Librot’ Biblia Numero 29​—Joel

Mannurat: Joel

Lugar a Nakaisuratanna: Juda

Nalpas a Naisurat: c. 820 K.K.P. (?)

 1. Ania dagiti dramatiko a pasamak a naitampok iti padton Joel?

NAGSASAGADSAD, ti pangen dagiti insekto pinaglangalangdat’ daga. Ti apuy iti sanguananda ken gil-ayab iti likudanda inkisapda ti isuamin. Nagsaknap ti bisin. Ti init simmipnget ket ti bulan kasla dara, ta asidegen ti dakkel ken nakaam-amak nga aldaw ni Jehova. Imbilinna nga ilayatdat’ kumpay ket maummong dagiti nasion tapno madadaelda. Ngem, addanto “dagidiay makatalaw.” (Joel 2:32) Ti panangamiristay kadagitoy dramatiko a pasamak pagbalinenna a nakaay-ayat ken makagunggona unay kadatayo dagiti padton Joel.

 2. Aniat’ ammotayo maipapan ken Joel ken dagiti sirkumstansia idi nagipadto?

² Naluktan ti libro kas “ti sao ni Jehova a dimteng ken Joel nga anak ni Fatuel.” Malaksid itoy, awanen ti imbaga kadatayo ti Biblia maipapan ken Joel. Ti naigunamgunam isu ti propetiko a mensahe saan ket a ti mannurat. Ti nagan a “Joel” (Hebreo, Yoh·ʼelʹ) maipatarus a “Ni Jehova Isut’ Dios.” Gapu ta kabisado ni Joel ti Jerusalem, ti templona, ken dagiti detalye ti panagserbi iti templo ipasimudaagna nga insuratna daytoy a libro idiay Jerusalem wenno Juda.​—Joel 1:1, 9, 13, 14; 2:1, 15, 16, 32.

 3. Apay a ti petsa nga agarup 820 K.K.P. ti naisingasing a panagipadto ni Joel?

³ Kaano a naisurat ti libron Joel? Narigat a siertuen daytoy. Nagduduma ti petsa nga itden dagiti eskolar a mabalin a sakbay ti 800 K.K.P. inggat’ ag-400 K.K.P. Ti panangdeskribirnat’ panangukom ni Jehova kadagiti nasion idiay tanap ni Josafat isingasingna nga insurat ni Joel dagiti padtona kalpasan ti dakkel a panagbiktoria ni Jehova para ken Ari Josafat ti Juda, ket ngarud kalpasan a ni Josafat nagbalin nga ari idi 936 K.K.P. (Joel 3:2, 12; 2 Cron. 20:22-26) Ni propeta Amos nalabit nagadaw iti teksto ni Joel. Ngarud, kaipapananna daytoy a ti padton Joel naisurat sakbay ken Amos, a nangrugi a nagipadto agarup baet ti 829 ken 804 K.K.P. (Joel 3:16; Amos 1:2) Ti nadadaan a petsa mabalin nga ipasimudaag ti lugarna iti Hebreo a katalogo a nagbaetan ti Oseas ken Amos. Gapuna nga agarup 820 K.K.P. ti petsa a naisingasing a panagipadto ni Joel.

 4. Ania dagiti prueba a ti Joel ket autentiko?

⁴ Mapaneknekan nga autentiko dagiti padto gapu ta inadaw ken tinukoy ti Nakristianuan a Griego a Kasuratan. Idi Pentecostes, nadakamat ni Pedro “ni propeta Joel” ket inyaplikarnat’ maysa kadagiti padtona. Dayta met la a padtot’ inadaw ni Pablo ket impakitanat’ kaitungpalanna nga agpada kadagiti Judio ken di Judio. (Joel 2:28-32; Ara. 2:16-21; Roma 10:13) Natungpal amin a padton Joel maibusor kadagiti kaparanget a nasion. Ti dakkel a siudad ti Tiro linakub ni Nabucodonosor, sa kalpasanna ti isla a siudad dinadael ni Alejandro a Dakkel. Ti Filistia nadadael met. Ti Edom naglangalang. (Joel 3:4, 19) Di nagduaduaan dagiti Judio a ti Joel paset ti katalogo ti Biblia, ket inkabilda daytoy a maikadua kadagiti makuna a menor a propeta.

