Mangipaay ni Jehova iti Aglaplapusanan a Talna ken Kinapudno
“Agasakto ida ken iparangarangkonto kadakuada ti aglaplapusanan a talna ken kinapudno.”—JEREMIAS 33:6.
1, 2. (a) Maipanggep iti talna, aniat’ pakasaritaan dagiti nasion? (b) Idi 607 K.K.P., ania a leksion ti insuro ni Jehova iti Israel maipapan iti talna?
TALNA! Anian a matarigagayan dayta, ngem anian a karkarna daytoy iti pakasaritaan ti tao! Nangnangruna a saan a siglo ti kinatalna ti maika-20 a siglo. Imbes ketdi, napasaran daytoy ti dua a kadawelan a gubat iti pakasaritaan ti tao. Kalpasan ti umuna a gubat sangalubongan, naipasdek ti Liga de Naciones tapno taginayonen ti sangalubongan a talna. Napaay dayta nga organisasion. Kalpasan ti maikadua a gubat sangalubongan, naipasdek ti organisasion ti Naciones Unidas nga addaan iti kasta met laeng a panggep. Kasapulan laeng a basaentay ti inaldaw a pagiwarnak tapno makita a naan-anay a mapapaay met daytoy.
2 Rumbeng aya a masdaawtayo a saan a makayeg iti talna dagiti natauan nga organisasion? Saan. Nasurok a 2,500 a tawenen ti napalabas, naikkan iti pagnakman ti ili a pinili ti Dios, ti Israel, iti daytoy a banag. Idi maikapito a siglo K.K.P., pinagpeggad ti kabilgan idi a pannakabalin ti lubong, ti Babilonia, ti talna ti Israel. Nagpannuray ti Israel iti Egipto maipaay iti talna. Napaay ti Egipto. (Jeremias 37:5-8; Ezequiel 17:11-15) Idi 607 K.K.P., rinebba dagiti buyot ti Babilonia dagiti pader ti Jerusalem ken pinuoranda ti templo ni Jehova. Iti kasta nasursuro ti Israel iti nainget a pamay-an ti kinaubbaw ti panagpannuray kadagiti natauan nga organisasion. Imbes a tagiragsakenna ti talna, nakayawan ti nasion idiay Babilonia.—2 Cronicas 36:17-21.
3. Kas kaitungpalan ti sasao ni Jehova babaen ken Jeremias, ania dagiti historikal a pasamak a nangisuro iti Israel iti maikadua a napateg a leksion maipapan iti talna?
3 Nupay kasta, sakbay ti pannakatnag ti Jerusalem, impalgak ni Jehova nga isu, saan a ti Egipto, ti mangyeg iti pudpudno a talna iti Israel. Babaen ken Jeremias inkarina: “Agasakto ida ken iparangarangkonto kadakuada ti aglaplapusanan a talna ken kinapudno. Ket pagbaliwekto ti pannakakayaw ti Juda ken pannakakayaw ti Israel, ket ibangonkonto ida a kas idi damo.” (Jeremias 33:6, 7) Nangrugi a matungpal ti kari ni Jehova idi 539 K.K.P., idi naparmek ti Babilonia ken nawayawayaan dagiti nakayawan nga Israelita. (2 Cronicas 36:22, 23) Iti arinunos ti 537 K.K.P., rinambakan ti maysa a grupo dagiti Israelita ti Piesta dagiti Abong-abong iti daga ti Israel iti damo a gundaway iti las-ud ti 70 a tawen! Kalpasan ti piesta, rinugianda nga ibangon manen ti templo ni Jehova. Kasanot’ panagriknada iti daytoy? Kuna ti rekord: “Nagdir-ida iti natbag a dir-i idi a dinayawda ni Jehova, agsipud ta naisaaden ti pundasion ti balay ni Jehova.”—Esdras 3:11.
