Masubok ti Nakristianuan a Pammati

“Ti pammati saan nga ik-ikutan ti isuamin a tattao.”​—2 TESALONICA 3:2.

 1. Kasano nga impakita ti historia a saan nga amin ket addaan iti napaypayso a pammati?

ITI intero a historia, adda dagiti lallaki, babbai, ken ubbing nga addaan napaypayso a pammati. Maitutop ti pangilasin a “napaypayso” agsipud ta riniwriw dagiti nalaka a mamatpati nga awan nainkalintegan a pangibatayanda wenno gapgapuna. Masansan a mainaig ti kasta a pammati kadagiti didiosen wenno wagas ti panagdayaw a di anamongan ti Mannakabalin-amin a ni Jehova, ken ti naipalgak a Saona. Gapuna, insurat ni apostol Pablo: “Ti pammati saan nga ik-ikutan ti isuamin a tattao.”​—2 Tesalonica 3:2.

 2. Apay a nasken nga usigentayo ti bukodtayo a pammati?

² Ngem ipasimudaag ti sasao ni Pablo nga adda idi dagiti addaan iti napaypayso a pammati, kas met la ita. Tarigagayan ti kaaduan kadagiti agbasbasa iti daytoy a pagiwarnak ti maaddaan ken rumang-ay iti kasta a napaypayso a pammati​—pammati a maitunos iti umiso a pannakaammo iti nadiosan a kinapudno. (Juan 18:37; Hebreo 11:6) Kastakay kadi? No kasta, nasken a bigbigen ken agsaganakayo ta masubokto ti pammatiyo. Apay a maikunatay dayta?

3, 4. Apay a rumbeng a kumitatayo ken Jesus no maipanggep kadagiti pakasuotan ti pammati?

³ Masapul a bigbigentayo a ni Jesu-Kristo ti nakaisentruan ti pammatitayo. Kinapudnona, kunaen ti Biblia nga isu ti Manangan-anay iti pammatitayo. Dayta ket gapu kadagiti sinao ken inaramid ni Jesus, nangnangruna ti panangtungpalna iti padto. Pinatibkerna ti pakaibatayan ti napaypayso a pammati dagiti tao. (Hebreo 12:2; Apocalipsis 1:1, 2) Kaskasdi, mabasatayo a ni Jesus ket ‘nasubok kadagiti amin a banag kas kadatayo, ngem awanan basol.’ (Hebreo 4:15) Wen, nasubok ti pammati ni Jesus. Imbes nga upayen wenno pagdanagennatayo, makaliwliwa koma dayta kadatayo.

⁴ Babaen kadagiti nakaro a suot a napasaranna uray pay agingga iti ipapatay iti kayo, ‘nasursuro [ni Jesus] ti agtulnog.’ (Hebreo 5:8) Pinaneknekanna a kabaelan dagiti tao a salimetmetan ti napaypayso a pammati uray pay ania a pannubok ti sumangbay kadakuada. Nangnangruna a pudno daytoy no panunotentayo ti kinuna ni Jesus maipapan kadagiti pasurotna: “Laglagipenyo ti sao a sinaok kadakayo, Ti adipen saan a dakdakkel ngem iti apona.” (Juan 15:20) Kinapudnona, maipanggep kadagiti pasurotna iti kaaldawantayo, impadto ni Jesus: “Puntiriakayto ti pananggura dagiti amin a nasnasion maigapu iti naganko.”​—Mateo 24:9.

 5. Kasano nga ipasimudaag ti Kasuratan a maipasangotayo kadagiti suot?

⁵ Iti rugrugi daytoy a siglo, nangrugi ti panangukom iti balay ti Dios. Impakpakauna ti Kasuratan: “Dayta ti naituding a tiempo a ti panangukom mangrugi iti balay ti Dios. Ita no mangrugi nga umuna dayta kadatayo, anianto ti pagtungpalan dagidiay di natulnog iti naimbag a damag ti Dios? ‘Ket no ti nalinteg a tao narigat a maisalakan, sadinonto ti pagparangan ti di nadiosan a tao ken ti managbasol?’”​—1 Pedro 4:17, 18.

Masubok ti Pammati​—Apay?

