Balakad a “Natemplaan ti Asin”

“Ti saoyo kankanayon koma a makaay-ayo, a kasla natemplaan ti asin, tapno ammoyo no kasano ti isusungbat iti tunggal maysa.”​—COLOSAS 4:6.

 1, 2. Apay a nangnangruna a nagpateg a ti Nakristianuan a balakad ti “natempla ti asin”?

ITI intero a historia, ti asin naaddaan ti naisangsangayan a paset iti panangisagana ti taraon. Daytat’ agpadpada a preserbatibo ken mangpasayaat ti nanam, gapuna adu a taraon nga awanan ti asin ti mamatmatan kas naamnaw ken awan ramramanna. Gapuna, idi nagsurat ni Pablo a ti sasao ti Kristiano ti rebbeng koma a “natemplaan ti asin,” ibagbagana a ti sasaotayo ti makapabileg koma, ken kasta met makaay-ayo ken makaallukoy. (Colosas 4:6) Daytoy ti nangnangruna a pudno no mangmangted ti balakad. Apay?

² Ti panggep ti panangbalakad ket saan a basta panangiraman iti impormasion. Iti adu a kaso, daydiay mabalbalakadan ammona metten ti sumagmamano kadagiti sumagmamano a prinsipio ti Biblia nga agaplikar iti kasasaadna, ngem mabalin nga isut’ addaan parikut iti panangiyaplikar kadakuada wenno ti pannakakita iti pategda. Gapuna, ti pudpudno a karit ti Nakristianuan a panangbalakad ket isu ti panangbalbaliw ti wagas ti panagpampanunot ti maysa. (Galacia 6:1; Efeso 4:11, 12) Gapuna, adda ti pannakasapul ti “asin.”

 3. Ania a tulong ti impaay ni Jehova nga agpaay kadagiti Kristiano a manangbalakad?

³ Pudno, ti panangbalakad ket maysa a karit, ket tapno masaranget dayta, kasapulan ti manangbalakad ti pannakaammo ken pannakaawat. (Proverbio 2:1, 2, 9; 2 Timoteo 4:2) Makaparagsak, a ni Jehova impaayna ti Biblia a naglaon saan laeng a kadagiti nasken a pannakaawat no di ket dagiti adu pay a pangarigan dagiti balakad nga in-inteden dagiti mannakaawat a tattao ti Dios. Ti panangsukimat ti sumagmamano kadagitoy ti makatulong kadatayo nga agbalin nga ad-adda nga epektibo a manangbalakad.

Usigenyo ti “Nakaskasdaaw a Mamagbaga”

 4. Iti panangted ti balakad iti kongregasion, kasano a matulad ti maysa a Kristiano a panglakayen ni Jesu-Kristo?

⁴ Kas pangarigan, usigenyo ni Jesus, ti “Nakaskasdaaw a Mamagbaga.” (Isaias 9:6) Iti panagpatingga ti umuna a siglo, addada dagiti sursurat ti balakad nga impaitulod ni Jesus kadagiti pito a kongregasion iti distrito ti Asia. Dagitoy a sursurat ken nagsayaat a pagwadan para kadagiti panglakayen a mabalin a kasapulanda ti mangbalakad iti kongregasionda​—ken dagiti prinsipio ti agaplikar met a naimbag a mangbalbalakad kadagiti indibidual. Dagiti problema a sinalaysay ni Jesus seriosoda: ti apostasia, ti impluensia ni “Jezebel,” ti kina-apaganem-em, ken ti materialismo ti dadduma kadagita. (Apocalipsis 2:4, 14, 15, 20-23; 3:1, 14-18) Gapuna sinalaysay ni Jesus a sipaprangkesa dagitoy a parikut. Awan duadua no ania ti kayatna a sawen iti maysa ken maysa kadagiti kongregasion, itatta, no mangipapaay ti balakad dagiti Kristiano a panglakayen kadagiti kongregasionda, masapul nga “asinanda” ti balakadda iti kinapakumbaba ken kinamanangngaasi, kas panangtulad ken Jesus. (Filipos 2:3-8; Mateo 11:29) Iti kasumbangirna, kas panangtulad met ken ni Jesus, kasapulan ti panagbalinda a prangka. Ti balakad saan koma a nakaliblibeg ken pangkaaduan unay a saan a maawatan ti kongregasion ti punto.