4. Kasano a ginutugot ni Jehova dagiti Israelita a mangbangon iti templo, ken ania ti inkarina maipapan iti talna?
4 Nupay kasta, kalpasan dayta naragsak a pangrugian, naupay dagiti Israelita gapu kadagiti bumusbusor ket insardengda ti panangibangon iti templo. Sumagmamano a tawen kalpasanna, imbaon ni Jehova da mammadto a Haggeo ken Zacarias tapno gutugotenda dagiti Israelita a mangileppas iti trabaho a panangibangon manen. Anian a rag-oda a nakangngeg iti kinuna ni Haggeo maipanggep iti templo a mabangonto: “‘Ti maud-udi a dayag daytoy a balay dakdakkelto ngem iti immun-una,’ kuna ni Jehova dagiti buybuyot. ‘Ket iti daytoy a disso mangtedakto iti talna’”!—Haggeo 2:9.
Tinungpal ni Jehova Dagiti Karina
5. Ania ti naisangsangayan maipapan iti maikawalo a kapitulo ti Zacarias?
5 Iti libro ti Biblia a Zacarias, mabasatayo ti maipapan iti adu a naipaltiing a sirmata ken padto a nangpapigsa iti ili ti Dios idi maikanem a siglo K.K.P. Dagitoy met laeng a padto ti agtultuloy a mangipatalged kadatayo iti suporta ni Jehova. Ipaayannatay iti pamatian nga ikkan met ni Jehova ti talna dagiti tattaona iti kaaldawantayo. Kas pagarigan, iti maikawalo a kapitulo ti libro a naipanagan kenkuana, naminsangapulo a daras a kinuna ni mammadto Zacarias: ‘Kastoy ti kuna ni Jehova.’ Iti tunggal gundaway, ipakaammo dagitoy nga ebkas ti sasao ti Dios mainaig iti talna ti ili ti Dios. Natungpal ti sumagmamano kadagitoy a kari idi kaaldawan ni Zacarias. Natungpalen amin dagitoy wenno agdama a matungtungpal.
“Siak Agimunak Gapu iti Sion”
6, 7. Kadagiti ania a pamay-an a ‘nagimun [ni Jehova] gapu iti Sion iti dakkel a pungtot’?
6 Umuna nga agparang ti sasao iti Zacarias8:2, a sadiay mabasatayo: “Kastoy ti kuna ni Jehova dagiti buybuyot, ‘Siak agimunak gapu iti Sion iti dakkel nga imun, ket agimunak gapu kenkuana iti dakkel a pungtot.’” Ti kari ni Jehova nga agimun, maaddaan iti dakkel a regta, nga agpaay iti ilina kaipapananna nga isut’ agalibtak iti pannakaisubli ti talnada. Ti pannakaisubli ti Israel iti dagana ken ti pannakaibangon manen ti templo ti pammaneknek iti dayta a regta.
7 Ngem, komusta dagidiay bimmusor iti ili ni Jehova? Matupagan ti regtana agpaay iti ilina iti “dakkel a pungtot[na]” kadagitoy a kabusor. No agdaydayaw dagiti matalek a Judio iti naibangon manen a templo, malagipda ti nagbanagan ti mannakabalin a Babilonia, a natnagen. Mapanunotda met ti naan-anay a pannakapaay dagiti kabusor a nangpadas a manglapped iti pannakaibangon manen ti templo. (Esdras 4:1-6; 6:3) Ken makapagyamanda ken Jehova ta tinungpalna ti karina. Ti regtana ti namagballigi kadakuada!
“Ti Ili ti Kinapudno”
8. Idi kaaldawan ni Zacarias, kasano a nagbalin ti Jerusalem a maysa nga ili ti kinapudno a naiduma kadagiti immun-una a tiempo?
