Ti Sao ni Jehova Nabiag
Dagiti Tampok iti Libro nga Oseas
DANDANI napukaw ti pudno a panagdayaw iti makin-amianan a pagarian ti Israel a buklen ti sangapulo a tribu. Nasaliwanwan ti biag dagiti Israelita idi nagturay ni Jeroboam II, ngem saan a nagtultuloy dayta di nagbayag kalpasan ti ipapatayna. Nariribuk ti kasasaad dagiti umili ken agtuturay. Napapatay ti uppat kadagiti innem a nagsasaruno nga ari. (2 Ar-ari 14:29; 15:8-30; 17:1-6) Iti unos dayta a tiempo ti riribuk, nagserbi ni Oseas kas propeta iti 59 a tawen, a nangrugi idi 804 K.K.P.
Ti rikna ni Jehova iti nasukir a nasion ti Israel ket silalawag a nailadawan iti napasamak iti panagasawa ni Oseas. Ti kababagas ti mensahe ni Oseas ket maipapan iti pannakaibutaktak ti biddut ti Israel ken ti naipadto a pannakaukomna ken ti pagarian ti Juda. Iti panangisuratna kadagitoy iti libro a naipanagan kenkuana, nagusar ni Oseas kadagiti naalumamay, mannakipagrikna, nabileg, ken mangiladawan a sasao. Kas paset ti naipaltiing a Sao ti Dios, ti mensahe ti libro nga Oseas ket nabiag ken adda bilegna.—Hebreo 4:12.
“MANGALAKA ITI ASAWA TI PANNAKIABIG”
Kinuna ni Jehova ken Oseas: “Mapanka, mangalaka iti asawa ti pannakiabig.” (Oseas 1:2) Nagtulnog ni Oseas ket idi agangay, ti asawana a ni Gomer ket nagpasngay iti maysa nga anak a lalaki. Nabatad a bastardo ti dua a simmaganad nga impasngay ni Gomer. Ipatuldo ti kayulogan ti naganda a Lo-ruhama ken Lo-ammi a saan a kaasian ni Jehova ti Israel ken ilaksidna ti nagulib nga ilina.
Ania a talaga ti narikna ni Jehova iti rebelioso nga ilina? Kinunana ken Oseas: “Mapanka iti maminsan pay, mangayatka iti babai nga inayat ti maysa a kadua ken makikamkamalala, kas iti daydiay ayat ni Jehova iti annak ti Israel bayat ti ibabaw-ingda kadagiti sabali a didios.”—Oseas 3:1.
Dagiti Nainkasuratan a Saludsod a Nasungbatan:
1:1—Apay a dinakamat ni Oseas ti amin nga uppat nga ari a nagturay iti Juda kabayatan ti panagserbina kas propeta idinto ta maysa laeng ti dinakamatna nga agturay iti Israel? Ngamin, dagiti laeng ari a kaputotan ni David ti nabigbig kas legal nga agturay iti ili a pinili ti Dios. Dagiti ar-ari iti makin-amianan a pagarian ket saan a kaputotan ni David, idinto ta kaputotanna dagiti nagturay iti Juda.
1:2-9—Talaga kadi a nangala ni Oseas iti asawa ti pannakiabig? Wen, inkallaysa ni Oseas ti maysa a babai a nagbalin a mannakikamalala idi agangay. Awan ti nasao ti propeta a mangipasimudaag a tagtagainep wenno sirmata laeng ti insalaysayna maipapan iti pamiliana.
1:7—Kaano a naipakitaan iti asi ti balay ti Juda ken kaano a naispal? Natungpal dayta idi 732 K.K.P., idi kaaldawan ni Ari Ezekias. Iti dayta a tiempo, pinagpatingga ni Jehova ti pammutbuteng ti Asiria iti Jerusalem babaen ti panangibaonna iti maysa nga anghel a nangpapatay iti 185,000 a soldado dagiti kabusor iti maysa laeng a rabii. (2 Ar-ari 19:34, 35) Ni Jehova inispalna ngarud ti Juda, saan a ‘babaen iti bai, kampilan, gubat, kabalio, wenno kumakabalio,’ no di ket babaen iti maysa nga anghel.