 5. Kasano a nabileg ti pannakayebkas dagiti padto ni Joel?

⁵ Napatak ken napuersa ti estilo ni Joel. Ulit-ulitenna tapno makaipaganetget ket agusar kadagiti nabileg a panagdinnilig. Dagiti dudon awaganna a nasion, ili, ken buyot. Dagiti ngipenda kas kadagiti leon, ti langada kasla kabalio, ket ti daranudorda kas kadagiti karuahe ti buyot a mapan iti pagbabakalan. Inadaw ti The Interpreter’s Bible ti maysa nga autoridad iti panangtiped kadagiti dudon a kunana: “Ti panangdeskribir ni Joel iti iraraut dagiti dudon dipay naringbawan no iti dramatiko a kinaapaghustot’ detalyena.”a Umimdengkay itan bayat nga ipadto ni Joel ti nakaam-amak nga aldaw ni Jehova.

LINAON TI JOEL

 6. Ania a nakaam-amak a sirmata ti damo a nakita ni Joel?

⁶ Inkisap dagiti insekto ti daga; asidegen ti aldaw ni Jehova (1:1–2:11). Terible a sirmatat’ didigra ti nakita ni Joel! Mangikisap ti iraraut dagiti arabas, dudon, lukton, ken ti ipes. Dagiti puon ti ubas ken igos linapsitanda, ket aggawat ti daga. Awan ti idaton nga irik wenno inumen iti balay ni Jehova. Pinakdaaran ni Joel dagiti padi ken ministrot’ Dios nga agbabawida. “Ay-ay pay ti aldaw,” impukkawna, “ta asidegen ti aldaw ni Jehova, ket umayto kas pannakadadael nga aggapu iti Mannakabalin amin!” (1:15) Agalla-alla dagiti animal. Dagiti gil-ayab sinilmutanda ti pagaraban ken kaykayo, ket ti let-ang inuram ti apuy.

 7. Kasano a nadeskribir ti umay rumaut a puersa militar ni Jehova?

⁷ Pagunienyo ti panagbuak! “Puyotanyo ti tangguyob idiay Sion, O lallaki, ket ipukkawyo ti ikkis ti gubat iti nasantuan a bantayko.” (2:1) Asidegen ti aldaw ni Jehova, aldaw a nasipnget ken nakudrep. Adtoy! Ili a nawadwad ken maingel. Ti daga a kasla Eden paglangalangenda a kas let-ang. Awan makalibas. Agtarayda a kas kadagiti kabalio a buyogen ti daranudor a kas karuahe iti tuktok ti bantay. Kas kadagiti umili a naurnos a makibakal dumarupda iti siudad, a kalay-atenda dagiti pader ken balay ken kadagiti tawa. Agkintayeg ti daga ket magunggon dagiti langit. Ni Jehova ti agmandar itoy nawadwad a militar a buyot. “Ti aldaw ni Jehova dakkel ken nakaam-amak, ket asino ti makaitured?”​—2:11.

 8. (a) Kasanoda la a matiped ti iraraut dagiti insekto? (b) Aniat’ inkari ni Jehova a pangsupapakna?