 5, 6. Ania a kanayonan pay a leksion ti maadal ti maysa a Kristiano a panglakayen manipud kadagiti mensahe ni Jesus kadagiti pito a kongregasion?

⁵ Kitaenyo pay met, ta sadino man a mabalin iti pangrugian sibibileg a kinomendaran ni Jesus dagiti kongregasion ket pinagpatinggana ti balakadna a buyogen ti makapabileg a pammaregta. (Apocalipsis 2:2, 3, 7; 3:4, 5) Dagiti Kristiano a manangbalakad, met, rebbeng a templaanda ti balakadda iti komendasion ken pammaregta. Kas kinuna ti maysa a panglakayen nga adun ti kapadasanna: “Pudno unay, awan unay ti magapgapuanan no basta ungtan laeng dagiti kakabsat.” No mangipapaay ti nabileg a balakad, saan koma a pampanawan dagiti panglakayen dagiti kakabsat a napakapuyan ti riknada no di ket, imbes ketdi, napapigsa ken determinado nga agaramid a nasaysayaat iti masanguanan.​—Idiligyo iti 2 Corinto 1:1-4.

⁶ Kamaudiananna, ti ngay maipapan kadagiti mensahe ni Jesus kadagiti kongregasion idiay Smirna ken Filadelfia? Awan ti pammabalawanna kadagitoy a kakabsat. Ngem yantangay lumaslasatda kadagiti nainget a pakasusuotan, pinaregtana ida nga agtultuloyda nga agibtur. (Apocalipsis 2:8-11; 3:7-13) Dagiti met Kristiano a manangaywan, rebbeng a saanda laeng a mangbalakad no kasapulan ti pannakatubngar no di ket kasapulan a naalibtakda koma a mangkomendar kadagiti kakabsat a maipaay kadagiti naimbag nga ar-aramidda ken paregtaenda ida nga agibtur.​—Roma 12:12.

Agaramat kadagiti Ilustrasion

 7, 8. (a) Kasano a ti balakad ni Jesus kadagiti paspasurotna ket “natemplaan iti asin”? (b) Apay a nagpateg dagiti ilustrasion no mangmangted ti balakad?

⁷ Ti sabali pay a tiempo a panangted ni Jesus ti balakad ket idi a dagiti adalanna maseknanda maipapan ti no siasino ti nangnangruna iti Pagarian dagiti langlangit. Nabalinanna koma nga inungtan unay dagiti paspasurotna gapu itoy a pakaseknan. Imbes ketdi, ‘tinemplaanna ti sasaona iti asin.’ Kalpasan ti panangayabna iti maysa nga ubing, kunana: “Uray siasino nga agemmanto a kas itoy nga ubing, daytoy isu ti kadakkelan idiay pagarian ti langit.” (Mateo 18:1-4; Lucas 9:46-48) Ti balakad naglawag ngem naasi ken makapabileg. Babaen ti panangipakita a ti Pagarian ti langit ket naiduma kadagiti pagpagarian daytoy a lubong, pinaregta ni Jesus dagiti paspasurotna nga agbalinda a napakumbaba ket padpadasenda nga ikkaten ti rason ti panagsusuppiatda.

⁸ Kitaenyo pay met, ti epektibo a pamay-an ti panangisuro nga inusar ni Jesus iti daytoy a kaso. Maysa a sibibiag nga ilustrasion​—maysa nga ubing. Dagiti nasisirib a manangbalakad masansan “as-asinanda” ti sasaoda kadagiti ilustrasion, yantangay dagitoy ti mangipaganetget ti kinaserioso ti maysa a banag wenno makatulong iti umaw-awat iti balakad iti panagrason ken panangmatmat iti maysa a parikut sigun iti baro a lawag. Masansan makatulong dagiti ilustrasion a mangkissay iti aniaman a pakadanagan.

 9. Ania ti sumagmamano kadagiti Nainkasuratan a pangarigan iti panangusar kadagiti ilustrasion no mangbalbalakad?

⁹ Idi pinakdaaranna ni Cain nga isu ket agpegpeggad iti pannakaaramid ti nadagsen a basol, silalawag ti panangiladawan ni Jehova iti basol kas maysa nga atap nga animal. Kuna ti Dios: “Ti basol kumleb iti ruangan ket ti kalikagumanna sika.” (Genesis 4:7) Idi makapungtot ni Jonas gapu ta inispal ni Jehova dagiti nagbabawi a taga Ninive, ti Dios ti nangted kenkuana ti maysa a linong a maysa a mula a tabungaw. Kalpasanna, idi a nalaylay ti mula ket nagreklamo ni Jonas, kuna ni Jehova a Dios kenkuana: “Kinailalaam ti tabungaw . . . Ket siak awanto ngata ti kaasik iti Ninive, daydiay ili a dakkel, isu a yan ti nasurok a sangagasut ket duapulo a ribo a tattao?” (Jonas 4:5-11) Pudno a nabileg a balakad!