8 Iti maikadua a gundaway insurat ni Zacarias: “Kastoy ti kuna ni Jehova.” Ania ti sasao ni Jehova iti daytoy a gundaway? “Siak agsubliakto iti Sion ken agnaedakto iti nagtengngaan ti Jerusalem; ket ti Jerusalem managanto ti ili ti kinapudno, ken ti bantay ni Jehova dagiti buybuyot, ti nasantuan a bantay.” (Zacarias 8:3) Sakbay ti 607 K.K.P., awan duadua a saan a maysa nga ili ti kinapudno ti Jerusalem. Agkakadakes dagiti papadi ken mammadtona, ken di matalek dagiti tattaona. (Jeremias 6:13; 7:29-34; 13:23-27) Ita binangon manen dagiti tattao ti Dios ti templo, a mangipakpakita ti kinapasnekda iti nadalus a panagdaydayaw. Iti espiritu nagnaed manen ni Jehova iti Jerusalem. Dagiti kinapudno maipapan iti nadalus a panagdaydayaw naisarita manen kenkuana, gapuna naawagan ti Jerusalem a “ti ili ti kinapudno.” Ti nangato a nakaisaadanna mabalin a maawagan “ti bantay ni Jehova.”
9. Ania a naisangsangayan a panagbalbaliw ti kasasaad ti napasaran ti “Israel ti Dios” idi 1919?
9 Nupay napnuan kaipapanan dagitoy dua a balikas iti nagkauna nga Israel, dakkel met ti kaipapanan dagitoy kadatayo bayat nga agngudon ti maika-20 a siglo. Agarup 80 a tawenen ti napalabas, idi umuna a gubat sangalubongan, nakayawan iti naespirituan ti sumagmamano a ribu a napulotan a mangirepresentar idi iti “Israel ti Dios,” a kas iti pannakakayaw ti nagkauna nga Israel idiay Babilonia. (Galacia 6:16) Naimpadtuan a nailadawanda kas bangkay a naidasay iti lansangan. Nupay kasta, napasnek ti tarigagayda nga agdayaw ken Jehova “buyogen ti espiritu ken kinapudno.” (Juan 4:24) Gapuna, idi 1919, winayawayaan ida ni Jehova iti pannakakayawda, a pinagungarna ida iti natay a kasasaadda iti naespirituan. (Apocalipsis 11:7-13) Iti kasta sinungbatan ni Jehova a buyogen ti umallungogan a Wen iti naimpadtuan a saludsod ni Isaias: “Maipasngayto aya ti maysa a daga iti maymaysa nga aldaw? Wenno maipasngayto aya ti maysa a nasion iti apagdarikmat?” (Isaias 66:8) Idi 1919, timmaud manen ti ili ni Jehova kas maysa a naespirituan a nasion iti bukodda a “daga,” wenno naespirituan a kasasaad ditoy daga.
10. Nangrugi idi 1919, ania dagiti bendision a tagtagiragsaken dagiti napulotan a Kristiano iti “daga[da]”?
10 Natalged iti dayta a daga, agserserbi dagiti napulotan a Kristiano iti naindaklan a naespirituan a templo ni Jehova. Natudinganda kas “ti matalek ken masirib nga adipen,” nga inawatda ti pagrebbengan a mangaywan kadagiti sanikua ni Jesus ditoy daga, maysa a pribilehio a tagtagiragsakenda pay laeng bayat nga umasideg ti panagngudo ti maika-20 a siglo. (Mateo 24:45-47) Nasursuroda a naimbag ti leksion a ni Jehova “ti mismo a Dios ti talna.”—1 Tesalonica 5:23.
11. Kasano nga impakita dagiti relihioso a pangulo ti Kakristianuan a kabkabusor ida ti ili ti Dios?
11 Ngem, komusta dagiti kabusor ti Israel ti Dios? No kasanot’ kabara ti regta ni Jehova para iti ilina, kasta met ti pungtotna kadagiti bumusbusor. Idi umuna a gubat sangalubongan, nangyeg dagiti relihioso a pangulo ti Kakristianuan iti nakaro a pangparigat bayat a pinadasda—ngem napaay—a pukawen daytoy bassit a grupo dagiti Kristiano nga agsasao iti kinapudno. Idi maikadua a gubat sangalubongan, nagkaykaysa dagiti ministro ti Kakristianuan iti maysa laeng a banag: Iti agsumbangir a dasig ti dangadang, sinugsoganda dagiti gobierno a mangirurumen kadagiti Saksi ni Jehova. Uray ita, iti adu a daga tigtignayen dagiti narelihiosuan a pangulo dagiti gobierno a lapdan wenno pawilan ti Nakristianuan a trabaho a panangasaba dagiti Saksi ni Jehova.
