“Inkabilko Dagiti Saok Ita Ngiwatmo”

1, 2. Apay a mapagtalkam dagiti mabasbasam iti Biblia?

“ADDA gayyem a dumekket a nasingsinged ngem iti maysa a kabsat.” (Prov. 18:24) Napaneknekam kadi a pudno dagita a naipaltiing a sasao? Mapiarmo ti aniaman nga ibaga ti pudno a gayyem. Mamatika no adda nasayaat nga ibagana kenka wenno no ibagana dagiti planona. No adda ibagana a nasken a balbaliwam, saan a sakiten ti nakemmo dayta no di ket sidadaanka nga agbalbaliw. Iti kabayagen ti panaggayyemyo, ammom a ti pagimbagam ti pampanunotenna, uray no balbalakadannaka. Kayatna nga agbalinka a naragsak ket kasta met ti kayatmo para kenkuana, isu a nalagda ti panaggayyemyo.

² Mabalinmo nga ibilang kas pudno a gagayyem dagiti tattao nga inusar ti Dios a nangisurat kadagiti libro ti Biblia. Mapagtalkam ken ammom nga agpaay iti pagimbagam dagiti imbagada. Rebbengna a kasta koma ti rikna dagiti nagkauna nga Israelita maipapan kadagiti ‘tattao a nagsao manipud iti Dios bayat nga idaldalan ida ti nasantuan nga espiritu.’ (2 Ped. 1:20, 21) Ni Jeremias ti inusar ti Dios a nangisurat iti kaatiddogan a naimpadtuan a libro. Isu met laeng ti nangisurat iti Un-unnoy ken iti dua pay a libro ti Biblia.

3, 4. Ania ti pagarup dagiti dadduma maipapan iti libro a Jeremias ken Un-unnoy, ngem apay a di umiso ti kasta a kapanunotan? Iyilustrarmo.

³ Nupay kasta, dagiti dadduma nga agbasbasa iti Biblia libtawanda dagiti sinurat ni Jeremias agsipud ta saan kano nga ‘agpaay kadakuada’ dagita. Nalabit ipapanda a bin-ig nga agkakadagsen a pakdaar ken nakabutbuteng a padto ti linaon dagiti libro a Jeremias ken Un-unnoy. Ngem umiso kadi ti kasta a kapanunotan maipapan iti Jeremias ken Un-unnoy?

⁴ Pudno a prangka dagiti insurat ni Jeremias. Ngem saan kadi a ti maysa a gayyem ket prangka met no dadduma? Uray ni Jesus, adda met dagiti gundaway a tinubngarna dagiti gagayyemna, dagiti apostol, gapu iti di umiso a kababalinda. (Mar. 9:33-37) Nupay kasta, positibo ti kababagas ti mensahe ni Jesus. Impakitana no kasanotay a maay-ayo ti Dios ken maaddaan iti naragsak a masakbayan. (Mat. 5:3-10, 43-45) Kasta met laeng dagiti sinurat ni Jeremias, a paset ti “amin a Kasuratan” a makagunggona iti “panangpalinteg iti bambanag.” (2 Tim. 3:16) Silalawag nga impakaammo ni Jeremias ti panangmatmat ti Dios kadagidiay agkunkuna nga agserserbi ken Jehova ngem maikari nga agapit iti bunga dagiti dakes nga aramidda. Kaskasdi, naglaon dagiti libro a Jeremias ken Un-unnoy iti mensahe a mangted iti namnama ken mangipakita no kasanotay a maaddaan iti naraniag a masakbayan. Naglaon met ti Jeremias kadagiti padto maipapan kadagiti aramiden ti Dios; ket direkta nga adda pakainaigantayo ita iti kaitungpalan dagita a padto. Malaksid iti dayta, naglaon dagita a dua a libro iti positibo ken makaparegta a mensahe.—Basaen ti Jeremias 31:13, 33; 33:10, 11; Un-unnoy 3:22, 23.

