Ti Bendision ni Jehova Mangpabaknang

“Ti bendision ni Jehova​—dayta ti mangpabaknang, ket saanna nga anayan iti ladingit.”​—PROVERBIO 10:22.

 1-3. Nupay maseknan ti adu kadagiti material a bambanag, ania a kinapudno maipapan iti material a kinabaknang ti rebbeng a bigbigentayo amin?

KUARTA la a kanayon ti pagsasaritaan dagiti dadduma a tao​—wenno ti kaawan ti kuartada. Makapaladingit para kadakuada, kadagiti kallabes a tawen napalalo ti pannakaseknanda. Iti 1992 napasaran uray dagiti nabaknang a pagilian iti Lumaud ti panagsuek ti ekonomia, ket adu a mangimatmaton ti negosio ken empleado ti napukawan iti pagsapulan. Adut’ agpanunot no makitadanto pay ti tiempo ti natalged a kinarang-ay.

² Dakes kadi ti maseknan iti material a pagimbagantayo? Saan, gagangay laeng dayta. Ngem, adda napateg a kinapudno maipapan iti kinabaknang a rebbeng a bigbigentayo. Amin a material a bambanag aggapu iti Namarsua. Isu “ti pudno a Dios, ni Jehova, . . . Isu a nangpalawa iti daga ken ti agtaud kenkuana, Isu a mangted ti anges kadagiti tattao iti rabawna, ken ti espiritu kadagiti magna kenkuana.”​—Isaias 42:5.

³ Nupay di ikeddeng ni Jehova no sino dagiti nabaknang ken no sino dagiti napanglaw, sungsungbatantayo amin ti panangaramattayo iti aniaman a bingaytayo “iti daga ken ti agtaud kenkuana.” No aramatentayo ti kinabaknangtayo a mangituray kadagiti dadduma, singirennatayto ni Jehova. Ket asinoman a paadipen iti kinabaknang imbes a ken Jehova mabigbignanto a “ti agtalek iti kinabaknangna​—isu a mismo matnagto.” (Proverbio 11:28; Mateo 6:24; 1 Timoteo 6:9) Isu nga awan pategna ti material a kinarang-ay a di napakuyogan iti puso a managpasakop ken Jehova.​—Eclesiastes 2:3-11, 18, 19; Lucas 16:9.

Ti Kapatgan a Kinarang-ay

 4. Apay a nasaysayaat ti naespirituan a kinarang-ay ngem ti material a kinawadwad?

⁴ Mainayon iti material a kinarang-ay, saritaen ti Biblia ti naespirituan a kinarang-ay. Nalawag a nasaysayaat daytoy a kita. (Mateo 6:19-21) Ti naespirituan a kinarang-ay iramanna ti makapnek a pannakirelasion ken Jehova nga agtalinaed iti agnanayon. (Eclesiastes 7:12) Maysa pay, di maawanan dagiti nabaknang iti naespirituan nga adipen ti Dios kadagiti nasayaat a material a bendision. Iti baro a lubong, mainaigto ti naespirituan a kinabaknang iti material a kinarang-ay. Tagiragsakento dagiti matalek a tattao ti material a kinatalged a di magun-od babaen ti nainget a pannakisalisal wenno panangisakripisio iti salun-at ken kinaragsak a kadawyan ita. (Salmo 72:16; Proverbio 10:28; Isaias 25:6-8) Masarakandanto nga iti amin a pamay-an “ti bendision ni Jehova . . . mangpabaknang, ket saanna nga anayan iti ladingit.”​—Proverbio 10:22.

 5. Aniat’ inkari ni Jesus mainaig kadagiti material a bambanag?

⁵ Uray ita natalged ti rikna dagidiay mangipateg kadagiti naespirituan a bambanag no material a bambanag ti pagsasaritaan. Pudno, manggedda tapno adda gastuenda ken pangpakan iti pamiliada. Wenno mabalin a mapukawan iti pagsapulan dagiti dadduma no kasta nga agsuek ti ekonomia. Ngem saanda a madanagan unay. Imbes ketdi, mamatida iti kari ni Jesus idi a kinunana: “Dikay agagawa a kunkunayo, ‘Ania ti kanenminto?’ wenno, ‘Ania ti inumenminto?’ wenno, ‘Ania ti pagan-anayminto?’ . . . Ta ni Amayo a nailangitan ammona ti pannakasapulyo amin kadagitoy. Itultuloyyo, ngarud, a biruken nga umuna ti pagarian ken ti kinalintegna, ket isuamin dagitoy a bambanag mainayondanto kadakayo.”​—Mateo 6:31-33.