 6. Apay a nagpateg ti nasubok a pammati?

⁶ No an-anagen, awan pategna ti pammati a di nasubok, ken di pay masigurado ti kalidadna. Mayarigyo dayta iti tseke a di pay napasukatan. Mabalin a nakaawatkayo iti tseke a sueldoyo a nagtrabaho, bayad ti inlakoyo, wenno kas regalo. Kasla nakapatpateg ti tseke, ngem agpayso ngata? Talaga ngata a maalayo ti gatad a nakasurat iti dayta? Umasping iti dayta, ti pammatitayo masapul a saan a basta pammarang wenno panangaklon laeng. Masapul a masubok tapno maipaneknektayo nga adda pategna ken talaga a de kalidad. No masubok ti pammatitayo, mapaneknekantayo a natibker ken napateg dayta. Ti pannubok mabalin nga ipalgakna met dagiti benneg a pakagugoran wenno pakapabilgan ti pammatitayo.

7, 8. Ania ti pagtaudan dagiti pakasuotan ti pammatitayo?

⁷ Ipalubos ti Dios nga aglak-amtayo iti pannakaidadanes ken dadduma pay a pakasuotan ti pammati. Mabasatayo: “No adda iti sidong ti pannakasuot, awan koma ti agkuna: ‘Susuotennak ti Dios.’ Ta kadagiti dakes a bambanag di mabalin a suoten ti Dios ket isu a mismo dina met suoten ti asinoman.” (Santiago 1:13) Asino wenno ania ti mangsusuot kadatayo? Ni Satanas, ti lubong, ken ti mismo nga imperpekto a lasagtayo.

⁸ Mabalin a bigbigentayo a napigsa ti impluensia ni Satanas iti lubong, iti panagpampanunot ken kadagiti wagasna. (1 Juan 5:19) Ken nalabit ammotayo nga isungsungsongna ti pannakaidadanes dagiti Kristiano. (Apocalipsis 12:17) Ngem kombinsidotayo met kadi nga ikagkagumaannatay nga allilawen ni Satanas babaen ti pananggargarina iti imperpekto a lasagtayo, a sulisogennatayo babaen kadagiti nailubongan a pakaallukoyan, a namnamaenna a dumawitayo, agsukir iti Dios, agingga a dinatay anamonganen ni Jehova? Siempre, ditay koma maklaat kadagiti wagas ni Satanas, ta kakasta met laeng a taktika ti impakatna idi pinadasna a sulisogen ni Jesus.​—Mateo 4:1-11.

 9. Kasanotay a magunggonaan kadagiti pagwadan iti pammati?

⁹ Babaen ti Saona ken ti kongregasion Kristiano, inikkannatayo ni Jehova kadagiti nagsayaat a pagulidanan iti pammati a mabalintay a tuladen. Imbalakad ni Pablo: “Agkaykaysakayo nga agbalin a tumutulad kaniak, kakabsat, ket matmatanyo dagidiay magmagna iti wagas a maitunos iti ulidanmi nga adda kadakayo.” (Filipos 3:17) Kas maysa kadagiti napulotan nga adipen ti Dios idi umuna a siglo, indaulo ni Pablo ti nagaramid kadagiti pakakitaan ti pammati iti laksid dagiti nakaro a suot a napasaranna. Agingga iti arinunos ti maika-20 a siglo, saantay nga agkurang kadagiti umasping a pagwadan iti pammati. Agaplikar unay ita ti sasao ti Hebreo 13:7 a kas idi insurat ni Pablo dagitoy: “Lagipenyo dagidiay mangidadaulo kadakayo, isuda a nangisao kadakayo ti sao ti Dios, ket bayat nga ut-utobenyo ti pagbanagan ti kababalinda tuladenyo ti pammatida.”

