Talna Manipud iti Dios​—Kaano?

“Ket ti Dios a mangted ti talna dunorennanto iti mabiit ni Satanas iti babaen dagiti saksakana.”​—ROMA 16:20.

 1, 2. (a) Aniat’ kinuna ti maysa a masirib a Hindu maipapan iti gubat ken talna? (b) Asinoda dagiti naragsak a mangtagiragsakto ti talna nga aggapu iti Dios?

“NO TI minamauyong a panaglulumba kadagiti armas ti agtultuloy, daytat’ sigurado a mangibunga iti panagpipinnatay a pulos di pay napasamak iti historia. No addanto ti mangabak a mabati, ti kakaisuna a panangabak isunto ti sibibiag a maipaay iti nasion a rumkuas a nagballigi.” Dayta a pammadles nga inaramid ni Mohandas Gandhi idi 1938 ti aktual a kimmita iti adayo iti labes ti panawentayo.

² Immun-una pay ngem iti dayta, idi 1931, imbaga ni Gandhi iti maysa a Briton a pannakabagi ti ari: “No ti pagilianyo ken ti pagiliak sangsangkamaysadanto iti pannursuro nga inwayat ni Kristo idiay Sermonna iti Bantay, nasolbartayton dagiti parikut saan laeng a kadagiti pagiliantayo no di ket ti intero a lubong.” Kas impamatmat daytoy nasirib a Hindu, intudo ti sermon ni Jesus ti dalan nga agturong ti agnanayon a talna. Iti dayta a sermon kuna ni Kristo: “Naragsak dagiti mamagkakappia, ta managanandanto ‘dagiti annak ti Dios.’” (Mateo 5:9) Adun kadagiti “annak” ti mangtagtagiragsak itan ti talna manipud iti Dios. Inton agangay, amin dagiti naemma iti daga ket “maay-ayatandanto ti kinaruay ti talna.” (Salmo 37:11) Ngem mabalintay kadi ti agkammatalek iti daytoy nga imbungana?

 3. Apay nga awan ti pudpudno a talna ditoy daga itatta?

³ Itatta, ti panangal-allia ti sangalubongan a pannakaikisap ti agngangabit iti intero a sangatauan. Ti nabiit pay a panagsirarak kunana: “Ti kadadaksanen a kinamauyong isu ti $3-4,000,000,000,000 (3-4 trilion doliar) a nabusbos nanipud Gubat Sangalubongan II a mangpartuat iti maysa a nuklear nga arsenal a, no mausar, kaipapanannanto ti sangalubongan a panagpeggad. . . . Ti megatonelada kadagiti natambaken a nuklear nga ig-igam iti lubong ket umdasen a mangpapatay ti 58 bilion a tattao, wenno mangpapatay iti tunggal tao a sibibiag itan iti 12 a daras.”a Kaskasdi ti agmauyong a lumba ti agtultuloy a pumarpartak. Agmauyong (MAD) a talaga, yantangay dagita a letra itaktakderanda ti Mutually Assured Destruction (Agpadpada a Naipasigurado a Pannakadadael), ti narasi a kapanunotan nga isu ti pangtimtimbengan dagiti napipigsa a pannakabalin iti makunkuna a talnada. Nalawag a daytoy ket saan a talna a naggapu iti Dios.

 4. (a) Ania a buya ti iparparang ti lubong itatta? (b) Kaskasdi ania a napigsa a namnama ti salsalimetmetan dagiti managdaydayaw ken Jehova?

⁴ Iti isuamin a pamay-an, iparparang daytoy a lubong ti maysa a nakalkaldaang a buya. Nikaanoman sakbayna a ti natauan a kagimongan ti kasapulan nga agibtur iti ad-adu a napolitikaan a kinarugit, ad-adu a kriminal a kinaranggas, ad-adu a sakit ti ulo ti panagbiag, wenno ad-adu a kinadakes ken narelihiusuan a kinagulo ngem iti daytoy agdama a panawen. Nikaanoman a di pay pudpudno iti sangatauan a “ti sangaparsuaan agsasaibbekda ken agrigrigatda a sangsangkamaysa.” Kaskasdi inkari ti Dios a ti sangaparsuaan a tattao “maluk-atandanto iti pannakaadipen iti panagrupsa a maipaay iti nadayaw a wayawaya dagiti annak ti Dios.” (Roma 8:21, 22) Dagidiay managayat ti talna nga agdaydayaw iti Dios ti Biblia, ti Soberano nga Apo Jehova, ti mangipasiguro iti iseserrekda iti dayta a wayawaya. Daytanto ti wayawaya a nairamut a sititibker iti pudpudno a talna, ti agnanayon a talna. (Ezequiel 37:26-28) Ngem kaano ken kasano ti iyaay dayta a talna?