1:10, 11—Yantangay narbek ti makin-amianan a pagarian ti Israel idi 740 K.K.P., kasano a dagiti annak ti Israel ken Juda ‘naummongda a sangsangkamaysa iti panagtutunos’? Sakbay a dagiti umili iti Juda ket nakautiboda idiay Babilonia idi 607 K.K.P., adu nga umili iti makin-amianan a pagarian ti napanen idiay Juda. (2 Cronicas 11:13-17; 30:6-12, 18-20, 25) Idi nawayawayaanen dagiti nakautibo a Judio idi 537 K.K.P., karaman kadagiti nagawid ket dagiti kaputotan dagidiay naggapu iti makin-amianan a pagarian ti Israel.—Esdras 2:70.
2:21-23—Ania ti ipaspasimudaag dagitoy a naimpadtuan a sasao ni Jehova: “Pudno unay nga imulakto [ti Jezrael] a kasla bin-i maipaay kaniak iti daga, ket ipakitakto ti asi kenkuana”? Jezrael ti nagan ti impasngay ni Gomer nga inauna nga anakda ken Oseas. (Oseas 1:2-4) Ti kaipapanan dayta a nagan ket “Ti Dios Agimulanto iti Bin-i.” Ipasimudaag dayta ti naipadto a panangurnong ni Jehova iti matalek a natda idi 537 K.K.P. ken ti arig bin-i a panangimulana kadakuada idiay Juda. Ti daga a nalangalang iti 70 a tawen ket mabalinen a mangpataud iti bukbukel, nasam-it nga arak, ken lana. Naindaniwan a kunaen ti padto a dagitoy naimbag a bambanag kiddawenda iti daga ti panagbalinna a nadam-eg, ken ti daga kiddawenna iti langit nga agtudo koma. Ti met langit kiddawenna iti Dios a mangpataud iti ulep a mangipaay iti tudo. Ti panggep amin dagitoy ket tapno siwawadwad a maipaay ti kasapulan dagiti nagsubli a natda. Ti Oseas 2:23 ket inusar da apostol Pablo ken Pedro a mangtukoy iti pannakaurnong ti natda ti naespirituan nga Israel.—Roma 9:25, 26; 1 Pedro 2:10.
Dagiti Masursurotayo:
1:2-9; 3:1, 2. Panunotenyo ti panagsakripisio ni Oseas babaen ti dina panangisina kenni baketna kas panagtulnogna iti pagayatan ti Dios! Komustatayo met? Kasano ti kinatuloktayo a mangipuera kadagiti bukodtayo a pagayatan tapno maaramidtayo ti pagayatan ti Dios?
1:6-9. Ni Jehova kagurana ti naespirituan a pannakikamalala, no kasano a kagurana met ti pisikal a pannakikamalala.
1:7, 10, 11; 2:14-23. Natungpal ti impadto ni Jehova maipapan iti Israel ken Juda. Kanayon a tungpalen ni Jehova ti saona.
2:16, 19, 21-23; 3:1-4. Situtulok ni Jehova a mangpakawan kadagidiay naimpusuan nga agbabbabawi. (Nehemias 9:17) Kas ken Jehova, mannakipagrikna ken naasitayo koma iti sabsabali.
“NI JEHOVA ADDAAN LEGAL A KASO”
“Ni Jehova addaan legal a kaso kadagiti agnanaed iti daga.” Apay? Agsipud ta “iti daga awan kinapudno wenno naayat a kinamanangngaasi wenno uray pannakaammo iti Dios.” (Oseas 4:1) Dagiti rebelioso nga Israelita ket nakiramanda iti panagsaur ken panangpapatay. Nakiabigda pay iti pisikal ken naespirituan a wagas. Imbes nga agpatulongda iti Dios, iti “Egipto ti immawaganda; Asiria ti napananda.”—Oseas 7:11.
