Adayuanyo ti Amin a Kita ti Idolatria
“Ania ti pakainugotan ti templo ti Dios kadagiti idolo?”—2 CORINTO 6:16.
1. Aniat’ inladawan ti tabernakulo ken dagiti templo ti Israel?
ADDA templo ni Jehova nga awan ti idolona. Daytat’ inladawan ti tabernakulo ti Israel a binangon ni Moises ken dagiti templo a naipasdek kamaudiananna sadi Jerusalem. Intakderan dagidiay a pasdek “ti pudno a tolda,” ti nadayag a naespirituan a templo ni Jehova. (Hebreo 8:1-5) Dayta a templo ti urnos iti yaadani iti Dios iti panagdayaw maibatay iti daton a subbot ni Jesu-Kristo.—Hebreo 9:2-10, 23.
2. Siasino dagiti adigi ti nadayag a naespirituan a templo ni Jehova, ket ania a saad ti tagtagiragsaken ti dakkel nga umariwekwek?
2 Agbalin ti tunggal napulotan a Kristiano a “maysa nga adigi iti templo [ti Dios],” a maikkan iti lugar idiay langit. ‘‘Ti dakkel nga umariwekwek” dagiti dadduma pay a managdaydayaw ni Jehova ‘‘ipapaayda [iti Dios] ti nasagraduan a panagsebi’’ iti intakderan ti paraangan dagiti Gentil iti templo a binaliwan a binangon ni Herodes. Gapu iti pammati iti daton ni Jesus, addaanda iti nalinteg a takder nga agbanag iti pannakaitalimengda iti “dakkel a rigat.”—Apocalipsis 3:12; 7:9-15.
3, 4. Aniat’ nakaiyarigan ti kongregasion dagiti napulotan a Kristiano ditoy daga, ket masapul a di matulawan iti ania?
3 Piguratibo a naiyarig met ti kongregasion dagiti napulotan a Kristiano ditoy daga iti sabali pay a templo a pulos a di natulawan iti idolatria. Kinuna ni apostol Pablo kadagita a ‘naselioan iti nasantuan nga espiritu’: “Nabangonkayo iti rabaw ti pundasion dagiti apostol ken dagiti mammadto, ket ni Kristo Jesus a mismo ti kangrunaan a bato a pasuli. Kenkuana, tunggal balay nga agaallot ti pannakasangsangalna, rumang-ay a maipaay iti maysa a templo a nasantuan ken ni Jehova. Isu a pakaikuyoganyo met a mabangbangon tapno pagbalayan ti Dios babaen ti espiritu.” (Efeso 1:13; 2:20-22) Dagitoy 144,000 a naselioan ti “batbato a sibibiag” a “maibangon a maysa a balay a naespirituan nga agpaay iti maysa a nasantuan a kinapadi.”—1 Pedro 2:5; Apocalipsis 7:4; 14:1.
4 Yantangay dagitoy katulongan a papadi ti “patakder ti Dios,” dina ipalubos a matulawan daytoy a templo. (1 Corinto 3:9, 16, 17) “Saankay a makikadua iti sangol kadagiti saan a mamati,” imballaag ni Pablo. “Ta ania ti pakikaduaan ti kinalinteg iti kinakillo? Wenno ania ti pakikaduaan ti silaw ken ti sipnget? Mainayon pay, ania ti pakikappiaan ni Kristo ken Belial? Wenno ania ti pakaibiangan ti mamati iti saan a mamati? Ket ania ti pakainugotan ti templo ti Dios kadagiti idolo?” Dagiti napulotan a Kristiano, a kukua ni “Jehova a Mannakabalin-amin,” masapul nga adayuanda ti idolatria. (2 Corinto 6:14-18) Masapul a liklikan met dagiti kameng ti dakkel nga umariwekwek ti amin a kita ti idolatria.
