“Iladawam ti Templo”

1-3. (a) Apay a nalabit naliwliwa ni Ezekiel idi nakitana ti nakadakdakkel a templo iti sirmata? (Kitaen ti ladawan iti rugi ti kapitulo.) (b) Ania ti usigentayo iti daytoy a kapitulo?

PANUNOTEM ni Ezekiel idi 50 ti tawennan. Malaglagipna a 25 a tawenen ti kaaddana idiay Babilonia. Nabayag idin a nadadael ti templo idiay Jerusalem. No inarapaap man ni Ezekiel ti agserbi a padi sadiay, saanen a mapasamak dayta. Agarup 56 a tawen pay ti aglabas sakbay nga agpatingga ti pannakaadipenda isu a dina ammo no sibibiagto pay ken makitana ti panagsubli ti ili ti Dios iti dagada wenno ti pannakaibangon manen ti templo. (Jer. 25:11) Nalidayan ngata kadagita a pampanunotenna?

² Nakaim-imbag ni Jehova ta iti dayta a tiempo nga intedna ken Ezekiel ti kalalawaan ti saklawenna a sirmata, a sigurado a nangliwliwa unay iti daytoy matalek a tao ken nangted iti naraniag a namnama! Babaen dayta a sirmata, naisubli iti nakayanakanna a daga ken naidisso iti nakangatngato a bantay. Iti ayanna, sinabat ti “lalaki a kasla gambang ti langana.” Dayta nga anghel ti nangipasiar kenkuana iti amin a paset ti nakadakdakkel a templo. (Basaen ti Ezekiel 40:1-4.) Kasla agpaypayso ti amin! Dayta a kapadasan ni Ezekiel ti nangpabileg la ketdi iti pammatina, nangpasiddaaw, ken nalabit medio nangriro kenkuana. Uray no adu ti nakitana a pamiliar a paset ti templo, dakkel met ti nakaidumaan dayta iti ammona a templo idiay Jerusalem.

³ Dayta a makapainteres a sirmata ti linaon ti maudi a siam a kapitulo ti libro nga Ezekiel. Adalentayo ita ti kababalin a masapul nga ipakitatayo bayat a tarusantayo ti sirmata ken ti kaipapananna. Usigentayo met no ti nakita ni Ezekiel ket ti dakkel a naespirituan a templo nga inlawlawag ni apostol Pablo, ginasut a tawen kalpasanna. Kamaudiananna, ammuentayo ti kaipapanan ti sirmata para ken Ezekiel ken kadagiti padana a naipanaw.

 4. Ania idi ti pamay-an ti panangtarus maipapan iti nasirmata a templo, ngem ania itan ti masapul a pamay-an ti panangtarus?

⁴ Imbaga idi dagiti publikasiontayo a ti nakita ni Ezekiel ket ti dakkel a naespirituan a templo ni Jehova, daydiay impaisurat ti Dios ken apostol Pablo para kadagiti Hebreo.a Sigun iti dayta a konklusion, kasla lohikal nga ikkantayo idi iti simboliko, wenno antitipiko, a kaipapanan ti adu a paset ti templo a nasirmata ni Ezekiel, sa inusartayo ti panangilawlawag ni Pablo iti tabernakulo kas pangibasaran. Ngem kalpasan ti ad-adu pay a kararag, panagadal, ken panagutob, masapul ti mas simple a pamay-an iti panangtarus iti kaipapanan ti templo a nasirmata ni Ezekiel.

5, 6. (a) Kasano nga impakita ni apostol Pablo ti kinapakumbaba idi inlawlawagna ti tabernakulo? (b) Ania ti imbaga ni Pablo maipapan iti dadduma a detalye iti tabernakulo, ken kasano a mausartayo ti dinakamatna tapno matarusantayo ti templo a nasirmata ni Ezekiel?

