Librot’ Biblia Numero 38​—Zacarias

Mannurat: Zacarias

Lugar a Nakaisuratanna: Jerusalem

Nalpas a Naisurat: 518 K.K.P.

Tiempo a Saklawenna: 520–518 K.K.P.

 1. Aniat’ situasion ti templo sadi Jerusalem idi nangrugi ni Zacarias nga agipadto?

NAGINTEK! Kastat’ kasasaad ti panagtrabahoda iti templo ni Jehova idiay Jerusalem idi nangrugi a nagipadto ni Zacarias. Idinto ta 7 ¹/2 a tawen a binangon ni Salomon daydi orihinal a templo (1 Ar. 6:37, 38), dagiti nagsubli a Judio 17 añosdan idiay Jerusalem ket bassit pay lat’ nabangonda. Sa nagsardeng a namimpinsan ti trabaho gapu iti panangiparit ni Artaxerxes (ni Bardiya wenno ni Gaumata). Ngem itan, nupay opisial a naiparit, intuloyda manen ti nagpatakder. Inusar ni Jehova da Haggeo ken Zacarias a mangtignay kadagiti umili tapno maituloy ti panagpatakder ket agtalinaedda ingga a maturpos.​—Esd. 4:23, 24; 5:1, 2.

 2. Apay a kasla bantay ti parikut, ngem aniat’ impalagip ni Zacarias kadakuada?

² Kasla bantay a parikut ti sarangtenda a proyekto. (Zac. 4:6, 7) Mammanoda, adut’ kabusorda, ket nupay kaduada ni Zorobabel a prinsipe iti linea ni David, awan arida ket baniagat’ mangiturturay kadakuada. Naglakada a kumapuy ket bagbagida lat’ pampanunotenda, idinto ta tiempo komat’ napigsa a pammati ken nasiglat a panagtignay! Nausar ni Zacarias tapno ipalagipna kadakuada dagiti agdama a panggep ti Dios ken dagiti natantan-ok a panggepna iti masanguanan, iti kasta pumigsada a mangasikaso iti agdama a trabaho. (8:9, 13) Saan a daytoy ti tiempo a tuladenda dagidi di mangikankano nga ammada.​—1:5, 6.

 3. (a) Kasano a nayam-ammo ni Zacarias, ket apay a maikanatad ti naganna? (b) Kaano a naisawang ken nairekord ti padton Zacarias?

³ Asino ni Zacarias? Agarup 30 a nagduduma a tattao ti nadakamat iti Biblia nga agnagan Zacarias. Ngem, ti mannurat iti libro a nainagan kenkuana isun “Zacarias nga anak ni Berekias nga anak ni Iddo a propeta.” (Zac. 1:1; Esd. 5:1; Neh. 12:12, 16) Ti naganna (Hebreo, Zekhar·yahʹ) kaipapananna “Ni Jehova Nanglagip.” Ti libron Zacarias ibatadna a “ni Jehova dagiti buyot” linagipnat’ ilina, nga asikasuenna ida maipuon iti mismo a naganna. (Zac. 1:3) Dagiti nadakamat a petsa iti libro ipakitada a di kumurang dua a tawen ti sinaklawna. “Iti maikawalo a bulan iti maikadua a tawen ni Dario” (Oktubre/Nobiembre 520 K.K.P.) naituloy a nabangon ti templo ket nangrugi a nagipadton Zacarias. (1:1) Tinukoy pay ti libro ti “maikapat nga aldaw ti maikasiam a bulan, nga isu ti Kislev,” idi “maikapat a tawen ni Dario” (agarup Disiembre 1, 518 K.K.P.). (7:1) No kasta, ti padton Zacarias di pagduaduaan naisawang ken nairekord met kadagiti tawen 520-518 K.K.P.​—Esd. 4:24.

4, 5. (a) Apay nga impadton Zacarias ti pannakatnag ti Tiro adun a tawen kalpasan a linakub ni Nabucodonosor dayta a siudad? (b) Ti kaitungpalan dagiti ania a partikular a padto ti mamaneknek unay a ti libro ket naipaltiing?