5. Yantangay pagaammoda a maikari ni Jehova iti naipamaysa a debosion, aniat’ aramiden dagiti pudno a Kristiano?
5 Adda dagiti agdadata ken nasikap a porma ti idolatria. Saan laeng a ti panagdayaw kadagiti ulbod a didiosen ti saklawen ti idolatria. Ramanenna ti panagdayaw iti aniaman a banag wenno iti asinoman malaksid ken ni Jehova. Kas Sapasap a Soberano, nainkalintegan a kalikaguman ken kaikarianna ti naipamaysa a debosion. (Deuteronomio 4:24) Gapu ta pagaammoda unay daytoy, ipangag dagiti pudno a Kristiano dagiti Nainkasuratan a ballaag maibusor iti idolatria. (1 Corinto 10:7) Intay usigen ti sumagmamano a porma ti idolatria a masapul nga adayuan dagiti adipen ni Jehova.
Nailadawan ti Idolatria ti Kakristianuan
6. Ania dagiti kinarimon a nakita ni Ezequiel iti sirmata?
6 Idi adda a nakayawan idiay Babilonia idi 612 K.K.P., dimteng ken mammadto Ezequiel ti maysa a sirmata maipapan kadagiti kinarimon nga inaramid dagiti apostata a Judio idiay templo ni Jehova sadi Jerusalem. Nakita ni Ezequiel ti maysa a “ladawan ti imon.” Adda pito pulo a panglakayen a mangidatdaton ti insienso idiay templo. Nakitana a sangsangitan dagiti babbai ti maysa nga ulbod a dios. Ket pagrukrukbaban ti 25 a lallaki ti init. Aniat’ kaipapanan dagitoy nga aramid dagiti apostata?
7, 8. Aniat’ mabalin nga intakderan ti “ladawan ti imon,” ket apay a pinagimonna ni Jehova?
7 Ti idolatria ti Kakristianuan ket inladawan dagiti kinarimon a nakita ni Ezequiel iti sirmata. Kas pangarigan, kinunana: “Adtoy! iti amianan ti ruangan ti altar daydi ladawan ti imon iti pagserkan. Ket intuloy a kinuna kaniak [ni Jehova a Dios]: ‘Anak ti tao, makitam dagiti dakkel a kinarimon nga ar-aramidenda, dagiti bambanag nga ar-aramiden ditoy ti balay ti Israel tapno umadayoak koma iti santuariok?’”—Ezequiel 8:1-6.
8 Ti idolatroso a ladawan ti imon ket nalabit maysa a sagrado a monmon a mangitakder iti ulbod a diosa a minatmatan dagiti Cananeo kas asawa ti diosda a ni Baal. Aniaman dayta a ladawan, pinagimonna ni Jehova agsipud ta biningayna ti naipamaysa a debosion ti Israel kenkuana kas panangsalungasing iti bilinna: “Siak ni Jehova a Diosmo . . . Awan ti sabali a diosmo iti sangok. Dika mangaramid iti maipaay kenka a ladawan a kinitikitan wenno uray ania a katulad ti adda idiay ngato sadi langit wenno ti adda iti baba ditoy daga wenno ti adda iti danum iti uneg ti daga. Dika iruknoy ti bagim kadakuada wenno pagserbian ida, ta siak ni Jehova a Diosmo manangimonak a Dios.”—Exodo 20:2-5.
9. Kasano a pinagimon ti Kakristianuan ti Dios?
9 Ti panagdayaw iti ladawan ti imon idiay templo ti Dios ket maysa kadagiti dakkel a kinarimon nga inaramid dagiti apostata nga Israelitas. Umasping iti dayta, natulawan dagiti iglesia ti Kakristianuan kadagiti makapabain-Dios a simbolo ken ladladawan a mangbingay iti naipamaysa a debosion a kunada nga ipapaayda iti Daydiay ibagbagada a pagserserbianda. Ad-adda pay ti imon ti Dios agsipud ta linaksid dagiti klero ti Pagarianna kas ti kakaisuna a namnama ti sangatauan ken daydayawenda ti Naciones Unidas—“ti makarimon a banag . . . a sitatakder iti nasantuan a disso,” a di rumbeng a pagsaadanna.—Mateo 24:15, 16; Marcos 13:14.