10. Aniada a partikular a pagwadan iti pammati ti adda kadatayo kadagiti kallabes a tiempo?

¹⁰ Nangnangruna a nabileg dayta a balakad no utobentayo ti nagbanagan ti kababalin dagiti napulotan a natda. Mabalintay nga usigen ti ehemploda ken tuladen ti pammatida. Addaanda iti napaypayso a pammati a nagugoran kadagiti pakasuotan. Manipud iti bassit a nangrugian idi dekada 1870, timmanor ti sangalubongan a Nakristianuan a panagkakabsat. Kas bunga ti pammati ken panagibtur dagiti napulotan nanipud idi nga agpatpatuloy, nasurok a lima ket kagudua a milion a Saksi ni Jehova ti mangaskasaba ken mangisursuro itan maipapan iti Pagarian ti Dios. Ti agdama a sangalubongan a kongregasion dagiti nareregta a pudno a managdaydayaw ket nalawag a pakakitaan iti nasubok a pammati.​—Tito 2:14.

Nasubok ti Pammati Mainaig iti 1914

11. Kasano a napateg idi ti 1914 kada C. T. Russell ken dagiti kakaduana?

¹¹ Kadagiti tawen sakbay ti panagbettak ti umuna a gubat sangalubongan, iwarwaragawagen dagiti napulotan a natda a ti 1914 ket napateg a petsa iti padto ti Biblia. Nupay kasta, un-unaanda idi ti dadduma kadagidi ninamnamada, ken saan nga interamente nga umiso ti panangmatmatda iti mapasamak. Kas ehemplo, ti immuna a presidente ti Watch Tower Society a ni C. T. Russell ken dagiti kakaduana nabigbigda a nasken ti nasaknap a panangasaba. Imbasada: “Daytoy ebanghelio ti pagarian maikaskasabanto iti intero a lubong a kas pammaneknek kadagiti amin a nasion; ket kalpasanna umayton ti panungpalan.” (Mateo 24:14, King James Version) Ngem, kasanoda a maaramid dayta idinto ta bassit laeng ti grupoda?

12. Kasano nga impangag ti maysa kadagiti kakadua ni Russell ti kinapudno iti Biblia?

¹² Utobenyo no kasano a nakaapektar daytoy ken ni A. H. Macmillan, a kadua ni Russell. Nayanak idiay Canada, awan pay 20 ni Macmillan idi nakaala iti libro ni Russell a The Plan of the Ages (1886). (Daytoy a libro, a naawagan met iti The Divine Plan of the Ages, ti nagbalin a Tomo 1 ti Studies in the Scriptures a sisasaknap a naiwaras. Ti Tomo 2, The Time Is at Hand [1889], impatuldona ti 1914 kas pagnguduan ti “panawen dagiti Gentil.” [Lucas 21:24, KJ]) Iti daydi rabii nga inrugi ni Macmillan ti agbasa, napanunotna: “Bueno, kasla isu dayta ti kinapudno!” Idi kalgaw ti 1900, naam-ammona ni Russell iti maysa a kombension dagiti Estudiante ti Biblia, kas pannakaawag idi dagiti Saksi ni Jehova. Di nagbayag, nabautisaran ni Macmillan ket inrugina ti nakipagtrabaho ken Kabsat Russell iti hedkuarter ti Sosiedad idiay New York.

13. Ania a parikut ti nakita ni Macmillan ken dagiti dadduma no iti kaitungpalan ti Mateo 24:14?

¹³ Maibatay iti panagbasbasada iti Biblia, impatuldo dagiti napulotan a Kristiano ti 1914 kas panawen nga adda napateg a panagbalbaliw a maaramid mainaig iti panggep ti Dios. Ngem pinampanunot ni Macmillan ken dagiti dadduma no kasano a maitungpal iti ababa a natda a tiempo ti panangaskasaba kadagiti nasion a naipadto iti Mateo 24:14. Kinunana idi agangay: “Malagipko ti masansan a panagsaritami ken Kabsat Russell maipapan iti dayta, ket kunana no kua, ‘Bueno, kabsat, ad-adu dagiti Judio ditoy New York a mismo ngem sadi Jerusalem. Ad-adu dagiti taga Ireland ditoy ngem sadi Dublin. Ken ad-adu dagiti Italiano ditoy ngem sadi Roma. No kasabaantay ida ditoy, arigna idandanontayon ti mensahe iti intero a lubong.’ Ngem kasla dikam napnek iti dayta. Gapuna, napanunotmi ti ‘Photo-Drama.’”