⁸ Agsublikay ken Jehova; maiparukpok ti espiritu (2:12-32). Ngem adda pamuspusan tapno matiped ti irarautda. Imbalakad ni Jehova: “Agsublikayo kaniak iti amin a pusoyo, . . . pigisenyo dagiti pusoyo, a saan a dagita kawesyo; ket agsublikay ken Jehova a Diosyo.” (2:12, 13) Ti tangguyob inummongna dagiti umili iti sagrado nga asamblea. No agsublida kenkuana, “Ni Jehova naregtanto para iti dagana ket kaasiannanto ti ilina.” (2:18) Addanto ti bendision ken pammakawan, ket ti manangraut mapagawidto. Imbes a tiempot’ panagbuteng, tiempo ketdi ti panagrag-o ken panagragsak, ta addanto ti bunga ken irik ken baro nga arak ken lana. Sulnitanto ni Jehova dagiti tawen a kinnan dagiti dudon, ti dakkel a militar a buyotna. Inkarina: “Sigurado a mangankayto, mangankayo ket mapnekkayo, ket inkayto dayawen ti nagan ni Jehova a Diosyo, a nagaramid a nakaskasdaaw kadakayo.” (2:26) Maadaldanto a ni Jehova laeng ti Diosda iti tengnga ti Israel.

 9. Ania a makagutugot-puso a padto ti simmaruno?

⁹ “Ket maaramidto iti kalpasanna nga ibukbukkonto ti espirituk iti amin a kita ti lasag,” kuna ni Jehova, “ket dagiti annakyo a lallaki ken babbai sigurado nga agipadtodanto. Dagiti lallakayyo, agtagtagainepdanto kadagiti tagtagainep. Dagiti agtutuboyo a lallaki, makakitadanto kadagiti sirmata. Ken kasta met dagiti adipen a lallaki ken babbai kadagita nga aldaw ibukbokkonto ti espirituk.” Addanto dagiti nakaal-alingget a pagilasinan iti init ken bulan sakbay ti yaay ti aldaw ni Jehova. Ngem addanto dagiti makalasat. “Maaramidto nga uray siasinoman nga umawagto iti nagan ni Jehova maisalakanto.”​—2:28-32.

10. Aniat’ maangay idiay nababa a tanap a Josafat?

¹⁰ Maukomto dagiti nasion idiay “tanap a Josafat” (3:1-21). Isublinto ni Jehova dagiti kautibo ti Juda ken Jerusalem. Maummongto dagiti nasion; ti Tiro, Sidon, ken Filistia dakkelto ti dusada gapu ta inuyaw ken tinagaboda ti ili ni Jehova. Denggenyo ni Jehova ta karitenna dagiti nasion: “Santipikarenyo ti gubat! Riingenyo dagiti maingel a lallaki! Umayda koma, amin a lallaki ti gubat!” (3:9) Pandayenda koma dagiti arado nga aramiden a kampilan ket umayda iti nababa a tanap a Josafat (kaipapananna “Ni Jehova Isut’ Ukom”). Agkallangogan ti bilin ni Jehova: “Ilayatyo ti kumpay, ta ti apiten natangkenanen. . . . Dagiti tangke agliplippiasda; ta ti kinadakesda dakkel. Umariwekwek, umariwekwek dagiti adda iti nababa a tanap ti pangngeddeng, ta asidegen ti aldaw ni Jehova.” (3:13, 14) Simmipnget ti init ken bulan. Nagungor ni Jehova manipud Sion, ket nagunggon ti langit ken daga, ngem isut’ nagkamangan ken sarikedked ti mismo nga ilina. Maammuandanto nga isu ni Jehova a Diosda.

11. Kasano a dineskribir ni Joel dagiti sumaruno a pamendision ni Jehova?

¹¹ Anian a kas paraiso a kinawadwad ti makitanto “iti dayta nga aldaw”! (3:18) Agaruyottot’ arak kadagiti bantay, agayustot’ gatas kadagiti turod, ket nawadwadtot’ danum kadagiti karayan. Pumsuaktot’ makapabang-ar nga ubbog manipud balay ni Jehova. Ti Egipto ken Edom, nga imbukbokda dagiti dara nga awan basolna sadi Juda, agbalindanto a walangwalang, ngem ti Juda ken Jerusalem pagnaedandanto iti panawen a di nakedngan, “ket ni Jehova agtaengto idiay Sion.”​—3:21.