10. Aniat’ nakita ni Ezequiel iti uneg ti templo, ket kasano nga umarngi daytoy iti ar-aramiden ti Kakristianuan?
10 Iti iseserrekna iti templo, ipadamag ni Ezequiel: “Adtoy! ti amin a kita ti agkarayam ken nakarimrimon nga animal, ken amin a didiosen ti balay ti Israel, a naiburikda iti bakud nga aglikmut. Ket nagtakder iti sangoda dagiti pito pulo a lallaki kadagti lallakay iti balay ti Israel . . . tunggal tao adda paginsiensuanna iti imana, ket ti banglo ti ulep ti insienso ngimmato.” Rabakenyo! Mangidatdaton dagiti panglakayen ti Israel idiay templo ni Jehova iti insienso kadagiti ulbod a didiosen, nga intakderan dagiti makarimon a bambanag a naikitikit iti diding. (Ezequiel 8:10-12) Umarngi iti dayta, maus-usar dagiti tumatayab ken narungsot nga animal a mangisimbolo kadagiti pagilian ti Kakristianuan, a pangidatdatonan iti debosion dagiti umili. Mainayon pay, adu kadagiti klero ti tumultulong a mangallilaw kadagiti tattao babaen ti panangitandudoda iti palso a teoria a nagtaud ti tao iti animal, imbes nga itandudo ti pudno a salaysay ti Biblia maipapan iti panamarsua ni Jehova a Dios.—Aramid 17:24-28.
11. Apay a sinangsangitan dagiti apostata a babbai nga Israelita ni Tammuz?
11 Iti pagserkan ti ruangan ti balay ni Jehova, nakita ni Ezequiel dagiti apostata a babbai nga Israelita a sangsangitanda ni Tammuz. (Ezequiel 8:13, 14) Pinagdaydayawan dagiti taga Babilonia ken Siria ni Tammuz kas dios ti mulmula nga agtubo no panagtutudo ken magango no natikag ti panawen. Ti panaglayot ti mulmula iladawanna ti ipapatay ni Tammuz, a tinawen a dung-awan dagiti agdaydayaw kenkuana no panawen ti pudot. No agtubo manen ti mulmula iti panagtutudo, nagsubli kanon ni Tammuz manipud iti lubong dagiti natay. Isut’ intakderan ti umuna a letra ti naganna, ti kadaanan a tau a sinan-krus. Ipalagip daytoy kadatayo ti panagrukbab ti Kakristianuan iti krus.
12. Aniat’ nakita ni Ezequiel nga ar-aramiden ti 25 nga apostata a lallaki nga Israelita, ket aniat’ umasping a maar-aramid iti Kakristianuan?
12 Iti akin-uneg a paraangan ti templo, simmaruno a nakita ni Ezequiel ti 25 nga apostata a lallaki nga Israelita nga agrukrukbab iti init—kas panangsalungasing iti bilin ni Jehova maibusor iti kasta nga idolatria. (Deuteronomio 4:15-19) Inikkan met dagidiay a managrukbab kadagiti didiosen ti agong ti Dios iti makarimon a sanga, nalabit iladawanna ti mabagbagi ti lalaki. Saan a pakasdaawan a di impangag ti Dios dagiti kararagda, a kas iti dina panangipangag inton umararaw kenkuana ti Kakristianuan bayat ti “dakkel a rigat.” (Mateo 24:21) No kasano a tinallikudan dagiti apostata nga Israelitas ti templo ni Jehova a nagrukbab iti init a pagtaudan ti lawag, kasta met a tinallikudan ti Kakristianuan ti lawag nga aggapu iti Dios, a mangisursuro kadagiti ulbod a doktrina, agrukrukbab iti nailubongan a sirib, ken mangpampanuynoy iti imoralidad.—Ezequiel 8:15-18.