⁵ Kasla nainsiriban a ditay ikkan iti propetiko wenno simboliko a kaipapanan ti tunggal detalye ti sirmata ni Ezekiel maipapan iti templo. Apay? Kitaentayo ti maysa a makapainteres a pagarigan. Idi inlawlawag ni Pablo ti tabernakulo ken ti naespirituan a templo, dinakamatna dagiti detalye iti tabernakulo, kas iti balitok a paginsiensuan, kalub ti lakasa, ken balitok a pagkargaan iti manna. Inikkanna kadi iti propetiko a kaipapanan dagita a detalye? Nalawag a saan nga inwanwan ti nasantuan nga espiritu a mangaramid iti dayta. Imbes ketdi, insurat ni Pablo: “Saan nga ita ti tiempo a detalyado a maibaga kadakayo dagitoy a banag.” (Heb. 9:4, 5) Sisasagana ni Pablo a nagpaidalan iti nasantuan nga espiritu ken sipapakumbaba a naguray ken Jehova.​—Heb. 9:8.

⁶ Mabalin a kasta met laeng a prinsipio ti panangtarustayo iti templo a nakita ni Ezekiel iti sirmata. Nagadu met ti detalye ti sirmata. Agparang a ti kasayaatan nga aramiden ket urayentayo ni Jehova a mangilawlawag kadagita, no kasapulan ti ad-adu a pannakalawlawag. (Basaen ti Mikias 7:7.) Ngem kunatayo kadi nga awanen ti ipakaammo ti espiritu ni Jehova a kanayonan a panangilawlawag iti sirmata? Saan!

7, 8. (a) Ania ti dati nga ammotayo a nabalbaliwan itan? (b) Kasano a ti templo a nakita iti sirmata ket naiduma iti naespirituan a templo nga inladawan ni Pablo?

⁷ Kas nadakamaten, adu a tawen nga inlawlawag dagiti publikasiontayo a ti nakita ni Ezekiel ket ti dakkel a naespirituan a templo ni Jehova, daydiay impaisurat ti Dios ken apostol Pablo para kadagiti Hebreo. Ngem kalpasan ti ad-adu pay a panagadal, naammuantayo a saan a mabalin a ti dakkel a naespirituan a templo ti nakita ni Ezekiel. Apay?

⁸ Umuna, naiduma ti templo a nakita ni Ezekiel iti templo nga impailawlawag ti Dios ken Pablo. Panunotenyo daytoy: Inlawlawag ni apostol Pablo a ti tabernakulo idi tiempo ni Moises ket anniniwan ken pagtuladan ti banag a dakdakkel. Ti tabernakulo, a kas iti templo ni Solomon ken iti templo ni Zerubabel, nga agpada ti kangrunaan a disenioda ket addaan iti siled a “Kasasantuan.” Inawagan ni Pablo dayta a siled iti “nasantuan a disso nga inaramid dagiti ima,” nga inlawlawagna a dayta ket saan a ti agpaypayso no di ket “kapada ti agpaypayso.” Ania ngarud ti agpaypayso? Imbaga ni Pablo: “Idiay langit.” (Heb. 9:3, 24) Langit kadi ti nakita ni Ezekiel? Saan. Awan ti pangripiripan iti sirmata ni Ezekiel a dagiti bambanag idiay langit ti nakitana.​—Idilig ti Daniel 7:9, 10, 13, 14.

9, 10. No maipapan kadagiti daton, ania ti nagdumaan ti templo a nasirmata ni Ezekiel ken ti dakkel a naespirituan a templo nga inladawan ni Pablo?

⁹ Ti ad-adda pay a makakombinsir a nakaidumaan ti sirmata ni Ezekiel iti inlawlawag ni Pablo ket dagiti daton. Nangngeg ni Ezekiel ti adu a bilin para kadagiti tattao, pangulo, ken papadi maipapan iti panagdaton. Agdatonda tapno mapakawan dagiti mismo a basolda. Mangtedda met kadagiti daton a pakikappia, a mabalin a pagsasanguanda kadagiti siled a panganan iti templo. (Ezek. 43:18, 19; 44:11, 15, 27; 45:15-20, 22-25) Maar-aramid met aya dagiti kasta a maulit-ulit a panagdaton iti dakkel a naespirituan a templo?

