ti maipataw iti dayta nga adipen gapu iti saanna a panangasikaso kadagiti pagrebbengan a naitalek kenkuana ken gapu iti panangkabkabilna pay ketdi kadagiti padana nga adipen.​—Mt 24:48-51.

Ti Panagsagaba Dagiti Kristiano iti Dakes. Ti Kasuratan saanna nga ipalubos a dagiti Kristiano mangipagtengda iti dakes iti sabsabali, wenno agibalesda kas iti naaramid kadakuada. Ti pammatigmaan ti Biblia ket: “Dikay subadan ti dakes iti dakes iti asinoman.” “Dikay ibalesan ti bagbagiyo . . . ‘Kukuak ti pammales; supapakakto, kuna ni Jehova.’” “Dika ipalubos a parmekennaka ti dakes, no di ket itultuloymo a parmeken ti dakes babaen ti naimbag.” (Ro 12:17, 19, 21) Mainayon pay, iti relatibo a panagpasakupda kadagiti gobierno a mangiturturay kadakuada, dagiti adipen ti Dios saanda koma a pulos masarakan nga agar-aramid iti dakes, ta dagiti kasta a gobierno, babaen kadagiti agtuturayda a mabalin nga addaan met iti nakapkapuy wenno nabilbileg nga inted-Dios a konsiensia, agtignayda maibusor iti kinadakes maitunos iti linteg ti pagilian ken nainkalintegan a watwatenda ti autoridadda tapno dusaenda dagiti managdakdakes. (Ro 13:3, 4) Maigapu iti aniaman a di umiso a panangaramatda iti autoridadda, manungsungbatdanto iti Katan-okan nga Ukom. Babaen ti panagsagabada iti dakes maipagapu iti kinalinteg, makiramraman dagiti Kristiano iti pribilehio a maaddaan iti paset iti panangidaydayaw iti nasantuan a nagan ti Dios.​—1Pe 4:16.