⁴ Dagiti mangad-adal iti libron Zacarias umdas a prueba ti masarakanda nga autentiko daytoy. Kas koma iti kaso ti Tiro. Ni Nabucodonosor nga Ari ti Babilonia dinadaelna ti Tiro kalpasan ti 13-años a pananglakub. Ngem daytoy, dina kaipapanan a naan-anay a nanungpal ti Tiro. Ni Zacarias, adu a tawen kalpasanna, impadtonat’ namimpinsan a pannakaduprak ti Tiro. Daydi isla a siudad ti Tiro ti rinippuog ni Alejandro a Dakkel idi inaramidna daydi nalatak a panangtambakna iti baybay; sidadangkok a pinuoranna ti siudad, gapuna natungpal ti impadton Zacarias agarup dua a siglo kasakbayanna.a​—Zac. 9:2-4.

⁵ Ngem, ti makakumbinsi unay a prueba a daytoy ket impaltiing ti Dios masarakan iti kaitungpalan dagiti padtona maipapan iti Mesias, ni Kristo Jesus, a kas makita no idilig ti Zacarias 9:9 iti Mateo 21:4, 5 ken Juan 12:14-16; Zacarias 12:10 iti Juan 19:34-37; ken Zacarias 13:7 iti Mateo 26:31 ken Marcos 14:27. Sa, adda dagiti nagpadaan ti Zacarias 8:16 ken Efeso 4:25; Zacarias 3:2 ken Judas 9; ken Zacarias 14:5 ken Judas 14. Talaga a nakaskasdaaw ti tunos a masarakan iti Saot’ Dios!

 6. (a) Apay a nagbalbaliw ti estilo ni Zacarias manipud kapitulo 9? (b) Apay ngata a ni Mateo tinukoyna ni Zacarias kas “Jeremias”?

⁶ Adda dagiti kritiko iti Biblia a kunada a ti panagbaliw ti estilo ti pannakaisuratna manipud kapitulo 9 ipakitana a di insurat ni Zacarias dayta a seksion. Ngem, nagbaliw ti estilona gapu ta nagbaliw met ti temana. Idinto ta dagiti umuna a walo a kapitulo 1-8 ket tratarenda no aniat’ nesesita kadagiti umili idi tiempon Zacarias, iti kapitulo 9 inggat’ 14 adayo a masanguanan ti minatmatan ti propeta. Adda dagiti nagimtuod no apay inadaw ni Mateo ni Zacarias ngem imbagana a sao dagita ni Jeremias. (Mat. 27:9; Zac. 11:12) Agparang a no dadduma ni Jeremias ti naibilang nga umuna kadagiti Naud-udi a Propeta (imbes a ni koma Isaias, kas kadagiti agdama a Bibliatayo); gapuna ni Mateo, idi tinukoyna ni Zacarias kas “Jeremias,” mabalin a sursurotenna la ti ugali dagiti Judio a tukoyenda ti intero a seksion ti Kasuratan sigun iti nagan ti umuna a libro iti dayta a seksion. Ni Jesus a mismo tinukoyna a “Dagiti Salmo” ti intero a libro a naawagan Sursurat.​—Luc. 24:44.b

 7. Kasanot’ urnos ti libron Zacarias?

⁷ Inggana iti kapitulo 6, bersikulo 8, ti libro linaonna ti walo a sirmata, nga umarngi kadagiti sirmata da Daniel ken Ezequiel, a sapasap a nainaig iti pannakapatakder manen ti templo. Sarunuen daytoy dagiti mensahe ken padto maipapan iti napasnek a panagdaydayaw, pannakaisubli, ken ti aldaw ti gubat ni Jehova.