12, 13. Kasano a nayebkas ti pungtot ni Jehova maibusor iti Kakristianuan?
12 Ammo ni Jehova daytoy. Kalpasan ti umuna a gubat sangalubongan, nagsagaba iti pannakatnag ti Kakristianuan, agraman ti nabatbati a paset ti Babilonia a Dakkel. (Apocalipsis 14:8) Naipalgak ti napaypayso a pannakatnag ti Kakristianuan idi a, nangrugi idi 1922, naibukbok ti agsasaruno a simboliko a saplit, a silalatak a naibutaktak ti natay a kasasaadna iti naespirituan ken naballagaan iti umad-adani a pannakadadaelna. (Apocalipsis 8:7–9:21) Kas pammaneknek nga agtultuloy ti panangibukbok kadagitoy a saplit, naipalawag ti tema nga “Asidegen ti Panagpatingga ti Ulbod a Relihion” iti sangalubongan idi Abril 23, 1995, a sinaruno ti pannakaiwaras ti ginasut a milion a kopia ti espesial a ruar ti Kingdom News.
13 Ita, nakakaasi ti kasasaad ti Kakristianuan. Iti las-ud ti maika-20 a siglo, nagpipinnatay dagiti kamengna kadagiti naranggas a gubat a binendisionan dagiti papadi ken ministrona. Gistay awanen ti impluensiana iti sumagmamano a daga. Naikeddeng a madadael agraman ti nabatbati a paset ti Babilonia a Dakkel.—Apocalipsis 18:21.
Talna Agpaay iti Ili ni Jehova
14. Ania a naimpadtuan a pangiladawan ti naipaay maipapan iti maysa a natalna nga ili?
14 Iti sabali a bangir, iti daytoy a tawen ti 1996, tagtagiragsaken ti ili ni Jehova ti aglaplapusanan a talna iti naisubli a dagada, kas nailadawan iti maikatlo a balikas ni Jehova: “Kastoy ti kuna ni Jehova dagiti buybuyot, ‘Agnaedto manen dagiti lallakay ken babbaket kadagiti kalsada ti Jerusalem, tunggal maysa addaan sarukod iti imana a gapu iti kinalakay. Ket dagiti kalsada ti ili mapnodanto kadagiti ubbing a lallaki ken ubbing a babbai nga agaayam kadagiti kalsada.’”—Zacarias 8:4, 5.
15. Iti laksid ti gubgubat dagiti nasion, ania a talna ti tagtagiragsaken dagiti adipen ni Jehova?
15 Iladladawan daytoy makaparagsak a buya ti maysa a naisangsangayan a banag iti daytoy a lubong a pinagsisina ti gubat—maysa a natalna nga ili. Manipud 1919, matungtungpalen ti naimpadtuan a sasao ni Isaias: “‘Addanto agtultuloy a talna iti daydiay nga adda iti adayo ken iti daydiay nga adda iti asideg,’ kuna ni Jehova, ‘ket isu agasakto. Ngem . . . awan ti talna,’ kuna ti Diosko, ‘kadagiti nadangkes.’” (Isaias 57:19-21) Siempre, ti ili ni Jehova, nupay saanda a paset ti lubong, saanda a maliklikan ti di maapektaran iti panagdadangadang dagiti nasion. (Juan 17:15, 16) Iti dadduma a daga, ibturanda dagiti nakaro a rigat, ken napapatay pay ketdi ti sumagmamano. Nupay kasta, adda talna dagiti pudno a Kristiano iti dua a kangrunaan a pamay-an. Umuna, addaandat’ “pannakikappia iti Dios baeten ken Apo[da] a Jesu-Kristo.” (Roma 5:1) Maikadua, addaandat’ talna iti nagbabaetanda. Suksukayenda “ti sirib manipud ngato,” nga “umuna iti amin nadalus, sumaganad natalna.” (Santiago 3:17; Galacia 5:22-24) Mainayon pay, namnamaenda a tagiragsaken a naan-anay ti talna inton “dagiti naemma tawidendanto ti daga, ket maay-ayatandanto iti kinaruay ti talna.”—Salmo 37:11.