¹⁰ Nalawag ken simple ti sungbat. Kuna ni Pablo: “Idi immay ni Kristo kas nangato a padi tapno mangyeg kadagiti nasayaat a bambanag a mapaspasamaken, simrek iti napatpateg ken mas perpekto a tolda a saan nga inaramid dagiti ima, kayatna a sawen, saan a ditoy daga. Simrek iti nasantuan a disso ngem saan a dara dagiti kalding ken urbon a kalakian a baka ti intugotna no di ket ti mismo a darana. Namimpinsan nga inaramidna dayta, ket naipaayna ti agnanayon a pannakaisalakantayo.” (Heb. 9:11, 12) Isu nga iti dakkel a naespirituan a templo, maysa laeng ti naidaton​—ti daton a subbot, nga indaton ni Jesu-Kristo, ti Dakdakkel a Nangato a Padi. Nalawag a ti templo a nasirmata ni Ezekiel a nakaidatonan ti adu a kalding ken kalakian a baka ket saan a ti dakkel a naespirituan a templo.

11. Idi tiempo ni Ezekiel, apay a saan pay idi a tiempo nga ipakaammo ti Dios dagiti kinapudno maipapan iti dakkel a naespirituan a templo?

¹¹ Iturongnatayo dayta iti maikadua a rason a saan a mabalin a ti dakkel a naespirituan a templo ti nakita ni Ezekiel: Saan pay idi a tiempo nga ipakaammo ti Dios dagita a kinapudno. Laglagipentayo nga umuna a naibaga ti sirmata ni Ezekiel kadagiti Judio a naipan idiay Babilonia. Mosaiko a Linteg ti sursurotenda. No agpatinggan ti pannakaadipenda, agsublida idiay Jerusalem ken ibangonda manen ti templo ken ti altarna kas panangsurot iti dayta a Linteg maipapan iti nadalus a panagdaydayaw. Kalpasanna, itultuloyda ti agdaton sadiay, kas iti inaramidda iti dandani 600 a tawen. Panunotenyo laengen ti reaksion dagiti Judio no ti impakita ti sirmata ni Ezekiel kadakuada ket ti naespirituan a templo​—a ti nangato a padi ti nangidaton iti mismo a bagina, sa awanen ti sabali pay a naidaton! Ania ngata koma ti naawatanda iti kasta a sirmata? Saan ngata a kimmapuy koma ti determinasionda a mangsurot iti Mosaiko a Linteg? Kas iti kanayon nga ar-aramiden ni Jehova, ipakaammona laeng dagiti kinapudno iti umiso a tiempo ken no nakasaganan ti ilina.

12-14. Ania ti koneksion ti templo a nakita ni Ezekiel ken ti naespirituan a templo nga inlawlawag ni Pablo? (Kitaen ti kahon a “Nagduma a Templo, Nagduma a Masursuro.”)

¹² Ania ngarud ti koneksion ti templo a nasirmata ni Ezekiel ken ti naespirituan a templo nga inlawlawag ni Pablo? Laglagipentayo a saan a ti templo a nasirmata ni Ezekiel ti nangibatayan ni Pablo iti inlawlawagna no di ket ti tabernakulo idi tiempo ni Moises. Adda met ketdi ti dinakamat ni Pablo a dadduma a detalye nga adda iti templo ni Solomon ken Zerubabel a makita met iti templo a nasirmata ni Ezekiel. Ngem talaga nga agduma ti nakaisentruan ti insurat da Ezekiel ken Pablo.b Imbes nga ilawlawagda ti isu met la a banag, agsinnuportar ketdi dagiti insuratda. Kasano?

¹³ Nalabit kastoy ti panunotentayo a koneksion ti dua a salaysay ti Biblia: Sigun ken Pablo, naammuantayo ti urnos ni Jehova iti panagdaydayaw, ngem sigun ken Ezekiel, naammuantayo dagiti pagalagadan ni Jehova iti panagdaydayaw. Tapno isurona kadatayo ti urnos ni Jehova iti nadalus a panagdaydayaw, imbaga ni Pablo ti kaipapanan dagiti detalye ti naespirituan a templo kas ti nangato a padi, dagiti daton, ti altar, ken ti Kasasantuan. Ngem tapno maipaganetget dagiti nangato a pagalagadan ni Jehova iti nadalus a panagdaydayaw, ti templo a nasirmata ni Ezekiel detalyado nga iladawanna iti isip ken pusotayo ti adu a leksion maipapan kadagiti pagalagadan ni Jehova.

¹⁴ Ania ngarud ti makunatayo iti daytoy a nabalbaliwan a pannakaawattayo? Sigurado a dina kaipapanan a saan unayen a napateg kadatayo ita ti sirmata ni Ezekiel. Tapno maammuantayo no kasano a magunggonaantayo iti sirmata, kitaentayo a naimbag no kasano a nagunggonaan dagiti matalek a Judio idi tiempo ni Ezekiel ken kalpasanna.