LINAON TI ZACARIAS

 8. Ti sirmata dagiti uppat a kumakabalio ipakitada ti ania maipapan iti Jerusalem ken dagiti nasion?

⁸ Umuna a sirmata: Ti uppat a kumakabalio (1:1-17). “Agsublikayo kaniak, . . . ket siak agsubliakto kadakayo,” kuna ni Jehova, sana dinamag, “Dagiti saok ken alagadek nga imbilinko kadagiti adipenko, dagiti propeta, saanda aya a nakagteng kadagiti ammayo?” (1:3, 6) Inannugot dagiti umili nga inawatda ti gunggonada. Agparang itan ti umuna a sirmata ni Zacarias. Iti rabii uppat a kumakabalio nagintekda kadagiti kakayuan iti asideg ti Jerusalem, ta nagsublida kalpasan a sinursorda ti intero a daga, a natakkuatanda a natalna ken siinana. Ngem ti anghel ni Jehova, a nakitungtong kadakuada, isut’ nadukotan gaput’ sasaaden ti Jerusalem. Imbaga a mismon Jehova ti dakkel a pungtotna kadagiti nasion a nangdidigra ti Sion, ket kunana a “siguradonto nga agsubliak a mangaasi iti Jerusalem.” Ti mismo a balayna mabangonto kenkuana, ket dagiti siudadna “aglaplapunosandanto manen iti kinaimbag.”​—1:16, 17.

 9. Kasano nga inlawlawag ni Jehova ti sirmata dagiti sara ken mammanday?

⁹ Maikadua a sirmata: Dagiti sara ken mammanday (1:18-21). Nakita ni Zacarias dagiti uppat a sara a nangwarawara iti Juda, Israel, ken Jerusalem. Idin impakita ni Jehova kenkuana ti uppat a mammanday, nga inlawlawagna nga umayto mamarukma kadagiti sara dagiti nasion a bumusbusor iti Juda.

10. Kasano a nainaig ni Jehova iti irarang-ay ti Jerusalem?

¹⁰ Maikatlo a sirmata: Ti kinarang-ay ti Jerusalem (2:1-13). Adda lalaki a nangrukod iti Jerusalem. Mabendisionanto ti siudad iti irarang-ay, ket ni Jehova isuntot’ pader nga apuy a manglikmut kenkuana ken dayag iti tengngana. Impukkawna, “O, Sion! Aglibaska,” ket innayonna ti pakdaar, “Daydiay mangsagid kenka sagidenna ti bukel ti matak.” (2:7, 8) Inton agnaeden ni Jehova kenkuana, agrag-onto ti Sion, ket adunto a nasion ti tumipon ken Jehova. Amin a lasag nabilin nga agulimekda iti sango ni Jehova, “ta isu nagriingen iti nasantuan a taengna.”​—2:13.

11. Kasano a naalangon ni Josue a Nangato a Padi, ket ania a turong ti naidagadag kenkuana?

¹¹ Maikapat a sirmata: Pannakaispal ni Josue (3:1-10). Naipakita a naidarum ni Nangato a Padi a Josue, ket ni Satanas ti kimmontra kenkuana ket ti anghel ni Jehova tubtubngarenna ni Satanas. Saan aya a ni Josue ket “kayo a narabsut iti apuy”? (3:2) Naibilang ni Josue a nadalus, ket ti namulitan a pagan-anayna nasuktan iti nadalus a “pagan-anay ti palasio.” Naidagadag a magna kadagiti dalan ni Jehova, a ‘mangyeg ti adipenna a Saringit’ ken mangikabil iti sangon Josue ti bato a pitot’ matana.​—3:4, 8.

12. Ania a pammaregta ken namnama ti naited maipapan iti pannakabangon ti templo?

¹² Maikalima a sirmata: Ti kandelero ken kaykayo nga olibo (4:1-14). Riniing ti anghel ni Zacarias ket nakitanat’ balitok a kandelero a pitot’ pagsilawanna, a nagbaetan ti dua a kayo nga olibo. Nangngegna daytoy a saon Jehova ken Zorobabel: ‘Saan nga iti puersa militar, wenno iti pannakabalin, no di ket babaen ti espiritut’ Dios.’ “Dakkel a bantay” ti agbalinto a tanap iti sangon Zorobabel, ket yegnanto ti akinngato a bato ti templo a buyogen ti ariwawa: “Nagpintasen! Nagpintasen!” Insaad ni Zorobabel dagiti pamuon ti templo, ket leppasento ni Zorobabel. Dagiti pito a pagsilawan isuda dagiti mata ni Jehova “nga agsursor iti amin a daga.” (4:6, 7, 10) Ti dua a kayo nga olibo isudat’ dua a pinulotan ni Jehova.