Ti Panangmatmat ti Dios kadagiti ‘Al-aldaw ken kadagiti Pannawen’

 5. Ania a saludsod ti tumaud maipapan iti 1 Tesalonica 5:1?

⁵ Liniwliwa ni apostol Pablo dagiti Kristiano idiay Tesalonica babaen ti panangilawlawagna no kasano a ti panagungar ket nainaig iti “kaadda ti Apo” a ni Jesus. Sumaganad kunana: “Ngem maipapan kadagiti al-aldaw ken kadagiti pannawen, kakabsat, awan pakasapulanyo a maisurat kadakayo.”​—1 Tesalonica 4:15; 5:1.

 6. Kasanotayo nga ammo a ‘dagiti al-aldaw ken dagiti pannawen’ ket napategda iti Dios

⁶ Ipampamatmat kadi dagiti sasao ti apostol a dagiti ‘al-aldaw ken dagiti pannawen’ ket saanda a napateg iti Dios? Adayo iti dayta! (Eclesiastes 3:1) Isu “idi nadanonan ti aldaw,” idi panagpatingga ti 69 a lawas dagiti tawtawen, a ti “Dios imbaonna ti Anakna.” Ket ti ministerio ni Jesus nagpaut iti tallo ket kagudua a tawtawen​—manipud 29 K.P. inggana iti 33 K.P.​—kas adda a naipadto. (Galacia 4:4; Daniel 9:24-27) Apagpag-isu iti panungpalan “ti naituding a pannawen dagiti nasnasion” idi 1914 a naipatugaw ni Jesus kas Ari iti “nailangitan a Jerusalem.” (Lucas 21:24; Hebreo 12:22; Ezequiel 21:27; Daniel 4:31, 32) Ti “dakkel a rigat” umayto met iti “aldaw ken oras” nga inkeddeng ni Jehova. “Dinto agbayag.”​—Mateo 24:21, 36; Habacuc 2:3.

 7. Apay a saanen a kasapulan ti panagsurat ni Pablo kadagiti taga Tesalonica maipapan ‘kadagiti al-aldaw ken kadagiti pannawen’?

⁷ Nupay kasta, iti daytoy a punto awan pakasapulan ni Pablo nga agsurat maipapan “kadagiti al-aldaw ken kadagiti pannawen.” Dagidiay Kristiano a taga Tesalonica kumbinsidoda a ‘panawenen’ ti panagpatingga ti Judio a sistema dagiti bambanag, a daytat’ agpatingga agarup 20 a tawtawen iti kamaudiananna, idi 70 K.P. Ti regtada ken “ragsak iti nasantuan nga espiritu” limmawag kas mapagulidanan. (1 Tesalonica 1:4-7) Kasta met, pagaammo unayen ita dagiti Saksi ni Jehova a dagiti sangalubongan a gubgubat ken dagiti dadduma a makapadukot a paspasamak nanipud 1914 ket isudan ti “pagilasinan” iti makita a kaadda ni Jesus iti pannakabalin ken dayag ti pagarianna.​—Mateo 24:3-8; 25:31.

 8. Apay a kasapulan ti panagsalukagtayo ken agtalinaed nga aktibo?

⁸ Sumaganad, impasiguro ti apostol kadagiti padana a Kristiano, a kunkunana: “Ta dakayo met laeng ammoyo a naimbag a kasla ti mannanakaw iti rabii kasta ti iyaay ti aldaw ni Jehova.” (1 Tesalonica 5:2) Uray no ditayo ammo ti apagpag-isu a panawen dayta aldaw a panangdusana ti umas-asideg nga umas-asideg. Daytanto ti bumtak a biglaan, madagdagus, iti oras nga inkeddeng ti Dios. Gapuna, masapul nga agsalukagtayo ken agtalinaed nga aktibo.​—Lucas 21:34-36.