Impakaammo ni Jehova ti sentensiana babaen ti panagkunana: “Ti Israel masapul a maalun-on.” (Oseas 8:8) Nakabasol met ti pagarian ti Juda. Kinuna ti Oseas 12:2: “Ni Jehova addaan legal a kaso iti Juda, makikuenta pay maibusor ken Jacob maitunos iti daldalanna; maitunos kadagiti pannakilangenna supapakannanto.” Ngem sigurado a mawayawayaanda agsipud ta inkari ti Dios: “Subbotekto ida iti ima ti Sheol; alangonekto ida ken patay.”—Oseas 13:14.
Dagiti Nainkasuratan a Saludsod a Nasungbatan:
6:1-3—Siasino ti nangibaga iti: “Umaykayo, ket agsublitayo ken Jehova”? Mabalin a dagiti di matalek nga Israelita, a nagpipinnaregta nga agsublida ken Jehova. No agpayso man dayta, pammarang laeng ti panagbabawida. Apagbiit ken temporario laeng ti naayat a kinamanangngaasida a kas “kadagiti ulep iti bigat ken . . . linnaaw a masapa a pumanaw.” (Oseas 6:4) Iti sabali a bangir, mabalin a ni Oseas ti nangibaga iti dayta bayat nga agpakpakaasi kadagiti umili nga agsublida ken Jehova. Aniaman ti napasamak, dagiti nasukir nga umili iti sangapulo a tribu a pagarian ti Israel rumbeng a sipapasnek nga agbabawida ken paypaysuenda ti agsubli ken Jehova.
7:4—Iti ania a wagas a dagiti mannakikamalala nga Israelita ket kayariganda ti “urno a paspasgedan”? Ipakita dayta a panamagdilig ti kinakaro dagiti dakes a tarigagayda.
Dagiti Masursurotayo:
4:1, 6. Tapno mataginayontayo ti anamong ni Jehova, nasken nga itultuloytayo a gun-oden ti pannakaammo maipapan kenkuana ken iyaplikartayo dagiti maad-adaltayo.
4:9-13. Panungsungbaten ni Jehova dagidiay agar-aramid iti seksual nga imoralidad ken makiramraman iti narugit a panagdayaw.—Oseas 1:4.
5:1. Dagidiay mangidadaulo iti ili ti Dios rumbeng a naan-anay a laksidenda ti apostasia. Ta no saan, mabalin a magargarida ti dadduma a makiraman iti palso a panagdayaw, nga arigna nga agbalinda a ‘silo ken iket’ iti sabsabali.
6:1-4; 7:14, 16. Panaginsisingpet ken awan kaes-eskanna ti panagbabawi nga awanan iti aramid. Tapno kaasian ti Dios, ti nakabasol ket masapul a mangipakita iti naimpusuan a panagbabawi, a maibatad babaen ti panagsublina iti banag a “nangatngato,” kayatna a sawen, iti nangato a kita ti panagdayaw. Dagiti aramidna ket rumbeng a maitunos kadagiti nangato a pagalagadan ti Dios.—Oseas 7:16.
6:6. No iyugali ti maysa a tao ti agbasol, ipakpakitana nga awan ti nasungdo a panagayatna iti Dios. Saan a masulnitan dayta a pagkurangan uray kasano kaadu ti naespirituan a datonna iti Dios, kayatna a sawen, uray kasano karegtana nga agserserbi iti Dios.
8:7, 13; 10:13. Ti napasamak kadagiti Israelita nga agdaydayaw kadagiti idolo paneknekanna a pudno ti prinsipio nga “aniaman nga imulmula ti maysa a tao, daytoyto met ti apitenna.”—Galacia 6:7.
8:8; 9:17; 13:16. Natungpal dagiti padto maipapan iti makin-amianan a pagarian idi a ti Samaria a kabeserana ket sinakup ti Asiria. (2 Ar-ari 17:3-6) Makapagtalektayo a tungpalen ken ibanag ti Dios ti sinaona.—Numeros 23:19.