 5. Kasanotayo a magunggonaan kadagiti sinurat ni Jeremias?

⁵ Ti kinaragsaktayo ita iti sidong ti ili ti Dios ken ti namnamatayo iti masanguanan ket adda pakainaiganna kadagiti sinurat ni Jeremias. Alaentayo a pagarigan ti panagkaykaysatayo kas agkakabsat. Dagiti sinurat ni Jeremias tulongannatayo a mangpatibker iti panagkakabsattayo ken mangyaplikar iti balakad ni apostol Pablo: “Kakabsat, itultuloyyo ti agrag-o, maatur, maliwliwa, agpanunot a sangsangkatunos, agbiag a sitatalna; ket ti Dios ti ayat ken ti talna maaddanto kadakayo.” (2 Cor. 13:11) Adda met direkta a pakainaigan dagiti insurat ni Jeremias iti mensahe nga ikaskasabatayo. Bayat nga isarsaritatayo kadagiti sabsabali ti maipapan kadagiti maudi nga al-aldaw ken ipakpakdaartayo ti umad-adanin a panungpalan daytoy a sistema, positibo latta ken mangted iti namnama ti mensahetayo. Maysa pay, dagiti insurat ni Jeremias ket dakkel ti maitulongna iti panagbiagtayo. Adu ti pakaipadaan ti kasasaadtayo iti biag ni Jeremias ken kadagiti kasasaad a nadakamat iti mensahena. Tapno ad-adda a maawatantayo, usigentayo ti maipapan iti kabibiag ken annongen daytoy a mapagwadan a mammadto a nangikunaan ti Dios: “Adtoy inkabilko dagiti saok ita ngiwatmo.”—Jer. 1:9.

6, 7. Apay a masiguradotayo nga interesado ti Dios ken ni Jeremias, ken ania ti kasasaad ti Juda idi naipasngay?

⁶ Ti agassawa a mangpadpadaan iti pannakaipasngay ti anakda masansan a pampanunotenda no anianto ti masakbayan ti anakda. Anianto ngata ti pagbalinanna, ken kasanonanto nga usaren ti biagna? Anianto dagiti paginteresan, kalat, ken gapuananna? Mabalin a pinampanunot met idi dagitoy dagiti dadakkelmo. Sigurado a kasta met laeng ti pinampanunot dagiti dadakkel ni Jeremias. Nupay kasta, naiduma ti kaso ni Jeremias. Apay? Ti Namarsua iti uniberso ket nangnangruna nga interesado iti biag ken kadagiti aramiden ni Jeremias.—Basaen ti Jeremias 1:5.

⁷ Wen, sakbay pay a maipasngay ni Jeremias, ammon ti Dios no anianto ti pagbalinanna. Interesado unay iti daytoy nga ubing nga agtaud iti napadian a pamilia nga agnanaed iti amianan a deppaar ti Jerusalem. Katengngaan idi ti maikapito a siglo K.K.P. Saan idi a nasayaat ti kasasaad idiay Juda gapu iti dakes a panagturay ni Ari Manases. (Kitaem ti panid 19.) Iti gistay intero a 55 a tawen a panagarina, agkakadakes ti inaramid ni Manases iti imatang ni Jehova. Kasta met laeng ti inaramid ni Amon nga anakna a simmuno kenkuana kas ari. (2 Ar. 21:1-9, 19-26) Ngem dakkel a panagbalbaliw ti napasamak kabayatan ti panagturay ti simmaruno nga ari ti Juda. Wen, ni Ari Josias binirokna ni Jehova. Iti maika-18 a tawen ti panagturayna, nadalusanen ni Josias ti Juda babaen ti panangpasardengna iti idolatria. Naragsakan la ketdi dagiti dadakkel ni Jeremias ta iti panawen a panagturay ni Josias ti panangdutok ti Dios iti anakda kas mammadto.—2 Cron. 34:3-8.

 8. Ania ti naipaannong ken Jeremias, ket ania ti reaksionna?

⁸ Ditay ammo no mano ti tawen ni Jeremias idi kinuna ti Dios kenkuana: “Inaramidka a mammadto kadagiti nasion.” Nalabit agtawen iti agarup 25, ti tawen a mabalinen nga irugi ti maysa a padi ti panagserbina. (Num. 8:24) Mano man ti tawenna idi, insungbat ni Jeremias: “Ay, O Soberano nga Apo Jehova! Adtoy pudno a saanko nga ammo ti agsao, ta maysaak laeng nga ubing.” (Jer. 1:6) Adda panagkedkedna ta nalabit pampanunotenna nga isu ket ubing pay wenno saan a kualipikado a mangibaklay iti nadagsen nga annongen ken dina kabaelan ti dumatag kadagiti tattao kas mammadto a mangipakaammo iti mensahe ti Dios.