Ti Kangatuan nga Awis Maipaay ti Talna

 9. (a) Ania a pukkaw ti tumaud, ket apay a dagiti pudno a Kristiano saanda a makiraman iti dayta? (b) Asinoda ti mangipukkaw iti daytoy nga awis, ket kasano ti pannakaidiligda kadagiti agtuturay idi kaaldawan ni Jeremias?

⁹ “Talna ken talged!” Ditoy ririingennatay ni Pablo iti proklamasion a mangngeganto iti kangitingitan ti “kaadda” ni Kristo. (1 Tesalonica 5:3) Mangngegantayto aya dayta a pukkaw iti mabiiten? Sadinonto ti paggapuan ti kasta nga ayab wenno awis a maipaay iti sangalubongan a talna ken talged? Nalawag a saan a manipud kadagiti pasurot ni Kristo, ta kuna ni Jesus nga isuda wenno ti pagarianna ket saanda a “paset ti lubong.” (Juan 15:19; 17:14, 16; 18:36) Dagidiay mangiwaragawag iti daytoy a pukkaw ngarud ti masapul a dagiti taga lubong a bumusbusor iti um-umayen a Pagarian ti Dios. Isuda ti paset ti lubong nga ‘adda iti babaen ti managdakdakes,’ a ni Satanas a Diablo. (1 Juan 5:19) Kas kadagiti napolitikaan ken narelihiusuan a papangulo idi kaaldawan ni Jeremias, dagitoy agsasaoda “iti maysa a parparmata iti bukodda a puso,” a kunkunada, “Addanto talnayo,” a di umiso ti panangipagarupda a ti kasta a talna ket aggapu iti Dios. Anian a kinaulbod ti panagkunada iti kasta!​—Jeremias 23:16, 17, 19, 20.

10. Ania nga agsasaruno a pasamak ti nangiturong iti agdama a kasasaad ti lubong?

¹⁰ Dagiti agsasaruno a paspasamak ti agturongto iti daytoy a panangipukkaw iti “talna ken talged!” Isu idi 1920 a naipasdek ti Liga de Naciones kalpasan ti Naindaklan a Gubat, a pagaammo itan a kas ti Gubat Sangalubongan I. Ti panggep daytoy a Liga a ta isut’ panangiwaksi nga agnanayonen iti gubat manipud iti daga. Ngem ti Gubat Sangalubongan II ti nangitappuak iti Liga iti abut. Idi Oktubre 24, 1945, naibangon manen daytoy a bagi, a rimkuas manipud dapdapo nga addaan baro a nagan, ti Naciones Unidas. (Idiligyo iti Apocalipsis 17:8.) Ti kangrunaan a panggepna ket isu “ti panangitalimeng ti sangalubongan a talna ken talged.” Dagiti manangibangonna ti nangiyebkas iti determinasion nga “ispalen dagiti sumaruno a kaputotan manipud iti panangparigat ti gubat.” Nagballigi aya ti NU iti panangipasiguro ti kasta a talna ken talged?

11. Kasano kaserioso ti krisis a naipasango iti lubong?

¹¹ Nupay kasano ti kinapasnek ti dadduma kadagiti nangibangon ti NU dayta a bagi, kas iti Liga sakbayna, napaayda a nangtungpal iti dokumentado a panggepna. Ti lubong agtugtugawen iti maysa a bareles a pulbura dagiti nuklear nga ig-igam. Ti aksidente idiay Chernobyl, U.S.S.R., idi Abril 1986, a nangibunga kadagiti radioaktibo a dapdapo iti kaaduan a paset ti Europa ti mangipakita nga uray pay no daytat’ maus-usar iti natalna a pangpanggep, ti nuklear a pannakabalin ti addaan kadagiti nakabutbuteng a bungbunga. Dadduma a nasnasion iti South Pacific padpadasenda a taginayonen ti luglugarda kas libre iti nuklear a zona. Ngem no kas pangarigan bumtak latta ti naan-anay a nuklear a gubat, awanto latta ti makalasat uray sadino.

Posible Aya ti “Talna ken Talged”?