Naespirituan a Kinabaknang Ita

 6, 7. (a) Deskribirenyo ti dadduma nga aspeto ti naespirituan a kinarang-ay ti ili ti Dios. (b) Ania a padto ti matungtungpal ita, ket aniada a saludsod ti patauden daytoy?

⁶ Gapuna, pinili dagiti tattao ni Jehova a yun-una ti Pagarian iti biagda, ket pudno a naparaburanda! Tagtagiragsakenda ti nabaknang a balligi iti trabahoda a panangaramid kadagiti adalan. (Isaias 60:22) Sinursuruan ida ni Jehova, a tagtagiragsakenda ti aglaplapusanan a naespirituan a nasayaat a bambanag a maipapaay babaen ti “matalek ken naannad nga adipen.” (Mateo 24:45-47; Isaias 54:13) Mainayon pay, adda kadakuada ti espiritu ni Jehova, a mangsuksukog kadakuada iti makaay-ayo nga internasional a panagkakabsat.​—Salmo 133:1; Marcos 10:29, 30.

⁷ Pudno a naespirituan a kinarang-ay daytoy, banag a di magatang ti kuarta. Maysa dayta a napatak a kaitungpalan ti kari ni Jehova: “‘Yegyo ti amin nga apagkapullo iti kamalig, tapno adda koma taraon iti balayko; ket padasendak, pangaasiyo, iti daytoy a banag,’ kuna ni Jehova dagiti buybuyot, ‘no siak diakto luktan kadakayo dagiti tawtawa ti langit ket ibuyatkonto kadakayo ti aglaplapusanan a bendision.’” (Malakias 3:10) Makitkitatayon ti kaitungpalan daytoy a kari. Ngem, apay a ni Jehova, ti Gubuayan ti amin a kinabaknang, kidkiddawenna kadagiti adipenna a yegda ti apagkapullo? Siasino ti magunggonaan iti apagkapullo? Tapno masungbatan dagitoy a saludsod, usigenyo no apay nga insawang ni Jehova dagitoy a sasao babaen ken Malakias idi maikalima a siglo K.K.P.

Dagiti Apagkapullo ken Daton

 8. Sigun iti Linteg ti tulag, iti ania nga agpannuray ti material a kinarang-ay ti Israel?

⁸ Idi tiempo ni Malakias saan a rumangrang-ay ti ili ti Dios. Apay a saan? Nainaig dayta kadagiti daton ken apagkapullo. Kadaydi a tiempo, adda ti Israel iti sidong ti Mosaiko a Linteg ti tulag. Idi inaramid ni Jehova dayta a tulag, inkarina a no tungpalen ti Israel ti pasetna iti dayta, bendisionanna ida iti naespirituan ken iti material. Isu a ti kinarang-ay ti Israel nagpannuray iti kinamatalekda.​—Deuteronomio 28:1-19.

 9. Idi tiempo ti kadaanan nga Israel, apay nga impaannurot ni Jehova iti Israel ti panagbayad kadagiti apagkapullo ken panangidatag kadagiti daton?

⁹ Paset iti rebbengen ti Israel iti sidong ti Linteg ti panangidatag kadagiti daton iti templo ken panagbayad kadagiti apagkapullo. Dadduma kadagiti daton ti mapuoran a sibubukel iti altar ni Jehova, idinto a ti dadduma mabingay kadagiti padi ken kadagiti mangidatag iti sakripisio, ket dagiti espesial a paset maidatonda ken Jehova. (Levitico 1:3-9; 7:1-15) Maipanggep kadagiti apagkapullo, kinuna ni Moises kadagiti Israelitas: “Amin nga apagkapullo ti daga, dagiti bukbukel iti daga ken ti bunga ti kayo, kukua ni Jehova. Nasantuan dayta ken Jehova.” (Levitico 27:30) Maited ti apagkapullo kadagiti Levita nga agtartrabaho iti tabernakulo ken kamaudiananna iti templo. Ited met dagiti di-padi a Levita ti apagkapullo ti inawatda kadagiti Aaroniko a padi. (Numeros 18:21-29) Apay nga impaannurot ni Jehova iti Israel ti panagbayad kadagiti apagkapullo? Umuna, tapno maipakitada ti panangapresiarda iti kinaimbag ni Jehova. Ken maikadua, tapno masuportaranda dagiti Levita, iti kasta maipamaysa dagitoy dagiti rebbengenda, agraman ti panangisuro ti Linteg. (2 Cronicas 17:7-9) Iti kastoy a wagas, masuportaran met ti nadalus a panagdayaw, ket magunggonaan ti amin.