13-15. Aniat’ nakita kadagiti sirmata maipapan iti agtaytayab a lukot, ti pagrukod nga epa, ken dagiti uppat a karuahe?

¹³ Maikanem a sirmata: Ti agtaytayab a lukot (5:1-4). Nakita ni Zacarias ti agtaytayab a lukot, agarup 9 metrot’ kaatiddogna ken 4.5 metrot’ kaakabana. Inlawlawag ti anghel nga isu daytoy ti lunod a rumsua maipuon kadagiti amin a panagtakaw ken ulbod a panagsapatada iti nagan ni Jehova.

¹⁴ Maikapito a sirmata: Ti pagrukod nga epa (5:5-11). Naluktan ti kalub ti epa (agarup 22 litro), a naglaon ti babai a nanaganan “Kinadakes.” Inselselna ti babai iti uneg ti epa, sa inawit ti dua a nagpayak a babbai, sada impan idiay Sinar (Babilonia) ket “naidisso iti maitutop a lugarna.”​—5:8, 11.

¹⁵ Maikawalo a sirmata: Dagiti uppat a karuahe (6:1-8). Adtoy! Iti baet ti dua a bronse a bantay, uppat a karuahet’ nagparang, a nagdudumat’ kolor dagiti kabalioda. Isudat’ uppat nga espiritu dagiti langit. Idi nagbilin ti anghel, sinursorda ti daga.

16. Aniat’ naipadto maipapan iti “Saringit”?

¹⁶ Ti Saringit; di napasnek a panagayunar (6:9–7:14). Imbilin ni Jehova ken Zacarias nga iparabawna ti grande a korona iti ulo ni Josue a Nangato a Padi. Impadtona ti “Saringit,” a mangbangonto iti templo ni Jehova ken agturay kas padi idiay tronona.​—6:12.

17. No maipapan iti panagdaydayaw, aniat’ tarigagayan ni Jehova, ket aniat’ banagen dagidiay kumaniwas iti saona?

¹⁷ Dua a tawen kalpasan ti panagipadton Zacarias, adda gunglo a naggaput’ Betel ket dinamagda kadagiti padi ti templo no ngilinenda pay dagiti periodot’ panagsangit ken panagayunar. Baeten ken Zacarias, dinamag ni Jehova kadagiti umili ken papadi no napasnekda met laeng iti panagayunarda. Ti tarigagayan ni Jehova isu ti ‘kinatulnog, pudno a kinahustisia, naayat a kinamanangaasi, ken as-asi.’ (7:7, 9) Gapu ta inlaksidda dagiti propetiko a saona a buyogen ti nasubeg nga abaga ken pamulinawen a puso, ipurruaknanto ida kas allawig kadagiti amin a nasion.

18. Ania dagiti nadayag nga inkari ni Jehova maipapan iti pannakaisubli?

¹⁸ Pannakaisubli; “sangapulo a lallaki” (8:1-23). Imbaga ni Jehova nga isu agsublinto iti Sion ken agtaeng idiay Jerusalem, a maawaganto “siudad ti kinapudno.” Dagiti naedadan agtugawdanto kadagiti plasana, ket agay-ayamto dagiti ubbing sadiay. Saan a narikut daytoy ken Jehova, ti pudno ken nalinteg a Dios! Inkari ni Jehova ti bin-i ti kappia kadagiti natda iti ilina, a kunkunana: “Dikayo agbuteng. Papigsaenyo koma dagiti imayo.” (8:3, 13) Dagitoy koma ti aramidenda: Agsaoda a sipupudno iti maysa ken maysa ket mangukomda a buyogen ti kinapudno, nga iwaksida kadagiti pusoda dagiti makadangran a gakat ken ulbod a sapata. Wen, dumtengto ti tiempo a dagiti umili kadagiti adu a siudad agiinnawisdanto a mangbiruk a sireregget ken Jehova, ket “sangapulo a lallaki” manipud kadagiti amin a lenguahe “kumpetdanto iti pingir ti kawes daydiay lalaki a Judio” ket kumuyogdanto iti ili ti Dios.​—8:23.