12. Ania a deklarasion ti inaramid ti NU para iti 1986, ket aniat’ sungbat dagiti nasnasion?

¹² Gaput’ naan-anay a pannakaawatda iti dumegdegdeg a krisis, indeklara ti Naciones Unidas idi 1986 nga agbalin nga Internasional a Tawen ti Talna. Daytoy ti inawat dagiti adu a nasnasion nga addaan panagduadua. Kaaduan kadakuada sinuportaranda ti Tawen iti Talna ti NU iti nadumaduma a pamay-an. Ngem itudtudoda ti nuklear a gubat kas ti dakdakkel a peggad iti talna. Kabayatanna, agtultuloy dagiti babassit a gubgubat a mapagdadangadangan iti intero a daga, agangay 150 kadakuada nanipud Gubat Sangalubongan II, nga addaanen ti napagtitipon a bilang dagiti natnatay a nasurok a 30,000,000. Maikuna aya nga adda aniaman a nasion a pudpudno a nagregget a nagtignay sigun kadagidiay nalatak a sasao ti Isaias 2:4 a naikitikit idiay pader ti plasa ti NU?

13. Kasanot’ panangsuportar dagiti narelihiusuan a papangulo?

¹³ Dagiti relihion ti lubong ket saanda met a nagbain a nangted iti panangsuportarda iti Tawen ti Talna ti NU. Inproklamar ni Papa Juan Paulo II ti Enero 1 kas Sangalubongan nga Aldaw ti Talna ket ingunamgunamna kadagiti estadista a mangipaay iti kasapulan a panangidaulo a maipaay iti pannakaipasdek ti pakaibatayan ti sapasap a talna. Inawaganna met dagiti pampammati ti lubong nga agtataripnongda a maipaay ti panagkararag idiay Assisi, Italia, bayat ti Internasional a Tawen ti Talna. Ti Arsobispo ti Canterbury, a pangulo ti Iglesia ti Inglatera, ken dagiti bunggoy a Budhista ti sibabara a nangabrasa iti daytoy nga imbitasion. Ti World Council of Churches ti nangiruar ti maysa a deklarasion maipapan iti Internasional a Tawen ti Talna, nga idagdagadagda a ti nuklear a pannakaikkat ti armas ket mangrugi nga insigida.

14. Kasano laeng nga agballigi ti maysa a proyekto maipaay iti talna?

¹⁴ Nupay kasta, iti daytoy banag maipapan iti panangipasdek iti “talna ken talged” ania ti pagayatan “ti Dios a mangted ti talna”? Ipakpakita aya ti naimpadtuan a Sao ti Dios a mabalin nga iyeg dagiti imperpekto a tattao ken nasnasion ti talna ken talged iti daytoy a lubong? Adayo a kasta! “Ti panagballigi” agpannuray iti panangtaming ni Jehova kadagiti bambanag a maitunos iti kinalintegna ken agpaay iti dayawna.​—Isaias 55:11; 61:11.

Ti Umas-asidegen a “Kellaat a Pannakadadael”

15. Ania a makakellaat a pakdaar ti sumaganad nga inaramid ni Pablo?

¹⁵ Ibagbaga kadatayo ni apostol Pablo no ania ti dandani a mapasamak. Kunana: “Inton sasawenda: ‘Talna ken talged!’ isunto metten ti iyaayna ti kellaat a pannakadadael kas iti panagpasikal a mapasamak ti masikog; ket didanto makalisi.”​—1 Tesalonica 5:3.

16. Apay a ti daldalan dagiti nasnasion ket saanda a daldalan ti Dios?

¹⁶ Iti umuna a panangbasa, dagidiay a sasao ti kasla nakakigkigtotda. Ngem lawlawagan ti Biblia dagiti bambanag. Ti daldalan dagiti nasnasion ita ket saanda a daldalan ti Dios. (Isaias 55:8, 9) Ti rason a nangipalubosanna kadagiti nadumaduma a langa ti panagturay ti tao nga agtultuloy ket isut’ panangsungbat iti isyu a pinataud ti nasikap nga Uleg, ni Satanas a Diablo, agarup 6,000 a tawtawen ti napalabasen. Idi inallukoy ni Satanas dagiti immuna a nagannak kadatayo a pilien ti panagwaywayasda manipud iti Dios, sinuppiatda no talaga met laeng a kasapulan ti sangatauan ti panagturay ti Dios.​—Genesis 3:4, 5.