13. Kadagiti ania a wagas nga adayuan dagiti Saksi ni Jehova dagiti porma ti idolatria a nakita ni Ezequiel iti sirmata?
13 Adayuan dagiti Saksi ni Jehova dagiti porma ti idolatria nga ar-aramiden ti Kakristianuan, wenno ti antitipiko a Jerusalem, kas nasirmata ni Ezequiel. Saantay a pagrukbaban dagiti makapabain-Dios a simbolo. Nupay pagraemantayo dagiti “nangatngato a turturay” ti gobierno, nakedngan ti panagpasakoptayo kadakuada. (Roma 13:1-7; Marcos 12:17; Aramid 5:29) Agpaay iti Dios ken iti Pagarianna ti naimpusuan a debosiontayo. Saantay nga isandi ti teoria ti ebolusion iti Namarsua ken iti panamarsuana. (Apocalipsis 4:11) Pulos a ditay pagrukbaban ti krus wenno daydayawen ti kinasaririt, pilosopia, wenno dadduma pay a kita ti nailubongan a sirib. (1 Timoteo 6:20, 21) Agaluadtay met iti amin a dadduma pay a porma ti idolatria. Ania ti sumagmamano kadagitoy?
Dadduma a Kita ti Idolatria
14. Aniat’ takder dagiti adipen ni Jehova mainaig iti “atap nga animal” ti Apocalipsis 13:1?
14 Saan a makiraman dagiti Kristiano iti sangatauan nga agrukbab iti simboliko nga “atap nga animal.” Kinuna ni apostol Juan: “Nakitak ti maysa nga atap nga animal a rumrumkuas iti baybay, nga adda sangapulo a sarana ken pito nga ulona, ket kadagiti sarana sangapulo a korona . . . Agdaydayawto kenkuana amin dagidiay agnaed iti daga.” (Apocalipsis 13:1, 8) No dadduma, dagiti animal isimboloda dagiti “ar-ari,” wenno napolitikaan a pannakabalin. (Daniel 7:17; 8:3-8, 20-25) Isu a dagiti pito nga ulo ti simboliko nga atap nga animal itakderanda dagiti pannakabalin ti lubong—Egipto, Asiria, Babilonia, Medo-Persia, Grecia, Roma, ken ti Anglo-America a nagsugponan ti Britania ken ti Estados Unidos ti America. Napalalo ti pananglais dagiti klero ti Kakristianuan iti Dios ken ni Kristo babaen ti panangidauloda iti sangatauan nga agrukbab iti napolitikaan a sistema ni Satanas, “ti agturay daytoy a lubong.” (Juan 12:31) Nupay kasta, kas neutral a Kristiano ken manangitandudo ti Pagarian, tallikudan dagiti adipen ni Jehova ti kasta a panagdayaw.—Santiago 1:27.
15. Kasano a matmatan dagiti tattao ni Jehova dagiti bituen ti lubong, ket aniat’ kinuna ti maysa a Saksi maipapan itoy?
15 Saan met a pagrukbaban dagiti tattao ti Dios dagiti bituen ti lubong iti tay-ak ti paglinglingayan ken ay-ayam. Idi maysan a Saksi ni Jehova, kinuna ti maysa a musikero: “Makaparasuk iti derrep ti musika a para iti panaglinglingay ken panagsala . . . Mabalin a maipapan iti ragsak ken lailo ti linaon ti kanta a nalabit marikna ti adu a managdengngeg nga awan iti asawada. Masansan a maidasig ti kumakanta iti tema ti kantana. Adda am-ammok a sumagmamano a propesional a pagrayuan dagiti babbai gapu itoy. Iti kanito a maigamer ti maysa iti daytoy a lubong ti arapaap, pagangayanna pagrukbabannanton ti kumakanta. Mabalin a mangrugi dayta babaen ti panangdawatna iti autograph kas pakalaglagipan. Ngem matmatan dagiti dadduma ti kumakanta kas pagtuladan, ket babaen ti napalalo a panangitan-okda kenkuana, pagbalinenda nga idolo. Mabalin nga isab-itda ti ladawanna iti diding ket tuladenda ti panagkawkawes ken panaglanglangana. Masapul a laglagipen dagiti Kristiano a Dios laeng ti rumbeng a pagdayawan.”