19. Aniada a grabe a panangukom ti simmaruno, ngem aniat’ nasao maipapan iti ari ti Jerusalem?

¹⁹ Panangukom kadagiti nasion, ulbod a papastor (9:1–11:17). Idiay maikadua a seksion ti libro, a kapitulo 9 inggat’ 14, imbati ni Zacarias dagiti simbolikal a sirmatana ket nagusar iti kadawyan nga estilo ti propeta. Inrugina babaen iti grabe a panangukom kadagiti nadumaduma a siudad, agraman ti kadilian nga isla a siudad ti Tiro. Ti Jerusalem nasao nga agriaw a sirarag-o, ta, “Adtoy! Ti arim a mismo umay kenka. Isu nalinteg, wen, naisalakan; napakumbaba, ken agsakay iti maysa nga asno.” (9:9) Inton maperdina dagiti karuahet’ gubat ken bai, sawennanto ti kappia kadagiti nasion ket agturayto inggat’ pungto ti daga. Ilabanto ni Jehova ti ilina maibusor iti Grecia, ket isalakannanto ida. “Ta Ay anian a nagdakkel ti imbagna, ket anian a nagdakkel ti imnasna!” (9:17) Ni Jehova, a Mamagtudo, kondenarenna dagiti baglan ken ulbod a pastor. Pagbalinennanto ti balay ni Juda a natan-ok ken iti Efraim kas maingel a lalaki. No maipapan kadagidiay nasubbot, “ti pusoda agragsakto ken Jehova . . . ket iti naganna magnadanto.”​—10:7, 12.

20. Aniada a simbolo ti naidrama kadagiti sarukod a “Kaay-ayo” ken “Agkaykaysa”?

²⁰ Natudingan itan ni Zacarias a mangipastor iti arban, nga inlako dagiti nadawel a pastor tapno maparti ket kunada: “Bendito koma ni Jehova, ta bumaknangak.” (11:5) Nangala ti propeta ti dua a sarukod ket ninagananna ida ti “Kaay-ayo” ken “Agkaykaysa.” (11:7) Idi binungtolna ti “Kaay-ayo,” insimbolonat’ tulag a naburak. Kalpasanna dinawatnat’ tangdanna, ket kinatida ti tangdanna a 30 pedaso a pirak. Binilin ni Jehova ni Zacarias nga ipalladawna dayta idiay tresureria ket, iti nakaro a pananglais, kunana, “ti nadaeg a pateg a nakapatgak.” (11:13) Itan naguped ti sarukod nga “Agkaykaysa,” a winaranat’ panagkabsat ti Juda ken Israel. Umaytot’ kampilan kadagiti ulbod a pastor a nangliway kadagiti karneron Jehova.

21. (a) Aniat’ pangngeddeng ni Jehova kadagidiay lumablaban iti Jerusalem? (b) Aniat’ naipadto a pannakawarawara ken pannakagugor?

²¹ Nakigubat ni Jehova, nagbalin nga ari (12:1–14:21). Nangrugi ti sabali a panangukom. Pagbalinen ni Jehova ti Jerusalem a malukong a pagibar-ibarenna dagiti umili ken maysa a nadagsen a bato a sugatenna dagidiay mangawit. Ikisapnanto amin a nasion a bumusor iti Jerusalem. Iti balay ni David, iparukpokton Jehova ti espiritut’ parabur ken kararag, ket kumitadanto iti daydiay dinuyokda, ket agdung-awdanto kenkuana “kas iti agdung-aw a gapu iti bugbugtong nga anakna.” (12:10) Imbaga ni Jehova a maguped amin nga idolo ken dagiti ulbod a propeta; ti mismo a nagannak kenkuana ti mangsugat tapno maibabain inton ikkatenda ti pagan-anay ti propeta kenkuana. Ti kadua ni Jehova a pastor kabilenda ket mawarawara dagiti arban, ngem gugoranto ni Jehova ti “apagkatlo” nga umawag iti naganna. Kunanto ni Jehova: “Isu ti ilik,” ket sumungbatto: “Ni Jehova ti Diosko.”​—13:9.