10. Aniat’ mapasamak idi di inyeg ti Israel dagiti apagkapullo ken dagiti daton?

¹⁰ Nupay usaren kamaudiananna dagiti Levita dagiti apagkapullo ken daton, kinaagpaysona sagsagut dagita ken Jehova ket ngarud masapul a nasayaat ti kalidadda, maikari kenkuana. (Levitico 22:21-25) Aniat’ napasamak idi di inted dagiti Israelitas dagiti apagkapulloda wenno idi nangidatagda kadagiti nakapuy a daton? Awan pannusa a sagudayen ti Linteg, ngem dakes dagiti nagbanaganna. Impaidam ni Jehova ti bendisionna, ket pinanawan dagiti Levita, a naikkatan iti material a suporta, dagiti rebbengenda iti templo tapno suportaranda ti bagbagida. Iti kasta, nagsagaba ti intero nga Israel.

“Utobenyo dagiti Dalanyo”

11, 12. (a) Aniat’ nagbanagan ti di panangsalimetmet ti Israel iti Linteg? (b) Aniat’ imbilin ni Jehova iti Israel idi insublina ida manipud Babilonia?

¹¹ Iti panaglabas ti historia ti Israel, adda dagiti mapagulidanan iti panangsalimetmet iti Linteg, agraman ti panagbayad kadagiti apagkapullo. (2 Cronicas 31:2-16) Ngem, iti pangkaaduan, naliway ti nasion. Naulit-ulit a linabsingda ti tulagda ken Jehova, agingga idi kamaudiananna pinalubosanna ida a maparmek ket, idi 607 K.K.P., nakayawanda idiay Babilonia.​—2 Cronicas 36:15-21.

¹² Nainget a disiplina dayta, ngem kalpasan ti 70 a tawen, insubli ni Jehova ti ilina iti dagada. Adu kadagiti padto idiay Isaias maipapan iti Paraiso ti naaddaan umuna a kaitungpalan kalpasan dayta a panagsubli. (Isaias 35:1, 2; 52:1-9; 65:17-19) Kaskasdi, ti kangrunaan a gapu nga insubli ni Jehova ti ilina ket, saan a tapno mangipasdek iti naindagaan a paraiso, no di ket tapno ibangon manen ti templo ken isubli ti pudno a panagdayaw. (Esdras 1:2, 3) No agtulnog ti Israel ken Jehova, sumangbay dagiti material a gunggona, ket pabaknangen ida ti bendision ni Jehova agpadpada iti naespirituan ken iti material. Gapuna, apaman a nakasublida iti dagada idi 537 K.K.P., rinugian dagiti Judio nga imbangon ti altar idiay Jerusalem ken ti templo. Nupay kasta, naipasangoda iti nakaro nga ibubusor ket insardengda ti trabahoda. (Esdras 4:1-4, 23) Kas nagbanaganna, saan a tinagiragsak ti Israel ti bendision ni Jehova.

13, 14. (a) Aniat’ simmaruno a napasamak idi napaay ti Israel a nangbangon manen iti templo? (b) Kasano a nabangon manen ti templo kamaudiananna, ngem ania manen ti nagkurangan ti Israel?

