FEATURE
Imperio ti Babilonia
TI Babilonia pudno a makapasiddaaw idi a siudad—addaan kadagiti nakataytayag a pader, ti Pagmartsaan a Dalan dayta, ti agdindinamag nga Agbitbitin a Minuyongan, ken ti nasurok a 50 a templo.
Iti nasapa unay a paset ti pakasaritaan ti tao, ti Babel (idi agangay napanaganan iti Babilonia) nagbalin a nalatak a sentro ti panagdaydayaw a nangkarit iti pudno a Dios, ni Jehova. (Ge 10:9, 10) Tinungday ni Jehova ti panggep dagiti mangibangbangon iti dayta babaen ti panangriribukna iti pagsasao dagiti umili ken panangwarawarana kadakuada manipud sadiay nga agturong iti intero a daga. (Ge 11:4-9) Ngarud napasamak a ti ulbod a panagdaydayaw nagsaknap manipud Babilonia agingga iti sabsabali a daga.
Nagangayanna, ti panangkarit ti Babilonia ken Jehova nangiturong iti pannakatnag dayta. Iti padto, inladawan ni Jehova ti Babilonia kas maysa a leon nga addaan kadagiti payak ti agila; impadtona met ti pannakatnagna ken ti pannakalangalangna inton agangay. Idi Oktubre 5, 539 K.K.P., iti maysa a rabii, ti Babilonia innala ni Ciro a Dakkel, nga impadto ni Jehova nga innaganan. Narba ti Babilonia iti mismo a wagas a naipadto. Idi agangay nagbalin ti siudad a “gabgabsuon a batbato,” a saan a pulos mabangon manen.—Jer 51:37; kitaenyo ti Isa 44:27–45:2.
[Kahon iti panid 321]
DAGITI KANGRUNAAN A SIUDAD
Babilonia: Napolitikaan ken narelihiosuan a kabesera ti imperio; adda idi ditoy ti adu a destiero a Judio
Tema: Nalawag a maikadua a kabesera, nga impasdek ni Ari Nabonido, a nangibati ken Belsazar nga agaywan idiay Babilonia
Nineve: Kabesera ti Asiria, a natnag iti ima dagiti nagkappon a Caldeo ken Medo idi 632 K.K.P.
Carquemis: Inabak ditoy ni Nabucodonosor II dagiti puersa ti Egipto, nga impasdekna idiay Siria ti kinatan-ok ti Babilonia
Jerusalem: Nagbalin nga agbaybayad iti impuesto iti Babilonia idi 620 K.K.P. Linakub dagiti puersa ti Babilonia idi 618-617 ken idi 609-607 K.K.P.
Tiro: Simmuko kadagiti puersa ti Babilonia kalpasan ti 13-tawen a pannakalakub
[Mapa iti panid 321]
(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)
Baybay Caspiano
ASIRIA
Carquemis
Nineve
Karayan Tigris
Karayan Eufrates
Damasco
Tiro
Jerusalem
Tema
ELAM
Babilonia
Susan
Gulpo ti Persia
EGIPTO
Dakkel a Baybay
[Ladawan iti panid 322]
Naibangon manen a Ruangan ni Ishtar
[Ladawan iti panid 322]
Ziggurat idiay Ur. Ti torre a naipatakder idiay Babel ket nalabit maysa a narelihiosuan a ziggurat a kas itoy
[Ladawan iti panid 323]
Daytoy a kitikit ilanadna ti panagpasindayag ni Nabucodonosor II maipapan iti amin nga inaramidna a panangpadakkel ken panangpalawa iti Babilonia (Idiligyo ti Da 4:30)
[Ladawan iti panid 323]
Dagiti pader ti Babilonia. Ti siudad agparang a di mastrek. Salsalakniban idi ti nagdakkelan a sangal dagiti doble a pader. Ti maikadua nga intar dagiti pader linikmutda ti makindaya a paset ti siudad; nagserbi met ti maysa a pader kas salaknib a naipataraigid iti makindaya nga igid ti Eufrates, a nagtartarus iti siudad. Ti templo ni Marduk ti kangrunaan idi a paset ti Babilonia. Nainaig iti dayta ti torre ti Etemenanki (minatmatan ti dadduma nga isu ti Torre ti Babel), a dimmanon iti katayag a 91 m (300 pie)
[Ladawan iti panid 323]
Arkos manipud Pagmartsaan a Dalan ti Babilonia. Makapainteres ta iti Biblia, ti Babilonia ket insimbolo ti maysa a leon (Da 7:4)
[Ladawan iti panid 324]
Pila a modelo ti dalem ti karnero, nakitikitan kadagiti partaan ken pormula ti salamangka; naaramat idiay Babilonia maipaay iti panagpadles (Idiligyo ti Eze 21:20-22)
[Ladawan iti panid 324]
Ni Nabonido, ti kaudian a katan-okan a monarka ti Babilonia, nga addaan kadagiti simbolo ti didiosna. Ti panagpannuray kadagiti nailangitan a bambanag, ken iti didios a nainaig kadagitoy, saanna a naisalakan ti Babilonia (Isa 47:12-15)
[Ladawan iti panid 324]
Naikuna a daytoy ti kadadaanan a nabatbati a pagarigan ti horoskopio; manipud Babilonia; naipagarup a napetsaan manipud iti maikalima a siglo K.K.P.
[Ladawan iti panid 324]
Dagiti rebba ti kadaanan a Babilonia paneknekanda ti kinamapagtalkan ti padto ti Biblia. Iti naminsan, ti Babilonia ket “arkos dagiti pagarian”; dayta ket “langalang a rebbek” itan (Isa 13:19-22; Jer 50:13)
[Dagiti Ladawan iti panid 325]
Ti pannakarba ti Babilonia
Cronica ni Nabonido—cuneiform a tapi a mangpasingked iti kellaat a pannakarba ti Babilonia babaen ken Ciro