14. Sakbay ti 1914, ania a naisangsangayan a proyekto ti naisayangkat?

¹⁴ Anian a nagpaiduma a gapuanan ti “Photo-Drama of Creation”! Kombinasion dayta ti pelikula ken dagiti de kolor nga slide a sarming, a nadanggayan kadagiti naibatay-Biblia a palawag ken musika iti ponograpo. Idi 1913, kinuna ti The Watch Tower maipapan iti maysa a kombension idiay Arkansas, E.U.A.: “Napagnunumuan ti amin a dimtengen ti tiempo a pannakausar ti pelikula iti panangisuro kadagiti kinapudno iti Biblia. . . . Inlawlawag [ni Russell] a tallo a tawen nga insayangkatna daytoy a plano ket ita dandanin nakasagana amin dagiti ginasut nga agkakapintas a ladawan, a sigurado a mangawis iti adu a tattao ken mangibunannag iti Ebanghelio, ken tumulong a mangpasubli iti pammati dagiti tattao iti Dios.”

15. Ania ti naibanag ti “Photo-Drama”?

¹⁵ Kasta nga agpayso ti nagapuanan ti “Photo-Drama” kalpasan ti damo a pannakaipabuyana idi Enero 1914. Adtoy dagiti report manipud iti The Watch Tower idi 1914:

Abril 1: “Idi nabuyana ti dua a paset, kinuna ti maysa a ministro, ‘Kagudua pay laeng ti PHOTO-DRAMA OF CREATION ti nabuyak, ngem ad-adun ti nasursurok iti dayta maipapan iti Biblia ngem ti nasursurok iti panagadalko iti seminario iti las-ud ti tallo a tawen.’ Idi nabuyana dayta, kinuna ti maysa a Judio, ‘Rummuarak a kas nasaysayaat a Judio ngem idi simrekak.’ Adda dagiti padi ken madre a Katoliko a nakabuya iti DRAMA ket kasta unay ti panangapresiarda. . . . Sangapulo ket dua pay laeng a set ti DRAMA ti kompleto . . . Ngem tallopulo ket maysa a siudad ti nadanon ken serserbianmin . . . Nasurok a tallopulo ket lima a ribu kada aldaw ti makakitkita, makangkangngeg, mangpadpadayaw, mangpampanunot ken maparparaburan.”

Hunio 15: “Ginutugotdak dagiti ladawan nga agbalin a naregregta a mangisaknap iti Kinapudno, ken pinarayrayda ti ayatko iti Nailangitan nga Ama ken iti patpatgentayo nga Inauna a Kabsat a ni Jesus. Inaldaw nga ikarkararagko ti nabaknang a pammendision ti Dios iti PHOTO-DRAMA OF CREATION ken kadagiti amin a mangiparparang iti dayta . . . Maysaak a padayo nga adipenna, F. W. KNOCHE​—Iowa.”

Hulio 15: “Maragsakankami a mangipadamag a nagsayaat ti epekto dagiti ladawan iti daytoy a siudad, ket masiguradomi a maar-aramat met daytoy a pammaneknek iti lubong iti pannakaurnong dagiti adu a mangipampaneknek a saniatada a pinili a mismo ti Apo. Adu ti am-ammomi a napasnek nga agad-adal iti Biblia a naitimpuyog itan iti Klase ditoy kas bunga ti Photo-Drama. . . . ’Toy kabsatyo iti Apo, EMMA L. BRICKER.”

Nobiembre 15: “Masiguradomi a maragsakankayo a makadamag iti nagsayaat a pammaneknek a maipapaay babaen ti PHOTO-DRAMA OF CREATION idiay The London Opera House, Kingsway. Nakaskasdaaw ti pannakaiparangarang ti pannarabay ti Apo iti amin a detalye daytoy a pabuya a pagrag-oan unay dagiti kakabsat . . . Dagiti nagbuya ket buklen ti amin a klase ken kita dagiti tattao; napaliiwmi nga adu kadagiti klero ti timmabuno. Adda maysa a vicario . . . a nagkiddaw kadagiti tiket tapno makaumay ken makabuyada manen ken baketna. Namin-adun a nabuya ti maysa a Rector ti Church of England ti DRAMA, ket . . . adu kadagiti gagayyemna ti inkuyogna a nagbuya iti dayta. Timmabuno met ti dua nga obispo, ken sumagmamano a de titulo a tattao.”