15. (a) Ania ti pakabuklan ti mensahe ti padto a nakita ni Ezekiel iti sirmata? (b) Ania ti nakaidumaan ti Ezekiel kapitulo 8 iti kapitulo 40-48?

¹⁵ Tapno maammuantayo ti sungbat ti Biblia, usigentayo ti agsasaruno nga agkokonektar a saludsod a makatulong tapno makitatayo ti kompleto a pakabuklan ti ladawan. Umuna, ania ti pakabuklan ti mensahe iti padto a sirmata? Iti simple a pannao, maisubli ti nadalus a panagdaydayaw! Sigurado a nalawag dayta ken Ezekiel. Naisuratna idin ti linaon ti mabasa itan a kapitulo 8 ti Ezekiel maipapan iti nalawag a panangiladawan ni Jehova kadagiti nagdakes a mapaspasamak iti templo idiay Jerusalem. Ken naragsakan la ketdi ni Ezekiel a nangisurat kadagiti nagpaiduma a detalye, kas makitatayo iti kapitulo 40-48. Makitatayo ti saanen a naibabain a nadalus a panagdaydayaw, no di ket kas iti kanayon a maiparbeng​—ti perpekto a pamay-an ti panagdaydayaw ken Jehova maitunos iti Mosaiko a Linteg.

16. Kasano a ti templo a nasirmata ni Ezekiel pinatalgedanna ti impadto ni Isaias 100 a tawen sakbayna?

¹⁶ Tapno maisubli ti umiso a kasasaad ti panagdaydayaw ken Jehova, masapul a maipangato dayta. Nasurok a 100 a tawen sakbayna, impaisurat ti Dios ken Isaias: “Iti maudi a paset dagiti aldaw, sititibkerto a maipasdek ti bantay ti balay ni Jehova iti ngatuen dagiti bantay, ket nangatngatonto ngem kadagiti turod.” (Isa. 2:2) Nalawag a nasaksakbay a nakita ni Isaias a maisubli ken maipangato ti nadalus a panagdaydayaw ken Jehova, a kasla naisaad iti kangatuan a bantay. Sadino ti ayan ni Ezekiel idi impabuya ti Dios daytoy kenkuana? Adda “iti nakangatngato a bantay,” a mangkitkita iti balay ni Jehova! (Ezek. 40:2) Patalgedan ngarud ti sirmata ni Ezekiel a maisubli ti pudno a panagdaydayaw.

17. Ania ti pakabuklan ti Ezekiel kapitulo 40-48?

¹⁷ Kitaentayo ti ababa a pakabuklan ti nakita ken nangngeg ni Ezekiel a naisurat iti Ezekiel kapitulo 40-48. Binuyana ti anghel a mangrukrukod kadagiti ruangan, diding, paraangan, ken santuario ti templo. (Ezek. 40-42) Kalpasanna, adda makapagagar a pasamak: ti nadayag nga isasangpet ni Jehova iti templo! Binalakadan ni Jehova ti nasukir nga ilina, dagiti padi, ken dagiti panguluen. (Ezek. 43:1-12; 44:10-31; 45:9-12) Adda nakita ni Ezekiel a karayan manipud iti santuario, a mangbibiag ken mangbembendision bayat nga agay-ayus nga agturong iti Natay a Baybay. (Ezek. 47:1-12) Nakitana met a nabingaybingay ti daga iti agpapada a rukod, a ti nadalus a panagdaydayaw ket adda iti asideg ti tengnga ti daga. (Ezek. 45:1-8; 47:13–48:35) Ania ti kaipapanan ti mensahe? Nalawag nga ipaspasigurado ni Jehova iti ilina a maisubli ken maitan-ok ti nadalus a panagdaydayaw. Bendisionanna ti balay a pagdaydayawan kenkuana babaen ti kaaddana, ken mangyeg kadagiti bendision manipud iti dayta a templo, a mangpaimbag, mangbiag, ken mangurnos iti napabaro a daga.