9, 10. Ania dagiti kasasaad idi nagserbi ni Jeremias kas mammadto, ngem apay nga adda rigrigatna ti annongenna idi agangay?

⁹ Nadutokan ni Jeremias idi panawen a daldalusan ni Ari Josias ti Juda babaen ti panangpasardengna iti makarimon a palso a panagdaydayaw ken itantandudona ti pudno a panagdaydayaw. Masansan man wenno sagpaminsan laeng a makasarita ni Jeremias ni Josias, nalawag a paborable idi dagiti kasasaad para iti maysa a pudno a propeta. Nagserbi met da Sofonias ken Nahum idiay Juda idi rugrugi ti panagturay ni Josias.a Maysa met idi a mammadto ni Hulda, ngem maipapan iti didigra dagiti impadtona. Ket nagbiag ni Jeremias iti panawen a pannakatungpal dagita a padto. (2 Ar. 22:14) Kinapudnona, adda dagiti gundaway a ni Jeremias ket insalbar dagiti gagayyemna a kas kada Ebed-melec ken Baruc idi agpeggad ti biagna ken sinalaknibanda idi adda dagiti kabusor nga agragut a mangbales kenkuana.

¹⁰ Ania ngata ti riknam no kuna ti Dios a sika ti ibaonna kas mammadto a mangipakaammo iti agkakadagsen a mensahe? (Basaen ti Jeremias 1:10.) Panunotem ti uray maysa laeng kadagiti masapul nga ipakaammo ni Jeremias. Idi 609 K.K.P., agturturong iti Jerusalem ti buyot ti Babilonia. Kayat ni Ari Zedekias ti makangngeg iti nasayaat a mensahe ti Dios babaen ken Jeremias, ngem saan a kasta ti mensahe ti Dios iti dayta nga ari.—Basaen ti Jeremias 21:4-7, 10.

11. Apay a saan a kaskarina ti panangitungpal ni Jeremias iti annongenna, ngem ania ti impatalged kenkuana ni Jehova?

¹¹ No iti biangtayo, saan la ketdi a kaskarina ti panangisawang kadagiti agkakadagsen a pammabalaw ken pangngeddeng ti Dios maibusor kadagiti nadangkes nga ari, rinuker a papadi, ken saan a pudno a mammadto. Nasken nga aramiden dayta idi ni Jeremias. Ngem tulongannatayo ti Dios a kas iti panangtulongna ken Jeremias. (Jer. 1:7-9) Adda panagtalek ti Dios ken Jeremias uray ubing pay idi. Pinatibkerna ti pakinakemna babaen kadagitoy a sasao: “Pinagbalinka ita nga aldaw a maysa a nasarikedkedan a siudad ken maysa nga adigi a landok ken padpader a gambang maibusor iti intero a daga, iti ar-ari ti Juda, kadagiti prinsipena, iti papadina ken kadagiti tattao iti daga. Ket sigurado a makirupakdanto kenka, ngem saandanto nga agballigi maibusor kenka, ta ‘addaak kenka,’ kuna ni Jehova, ‘tapno ispalenka.’”—Jer. 1:18, 19.

12. Apay nga awan ti nakaidumaantayo ken Jeremias?

¹² Ditay koma panunoten nga ekstraordinario ni Jeremias. Isu ket tao met a kas kadatayo. Maysa pay, nupay saantay a kapanawenan ni Jeremias, naipasango met kadagiti kasasaad a kas kadagiti pakaipaspasanguantayo. Kas ken Jeremias, nadumaduma a kita ti tattao ti makalangentayo iti inaldaw ken bayat ti panangitungpaltayo kadagiti aktibidad ti kongregasion. Adda pakainaigan amin dagitoy iti masursurotayo ken Jeremias a, kas ken propeta Elias, ket maysa a “tao nga addaan rikna a kas kadatayo.” (Sant. 5:17) Usigentayo ti dadduma kadagiti masursurotayo ken Jeremias.

