Kaanonto a Talaga nga Umay ti Manayon a Talna?

“TI GUBAT ket maysa kadagiti di agsarsardeng iti historia, ket saan met a bimmassit iti sibilisasion wenno iti demokrasia,” insurat ni Will ken Ariel Durant iti libroda a The Lessons of History. “Ti talna ket maysa a di nasimpa a kinatimbeng, a mapreserbar laeng babaen iti mabigbigbig a kinatan-ok wenno agpada a pannakabalin.”

Ay wen, agpapan pay dagiti nainget a panagregget, nakaat-atap pay latta ti manayon a talna iti sangatauan. Apay? Ti rason a ta dagiti makagapu kadagiti gubat ket naun-uneg pannakairamutda ngem kadagiti napolitikaan, teritorial, wenno sosial a panaglalaban a makitkitatayo iti rabawna. Kuna dagiti Durants: “Dagiti pagtataudan ti gubat ket isu met laeng dagiti pagtataudan ti linnaslasan kadagiti tattao: apal, pannakiapa, ken kinatangsit; panangtarigagay ti taraon, daga, materiales, sungrod, pannakabalin.”

Ngem, ti Biblia nangnangruna nga ilasinna ti ramut a pagtataudan ti susik ken gubat kadagiti indibidual ken iti dakdakkel a rukod. Mabasatayo: “Sadino ti paggapuan dagiti gubgubat ken sadino dagiti ringringgor kadakayo? Saanda aya nga aggapu kadagiti aglablabes a tarigagayyo isuda a makibakal kadagiti kamkamengyo? Agagumkayo, ket awan ti kupikupanyo. Mamapataykayo ken adda apalyo, ket dikay mabalin ti gumun-od. Makikabilkayo ken makigubatkayo.”​—Santiago 4:1, 2.

Ngarud, ti isyu ket, magupgop iti daytoy: Tapno umay ti pudno a talna, masapul a paksiatentayo saan laeng a dagiti sintomas​—gubgubat, iyaalsa, dagiti coup, rebolusion​—ngem kasta met dagiti ramut a makagapu​—panagsussuspetsa, agum, gura, kinauyong​—kadagiti amin a tattao. Masapul a dagitoy ti masukatan kadagiti ar-aramid a maitunos kadagiti awan agumna a kualidad kas ti ayat, kinamanangaasi, panagtalek, ken kinamanagparabur. Adda aya asinoman a makabael a mangaramid iti daytoy? No daytat’ agpannuray iti imperpekto, matmatay a tao, ti sungbat rebbeng nga awan. Ngem adda maysa a kenkuana di narigat daytoy. Isu daytoy Daydiay mangig-iggem ti sungbat iti saludsod a: Kaanonto a talaga nga umay ti talna?

Daydiay Makabael a Mangyeg Talna

Agarup 28 a siglo ti napalabasen, ni mammadto Isaias napaltiingan a mangiwaragawag: “Ta nayanak ti maysa nga ubing kadatayo, maysa nga anak a lalaki ti naited kadatayo; ket ti panangituray maiparabawto iti abagana. Ket ti naganna magaladanto iti Nakaskasdaaw a Mamagbaga, Mannakabalin a Dios, Agnanayon nga Ama, Prinsipe ti Kappia. Ti idadakkel ti panangiturayna ken ti kappia awanto ti inggana.”​—Isaias 9:6, 7.

Ti pakabigbigan daytoy maysa a mangiyegto ti talna nga awan inggana naipalgak iti naud-udi nga awan sabali no di ni Jesu-Kristo, “Anak ti Kangatuan.” (Lucas 1:30-33; Mateo 1:18-23) Ngem apay a daytoy maysa agballigi idinto nga amin dagiti sabsabali a prinsipe ken agtuturay napaayda? Maimutektekan koma, umuna ti amin, a ti naikari nga “ubing” di agtalinaed iti agnanayon kas maysa nga awan gawgawayna a maladaga, kas panangiladawan dagiti dadduma. Imbes ketdi, isunto ti “agturay” kas ti “Prinsipe ti Kappia,” agpaay ti agnanayon a pakabendisionan ti sangatauan.