17. Ania a rekord ti naaramidanen ti panagturay ti tao, ket ania ti paneknekan daytoy?

¹⁷ Kabayatan dagiti milenio a simmaruno, pinalubosan ti Dios dagiti tattao a nageksperimento iti isuamin a mapanunotda a langa ti natauan a gobierno. Nagandor man dayta iti sumagmamano a tawen wenno iti ginasgasut a tawtawen, tunggal kita ti panagturay ti tao napaayda un-unay a mangiyeg iti pudpudno a talna ken talged. Ti gubat, krimen, buteng, ken ipapatay ti nagtultuloy a gasat ti sangatauan iti sidong ti tunggal tipo ti natauan a gobierno. Iti intero a historia, “ti maysa a tao addaan ti pannakabalin iti sabali a maipaay iti pagdaksanna.” (Eclesiastes 8:9) Saan a naigiddiat dayta itatta. Asinoman a makaammo iti isyu maikunana itan, kas panagkuna ti mammadto ti Dios: “O Jehova, ammok a ti dalan ti tao saan nga agtaud kenkuana met laeng. Saan nga agtaud iti tao a magna iti panangiturong kadagiti addangna.”​—Jeremias 10:23.

18. Apay a ti panangipukkaw dagiti nasnasion iti “Talna ken talged!” ket barengbareng laeng?

¹⁸ Itan ti panawen dimtengen tapno maibanag dayta a salisal a maminpinsan ken agpaay iti agnanayonen. Ti laeng turay ti Dios ti makaiyeg ti pudpudno a talna ken talged iti sangatauan. Nupay kasta, saan a ti turay ti Dios ti pabpaboran dagiti nasnasion inton ipukkawda ti “Talna ken talged!” Kayatda nga itultuloy ti panangdominarda sigun kadagiti kabukbukodanda a natangsit a kapanunotanda. Ngem ti panawenda naibusen! Marikrikna dagiti nasnasion a masapulen a maaramid ti nainget a panagtignay itan. Ta no saan, aminto ti mapukawen iti maysa a nuklear a gubat. Gapuna aramidendanto ti impadto ni Jeremias: “Inagasanda met a parparawpaw ti dunnor ti ilik, a kunkunada, ‘Talna! Talna!’ idinto nga awan ti talna.” Ngem barengbarengto dayta!​—Jeremias 6:14; 8:11, 15.

Ti Naipadto a Panungpalan

19. Kasano ti ibebettak ti “aldaw ni Jehova”?

¹⁹ “Isunto metten . . . ti kellaat a pannakadadael,” kuna ni apostol Pablo. Ti mammadto ti Dios a ni Isaias innayonna: “Adtoy! Dagiti maingelda agikkisda iti ruar; dagiti mensahero ti kappia agsangitda a sipapait.” (Isaias 33:7) Kadagiti adu a paset, ipakpakita ti Biblia a ti panangdusa ni Jehova kadagiti managdakdakes a nasnasion ken tattao ti umay a sipapardas a di masipsiputan​—pudpudno “kas maysa a mannanakaw iti rabii.” (1 Tesalonica 5:2, 3; Jeremias 25:32, 33; Sofonias 1:14-18; 2 Pedro 3:10) Iti tiempo a ti lubong sipipigsa nga ipukpukkawda a nakagtengdan iti maysa a tapaw ti talna ken talged, dumtengton ti “aldaw ni Jehova” iti nakabutbuteng a pannakakellaat. Ti ili ti Dios mabigbigdanto ti kaipapanan dayta a pukkaw ti “Talna ken talged!” ket natalgeddanto iti impaay ni Jehova a pagkamanganda.​—Salmo 37:39, 40; 46:1, 2; Joel 3:16.

20. (a) Ti NU ket ania a kita ti “animal”? (b) Kasanot’ panangmatmat ni Jehova kadagiti ulbod a relihion, ken apay?