¹³ Idi tawen 520 K.K.P., imbaon ni Jehova da mammadto Haggeo ken Zacarias tapno gutugotenda ti Israel a bangonenda manen ti templo. Impakita ni Haggeo nga agsagsagaba ti nasion iti material ket innaigna daytoy iti kinakurang ti regta maipaay ken Jehova. Kinunana: “Kastoy ti kuna ni Jehova dagiti buybuyot, ‘Utobenyo dagiti dalanyo. Dakayo nagmulakayo iti adu, ket agapitkayo iti bassit. Mangankayo, ngem dikayo mabsog. Uminumkayo, ngem dikay mapnek. Agkaweskayo, ngem dikay mapapudot; ket daydiay manggun-od iti tangdan manggun-od iti tangdan a maipisok iti supot a lussok.’ Kastoy ti kuna ni Jehova dagiti buybuyot, ‘Utobenyo dagiti dalanyo. Sumang-atkayo iti bantay, ken mangalakayo iti kayo. Ket bangonenyo ti balay, ket maay-ayoakto kenkuana ken madaydayawakto.’”​—Haggeo 1:5-8.

¹⁴ Naparegta babaen kada Haggeo ken Zacarias, inutob dagiti Israelitas dagiti dalanda, ket nabangon ti templo. Ngem, agarup 60 a tawen kalpasanna, sinarungkaran ni Nehemias ti Jerusalem ket nasarakanna a liniwayan manen ti Israel ti Linteg ni Jehova. Kinorehirna daytoy. Ngem iti maikadua nga isasarungkarna, nasarakanna nga agrakrakaya manen dagiti bambanag. Ipadamagna: “Naammuak a dagiti apag dagiti Levita saan a naited kadakuada, iti kasta dagiti Levita ken dagiti kumakanta a nagannong iti aramid nagtalawda, tunggal maysa napan iti talonna.” (Nehemias 13:10) Nakorehir daytoy a parikut, ket “ti amin a Juda, iti biangda, inyegda ti apagkapullo ti trigo ken ti baro nga arak ken ti lana kadagiti paggamengan.”​—Nehemias 13:12.

Panangtakaw ken Jehova

15, 16. Gapu kadagiti ania a panaglabsing a tinubngar ni Jehova, babaen ken Malakias, ti Israel?

¹⁵ Nalabit nga iti daytoy met la a tiempo a nagipadto ni Malakias, ket adda pay ibaga ti mammadto kadatayo maipapan iti kinagulib ti Israel. Insuratna dagiti sasao ni Jehova iti Israel: “‘No siak ti ama, sadino ti yan ti pannakadayawko? Ket no siak ti naindaklan nga apo, sadino ti yan ti panagbuteng kaniak?’ kuna ni Jehova dagiti buybuyot kadakayo, O papadi a manglalais iti naganko.” Ania aya ti parikut? Ilawlawag ni Jehova: “No mangidatagkayo ti bulsek nga animal nga agpaay iti daton [kunayo]: ‘Saan a dakes.’ Ket no mangidatagkayo ti pilay wenno masakit nga animal [kunayo]: ‘Saan a dakes.’”​—Malakias 1:6-8.

¹⁶ Iti detalyado a pamay-an, ipakpakita ni Malakias a nupay mangidatdatag dagiti Israelitas kadagiti daton, ti nakapuy a kalidad dagitoy ipalgakna ti nakaro a di panagraem. Insurat pay ni Malakias: ‘‘‘Nanipud kadagiti al-aldaw dagiti ammayo simminakayo kadagiti bilbilinko ket dikayo sinalimetmetan ida. Agsublikayo kaniak, ket agsubliakto kadakayo,’ kuna ni Jehova dagiti buybuyot.” Nagsiddaaw dagiti Israelitas no ania ti rebbeng nga aramidenda, isu nga insaludsodda: “Iti ania ti pagsublianminto?” Insungbat ni Jehova: “Ti tao takawannanto aya ti Dios? Ngem dakayo taktakawandak.” Kasano a taktakawan ti Israel ni Jehova, ti Gubuayan ti amin a kinabaknang? Insungbat ni Jehova: “Kadagiti apagkapullo ken datdaton.” (Malakias 3:7, 8) Wen, gapu iti dida pannangted kadagiti apagkapullo ken datonda, taktakawan ti Israel ni Jehova!

17. Ania ti panggep dagiti apagkapullo ken daton iti Israel, ket aniat’ inkari ni Jehova mainaig kadagiti apagkapullo?

¹⁷ Ipakita ti historikal a nalikudan ti kinapateg dagiti apagkapullo ken daton iti Israel. Dagita ti pakakitaan ti panangapresiar iti biang ti mannangted. Ken nakatulong dagitoy iti panangandingay iti pudno a panagdayaw iti material a wagas. Gapuna, intuloy ni Jehova a pinaregta ti Israel: “Yegyo ti amin nga apagkapullo iti kamalig.” Iti panangipakitana no aniat’ mapasamak no aramidenda, inkari ni Jehova: “Ibuyatkonto kadakayo ti aglaplapusanan a bendision.” (Malakias 3:10) Ti bendision ni Jehova pabaknangenna ida.