22. Anianto ti mapasamak kadagiti nasion ken iti Jerusalem iti ‘aldaw a kukua ni Jehova’?

²² “Adtoy! Umay ti aldaw, a kukua ni Jehova.” Amin a nasion rautendanto ti Jerusalem, ket kaguduat’ siudad maidistieronto, ket ibatida ti natda. Kalpasanna rummuarto ni Jehova ket gubatenna dagita a nasion, “kas iti aldaw a pannakigubatna, idi aldaw ti bakal.” (14:1, 3) Ti bantay dagiti olibo, a dayaen ti Jerusalem, maguduanto manipud daya nga agpalaud, a mamataud iti ginget a pagkamangan. Iti dayta nga aldaw agayusto dagiti nabiag a danum manipud daya nga agpalaud manipud Jerusalem, no iti kalgaw ken iti kalam-ekna, ket “ni Jehova agbalinto nga ari iti rabaw ti amin a daga.” (14:9) Bayat a ti Jerusalem sagrapennat’ kinatalged, saplitento ni Jehova dagidiay lumablaban kenkuana. Bayat a sitatakderda, agrunotto dagiti lasag, mata, ken dilada. Maulawdanto. Ti ima ti tunggal maysa maibusorto iti kaarubana. Dagidiay matda a sibibiag kadagiti amin a nasion “sumang-atto iti tinawen-tawen tapno agruknoy iti Ari, ni Jehova dagiti buyot.”​—14:16.

NO APAY NAIMBAG

23. Kasano a makapakired-pammati ti rekord ni Zacarias?

²³ Amin a mangadal ken mangutob iti padton Zacarias magunggonaanto iti makapakired-pammati a pannakaammo. Nasurok a 50 daras nga indarirag ni Zacarias a “ni Jehova dagiti buyot” isu Daydiay mangilaban ken manalaknib iti ilina, a punuenna ida iti pannakabalin sigun iti kasapulanda. Idi arig bantay ti ibubusor ket kasla di maturpos ti templo, imbagan Zacarias: “Daytoy ti sao ni Jehova ken Zorobabel, a kunkunana, ‘“Saan a babaen iti puersa militar, wenno babaen iti pannakabalin, no di ket babaen iti espirituk,” kuna ni Jehova dagiti buyot. Asinoka, O dakkel a bantay? Iti sango ni Zorobabel agbalinkanto a tanap.’” Naturpos ti templo gaput’ tulong ti espiritun Jehova. Kasta met ita, marunaw dagiti tuben no sarangten a buyogen ti pammati. Kas kinunan Jesus kadagiti disipulona: “No adda pammatiyo kas kadakkel ti bukel ti mustasa, kunaenyonto itoy bantay, ‘Umaliska ket inka sadiay,’ ket umalisto, ket awanto ti di mabalin kadakayo.”​—Zac. 4:6, 7; Mat. 17:20.

24. Ania nga ilustrasion ti kinasungdo ti naited iti kapitulo 13 ti Zacarias?

²⁴ Iti kapitulo 13, bersikulo 2 inggat’ 6, inladawan ni Zacarias ti kinasungdo a masarakan ita iti organisasion ni Jehova. Lab-awanna koma daytoy ti amin a natauan a relasion, kas iti nasinged a panagkabagian gaput’ lasag ken dara. No ti asideg a kabagian ket agipadto a siuulbod iti nagan ni Jehova, kayatna a sawen, agsao a maikontrat’ mensahe ti Pagarian ket sikakamali nga impluensiaanna dagiti kameng ti kongregasion ti ili ti Dios, dagiti kameng dayta a pamilia sisusungdoda a suportaran ti aniaman a hudisial nga aksion ti kongregasion. Kasta met laeng no ti nasinged a gayyemtayo ket agipadto a siuulbod, tapno mabainan ket masair ti pusona gaput’ dakes nga aramidna.

25. Kasano a ti padton Zacarias naisinggalut kadagiti dadduma a teksto no iti panangilasin iti Mesias, ti “Saringit,” ken ti saadna kas Nangato a Padi ken Ari iti babaen ni Jehova?