13, 14. Apay a mabalin a maawatan dagiti dadduma a Kristiano ti napasaran ni Jeremias iti ima ni Pasur, kas nailadawan iti panid 10?

¹³ Awan duadua nga adda dagiti narigat a kasasaad a nakaipaspasanguam. Kasta met idi ni Jeremias. Naminsan, ti prominente a padi a ni Pasur dinangranna ni Jeremias ken pinaikabilna iti tul-ong. No mano nga oras a nayusong iti dayta dagiti saka, ima, ken ti tengngedna. Malaksid iti ut-ot a sagsagabaenna gapu iti pannakaitul-ongna, inibturanna ti pananglalais kenkuana dagiti bumusbusor. No sika ti adda iti kasasaadna, maibturam ngata ti panangum-umsi ken panangparparigat pay ketdi kenka dagiti sabsabali?—Jer. 20:1-4.

¹⁴ Gapu kadagita a napasaran ni Jeremias, di pakasdaawan a naikunana: “Mailunod koma ti aldaw a pannakayanakko! . . . Apay a rimmuarak manipud iti mismo nga aanakan tapno makitak ti napinget a panagtrabaho ken ladingit ket dagiti aldawko rebbeng nga agngudoda iti pannakaibabain laeng?” (Jer. 20:14-18) Pudno unay nga adda panggapuanna nga agsennaay. Adda kadi met panawen a naupayka iti kasta unay, a nalabit pampanunotem no adda met laeng serserbim, no adda met laeng maar-aramidam, wenno no adda met laeng kaes-eskanna ti agtultuloy a panagserbim ken Jehova? Ti panangtarus kadagiti kapadasan ni Jeremias ken iti nagbanaganna ket makatulong kadagiti amin a kasta ti riknada.

15. Apay a makatulong kadatayo ti panangusig iti panagbaliwbaliw ti emosion ni Jeremias?

¹⁵ Kas mabasatayo iti Jeremias 20:14-18, inyebkas ti propeta ti ladingitna kalpasan la unay dagiti balikasna maipapan iti panangkanta iti pammadayaw ken Jehova ken panangitan-okna kenkuana. (Basaen ti Jeremias 20:12, 13.) Adda met kadi dagiti kanito a nagbiit nga agbaliw ti emosionmo? Nakaragragsakka ita, pagammuan nalidayka. Makatulong la ketdi kadatayo amin ti panangusig iti kapadasan ni Jeremias. Nalawag a nariknana met dagiti gagangay a marikriknatayo. Gapuna, dakkel ti maitulongna kadatayo ti panangusig kadagiti inaramid ken reaksion daytoy a lalaki nga inusar ti Namarsua kas natured a pannakangiwatna.—2 Cron. 36:12, 21, 22; Esd. 1:1.

16. Siasino dagiti mabenepisiaran iti panangusig iti kasasaad ni Jeremias kas awanan asawa?

¹⁶ Ti maysa pay a rason a maawatan dagiti dadduma ni Jeremias ket adda pakainaiganna iti kasasaadna kas awanan asawa. Adda imbilin ti Dios kenkuana a saan a gagangay ken nalabit narigat nga aramiden: Saan a mangasawa. (Basaen ti Jeremias 16:2.) Apay nga imbilin ni Jehova dayta ken ni Jeremias, ken ania ti epekto daytoy kenkuana? Ania ti masursuro iti daytoy dagiti Kristiano nga awanan asawa, inkeddengda man ti saan a makiasawa wenno gapu iti sirkumstansia? Adda met kadi masursuro dagiti naasawaan a Kristiano iti imbaga ti Dios ken ni Jeremias? Dagiti ngay agassawa nga awanan iti annak? Ania ti maitulong kenka ti salaysay maipapan ken Jeremias?