10. Kasano ti panangusar iti maysa a moderno-aldaw a Kristiano iti ilustrasion tapno tumulong iti maysa nga agtutubo a makaawat a nasaysayaat kadagiti motibo dagiti dadakkelna?

¹⁰ Umas-asping met iti dayta, idi mariribukan ti maysa a balasang gapu ta linapdan dagiti dadakkelna iti pannakikuyogkuyogna, pinadpadas ti maysa nga agdaldaliasat a manangaywan a tulongan babaen ti panangusarna iti daytoy nga ilustrasion: “Kaay-ayom unay ti agdait, saan aya? Pampanunotem laengen a kasla mangbusbusboska iti adu a tiempo a mangar-aramid iti maysa a napintas a bestida para iti maysa a gayyem. Ngem kalpasan ti panangtedmo iti dayta kenkuana, nasarakam nga us-usarenna met laeng a pangpunas iti datarda. Kasano koma ti riknam?” Inamin ti balasang a mabalin nga isu ti makaunget. Gapuna intuloy ti ministro: “Kasta ti panangmatmat dagiti nagannak kenka iti dayta. Nangbusbosda ti adu a tiempo a nangpadakkel kenka, ket ita maipagpannakkeldaka. Gapuna kayatda a makitimpuyogka kadagiti tattao nga umiso ti panangtratoda kenka, saan a kadagiti tattao a ti kamaudianan dangrandaka.” Ti ilustrasion ti nakatulong iti balasang a nangapresiar no aniat’ padpadasen nga aramiden dagiti dadakkelna kenkuana.

Agusar ti Salsaludsod

11. Kasano ti panangusar a siepektibo ni Jehova ti salsaludsod idi balbalakadanna ni Jonas?

¹¹ Idi a ni Jehova makisasao ken ni Jonas maipapan iti di nainkalintegan a panagpungtotna, mabalin a nadlawyo nga isu met ti nagsalsaludsod. Idi a ni Jonas, gaput’ nakapungtot ta di met nadadael ti Ninive, indawatna a matayen, kuna ni Jehova: “Naimbag aya ti aramidem iti panagpungtotmo?” Di simmungbat ni Jonas. Gapuna, pinalubosan ni Jehova a dumakkel ti mula a tabungaw ket kalpasanna matay. Kalpasanna ad-adda a makapungtot ni Jonas. Gapuna nagsaludsod ni Jehova kenkuana: “Naimbag aya ti aramidem iti panagpungtotmo gapu iti tabungaw?” Itatta simmungbat ni Jonas: “Naimbag nga aramid ti panagpungtotko, nga uray agingga iti matayak.” Itan ta sinungbatanen ti mammadto ni Jehova, intuloyna nga indilig ti kababalin ni Jonas iti maysa laeng a mula iti mismo a kababalinna maipaay iti Ninive, a nagimtuod iti makaikeddeng a saludsod: “Ket siak awanto ngata ti kaasik iti Ninive?” (Jonas 4:4, 9, 11) Gapuna nabalakadan ni Jonas a tuladenna ti kababalin ni Jehova a maipaay kadagiti nagbabawi a taga Ninive.

12. Ania ti pateg ti salsaludsod iti panangbalakad? Iyilustrar.

¹² Wen, dagiti salsaludsod makatulong iti manangbalakad a mangammo no ania ti pampanunoten daydiay tao a makasapul ti balakad. Matulonganda met dayta a tao a mangbigbig a nalawlawag pay kadagiti bukodda a parikut ken pakatignayan. Kas pangarigan, mabalin nga ipapilit ti maysa a tao nga isut’ addaan iti amin a kalintegan nga uminum ti arak sakbay ti panagmanehona nga agawid. Mabalin a ti pudpudno a riknana ket, ‘Awan ti epekto ti alkohol kaniak!’ Mabalin a kayat ti maysa a gayyem ti makirinnason kenkuana, a kunkunana: ‘Ngem kas pangarigan mairamanka iti maysa nga aksidente a saanmo met a basol. Anianto ti pagarupen ti polisia no nadlawda a naginumka? Ket kas pangarigan, kinapudnona, a naapektaran ti alkohol ti panagtignaymo uray pay apagbassit laeng. Kayatmo kadi a manehuen ti kotse no dagiti panagtignaymo ket saanda a 100-porsiento? Maikari aya dayta ti risgo gapu laeng ti maysa nga isusukmon?’

