TABOR
1. Ti naisangsangayan a bantay iti teritoria ti Isacar iti makin-amianan a beddengna. (Jos 19:17, 22) Iti Arabiko, naawagan dayta iti Jebel et-Tur; iti Hebreo, Har Tavor. Adda dayta iti agarup 20 km (12 mi) iti laud ti makin-abagatan nga ungto ti Baybay ti Galilea ken agarup 8 km (5 mi) iti daya nga abagatan-a-daya ti siudad ti Nazaret.
Yantangay naisina ti Tabor iti dadduma pay a bantay, dagus a makita dayta manipud Ginget ti Jezrael iti kangato nga agarup 562 m (1,844 pie) manipud patar ti baybay. Manipud iti laud nga amianan-a-laud, ti langana ket kasla naputed a balisungsong, ket manipud met iti abagatan a laud kasla nagbukel. Kasla lantag a sukog-itlog nga agarup 0.4 km (0.25 mi) ti kalawa ti tapawna manipud amianan nga agpaabagatan ken mamindua a kasta ti kaatiddogna manipud daya nga agpalaud. Manipud iti tapawna, makita ti napintas a buya iti amin a direksion. Mabalin a ti nakaskasdaaw a kinatayag daytoy a bantay ti makagapu no apay nga agpada a dinakamat ti salmista ti Tabor ken ti Bantay Hermon kas naisangsangayan a pagarigan iti kinadayag ti aramid ti Namarsua. (Sal 89:12) Inusar met ni Jehova ti naisangsangayan a kinadakkel ti Tabor—nga agmaymaysa a nakatakder iti Ginget ti Jezrael—tapno iladawanna ti nakaskasdaaw a kasasaad ni Nabucodonosor idi rinautna ti Egipto babaen iti nabileg a puersa militar.—Jer 46:13, 18.
Nangnangruna a limmatak ti Tabor idi imbilin ti Dios a mangummong ni Barak iti 10,000 a lallaki manipud kadagiti tribu da Neftali ken Zabulon maibusor ken Sisera ken iti buyotna, a pakairamanan ti 900 a karuahe nga addaan kadagiti “panabas a landok.” Idi naited ti pagilasinan, nagdardaras ni Barak ken dagiti puersana a simmalog iti darisdis ti Tabor, ket kalpasan ti panangriribuk ni Jehova kadagiti Canaanita, naan-anay a nagballigi dagiti Israelita maibusor kadagiti agtaltalaw a puersa ni Sisera.—Uk 4:4-16.
Kalpasan ti sumagmamano a tawen, napasamak idiay Tabor ti panangpapatay da Zeba ken Zalmunna (ar-ari ti Midian) iti kakabsat ni Gideon. (Uk 8:18, 19) Idi ngalay ti maikawalo a siglo K.K.P., dagiti di matalek a sangakabbalayan ti papadi ken ar-ari ti Israel ket nayarig iti “maysa nga iket a naiwayat iti Tabor,” agsipud ta mabalin nga inusarda dayta a bantay iti laud ti Jordan kas sentro ti panagdaydayaw iti idolo tapno siluanda dagiti Israelita; mabalin a kasta met ti pannakausar ti Mizpa iti daya ti Jordan.—Os 5:1.
Manipud iti tapaw ti Tabor, matannawagan ti intero nga aglawlaw ken maikanatad unay dayta a pagsaadan ti nasarikedkedan a siudad. Ipakita dagiti rebba nga adda idi kasta a siudad a rimmang-ay iti daytoy a lugar sakbay ken kalpasan ti umuna a siglo K.P. Daytoy ti makagapu a napagduaduaan ti nabayagen a patpatien a ti Tabor ti nakapasamakan ti panagbalbaliw ti langa ni Jesus, ta kunaen dagiti salaysay a ni Jesus ken ti tallo a kakaduana addada iti bantay “nga is-isuda” laeng. Mabalin a ti “nangato a bantay” ket isu ti Bantay Hermon, ken asideg iti Cesarea Filipos iti gubuayan ti dandanum ti Jordan, a napanan ni Jesus sakbay unay a nagbaliw ti langana.—Mt 17:1, 2; Mr 8:27; 9:2.
2. Maysa kadagiti siudad iti teritoria ti Zabulon a naited kadagiti Levita nga annak ni Merari. Saan nga ammo ita ti ayanna.—1Cr 6:1, 77.
3. Ti “dakkel a kayo ti Tabor” ket naipagarup nga adda iti teritoria ti Benjamin. Maysa daytoy a pagilasinan a tinukoy ni Samuel kadagiti bilinna ken Saul kalpasan a pinulotanna kas ari, a sadiay a masabatna ti tallo a lallaki nga agturturong idiay Bethel. Saan nga ammo ita no sadino ti ayan dayta.—1Sm 10:1-3.
[Ladawan iti panid 1248]
Ti Bantay Tabor a dagus nga agparang iti Ginget ti Jezrael