PANANGAYWAN, I

Pamay-an a panangtarawidwid wenno urnos a panangimaton tapno maitungpal ti maysa a pagrebbengan wenno magun-od ti maysa a kalat.

Ti Hebreo a sao a naipatarus a “panangaywan” iti 1 Cronicas 26:30 (pequd·dahʹ) ket nagtaud iti sao a pa·qadhʹ, a kaipapananna ti “sarungkaran; iturong ti asikaso iti.” (Ru 1:6, Rbi8 ftn) Naipatarus met kas “panangaywan; mangay-aywan.”​—2Cr 24:11; Nu 3:32; idiligyo ti 2Ar 11:18, Rbi8 ftn; kitaenyo ti MANANGAYWAN.

Sipud pay nangrugi ti pakasaritaan ti tao, ti Dios inikkanna ti perpekto a tao iti pagrebbengan a mangaywan iti daga ken mamagpasakup kadagiti parsua nga adda iti dayta. (Ge 1:26-28) Kalpasan a nagrebelde ti tao, nangnangruna nanipud Layus nga agpatpatuloy, timmanor ti maysa a sistema ti panangaywan dagiti patriarka ket limmatak idi agangay. Daytoy a sistema ti nangtarawidwid kadagiti aramid ken sanikua ti pamilia ken nangipaalagad kadagiti moral a pagalagadan.

Ti panangtaming ni Moises iti ar-aramid ti nasion ti Israel maitunos iti pagayatan ti Dios bayat ti 40 a tawen a panagdaliasatda idiay let-ang ket agserbi kas nasayaat nga ulidan iti panangaywan, a pakairamanan ti panangitalek iti autoridad kadagiti mapagtalkan nga indibidual. (Ex 18:19-26) Iti urnos mainaig iti kinapadi, kangrunaan a ti nangato a padi ti addaan pagrebbengan a mangaywan (Nu 3:5-10). Nupay kasta, adda met dagiti papadi a naikkan iti pagrebbengan a mangaywan ken mangimaton iti nadumaduma nga annongen ti panagserbi. (Nu 3:25, 26, 30-32, 36, 37; 4:16) Kalpasan ti iseserrek ti Israel iti Naikari a Daga, dagiti ukom ti nagakem kas manangaywan ti nasion, babaen ti tulong ti Dios.​—Uk 2:16, 18; Ru 1:1.

Idi naipasdeken ti pagarian iti Israel, naaramid ti ad-adda a kompleto a sistema ti panangaywan. Bayat ti panagturay ni Ari David, nagbalin nga ad-adda a detalyado ti urnos ti panangaywan, gapu ta adda dagiti opisial a direkta nga agserserbi iti ari ken dagiti administrador iti tunggal benneg nga agserserbi iti intero a pagilian. (1Cr 26:29-32; 27:1, 16-22, 25-34) Nagsayaat met ti pannakaorganisar ti kinapadi bayat ti panagturay ni David, ta adda dagiti mangimatmaton iti trabaho iti tabernakulo, dagiti opisial ken uk-ukom, dagiti agay-aywan iti ruangan, kumakanta ken musikero, ken adda naisaad a 24 a benneg ti papadi a mangaramid ti panagserbi iti tabernakulo. (1Cr 23:1-5; 24:1-19) Ngem nalawlawa pay ti saklaw ti panangaywan ni Solomon, a ti maysa a naisangsangayan a pagarigan iti nagsayaat a panangaywanna ket ti pannakaibangon ti templo.​—1Ar 4:1-7, 26, 27; 5:13-18.

Nakaaramid met ti dadduma a nasion iti naririkut a sistema ti panangaywan, kas ipasimudaag dagiti pannakagrupogrupo dagiti opisial nga inummong ni Ari Nabucodonosor idi inagurasion ti impasdekna a nabalitokan a ladawan. (Da 3:2, 3) Ni Daniel a mismo ket ‘napagbalin nga agturay’ (manipud Aramaiko, sheletʹ) iti masaksakupan a distrito ti Babilonia, nga iti babaenna nadutokan da Sidrac, Mesac, ken Abednego iti sibil a “panangaywan” (iti Aramaiko, ʽavi·dhahʹ).​—Da 2:48, 49.

Iti Kristiano a Griego a Kasuratan, masansan a naisalaysay ti umiso a pannakausar ti naited nga autoridad ken responsabilidad kadagidiay naparebbengan a mangaywan iti pannakaitungpal ken pannakaipakat ti nabatad a pagayatan ti Dios iti ilina; ket naaramid daytoy babaen iti pannakatukoy dagiti kinamayordomo ken panangaywan. (Lu 16:2-4; 1Co 9:17; Efe 3:2; Col 1:25; Tit 1:7) Nupay naipakita a ti pagrebbengan iti Dios ti kapatgan (Sal 109:8; Ara 1:20), naipaganetget met dagiti pakaseknan dagidiay agserbi iti sidong ti kasta a panangaywan.​—1Pe 4:10; kitaenyo ti MAYORDOMO.

Ania a “panangaywan” ti nangrugi a pagtignayen ti Dios nanipud idi 33 K.P.?

Gapu iti di kaikarian a kinamanangngaasi ti Dios, pinanggepna a maadda ti “maysa a panangaywan [Gr., oi·ko·no·miʹan, iti literal, “panangimaton iti sangakabbalayan”] agingga iti naan-anay a pagpatinggaan dagiti naituding a tiempo, awan sabali, tapno ummongen a sangsangkamaysa manen ken Kristo ti amin a bambanag, ti bambanag iti langlangit ken ti bambanag iti daga.” (Efe 1:10; idiligyo ti Lu 12:42, Rbi8 ftn.) Ti panggep daytoy a “panangaywan,” wenno pamay-an ti panangtarawidwid, a pagtigtignayen ti Dios sipud pay idi Pentecostes ti 33 K.P., ket tapno mapagkaykaysa dagiti amin a nasaririt a parsuana. Ti umuna a paset ti “panangaywan” ti Dios isu ti pannakaummong manen a sangsangkamaysa ti “bambanag iti langlangit,” nga isaganana ti kongregasion dagiti makipagtawid iti Pagarian nga agbiag sadiay langit iti sidong ni Jesu-Kristo kas naespirituan nga Ulo. (Ro 8:16, 17; Efe 1:11; 1Pe 1:4) Ti maikadua a paset daytoy a “panangaywan” isu ti pannakaummong manen a sangsangkamaysa ti “bambanag iti daga,” nga isaganana dagidiay agbiag iti paraiso a daga.​—Jn 10:16; Apo 7:9, 10; 21:3, 4.