16. Aniat’ mangipakita a tallikudan dagiti nalinteg nga anghel ti idolatria?
16 Wen, Dios laeng ti maikari a pagrukbaban wenno pagdayawan. Idi “nagruknoy [ni Juan] tapno agdayaw iti sanguanan dagiti saka ti anghel” a nangipakita kenkuana kadagiti nakaskasdaaw a banag, nagkedked dayta nga espiritu a parsua a mapagrukbaban iti aniaman a pamay-an no di ket kinunana: “Agannadka! Dimo aramiden ti kasta! Maysaak laeng a kaduam nga adipen ken kadua dagiti kabsatmo a mammadto ken dagidiay mangsalsalimetmet kadagiti sao daytoy a pagbasaan. Ti Dios ti pagdaydayawam.” (Apocalipsis 22:8, 9) Ti panagbuteng ken Jehova, wenno nauneg a panagraem kenkuana, tignayennatayo nga agdaydayaw kenkuana laeng. (Apocalipsis 14:7) Gapuna, ti pudno a nadiosan a debosion iyadayonatayo iti idolatria.—1 Timoteo 4:8.
17. Kasanotay a maliklikan ti idolatroso a seksual nga imoralidad?
17 Ti seksual nga imoralidad ket sabali pay a porma ti idolatria nga adayuan dagiti adipen ni Jehova. Ammoda nga “amin a mannakikamalala wenno tao a narugit wenno naagum—isu a panagrukbab kadagiti didiosen—awan ti aniaman a tawidda iti pagarian ni Kristo ken ti Dios.” (Efeso 5:5) Nainaig ti idolatria agsipud ta ti panagtarigagay iti maikaniwas a ragsak ti nakaiturongan ti debosion. Pagpeggaden dagiti di umiso a seksual a tarigagay dagiti nadiosan a galad. No ti maysa ket agbuya wenno dumngeg iti pornograpia, isagsagmakna ti pannakirelasionna iti nasantuan a Dios a ni Jehova. (Isaias 6:3) Tapno ngarud maliklikan ti kasta nga idolatria, masapul nga idian dagiti adipen ti Dios ti pornograpia ken ti narugit a tokar. Masapul a kumpetda kadagiti natibker a naespirituan a pagalagadan a naibatay iti Kasuratan, ken masapul nga ikawesda a kanayon “ti baro a kinatao a naparsua a mayannurot iti pagayatan ti Dios iti pudno a kinalinteg ken kinasungdo.”—Efeso 4:22-24.
Adayuan ti Kinaagum ken Kinagaramugam
18, 19. (a) Ania ti kinaagum ken kinagaramugam? (b) Kasanotay a maidian ti idolatroso a kinaagum ken kinagaramugam?
18 Agaluad met dagiti Kristiano iti kinaagum ken kinagaramugam, nga agkanaig a porma ti idolatria. Ti kinaagum ket aglablabes wenno agimbubukod a tarigagay, ket ti kinagaramugam isut’ panagtarigagay iti aniaman a kukua ti sabali. Namakdaar ni Jesus maibusor iti kinaagum ken nagsao maipapan iti maysa a naagum a tao nga awan magunggonana iti kinabaknangna inton matay ken adda iti nakaayay-ay a kasasaad ta saan a “nabaknang iti Dios.” (Lucas 12:15-21) Maikanatad a binalakadan ni Pablo dagiti kapammatianna: “Papatayenyo . . . dagiti kamkamengyo nga adda iti rabaw ti daga no maipapan iti . . . agum, isu a panagrukbab kadagiti didiosen.”—Colosas 3:5.
19 Dagidiay kuarta lat’ pampanunotenda, narawet iti taraon ken inumen, wenno agpagus iti pannakabalin pagbalbalinenda dagita a tarigagay kas idoloda. Kas impakita ni Pablo, ti naagum a tao ket maysa a managrukbab kadagiti didiosen ken saanna a tawiden ti Pagarian ti Dios. (1 Corinto 6:9, 10; Efeso 5:5) Gapuna, mabalin a mailaksid iti kongregasion Kristiano dagiti bautisado nga indibidual a natnag iti idolatria kas naagum a tattao. Nupay kasta, no iyaplikartayo ti Kasuratan ken sipapasnek nga agkararagtayo, maliklikantayo ti kinaagum. Kuna ti Proverbio 30:7-9: “Dua a banag ti dinawatko kenka [Jehova a Dios]. Dinak kadi paayen ta diak pay matay. Iyadayom kaniak ti kinapasaw ken ul-ulbod. Dika kadi itden kaniak ti kinapanglaw wenno ti kinabaknang. Taraonannak iti taraon a mayanatup kaniak, di la ket ta aglaplapusananak ket ilibakka ken kunaek: ‘Siasino ni Jehova?’ wenno di la ket ta pumanglawak ket agtakawak ken aramatek a sibabassawang ti nagan ti Diosko.” Ti kasta a panagnaknakem tulongannatayo nga agaluad iti idolatroso a kinaagum ken kinagaramugam.