16, 17. (a) Kasano a pappapigsaen “dagiti lallakay ken babbaket” kasta met ‘dagiti ubbing a lallaki ken ubbing a babbai’ ti organisasion ni Jehova? (b) Aniat’ mangipakita iti talna ti ili ni Jehova?
16 Addada pay laeng “lallakay ken babbaket” iti ili ni Jehova, dagiti napulotan a makalagip kadagiti nagkauna a panagballigi ti organisasion ni Jehova. Maipateg unay ti kinamatalek ken panagibturda. Dagiti ub-ubing a napulotan ti nangidaulo kabayatan ti nabara nga al-aldaw ti dekada ’30 ken kasta met iti Gubat Sangalubongan II, ken dagiti simmaruno a makapagagar a tawen ti irarang-ay. Maysa pay, nangnangruna nanipud idi 1935, nagparang ti “dakkel a bunggoy” ti “sabsabali a karnero.” (Apocalipsis 7:9; Juan 10:16) Bayat a lumaklakay ken bumasbassit dagiti napulotan a Kristiano, ar-aramiden ti sabsabali a karnero ti trabaho a panangasaba ken insaknapda dayta iti intero a daga. Kadagiti napalabas a tawen umad-adu ti bilang dagiti sabsabali a karnero iti daga ti ili ti Dios. Idi laeng napalabas a tawen, 338,491 kadakuada ti nabautisaran kas simbolo ti dedikasionda ken Jehova! Pudno a nakaub-ubing pay dagitoy a kabbaro, iti naespirituan a pannao. Maipateg ti kinaubing ken kinaregtada bayat a nayonanda dagidiay agkankanta iti daydayaw kas panagyaman iti “Diostayo, a situtugaw iti trono, ken iti Kordero.”—Apocalipsis 7:10.
17 Ita, ‘napno dagiti kalsada ti ili kadagiti ubbing a lallaki ken babbai,’ Saksi nga addaan arig agtutubo a bileg. Iti 1995 a tawen ti serbisio, naawat dagiti report manipud kadagiti 232 a daga ken puro. Ngem awan ti panagsasalisal gapu iti nasion, awan ti panaggiginnura gapu iti tribu, awan ti di maiparbeng a panagimun, iti nagbaetan dagiti napulotan ken dagiti sabsabali a karnero. Rumangrang-ayda amin a sangsangkamaysa iti naespirituan, a nagkaykaysa iti ayat. Pudno a naisangsangayan a buya iti lubong ti sangalubongan a panagkakabsat dagiti Saksi ni Jehova.—Colosas 3:14; 1 Pedro 2:17.
Narigat Unay Aya Para ken Jehova?
18, 19. Kadagiti tawen nanipud 1919, kasano nga imbanag ni Jehova ti agparang a kasla nakarigrigat iti panangmatmat ti tao?
18 Idi 1918, idi a dagiti napulotan a natda buklen laeng ti sumagmamano a ribu a naupay a karkararua a nakayawan iti naespirituan, awan ti asinoman nga immun-una a nakaammo iti agbalin a taray dagiti pasamak. Nupay kasta, ammo ni Jehova—kas pinatalgedan ti maikapat a naimpadtuan a balikasna: “Kastoy ti kuna ni Jehova dagiti buybuyot, ‘Nupay kasla narigat unay daytoy iti imatang ti matda itoy nga ili kadagidiay nga al-aldaw, narigat unay met koma aya iti imatangko?’ kuna ni Jehova dagiti buybuyot.”—Zacarias 8:6.