²⁰ Iti Sao ti Dios, ti kurso ti Liga de Naciones ken ti kasunona, ti Naciones Unidas, ti naiyarig iti daydiay “nalabaga nga atap nga animal” nga addaan pito nga ulo (a mangireprepresentar kadagiti pannakabalin ti lubong manipud pay panangrugida) ken sangapulo a sara (a mangitaktakder kadagiti pannakabalin ti gobierno a mangsupsuportar iti dayta itatta). Ti Biblia ti mangipakpakita iti dayta kas maysa a napolitikaan nga “animal,” a maiyarig iti “leon” ti Britania ken ti “uso” ti Russia. Adda a sisasakay iti bukotna ti maysa a babai, ti “Babilonia a Dakkel, ina dagiti balangkantis ken dagiti nakarimrimon ditoy daga.” (Apocalipsis 17:3-8) Nagsayaat ti panangiyebkas daytoy iti panangmatmat ni Jehova iti ulbod a relihion, a saan a mangireprepresentar kenkuana ken ti nalinteg a Pagarianna. Isut’ agar-aramid iti naespirituan a kinabalangkantis babaen iti pannakiramramanna iti politika. Ti pannakikabit ti relihion iti NU iti sangalubongan a kampania a maipaay iti talna ken talged ket maysa a pangarigan iti daytoy. Kayatna met a maaddaan ti talna ken talged manipud mensahe ti panangdusa ti Dios nga iwarwaragawag dagiti Saksi ni Jehova. Gapu itoy inimpluensiaanna dagiti dadduma a gobierno nga iparit dagiti Nakristianuan nga ar-aramid dagiti Saksi.​—Salmo 2:1-3.

21. (a) Ania a tignay ti mangtandanto ti panangrugi ti “aldaw ni Jehova”? (b) Iti anianto a pagtungpalan ti sumaganad a pagtuloyan ti “aldaw”?

²¹ Kasanonto ti ibebettak ti “aldaw ni Jehova”? Iti daytoy kasisipngetanen a rabii iti natauan a historia, daytanto ti pudno nga umay “kas maysa a mannanakaw”! Daytanto ket inton imaniobra ti Dios dagiti nasnasion ti animal nga NU a mangbuelta nga insigida iti ulbod a relihion. Daytanto ti panangipakitadanto iti kangrunaan a gurada iti Babilonia a Dakkel, isunto ti ibutaktakda iti kinaisuna ket isunto met ti iwalangwalangda a naan-anay. Nakapegpeggesto ti iyaay daytoy a panangdusa kadagiti dati a napolitikaan a kaayan-ayatna ket umkisdanto: “Asi pay, asi pay, daydi dakkel a siudad, ti Babilonia, daydi siudad a mannakabalin, ta iti maymaysa nga oras immay ti pannakaukomna!” Ngem dagiti nasnasion ken dagiti buybuyotda rautendanto met ti ili ti Dios. Kalpasanna, ti Ari dagiti ar-ari, ni Jesu-Kristo, dadaelennanto met amin dagidiay kabkabusor ken igarangugongnanto ti kangrunaan a kabusorna, ni Satanas a Diablo.​—Apocalipsis 17:16, 17; 18:10; 19:11-21; 20:1-3; idiligyo iti Ezequiel 38:11, 16, 18-23.

22. (a) Ania nga engrande a panginanamaan ti adda kadagiti manamati a tattao itatta? (b) Kasano ti inkayto panangtagiragsak ti talna nga aggapu iti Dios?

²² Iti kamaudiananna, ti pudno a talna ken talged rumangpayanto met laengen iti sidong ti Pagarian ti Dios! (Salmo 72:1, 7; Isaias 9:6, 7) Makaparagsak, ta adu itatta kadagidiay ‘nagpuyat ken nagparbeng’ ti agbiagto a makakita iti dayta. (1 Tesalonica 5:4-6) “Maysa a dakkel a bunggoy . . . manipud amin a nasnasion,” a namati iti subbot a sagana ni Jehova babaen ken Kristo ti maisalakanto iti “dakkel a rigat” tapno tagiragsakenda ti agnanayon a talna a naggapu iti Dios. (Apocalipsis 7:9-17; 21:3, 4) Sapay koma ta maysakayto kadakuada!

[Dagiti Footnote]

Kasano ti Isusungbatyo?

◻ Apay a ‘dagiti al-aldaw ken dagiti pannawen’ napategda iti Dios ken kadatayo?

◻ Kasanot’ intay panangmatmat iti iyaadanin ti “aldaw ni Jehova”?

◻ Asino dagiti makiramanto iti pukkaw iti 1 Tesalonica 5:3, ken kaano?

◻ Ania a nakaal-alingget a pasamak ti tignayento dayta a panangipukkaw?