Adda pay ad-adu iti panagturay ni Jesus. Kas “Nakaskasdaaw a Mamagbaga,” nga addaan naisangsangayan a pannakaawat iti kasisigud ti tao ken superlatibo nga abilidad, kabaelannanto a danonen ti kaunggan dagiti narikut nga isyu ket ngarud solbarenna dagiti narikut a problema a sisasango ken mangpapaay kadagiti nailubongan nga agtuturay itatta. (Mateo 7:28, 29; Marcos 12:13-17; Lucas 11:14-20) Kalpasanna, kas “Mannakabalin a Dios,” ti napagungar a kas dios, ni Jesu-Kristo, a naitronon kadagiti langlangit kas ti Mesianiko nga Ari, agtignayton a maipaay ti talna babaen panangulit iti naindaklan a kasaknap ti inaramidna ditoy daga​—panangagas kadagidiay addaan di maagasan a saksakit, panangipaay taraon ken inumen kadagiti umariwekwek, uray pay panangtengngel ti panawen. (Mateo 14:14-21; Marcos 4:36-39; Lucas 17:11-14; Juan 2:1-11) Kas “Agnanayon nga Ama,” ni Jesus addaan pannakabalin a mangisubli iti biag dagidiay a nagsagaba iti ipapatay ken ipaayna kadakuada ti agnanayon a biag. Ket isu a mismo agbiagto iti agnanayon, a mangipasiguro a ti panagturayna ken ti kappia awanto ti inggana.​—Mateo 20:28; Juan 11:25, 26; Roma 6:9.

Kas nakabalan a kasta, nalawag a ni Jesu-Kristo ti makabael a mangtaming ti nauneg pannakairamutna a pakaigapuan ti gubat ken susik. Saan a basta mangaramid ti tulagan ti kappia wenno plano para ti maaw-awagan natalna a panagbiag para kadagiti nasnasion, a dadaelen laeng ti sabali pay a gubat. Imbes ketdi, ikkatennanto ti tunggal napolitikaan, teritorial, sosial, ken ekonomiko a panangidumduma babaen panangiyeg ti amin a sangatauan iti sidong ti maymaysa a turay, ti Mesianiko a Pagarianna. Babaen panangiturong iti amin a tattao iti panagdayaw iti maymaysa a pudno a Dios, ni Jehova, pukawennanto ti masansan a pakaigapuan ti gubat​—ti ulbod a relihion. Awan duadua a ni Jesu-Kristo, ti Prinsipe ti Kappia, itungpalnanto amin daytoy. Ti saludsod ket, Kaano?

Paspasamak a Mangiturong ti Agnanayon a Talna

Kalpasan panagungarna ken iyuulina idiay langit idi 33 K.P., masapul nga urayen pay ni Jesus ti naituding a tiempo para kenkuana tapno agtignay. Maitunos daytoy iti linteg ni Jehova: “‘Agtugawka iti makannawanko agingga iti mapagbanagko dagiti kabkabusormo a pagbatayam.’ Ni Jehova ibaonnanto ti sarukod ti bilegmo manipud Sion, a kunkunana: ‘Agturayka iti tengnga dagiti kabkabusormo.’” (Salmo 110:1, 2; Lucas 22:69; Efeso 1:20; Hebreo 10:12, 13) Kaano a mapasamak dayta? Iti nasuroken a 70 a tawen, dagiti Saksi ni Jehova iwarwaragawagdan iti intero a lubong ti naimbag a damag a ni Jesu-Kristo nangrugin nga agturay iti Pagarian ti Dios idiay langit idi tawen 1914.a

Ngem mabalin a maikunayo, ‘Awan met talna nanipud pay 1914. Iti kasumbangirna, dagiti kasasaad nagturongda manipud dakes agingga iti nadakdakes pay nanipud idin.’ Talaga a pudnokayo. Paneknekanna a talaga daytoy a dagiti pasamak maar-aramiddan kas naipadto. Ti Biblia ibagana kadatayo nga iti mismo a tiempo a “ti pagarian ti lubong nagbalin a pagarian ni Apotayo ken ni Kristona, . . . nakapungtot dagiti nasnasion.” (Apocalipsis 11:15, 18) Imbes nga agpasakop iti panagturay ni Jehova a Dios ken ti Prinsipena ti Kappia, dagiti nasnasion simrekda iti minamauyong a panagdadangadang para ti sangalubongan a panangituray ket impeksada ti pungtotda nangnangruna maibusor kadagiti Kristiano a mangmangted pammaneknek iti naipasdeken a Pagarian ti Dios.

Ti libro ti Apocalipsis ipanayagna met nga idi immay ni Jesu-Kristo iti pannakabalin ti Pagarian, isut’ nagtignay tapno ikkatenna ni Satanas ken dagiti demoniona manipud langit: “Ita immayen ti pannakaisalakan ken ti pannakabalin ken ti pagarian ti Diostayo ken ti panagturay ni Kristona, ta ti mangidardarum kadagiti kakabsattayo naitappuaken, daydiay mangidardarum kadakuada iti sanguanan ti Diostayo bayat ti aldaw ken rabii!” Ti resulta? Itultuloy ti salaysay: “Gapuna agrag-okayo, dakayo a langlangit ken dakayo nga agnaed kadakuada! Asikayo pay daga ken baybay, ta ti Diablo immulog kadakayo, nga addaan dakkel a pungtot, nga ammona a bassiten ti tiempona.”​—Apocalipsis 12:10, 12.