8:14. Kas kaitungpalan ti naipadto a pannakalangalang ti Jerusalem ken ti daga ti Juda, nangibaon ni Jehova iti “apuy kadagiti siudad” ti Juda idi 607 K.K.P. babaen kadagiti taga-Babilonia. (2 Cronicas 36:19) Saan a pulos a mapaay ti Sao ti Dios.—Josue 23:14.
9:10. Dagiti Israelita ket naidedikaren iti pudno a Dios, ngem “napanda ken Baal iti Peor, ket indedikarda ti bagbagida iti nakababain a banag.” Masiribtayo no ditay tultuladen ti dakes nga inaramidda ket ditay tallikudan ti dedikasiontayo ken Jehova.—1 Corinto 10:11.
10:1, 2, 12. Masapul nga iwaksitayo ti kinamanaginsisingpet iti panagdayawtayo iti Dios. No ‘agmulatayo iti bin-i maipaay iti bagbagitayo buyogen ti kinalinteg, agapittayo maitunos iti naayat a kinamanangngaasi ti Dios.’
10:5. Ti Bet-aven (a kayuloganna “Balay ti Didigra”) ket manglais a nagan a nayawag iti Bethel (a ti kaipapananna ket “Balay ti Dios”). Idi a ti urbon a baka nga idolo iti Bet-aven ket naidestiero, sinangitan dagiti umili iti Samaria ti pannakapukaw dayta a didiosenda. Anian a kinamaag ti agtalek iti awan biagna a didiosen a dina masalakniban uray ti mismo a bagina!—Salmo 135:15-18; Jeremias 10:3-5.
11:1-4. Kanayon a naayat ti pannakilangen ni Jehova iti ilina. Pulos a saan a makapadagsen ti panagtulnog iti Dios.
11:8-11; 13:14. Ti imbaga ni Jehova maipapan iti pannakaisubli ti ilina iti pudno a panagdayaw ket ‘saan a nagsubli kenkuana nga awan nagbanaganna.’ (Isaias 55:11) Idi 537 K.K.P., nagpatingga ti pannakakautiboda idiay Babilonia ket adda natda a nagsubli idiay Jerusalem. (Esdras 2:1; 3:1-3) Sigurado a matungpal ti aniaman a sinao ni Jehova babaen kadagiti mammadtona.
12:6. Rumbeng a determinadotayo a mangipakita iti naayat a kinamanangngaasi, mangannurot iti kinahustisia, ken patinayon a manginanama kenni Jehova.
13:6. Dagiti Israelita ‘napnekda ket ti pusoda nangrugi a tuman-ok. Dayta ti makagapu a linipatda ni Jehova.’ Rumbeng nga iwaksitayo ti aniaman a pagannayasan a mangitan-ok iti bagitayo.
“NALINTEG TI DALDALAN NI JEHOVA”
Impakpakaasi ni Oseas: “Agsublika ken Jehova a Diosmo, O Israel, ta naitibkolka iti biddutmo.” Indagadagna kadagiti tattao nga ibagada kenni Jehova: “Mamakawanka koma iti biddut; ket awatem no ania ti naimbag, ket kas pangsubad idatonminto dagiti urbon a toro dagiti bibigmi.”—Oseas 14:1, 2.
Ti nakabasol nga agbabbabawi rumbeng nga umadani ken Jehova, agpaisuro kenkuana, ken mangipaay kadagiti daton a sakripisio iti panagdayaw. Apay? Agsipud ta “nalinteg ti daldalan ni Jehova, ket dagiti nalinteg isuda dagidiay magnanto kadakuada.” (Oseas 14:9) Anian a ragsaktayo ta adunto pay ti ‘sigurado nga agtaytayegteg nga umay ken Jehova ken iti kinaimbagna iti kamaudianan a paset dagiti aldaw’!—Oseas 3:5.
[Ladawan iti panid 15]
Ti biag ti pamilia ni Oseas inyilustrarna ti pannakilangen ni Jehova iti Israel
[Ladawan iti panid 17]
Idi narbek ti Samaria idi 740 K.K.P., interamente a napukaw ti pagarian ti Israel a buklen ti sangapulo a tribu