²⁵ Kas impakita dagiti immuna a parapo, idi simrek ni Jesus sadi Jerusalem kas ari, “napakumbaba, ken agsakay iti maysa nga asno,” idi nailako iti “tallopulo a pedaso a pirak,” idi nawarawara dagiti disipulona iti daydi a kanito, ken idi dinuyok ti soldado idiay kayo detaliado nga impadto amin ni Zacarias. (Zac. 9:9; 11:12; 13:7; 12:10) Ti padto inawaganna pay ti “Saringit” kas mamangon iti templo ni Jehova. No pagdidiligen ti Isaias 11:1-10; Jeremias 23:5; ken Lucas 1:32, 33 ipakitada a daytoy isun Jesu-Kristo, nga “agturayto kas ari iti balay ni Jacob iti agnanayon.” Dineskribir ni Zacarias ti “Saringit” kas “padi iti tronona,” a maitunos kadagiti saon apostol Pablo: “Ni Jesus . . . nagbalin a nangato a padi mayalubog iti wagas ni Melkisedec iti agnanayon,” ken, “Isu nagtugaw iti makanawan ti trono ti Natan-ok sadi langit.” (Zac. 6:12, 13; Heb. 6:20; 8:1) Gapuna ti padto itudona a ti “Saringit” ket Nangato a Padi ken Ari iti makanawan ti Dios sadi langit, ngem iwaragawagna a ni Jehova, Soberano nga Agturay kadagiti isuamin: “Ket ni Jehova agbalinto nga ari iti amin a daga. Iti daydiay nga aldaw ni Jehova maymaysanto, ket ti naganna maymaysa.”​—Zac. 14:9.

26. Ania a nadayag nga “aldaw” ti inulit-ulit a tinukoy ni Zacarias?

²⁶ Idi tinukoyna dayta a tiempo, inulit ti propeta ti sao nga “iti dayta nga aldaw” iti ag-20 daras, ket agngudo pay a kasta ti padtona. No usigen ti namin-adu a panagparangna ipakitana a dayta isut’ aldaw a panangguped ni Jehova iti nagan dagiti idolo ken ikkatennanto dagiti ulbod a propeta. (13:2, 4) Daytantot’ aldaw a gubaten ni Jehova dagiti manangraut a nasion ket riribukennanto bayat nga ikisapna ida ket ipaayna ‘ti ginget dagiti bantayna’ a pagkamangan ti ilina. (14:1-5, 13; 12:8, 9) Wen, “ni Jehova a Diosda isalakannanto ida iti daydiay nga aldaw a kasla arban ti ilina,” ket agiinnawisdanto iti sirok ti kayoda nga ubas ken igos. (Zac. 9:16; 3:10; Mik. 4:4) Nadayagto dayta nga aldaw inton ni Jehova dagiti buyot “agtaeng iti tengnga” ti ilina ken inton “dagiti nabiag a danum rummuardanto manipud Jerusalem.” Dagitoy a saon Zacarias ipasimudaagda dagiti pasamak “iti dayta nga aldaw” a pakpakauna “dagiti baro a langit ken baro a daga” a kari ti Pagarian.​—Zac. 2:11; 14:8; Apoc. 21:1-3; 22:1.

27. Kasano a ti padton Zacarias intampokna ti pannakasantipikar ti nagan ni Jehova?

²⁷ “Siasino ti nanglais ti aldaw dagiti bassit a banag?” inyimtuod ni Jehova. Adtoy! Daytoy a kinarang-ay saknapannanto ti intero a daga: ‘Adu nga inilin-ili ken maingel a nasion umaydanto biruken ni Jehova dagiti buyot idiay Jerusalem, ket sangapulo a lallaki manipud kadagiti amin a lenguahe dagiti nasion kumpetdanto iti pingir ti kawes daydiay maysa a Judio, a kunkunada: “Kumuyogkaminto kadakayo a tattao, ta nangngegmi a ti Dios adda kadakayo a tattao.”’ “Iti dayta nga aldaw” uray kadagiti kampanilia dagiti kabalio maisuratto “Kinasanto kukuan Jehova!” Dagitoy makaparayray-puso a padto naimbag unay nga amirisen, ta ipakitada a ti nagan ni Jehova talaga a masantipikarto gaput’ Bin-i ti Pagarianna!​—Zac. 4:10; 8:22, 23; 14:20.

[Footnotes]