13. Iti ania a pamay-an nga inusar ti maysa a manangbalakad ti Biblia, agraman salsaludsod, tapno mangted ti balakad? Apay nga epektibo daytoy?

¹³ Ti Nakristianuan a balakad ti kanayon a naibatay iti Biblia. Ket sadinoman a mabalin, aktual nga usaren dagiti Kristiano a manangbalakad ti Biblia no mangbalbalakadda. Daytat’ maysa a nabileg a katulongan. (Hebreo 4:12) Kas panangiyilustrar: Maysa a panglakayen nga adun ti kapadasanna ti mangpadpadas a mangtulong iti maysa a saanen nga aktibo iti panangaskasaba. Ti panglakayen ti nangiyeg iti atensionna iti pangngarig ni Jesus maipapan iti tao nga addaan ti dua nga annak, nga agpadpada a kinalikagumanna a mapan ken agtrabaho iti kaubasanna. Kuna daydiay immuna nga isu ti mapan ngem di met napan. Kuna ti maikadua a di mapan ngem kalpasanna naikeddengna met laeng ti mapan. (Mateo 21:28-31) Kalpasanna insaludsod ti mangbalbalakad: “Asino kadagiti dua nga annak ti tultuladem itatta?” Insigida a naawatan ti agibumbunannag ti punto, nangnangruna idi intuloy ti manangbalakad: “Kasano ti panangipagarupno a panangmatmat ni Jehova, nga isu ti Makingkukua iti pagubasan, iti kasasaadmo?”

14. Ania ti dadduma pay a kasasaad a ti salsaludsod nagpateg nga instrumento iti panangbalakad?

¹⁴ Maiyasping met dayta no padpadasen a tulongan dagidiay addaan panagduadua, dagidiay addaan parikut iti panagasawa ken dadduma a parikut iti pamilia, dagidiay addaan di pagkikinnaawatan kadagiti dadduma a tattao, wenno dagidiay adda kadagiti dadduma pay a narikut a kasasaad.a Dagiti nalalaing a saludsod ti makatulong kadagidiay mabalbalakadan nga agrason, mangsukimat iti bagbagida, ken makagteng iti umiso a konklusion.

Agimdeng a Naimbag

15. (a) Aniat’ napaay nga inaramid dagiti tallo a “manangliwliwa” ni Job? (b) Kasano a ti panagimdeng makatulong iti Kristiano a manangbalakad?

¹⁵ Laglagipenyo, nupay kasta, a dagiti panagsaludsod ipamatmatna a kayatyo a denggen dagiti sungbat. (Proverbio 18:13) Dagiti manangbalakad saanda koma a matnag iti silo a nangsilo kadagiti tallo a “manangliwliwa” ni Job. Nagsao ni Job kadakuada, ngem talaga a saanda a nagimdeng. Nabukelen iti is-isipda a ti panagsagsagaba ni Job ket pinataud ti mismo a kinamanagbasolna. (Job 16:2; 22:4-11) Maigiddiat iti dayta, ti Kristiano a manangbalakad ti rebbeng nga agimdeng a naimbag. Iti kasta, mabalin nga isu ti makadlaw iti napateg a panagsardesardeng wenno panagbaliw ti timek a mangipamatmat a saan pay a naisalaysay ti intero a historia. Nalabit ti kanayonan a saludsod ti mangiruar ti maysa a kapanunotan a kumkumleb pay laeng iti likudan ti panunot daydiay tao.​—Idiligyo iti Proverbio 20:5.

16. Aniat’ kasapulan ti manangbalakad no narigat nga imdengan ti sasao ti maysa a mariribukan ti emosionna a padana a Kristiano?