Agaluad iti Panagdayaw iti Bagi
20, 21. Kasano nga adayuan dagiti tattao ni Jehova ti panagdayaw iti bagi?
20 Agaluad met dagiti tattao ni Jehova iti panagdayaw iti bagi. Kadawyan iti daytoy a lubong ti panagdayaw iti bagi ken iti bukod a pagayatan. Adut’ agtigtignay a sisisikap gaput’ panagragutda iti kinalatak ken dayaw. Ti pagayatanda ti kayatda a matungpal, saan a ti pagayatan ti Dios. Ngem ditay mabalin ti agserbi iti Dios no tumuloktayo iti panagdayaw iti bagi babaen ti sisisikap a panangibanag iti bukodtayo a pagayatan ken panangituray kadagiti sabsabali. (Proverbio 3:32; Mateo 20:20-28; 1 Pedro 5:2, 3) Kas paspasurot ni Jesus, inwaksitayon dagiti nalimed nga aramid ti lubong.—2 Corinto 4:1, 2.
21 Imbes a kinalatak ti panunotenda, ipangag dagiti tattao ti Dios ti balakad ni Pablo: “Uray mangankayo, uray uminumkayo, wenno uray ania nga aramidenyo, aramidenyo amin a maipaay iti dayaw ti Dios.” (1 Corinto 10:31) Gapu ta adipennatayo ni Jehova, saantay nga ipapilit ti kayattayo no di ket siraragsak nga aramidentayo ti nadiosan a pagayatan, nga awatentayo ti panangidalan ti “matalek ken naannad nga adipen” ken makitunos a naan-anay iti organisasion ni Jehova.—Mateo 24:45-47.
Agannadkayo a Kanayon!
22, 23. Kasanotay a maadayuan a kanayon ti amin a kita ti idolatria?
22 Kas tattao ni Jehova, saantay a pagrukbaban dagiti material nga idolo. Agannadtay met kadagiti nasikap a porma ti idolatria. Kinaagpaysona, masapul nga adayuantayo a kanayon ti amin a kita ti idolatria. Gapuna, ipangagtayo ti balakad ni Juan: “Igagayo dagiti bagbagiyo kadagiti didiosen.”—1 Juan 5:21.
23 No maysakayo kadagiti adipen ni Jehova, aramatenyo a kanayon ti sinanay-Biblia a konsiensiayo ken ti panunotyo a mangilasin iti naimbag ken dakes. (Hebreo 5:14) Iti kasta saankayto a maakaran iti idolatroso nga espiritu ti lubong no di ket agbalinkayto a kas kadagiti tallo a matalek a Hebreo ken dagiti nasungdo nga immuna a Kristiano. Maitedyonto ken Jehova ti naipamaysa a debosion, ket tulongannakayto nga agaluad iti amin a kita ti idolatria.
Aniat’ Makunayo?
◻ Kasano nga adayuan dagiti Saksi ni Jehova dagiti porma ti idolatria a nasirmata ni Ezequiel?
◻ Ania ti “atap nga animal” ti Apocalipsis 13:1, ket aniat’ takder dagiti adipen ni Jehova mainaig itoy?
◻ Apay nga idian ti panagrukbab kadagiti bituen iti tay-ak ti paglinglingayan ken ay-ayam?
◻ Kasanotay a maliklikan ti panagdayaw iti bagi?
◻ Apay nga agaluad iti amin a kita ti idolatria?
[Dagiti ladawan iti panid 26]
Ammoyo kadi no kasano nga inladawan dagiti kinarimon a nakita ni Ezequiel iti sirmata ti idolatria ti Kakristianuan?
[Credit Line]
Naibasar iti retrato nga innala ti Ralph Crane/Bardo Museum ti ladawan (iti akinngato a kannigid)