Maudi a Pakdaar

Ikkannatay daytoy ti pannakaawat no apay dagiti nasion dida naiyeg ti talna agpapan pay ti amin a panagreggetda. Ti dakkel a pungtot ti Diablo, a naipakita iti pungtot dagiti nasion, pinagbalinna ti lubong a nakagulgulo ken adda iti rigat a di pay napadpadasan sakbay ti natauan a historia. Kaanonto nga umay amin daytoy iti panagpatingga? Mangted ti Biblia ti napateg a pamalatpatan: “Inton sasawenda: ‘Talna ken talged!’ isunto metten ti iyaayna kadakuada ti kellaat a pannakadadael.”​—1 Tesalonica 5:3.

Apresiarenyo kadi ti kinapateg daytoy a pakdaar? Dagiti sangalubongan a pasamak a kas kadagidiay naibagatayon iti napalabas nga artikulo ipakitada a dagiti agtuturay ken adu a tattao pagsasaritaanda ti maipapan iti talna ken gungun-odendan dayta nga ad-adda pay ngem idi. Dadduma mariknada nga iti panagpatingga ti Cold War, ti peggad ti nuklear a pannakaikisap ket banagton ti napalabas. Wen, adun ti ibagbaga dagiti nasnasion maipapan ti talna ken talged. Ngem ti kadi sangalubongan a kasasaad talaga nga agturturong iti dayta a direksion? Laglagipenyo, kinuna ni Jesus maipapan kadagidiay agbibiag kabayatan ti maudi nga al-aldaw, a nangrugi idi 1914: “Pudno kunak kadakayo a dinto pay lumabas daytoy a kaputotan maaramidton amin dagitoy a banag.” (Mateo 24:34) Wen, ti talna talaga nga umayto iti daytoy a kaputotan ngem saan a babaen ti panagregget dagiti nasnasion. Ti natibker pannakaipasdekna, ken nalinteg a talna nga inkari ni Jehova a Dios dumteng laeng babaen ti um-umayen a turay ti Prinsipena ti Kappia, ni Jesu-Kristo.​—Isaias 9:7.

No il-iliwenyo a makita ti aldaw inton talaga nga umayen ti talna ken mapadasan dayta a kadua dagiti ay-ayatenyo, ngarud kumita iti Prinsipe ti Kappia ken ikabil a naimbag iti isip dagiti mangipasiguro a sasaona: “Agsalukagkayo, ngarud, ken agkarkararagkayo nga agnanayon tapno makalisikayo kadagitoy amin nga umayto, ken makapagtakderkayo iti sanguanan ti Anak ti tao.”​—Lucas 21:36.

[Footnote]

[Kahon iti panid 6]

NADEPINAR TI TALNA

Kaaduan a tattao itatta pampanunotenda ti talna kas ti kaawan ti gubat wenno gulo. Daytoy, nupay kasta, ket nakaak-akikid a depinasion iti sao. Idi tiempot’ Biblia ti sao a “talna” (Hebreo, sha·lohmʹ) wenno ti sasao a “Maaddaanka koma ti talna!” nausar kas gagangay a kablaaw. (Oc-ocom 19:20; Daniel 10:19; Juan 20:19, 21, 26) Nalawag, saan a tuktukoyen laeng dayta ti kaawan ti gubat. Amadenyo ti kuna ti libro a The Concept of Peace iti daytoy a punto: “No ti sao a shalom ti nausar a maipaay iti talna, ti orihinal nga addat’ panunot dagidiay mangus-usar iti dayta ket maysa a kasasaad ti lubong wenno ti natauan a sosiedad a sadiay adda kinakompleto, panagkaykaysa, kinanaan-anay, pannakapunno. . . . Sadinoman nga adda ti talna, agpadpada ti isuamin ken dagiti mangbukel a pasetna ti nakagtengen iti karang-ayan ken kasayaatan a patas ti panagbiag.” Inton iyegen ti Dios ti talna, saan laeng a dagiti tattao didanto “adalenen ti gubat” ngem ‘tunggal maysa agtugawto iti sirok ti ubasna ken iti kayona a higos.’​—Mikias 4:3, 4.

[Ladawan iti panid 7]

Ti kaawan ti talna ket pudno a narikna nanipud pay Gubat Sangalubongan I