¹⁶ Pudno, saan a kanayon a nalaka daytoy. Mabalin a bumugkaw ti maysa a tao a mariribukan: “Kagurgurak dagiti dadakkelko!” wenno, “Diak mabalinanen ti makikabbalay ken lakayko!” Makariribuk ti dumngeg kadagita a bambanag. Ngem laglagipenyo a situtulok ni Jehova a nagimdeng idi a nagreklamo ni Asap a kasla awan mamaayna ti kinamatalekna. (Salmo 73:13, 14) Ti Dios nagimdeng met idi kuna ni Jeremias nga isu ti naallilaw. (Jeremias 20:7) Kasla nagreklamo ni Habacuc a dagiti managdakdakes ti mangirurrurumen kadagiti nalinteg ket kasla dayta ti di pay makitkita ni Jehova. (Habacuc 1:13-17) Dagiti Kristiano a manangbalakad sisasaganada met koma nga agimdeng. No pudno nga adda kadagiti tattao dagitoy a rikrikna, no kasta kasapulan a maammuan ti manangbalakad ti maipapan iti daytoy tapno isu ti makatulong. Rebbeng a liklikanna ti sisisikap a panangigunamgunam iti tao a mabalbalakadan a mangiyebkas kadagiti kapanunotan a pagarupenna a rebbeng a maadda iti indibidual imbes a daydiay pudno nga adda kenkuana. Rebbeng met a liklikan ti manangbalakad ti nabileg a panagtignayna wenno panangukomna, a nalabit babaen iti dayta paayenna ti tao manipud iti panangiburayna iti pusona nga ad-adda pay.​—Proverbio 14:29; 17:27.

17. Kasano a ti panagimdeng kadagiti kakabsattayo no maminsan ket maysa a pamay-an a panangliwliwa kadakuada?

¹⁷ No maminsan, ti kangrunaan a paset ti panangbalakadtayo isu ti panagimdeng, a palubosan ti tao a mangiburay iti rurodna, ti sakit ti nakemna, wenno ti emosional a panagsagabana. Idi nagsubli ni Noemi manipud kadagiti tay-ak ti Moab dagiti babbai ti Israel ti nangkablaaw kenkuana babaen kadagiti sasao nga: “Isu daytoy ni Noemi?” Ngem silaladingit a simmungbat ni Noemi: “Didak koma naganen ti Noemi. Naganendak ti Mara, ta ti Mannakabalin-amin nagaramid a napait unay kaniak. Siak napanak idi a sipupunno, ket ni Jehova inyegnak manen nga ongaong iti balayko. Apay-apay a naganendak ti Noemi, idinto a ni Jehova namaneknek a maibusor kaniak ket ti Mannakabalin-amin pinaladingitnak?” (Ruth 1:19-21) Awan unay ti maisungbat dagiti babbai nga Israelita. Ngem, masansan, babaen ti siaayat a panangipaay ti maysa iti bagina tapno agimdeng bayat nga iyeb-ebkas dagiti dadduma dagiti emosional a saksakitda ti makatulong iti pannakapaimbagda.b

Agbalin a Napudno

18. (a) Ania dagiti sumagmamano a panagtignay ti balakad manipud ken ni Jehova ken ni Jesu-Kristo? (b) Ania a kualidad ti rebbeng a sukayan dagiti Kristiano a manangbalakad?

¹⁸ Siempre, ti panangabrasa wenno sungbat iti balakad ti nagduduma. Kaawatan a ni Jonas nagsayaat ti panangawatna iti balakad ni Jehova. Ti mammadto ti nakaungar a naimbag manipud iti kinapaitna ken pungtotna a gapu itoy impakaammona dagiti kapadasanna tapno dadduma ti makaadal manipud kadakuada. Nabayag bassit a naadal dagiti pasurot ni Jesus ti leksionda maipapan iti kinapakumbaba. Ta, iti laeng rabii sakbay ti ipapatay ni Jesus, nagsusuppiatda manen maipapan iti no siasino ti kadadakkelan kadakuada! (Lucas 22:24) Gapuna, dagidiay mangbalbalakad masapul ti panaganusda. (Eclesiastes 7:8) Ti maysa a tao a nauneg unay ti pannakairamut ti di umiso a kababalinna ti masansan a saanna a masukatan ti kursona gapu laeng ta ti sumagmamano a sasao ket naggapu iti maysa a panglakayen. Dagiti nakabaybayagen a parikut iti nagbaetan dagiti pagassawaan ti dida agpukaw kalpasan ti panagsaludsod iti maysa a nataengan a Kristiano. Dagiti nasaem a saksakit abutenna ti adu a bulbulan tapno mapaimbag, ket kasta met kadagiti nadagsen a naespirituan a parparikut. Ken dadduma ti talaga a di agimdeng kadagiti nasayaat a balakad. Agpapan pay adda ti panangbalakad ni Jehova a mismo, napan ni Cain ket pinapatayna ti kabsatna.​—Genesis 4:6-8.