NO APAY NAIMBAG

12. Ania a nagpateg a padto ni Joel ti impaganetget ni Pedro idi Pentecostes?

¹² Ni Joel dineskribir dagiti dadduma a komentarista kas propetat’ didigra. Ngem, sigun iti panangmatmat ti mismo nga ili ti Dios, agparang kas manangiwaragawag kadagiti nadayag a damag ti pannakaispal. Inggunamgunam ni apostol Pablo daytoy idiay Roma 10:13, a kunana: “Ta ‘siasinoman nga umawagto iti nagan ni Jehova maisalakanto.’” (Joel 2:32) Adda karkarna a kaitungpalan ti padto ni Joel idi Pentecostes 33 K.P. Iti dayta nga okasion napaltiingan ni Pedro tapno ilawlawagna a ti pannakaiparukpok ti espiritu ti Dios kadagidi disipulo ni Kristo ket kaitungpalan ti padto ni Joel. (Ara. 2:1-21; Joel 2:28, 29, 32) Inggunamgunam met unay ni Pedro ti propetiko a kapateg dagiti sao ni Joel: “Ket siasinoman nga umawagto iti nagan ni Jehova maisalakanto.”​—Ara. 2:21, 39, 40.

13. (a) Aniat’ karkarna a pagpadaan ti Joel ken ti Apocalipsis? (b) Aniat’ masarakan kadagiti dadduma a padto a pumareho iti Joel?

¹³ Adda karkarna a nagpadaan ti saplit dagiti dudon a dineskribir ni Joel ken ti saplit nga impadtot’ Apocalipsis kapitulo 9. Ti init simmipnget manen. Dagiti dudon kasda la kabalio a mapan iti pagbabakalan, ti daranudorda kasla kadagiti karuahe, ket adda ngipenda a kas kadagiti leon. (Joel 2:4, 5, 10; 1:6; Apoc. 9:2, 7-9) Ti padton Joel iti Joel 2:31, a kunana nga agsipnget ti init, pumada iti pasamak a naibaga iti Isaias 13:9, 10 ken Apocalipsis 6:12-17, agraman iti Mateo 24:29, 30, nga impakita ni Jesus a ti padto mayaplikar iti yaayna kas Anak ti tao nga addaan pannakabalin ken dakkel a dayag. Dagiti sao ti Joel 2:11, a “ti aldaw ni Jehova dakkel ken nakaam-amak,” masinunuo a tinukoy ti Malakias 4:5. Dagiti pareho a deskripsion daytoy ‘aldaw a nasipnget ken nakudrep’ masarakan met iti Joel 2:2 ken Sofonias 1:14, 15.

14. Aniada a teksto iti Joel ti mangitan-ok iti kinasoberano ni Jehova ken ti naayat a kinamanangaasina?

¹⁴ Ti padto ti Apocalipsis seggaanna “ti dakkel nga aldaw” ti nadiosan a pungtot. (Apoc. 6:17) Impadto met ni Joel dayta a tiempo, nga impakitana nga inton ti dakkel nga “aldaw ni Jehova” umay kadagiti nasion, dagidiayto umawag kenkuana iti salaknib ken pannakaispal “maisalakandanto.” “Ni Jehova isunto ti pagkamangan ti ilina.” Maisublinto ti kinabaknang ti Eden: “Ket maaramidto iti dayta nga aldaw a dagiti bantay agtedtedto ti nasam-it nga arak, ket dagiti mismo a turod agayusto ti gatas, ket dagiti waig ti Juda agayusdanto amin kadagiti danum. Ket rummuarto ti maysa a burayok iti balay ni Jehova.” Idi indatagna dagitoy naimnas a kari ti pannakaisubli, intan-ok met ni Joel ti kinasoberanon Jehova a Dios ket guyugoyenna dagidiay napasnek ti pusoda maipuon iti dakkel nga asina: “Agsublikay ken Jehova a Diosyo, ta isu managparabur ken naasi, nabannayat nga agpungtot ken nawadwad iti naayat a kinamanangaasi.” Isuamin a mangipangag itoy naipaltiing a kiddaw apitendantot’ agnanayon a pagimbagan.​—Joel 2:1, 32; 3:16, 18; 2:13.

[Footnote]