Disiembre 1: “Pudno nga agyamankami ken baketko iti Nailangitan nga Amatayo gapu iti dakkel ken di magatadan a bendision a dimteng kadakami babaen kadakayo. Ti nagpintas a PHOTO-DRAMA-yo ti makagapu a nakita ken inakseptarmi ti Kinapudno . . . Addaankami iti innem a tomo ti STUDIES IN THE SCRIPTURES nga impablaakyo. Dakkel a katulongan dagitoy.”

Ti Inaramidda Idi Nasuotda

16. Apay a ti 1914 nangyeg iti pakasuotan ti pammati?

¹⁶ Ngem, ania ti inaramid dagidi a napasnek ken napudno a Kristiano idi saan a natungpal ti sinegseggaanda a pannakikaykaysa iti Apo idi 1914? Naglasat dagidi a napulotan iti nagpaiduma a tiempo ti pannakasuot. Kinuna ti The Watch Tower a Nobiembre 1, 1914: “Laglagipentayo nga addatayo iti panawen ti pannakasubok.” Maipanggep iti daytoy, kuna ti Dagiti Saksi ni Jehova​—Manangiwaragawag iti Pagarian ti Dios (1993): “Dagiti tawtawen manipud 1914 aginggat’ 1918 ket, nagbalinda la ketdi, a ‘panawen ti pannakasubok’ para kadagiti Estudiante ti Biblia.” Pinalubosanda kadi a magugoran ti pammatida ken mailinteg ti panagpampanunotda tapno maaramidda ti dakkel a trabaho nga adda iti masanguanan?

17. Kasano ti reaksion dagiti matalek a napulotan iti panagtalinaedda ditoy daga kalpasan ti 1914?

¹⁷ Kinuna ti The Watch Tower a Setiembre 1, 1916: “Impagaruptayo a ti Panagani a panangurnong iti Iglesia [dagiti napulotan] mairingpas sakbay nga agngudo dagiti Panawen Gentil; ngem awan kasta a kinuna ti Biblia. . . . Pagladingitantay kadi ta agtultuloy ti trabaho a Panagani? . . . Ti kababalintay ita, patgenmi a kakabsat, rumbeng nga agyamantay koma unay iti Dios, a parayrayentay ti apresasiontayo iti nagimnas a Kinapudno nga impalubosna a makita ken matarusantayo, ket ad-adda a regtaantayo ti tumulong a mangipakaammo iti dayta a Kinapudno kadagiti sabsabali.” Nasubok ti pammatida, ngem sinangoda dayta a pannubok ket napagballigianda. Ngem datayo a Kristiano sipapanunottayo koma nga adu ken nagduduma dagiti pakasuotan ti pammati.

18, 19. Aniada pay a pakasuotan ti pammati ti nakaipasanguan ti ili ti Dios di nagbayag kalpasan ti ipapatay ni Kabsat Russell?

¹⁸ Kas pagarigan, dimteng ti sabali pay a suot kadagiti natda di nagbayag kalpasan ti ipapatay ni Kabsat Charles T. Russell. Dayta ti nangsuot iti kinasungdo ken pammatida. Asino ‘ti matalek nga adipen’ iti Mateo 24:45? Impagarup ti dadduma a ni Kabsat Russell a mismo, ket nagkitakitda a makitunos kadagiti baro nga urnos ti organisasion. No isu ti adipen, ania ti aramiden dagiti kakabsat ita ta natayen? Sumurotda kadi iti tao a kabbaro a natudingan, wenno tiempo kadin tapno bigbigenda a saan a maymaysa a tao ti us-usaren ni Jehova kas instrumento, no di ket ti intero a grupo dagiti Kristiano, wenno klase adipen?