19 Idi 1919, tinignay manen ti espiritu ni Jehova ti ilina para iti trabaho nga adda iti masanguanan. Kaskasdi, kasapulan ti pammati tapno makapagtalinaed iti bassit nga organisasion dagiti managdaydayaw ni Jehova. Manmanoda laeng idi, ken adu a banag ti saan a nalawag. Nupay kasta, in-inut a pinatibker ida ni Jehova mainaig iti organisasion ken intedna ti kasapulanda tapno maitungpalda ti Nakristianuan a trabaho a panangikasaba iti naimbag a damag ken panagaramid adalan. (Isaias 60:17, 19; Mateo 24:14; 28:19, 20) In-inut a tinulonganna ida a mangtarus kadagiti napateg nga isyu a kas iti neutralidad ken sapasap a kinasoberano. Narigat unay aya para ken Jehova nga ibanag ti pagayatanna babaen iti dayta bassit a grupo dagiti Saksi? Awan duadua a saan ti sungbat! Naipakita daytoy iti panid 12 aginggat’ 15 iti daytoy a magasin, a mangisalaysay iti gapuanan dagiti Saksi ni Jehova iti 1995 a tawen ti serbisio.
“Siakto ti Diosda”
20. Kasano kasaknap ti naipadto a panangurnong iti ili ti Dios?
20 Ipakita pay ti maikalima a balikas ti naragsak a kasasaad dagiti Saksi ni Jehova ita: “Kastoy ti kuna ni Jehova dagiti buybuyot, ‘Adtoy siak ispalekto ti ilik iti daga ti pagsingisingan ti init ken iti daga ti paglennekan ti init. Ket iyegkonto ida, ket agnaeddanto iti nagtetengngaan ti Jerusalem; ket isudanto ti ilik, ket siakto ti Diosda, iti kinapudno ken iti kinalinteg.’”—Zacarias 8:7, 8.
21. Iti ania a pamay-an a napagtalinaed ken nagsaknap ti aglaplapusanan a talna ti ili ni Jehova?
21 Iti 1996 saantay a bumdeng a mangikuna a maikaskasaban ti naimbag a damag iti aglikmut ti lubong, manipud “iti daga ti pagsingisingan ti init” agingga “iti daga ti paglennekan ti init.” Maar-aramid dagiti adalan manipud kadagiti tattao iti isuamin a nasion, ket makitkitada ti kaitungpalan ti kari ni Jehova: “Amin dagiti annakmo tattaodanto a sinursuruan ni Jehova, ket dakkelto ti talna dagiti annakmo.” (Isaias 54:13) Adda talnatayo agsipud ta isursuronatay ni Jehova. Iti daytoy a panggep, naipablaaken dagiti literatura iti nasurok a 300 a pagsasao. Idi laeng napan a tawen, 21 a kanayonan pay a pagsasao ti nainayon. Aggigiddan a maipablaak itan ti magasin a Pagwanawanan iti 111 a pagsasao, ken ti Agriingkayo! iti 54 a pagsasao. Dagiti kombension nasional ken internasional mangipaay iti demonstrasion iti publiko iti talna ti ili ti Dios. Pagkaykaysaennatay dagiti linawas a gimong ken mangipaay kadatayo iti pammaregta a kasapulantayo tapno makapagtalinaed a natibker. (Hebreo 10:23-25) Wen, isursuro ni Jehova dagiti tattaona “iti kinapudno ken iti kinalinteg.” Ipapaayna ti talna iti ilina. Anian a bendision kadatayo a mangsagrap iti dayta aglaplapusanan a talna!
Mailawlawagyo Kadi?
◻ Iti moderno a panawen, kasano nga ‘agimun [ni Jehova] iti dakkel a pungtot’ maipaay iti ilina?
◻ Kasano a tagtagiragsaken ti ili ni Jehova ti talna, uray kadagiti daga a pinagsisina ti gubat?
◻ Iti ania a pamay-an a ‘napno dagiti kalsada ti ili kadagiti ubbing a lallaki ken ubbing a babbai’?
◻ Ania dagiti probision a naipaay tapno masursuruan ti ili ni Jehova?
[Tsart iti panid 12-15]
REPORT TI 1995 A TAWEN SERBISIO DAGITI SAKSI NI JEHOVA ITI SANGALUBONGAN
(Kitaem ti bound volume)
[Ladawan iti panid 8, 9]
Idi maikanem a siglo K.K.P., nasursuro dagiti matalek a Judio a nangibangon manen iti templo a ni Jehova laeng ti mapangnamnamaan a gubuayan ti talna