19. Kasano a matulongan ti kongregasion dagidiay agsagsagaba manipud emosional a pannakadangran?

¹⁹ Dagidiay addaan kadagiti nasasaem a parikut rebbeng nga agbalinda a realistiko no ania ti mabalin nga inanamaenda manipud iti kongregasion. Ti pada a Kristiano ket saanna a maikkat dagiti awan panginanamaanna a mental a pakariribukan wenno ti emosional a pannakasakit a pinataud ti maysa a trahedia wenno maysa a nakaam-amak a kapadasan. No masaksakit ti pisikal ti maysa a tao, masansan ti laeng aramiden ti doktor isut’ panamagbalin kenkuana a komportable bayat a ti panawen ti mangpapaimbag ti bagi. Kasta met, no agsagsagaba iti emosional ti maysa a Kristiano, ti aramiden ti kongregasion isu ti panangpadas a “mamagbalin kenkuana a komportable,” nga agkararag a kaduana ken agpaay kenkuana, a mangipaay kadagiti makaparegta a sasao sadinoman a mabalin, ken mangipaay ti aniaman a praktikal a tulong a kabaelanda. Kalpasanna, masansan ti panawen ken ti espiritu ni Jehova isunto ti mangaramid iti pannakaagas. (Proverbio 12:25; Santiago 5:14, 15) Gapuna, insurat ti maysa a biktima ti incesto: “Nupay ti incesto ti maysa a nakasasaem nga emosional a pakarigatan, dakkel ti maipaay ti organisasion ni Jehova a mangsuportar kenka, ket babaen ti tulong manipud iti Kasuratan ken tulong manipud kadagiti kakabsat a lallaki ken babbai, mabalinmo ti agballigi.”c

20. Ania a paset ti magapuanan ti balakad bayat a pagregreggetantay amin ti makapagtultuloy nga agserbi ken ni Jehova?

²⁰ Wen, adda rebbengen dagiti Kristiano a mangtulong iti maysa ken maysa. Nangnangruna dagiti panglakayen, ngem kasta met amin nga adda iti kongregasion rebbeng a maseknanda iti pagimbagan ti maysa ken maysa ken mangipaay iti naasi, Nainkasuratan a balakad no kasapulan. (Filipos 2:4) Siempre, ti kasta a balakad ti saan koma a dinidiktador wenno nagubsang. Ket saan koma met a mangted dayta iti impresion a padpadasenyo a tenglen ti biag ti sabali. Imbes ketdi, dayta koma ti Nainkasuratan ti nakaibatayanna ken “natemplaan iti asin.” (Colosas 4:6) Tunggal maysa kasapulanna ti tulong sagpaminsan, ket dagiti naintiempuan a balakad, a ‘naasinan’ iti kinamanangngaasi ken pammaregta, ti makatulong kadatay amin nga agtultuloy nga agturong iti biag nga agnanayon.

[Dagiti Footnote]

Malagipyo Pay Aya?

◻ Ania a paspaset ti pammalakad ni Jesus kadagiti pito a kongregasion ti makatulong itatta kadagiti panglakayen?

◻ Ania dagiti Nainkasuratan a pangarigan nga adda maipapan iti panangusar iti ilustrasion iti panangbalakad?

◻ Iti Kristiano a manangbalakad, aniat’ pudpudno a pateg dagiti salsaludsod?

◻ Kasano nga usaren ti maysa a nalaing a mamalakad ti Biblia?

◻ Apay a rebbeng a ti tao a mangbalbalakad ket agbalin met a naannad a managimdeng?

[Ladawan iti panid 17]

Iti panangusarna ti maysa nga ubing a mangiyilustrar iti puntona, inikkan ni Jesus dagiti adalanna ti nalawag, naasi, ken makapabileg a balakad

[Ladawan iti panid 18]

Ni Jonas napait riknana ken makapungtot, ngem kaawatan a nagsayaat ti panangabrasana iti balakad ni Jehova