¹⁹ Adda sabali pay a suot a dimteng kadagiti pudno a Kristiano idi 1918 idi a dagiti nailubongan nga autoridad, a sinugsogan dagiti klero ti Kakristianuan, ‘nangparboda iti dakes babaen ti linteg’ maibusor iti organisasion ni Jehova. (Salmo 94:20, KJ) Nagsaknap ti naranggas a pannakaidadanes dagiti Estudiante ti Biblia idiay Norte America ken Europa. Dayta nga ibubusor nga insungsong dagiti klero dimteng ti kangitingitanna idi Mayo 7, 1918, idi nairuar ti pederal a pammilin ti E.U. iti pannakaaresto ni J. F. Rutherford ken ti sumagmamano kadagiti nasinged a kakaduana, a pakairamanan ni A. H. Macmillan. Di nainkalintegan a napabasolda iti sedision, ket di inkankano dagiti autoridad ti panagapelarda.

20, 21. Kas naipadto iti Malakias 3:1-3, ania ti naaramid kadagiti napulotan?

²⁰ Nupay saanda pay nga ammo, madama idin ti pannakagugor, kas nadeskribir iti Malakias 3:1-3: “Siasino ti makabalin a mangibtur iti aldaw ti iyaayna? Ket siasinonto ti agtakder intono agparang? Ta [ti babaonen ti tulag] isu kasla iti apuy ti manggugor, ken kasla sabon ti agpapuskol ti lupot: Ket isu tumugawto a kas iti mangdalus ken manggugor iti pirak, ket gugorannanto dagiti annak ti Levi, ket dalusannanto ida a kas iti balitok ken pirak; ket agidatagdanto ken Jehova kadagiti datdaton iti kinalinteg.”

²¹ Idi dandanin agngudo ti Gubat Sangalubongan I, naipasango ti dadduma kadagiti Estudiante ti Biblia iti sabali pay a pakasuotan ti pammati​—no agtalinaedda a siiinget a neutral kadagiti namilitariaan nga ar-aramid ti lubong. (Juan 17:16; 18:36) Adda dagiti saan a nagtalinaed a neutral. Isu nga idi 1918, imbaon ni Jehova “ti babaonen ti tulag,” ni Kristo Jesus, iti urnos ti naespirituan a templona tapno dalusanna ti bassit a grupo dagiti agdaydayaw Kenkuana manipud kadagiti nailubongan a pakatulawan. Dagidiay sipapasnek a nangiparangarang iti napaypayso a pammati nakasursuroda iti kapadasanda ket immabanteda, a sireregta nga intultuloyda ti nangaskasaba.

²² Ti inusigtayo ket saan a basta aglabas a makapainteres a historikal a pasamak. Direkta a nainaig dayta iti agdama a naespirituan a kasasaad ti sangalubongan a kongregasion ni Jehova. Ngem intay usigen iti sumaganad nga artikulo ti dadduma kadagiti pakasuotan ti pammati a pakaipaspasanguan ita ti ili ti Dios ken kitaentayo no kasanotay a sibaballigi a maparmek dagitoy.

Malagipyo Kadi?

◻ Apay a namnamaen ti ili ni Jehova a masubok ti pammatida?

◻ Ania a panagregget a mangisaknap iti mensahe ti Dios ti naaramid sakbay ti 1914?

◻ Ania ti “Photo-Drama,” ket ania ti naibanagna?

◻ Kasano a dagiti pasamak idi panawen ti 1914-18 sinuotda dagiti napulotan?

22. No maipanggep kadagiti pakasuotan ti pammati, ania pay ti mausig?

[Ladawan iti panid 12]

Idi apagtapog ti agdama a siglo, dagiti tattao iti adu a daga ad-adalenda idi ti Biblia iti tulong ti serie a “Millennial Dawn,” a naawagan idi agangay iti “Studies in the Scriptures”

[Ladawan iti panid 13]

Surat a naggapu ken C. T. Russell a naglaon iti panglukat a sasao para iti recording a nagkunaanna: “‘Ti Photo-Drama of Creation’ ket ipabpabuya ti IBSA​—ti International Bible Students Association. Ti panggepna isu ti panangisuro iti publiko maipapan kadagiti narelihiosuan ken nasientipikuan a banag, ken panangidepensa iti Biblia”

[Ladawan iti panid 15]

Nagdaliasat ni Demetrius Papageorge a nangipabpabuya iti “Photo-Drama of Creation.” Idi agangay, naibalud gapu iti neutral a takderna kas Kristiano