18. Literal kadi ti kaipapanan ti sirmata? Ilawlawagmo.

¹⁸ Maikadua, literal kadi ti kaipapanan ti sirmata? Saan. Mabalin a naawatan a dagus ni Ezekiel ken dagiti padana a naipanaw a saan a literal ti kaipapanan ti sirmata. Apay? Laglagipentayo a nakita ni Ezekiel ti templo “iti nakangatngato a bantay.” Nupay kapada dayta ti padto ni Isaias, saan a mabalin a dayta ti lokasion ti templo. Naisaad ti templo ni Solomon iti Bantay Moria idiay Jerusalem, ken iti dayta met la a maibangonto manen. Ngem dayta kadi ket “nakangatngato a bantay”? Saan, kinapudnona, napalawlawan ti Bantay Moria kadagiti bantay a kapadana iti kangato wenno nangatngato pay. Nagdakkel met ti templo a nakita ni Ezekiel. No karaman pay ti nalawa a lote a napalawlawan iti pader, saanen nga umanay dayta iti tuktok ti Bantay Moria wenno uray iti intero a siudad ti Jerusalem idi tiempo ni Solomon! Sigurado met a saan a pinanunot dagiti naipanaw a Judio a literal ti karayan manipud iti santuario ti templo nga agayus iti Natay a Baybay, a mangbiag iti natay a danum. Kamaudiananna, dagiti kabambantayan iti Naikari a Daga ipakitana a saan a mabalin a diretso ken agbabatog ti paginggaan ti daga dagiti tribu kas nailadawan iti sirmata. Isu a saan a literal ti kaipapanan ti sirmata.

19-21. Ania ti kayat ni Jehova nga epekto iti ilina ti nasirmata ni Ezekiel, ken apay a nalabit kasta ti mariknada?

¹⁹ Maikatlo, ania ti masapul nga epekto ti sirmata ni Ezekiel kadagiti kailianna? No pinanunotda koma dagiti nangato a pagalagadan ni Jehova iti nadalus a panagdaydayaw, nagbainda koma. Imbaga ni Jehova ken Ezekiel: “Iladawam ti templo iti sangakabbalayan ti Israel.” Masapul a detalyado ti panangiladawan ni Ezekiel iti daytoy a templo tapno dagiti Israelita “adalenda koma ti planona.” Apay koma a panunoten a naimbag dagiti tattao dayta a templo? Kas nakitatayon, saan a tapno ibangonda dayta, no di ket kas kuna ni Jehova, “tapno agbainda kadagiti basolda.”​—Basaen ti Ezekiel 43:10-12.

²⁰ Apay a mabalin a dayta a sirmata ti makagapu a nakonsiensia ken nabainan dagiti nalinteg a tattao? Kitaenyo ta naibaga ken Ezekiel: “Anak ti tao, siputam, buyaem, ken denggem a naimbag ti amin nga ibagak kenka maipapan kadagiti paglintegan ken linteg maipapan iti templo ni Jehova.” (Ezek. 44:5) Namin-adu a nangngeg ni Ezekiel dagiti paglintegan ken linteg. (Ezek. 43:11, 12; 44:24; 46:14) Masansan a naipalagip met ken Ezekiel dagiti pagalagadan ni Jehova​—uray dagiti pagalagadan iti kaatiddog ti kasiko ken iti umiso a timbang. (Ezek. 40:5; 45:10-12; idilig ti Proverbio 16:11.) Iti daytoy a sirmata, nasurok a 50 a daras nga insurat ni Ezekiel ti sasao iti orihinal a lengguahe para iti “rukod” ken dadduma pay a pannakaisaona!

²¹ Ania ti kayat nga ibaga ni Jehova iti ilina idi dinakamatna ti rukod, timbang, linteg, ken paglintegan? Agparang nga ipagpaganetgetna kadakuada daytoy napateg a kinapudno: ni laeng Jehova ti mangikeddeng kadagiti pagalagadan iti nadalus a panagdaydayaw. Masapul nga agbain dagidiay saan a mangsursurot kadagita a pagalagadan! Ngem kasano a nasursuro dagiti Judio dagita a leksion iti sirmata? Iti sumaruno a kapitulo, usigentayo ti dadduma nga espesipiko a pagarigan. Dayta ti makatulong tapno nalawlawag a maawatantayo ti kaipapanan kadatayo ita ti naisangsangayan a sirmata.