LEKSION 03
Masiguradom Kadi a Husto ti Ibagbaga ti Biblia?
Adu ti kari ken pammagbaga iti Biblia. Posible nga interesadoka no ania ti isursurona, ngem baka kayatmo pay ti makasigurado. Mapagtalkam kadi dagiti kari ken pammagbaga ti maysa a daanen a libro? Talaga kadi a nakappapati ti ibagbaga ti Biblia a naragsak a biag ita ken iti masanguanan? Minilion a tattao ti mamati iti dayta. Awisendaka a mangsigurado iti dayta.
1. Agpayso ngata dagiti estoria wenno salaysay iti Biblia?
Ibagbaga ti Biblia a ti linaonna ket “umiso a sasao ti kinapudno.” (Eclesiastes 12:10) Mabasa iti Biblia dagiti agpayso a pasamak ken tattao. (Basaen ti Lucas 1:3; 3:1, 2.) Adu a historian ken archaeologist ti mangpaneknek nga agpayso dagiti espesipiko a petsa, tattao, lugar, ken pasamak a mabasa iti Biblia.
2. Apay a maibagatayo a mapagtalkan ti Biblia uray no daanen?
Adu ti naisurat iti Biblia a saan pay nga ammo dagiti tattao idi tiempo a naisurat dayta. Kas pagarigan, adda dagiti ibagana maipapan iti siensia. Kaaduan kadagita ti saan a patien ti adu a tattao idi naisurat. Ngem paneknekan ti moderno a siensia a husto ti ibagbaga ti Biblia. “Kanayon a mapangnamnamaan [dayta], ita ken iti agnanayon.”—Salmo 111:8.
3. Apay a mapagtalkantayo ti ibagbaga ti Biblia maipapan iti masanguanan?
Mabasa iti Biblia dagiti padtoa a mangibaga kadagiti banag a “saan pay a napasamak.” (Isaias 46:10) Adu a pasamak iti historia ti nabayagen a naisurat iti Biblia, ket napasamak dagita iti eksakto a pamay-an. Indetalyena met a nasaksakbay dagiti mapaspasamak iti lubong ita. Iti daytoy a leksion, kitaenta ti dadduma kadagiti padto iti Biblia. Nakaskasdaaw ti kinaumiso dagita!
AMMUEM TI AD-ADU PAY
Kitaem no kasano a husto ti Biblia no maipapan iti moderno a siensia, ken diskobriem ti dadduma a makapabilib a padto iti Biblia.
4. Husto ti Biblia no maipapan iti siensia
Idi un-unana, mamati ti kaaduan a tattao nga adda nakaiparabawan ti daga. I-play ti VIDEO.
Kitaem ti nairekord iti libro a Job agarup 3,500 a tawenen ti napalabas. Basaen ti Job 26:7, sa pagsaritaan daytoy a saludsod:
Apay a nakaskasdaaw ti sasao nga “imbitinna ti daga iti awan”?
Idi laeng 1800’s a naawatan a naimbag ti maipapan iti water cycle ti daga. Ngem kitaenta ti naisurat iti Biblia agarup 3,500 a tawenen ti napalabas. Basaen ti Job 36:27, 28, sa pagsaritaan dagitoy a saludsod:
Ania ti magustuam iti daytoy a simple a pannakailawlawag ti water cycle?
Mas patiem kadin ti Biblia idi nabasam dagita a teksto?
5. Immun-unan a naibaga iti Biblia dagiti importante a pasamak
Basaen ti Isaias 44:27–45:2, sa pagsaritaan daytoy a saludsod:
Ania dagiti detalye a naibaga iti Biblia 200 a tawen sakbay a nadadael ti Babilonia?
Ipakita ti historia a sinakup ni Ari Ciro iti Persia ken dagiti soldadona ti siudad ti Babilonia idi 539 B.C.E.b Binaliwanda ti pagayusan ti danum ti karayan a mangprotprotektar iti siudad. Naserrekda ti siudad ta nabaybay-an a nakalukat dagiti ruanganna, ket nasakupda dayta a saanda a nakilaban. Ita, kalpasan ti nasurok a 2,500 a tawen, awan a pulos ti aggigian iti Babilonia. Kitaem ti nabayagen nga imbaga ti Biblia.
Basaen ti Isaias 13:19, 20, sa pagsaritaan daytoy a saludsod:
No kitaem ti napasamak iti Babilonia, apay a maibagam a natungpal daytoy a padto?
Ti nadadael a Babilonia a makita ita idiay Iraq
6. Immun-unan nga imbaga ti Biblia dagiti mapaspasamak ita
Ibagbaga ti Biblia nga agbibiagtayon iti “maudi nga al-aldaw.” (2 Timoteo 3:1) Kitaem ti nabayagen nga ibagbaga ti Biblia maipapan iti maudi nga al-aldaw.
Basaen ti Mateo 24:6, 7, sa pagsaritaan daytoy a saludsod:
Ania dagiti pasamak nga imbaga ti Biblia a makitatayo iti maudi nga al-aldaw?
Basaen ti 2 Timoteo 3:1-5, sa pagsaritaan dagitoy a saludsod:
Ania ti ibagbaga ti Biblia a kababalin ti adu a tattao iti maudi nga al-aldaw?
Ania kadagitoy a kababalin ti makitkitamon?
KUNA TI DADDUMA: “Ti Biblia ket libro dagiti inim-imbento nga estoria.”
Iti opinionmo, ania ti kapigsaan nga ebidensia a mapagtalkan ti Biblia?
SUMARIO
Ipakita ti historia, siensia, ken dagiti padto a mabalinmo a pagtalkan ti Biblia.
Rebiu
Agpayso ngata dagiti estoria wenno salaysay iti Biblia?
Ania dagiti pagarigan a husto ti ibagbaga ti Biblia maipapan iti siensia?
Panagkunam, maibaga kadi ti Biblia ti mapasamak iti masanguanan? Apay, wenno apay a saan?
AGDISKOBREKA PAY
Adda kadi kamali nga imbaga ti Biblia no maipapan iti siensia?
“Agtunos Kadi ti Siensia ken ti Biblia?” (Artikulo iti website)
Ania dagiti pasamak a makita iti “maudi nga al-aldaw”?
“6 a Padto ti Biblia a Makitkitam a Matungtungpal” (Ti Pagwanawanan, Mayo 1, 2011)
Ammuem no kasano a natungpal dagiti imbaga ti Biblia a mapasamak iti imperio ti Grecia.
Kitaem no kasano a nabalbaliwan ti panangkita ti maysa a lalaki iti Biblia gapu kadagiti padto a nabasana iti dayta.
“Diak Idi Patien nga Adda Dios” (Ti Pagwanawanan No. 5 2017)
a Dagiti padto ket mensahe a naggapu iti Dios a mangibaga kadagiti mapasamak iti masanguanan.
b Ti B.C.E. kaipapananna ti “Before the Common Era.” Ti C.E. ket “Common Era.”