17. Ania ti masursurotayo iti sasao ti propeta a masarakan iti Jeremias 38:20?

¹⁷ Naminsan, indagadag ni Jeremias iti ari ti Juda: “Agtulnogka, pangngaasim, iti timek ni Jehova iti banag a sasawek kenka, ket aglak-amkanto iti naimbag, ket ti kararuam agtultuloyto nga agbiag.” (Jer. 38:20) Adda nagsayaat a maadaltayo iti daytoy maipapan iti pannakilangen kadagiti sabsabali, a pakairamanan dagiti tattao a mabalintay a tulongan nga agserbi ken Jehova. Kasta met, agserbi a pagtuladantayo ti pannakilangen ni Jeremias kadagiti agtultulnog iti Dios. Wen, adu ti masursurotayo ken Jeremias.

18, 19. Ania ti sumagmamano a pamay-an ti panangusig iti libro a Jeremias ken Un-unnoy?

¹⁸ Tulongannaka daytoy a libro a mangusig ken agsursuro manipud kadagiti libro ti Biblia a Jeremias ken Un-unnoy. Kasano? Napaltiingan nga insurat ni apostol Pablo: “Amin a Kasuratan impaltiing ti Dios ken makagunggona iti panangisuro, iti panangtubngar, iti panangpalinteg iti bambanag, iti panangdisiplina iti kinalinteg.” (2 Tim. 3:16) Karaman iti dayta dagiti kadakdakamat a dua a libro.

¹⁹ Mabalinmo nga adalen dagiti libro a Jeremias ken Un-unnoy iti nadumaduma a pamay-an. Kas pagarigan, mabalinmo nga usigen dagita a libro a bersikulo por bersikulo tapno maawatam ti kaipapanan ti tunggal bersikulo. Wenno saan, mabalinmo a pagdidiligen dagiti tattao ken pasamak a naisalaysay iti Jeremias ken Un-unnoy, wenno idiligmo dagita kadagiti kaibatoganda iti kaaldawantayo. (Idilig ti Jeremias 24:6, 7; 1 Corinto 3:6.) Mabalinmo met nga adalen dagiti kasasaad a nainaig kadagiti pasamak a nadakamat kadagita a libro. (Jer. 39:1-9) Kinapudnona, nasken a maammuantayo dagiti kasta a banag tapno makagunggona ti panangusigtayo iti Jeremias ken Un-unnoy. Gapuna, ti Kapitulo 2, a napauluan iti “Panagserbi Bayat ti ‘Kamaudianan a Paset Dagiti Aldaw,’” ikkannatayo iti pamalatpatan kadagiti kasasaad idi panawen ni Jeremias ken no kasano nga inturong ti Dios dagiti bambanag.

20. Ania ti rumbeng a panangmatmattayo kadagiti linaon ti Jeremias ken Un-unnoy bayat nga ad-adalentayo dagita?

²⁰ Ngem adda pay napatpateg a masursurotayo iti daytoy a libro. Ibilangtayo dagiti libro a Jeremias ken Un-unnoy kas sagut ti Dios a tumulong kadatayo ita nga agbiag kas Kristiano. (Tito 2:12) Ad-addanto a maamiristayo a namsek dagitoy a libro iti impormasion a “makagunggona iti panangisuro.” Naglaon dagitoy kadagiti balakad ken ehemplo a makatulong kadatayo a mangsango kadagiti narigat a kasasaad. Makagunggona dagita kadatayo, naasawaantayo man wenno saan, panglakayen, payunir, mangmangged, assawa a babbai, wenno estudiante. Dagitoy dua a naipaltiing a libro ket makatulong iti tunggal maysa kadatayo nga agbalin a “nakabalan maipaay iti tunggal naimbag nga aramid.”—2 Tim. 3:17.

21. Apay a magagaranka a mangadal iti daytoy a libro?

²¹ Iti panangusigmo iti tunggal kapitulo daytoy a libro, siputam dagiti punto a mausarmo. Di pagduaduaan a dagiti libro a Jeremias ken Un-unnoy pasingkedanda ti insurat ni Pablo: “Amin a bambanag a naisurat a nasaksakbay naisuratda a pakasursuruantayo, tapno babaen ti panagibturtayo ken babaen ti liwliwa manipud iti Kasuratan maaddaantay koma iti namnama.”—Roma 15:4.