Ukomen ti “Pudno nga Apo”

18. (a) Siasino ti impakdaar ni Jehova nga umay? (b) Kaano a napasamak ti iyaay iti templo, siasino ti nairaman, ket aniat’ resultana iti Israel?

¹⁸ Impakdaar met ni Jehova babaen ken Malakias nga isut’ umay tapno ukomenna ti ilina. “Adtoy! Ibaonko ti babaonek, ket isu isaganananto ti dalan iti sangok. Ket kellaatto nga umay iti templona ti pudno nga Apo, isu a sapsapulenyo, ken ti babaonen ti tulag isu a kalikagumanyo. Adtoy! Isu umayto.” (Malakias 3:1) Kaano a napasamak ti naikari nga iyaay iti templo? Idiay Mateo 11:10, inadaw ni Jesus ti padto ni Malakias maipapan iti babaonen a mangisagana iti dalan ket inyaplikarna dayta ken ni Juan a Mammautisar. (Malakias 4:5; Mateo 11:14) Isu nga idi 29 K.P., dimtengen ti tiempo a panangukom! Siasino ti maikadua a babaonen, ti babaonen ti tulag a kakuyog ni Jehova, “ti pudno nga Apo,” iti templo? Ni Jesus mismo, ket iti dua a gundaway napan iti templo idiay Jerusalem ket dinalusanna a naimbag dayta, a pinaruarna dagiti nakusit nga agsuksukat iti kuarta. (Marcos 11:15-17; Juan 2:14-17) Maipapan itoy tiempo a panangukom idi umuna a siglo, naimpadtuan nga insaludsod ni Jehova: “Siasino ti makabalin a mangibtur iti aldaw ti yaayna, ket siasino ti agtakder intono agparang?” (Malakias 3:2) Kinapudnona, saan a nakapagtakder ti Israel. Nasukimatda, nasarakan nga agkurang, ket idi 33 K.P., nailaksidda kas nasion a pinili ni Jehova.​—Mateo 23:37-39.

19. Iti ania a pamay-an a nagsubli ti natda ken Jehova idi umuna a siglo, ket ania a bendision ti inawatda?

¹⁹ Nupay kasta, insurat pay ni Malakias: “[Ni Jehova] tumugawto a kas iti mangdalus ken manggugor iti pirak ket gugorannanto dagiti annak ni Levi; ket dalusannanto ida a kas iti balitok ken pirak, ket agidatagdanto ken Jehova kadagiti daton iti kinalinteg.” (Malakias 3:3) Maitunos itoy, nupay nailaksid dagidi kaaduan a mangak-ako nga agserserbi ken Jehova idi umuna a siglo, nagugoran dagiti dadduma ket napanda ken Jehova, a nangidatagda kadagiti maanamongan a sakripisio. Siasinoda? Dagidiay nangipangag ken Jesus, ti babaonen ti tulag. Idi Pentecostes 33 K.P., 120 kadagitoy a nangipangag ti naurnong iti akinngato a siled idiay Jerusalem. Pinapigsa ti nasantuan nga espiritu, rinugianda ti nangidatag iti daton iti kinalinteg, ket nadaras nga immaduda. Di nagbayag, nagsaknapda iti intero nga Imperio ti Roma. (Aramid 2:41; 4:4; 5:14) Gapuna, adda natda a nagsubli ken Jehova.​—Malakias 3:7.

20. Idi nadadael ti Jerusalem ken ti templo, aniat’ napasamak iti baro nga Israel ti Dios?

²⁰ Ti natda iti Israel, nga idi agangay inramanna dagiti Gentil a naisulbong, no ar-arigen, iti puon ti Israel, isu ti baro nga “Israel ti Dios,” maysa a nasion a buklen dagiti napulotan-espiritu a Kristiano. (Galacia 6:16; Roma 11:17) Idi 70 K.P., dimteng ti “aldaw . . . a manguram a kasla urno” iti nainlasagan nga Israel idi a dinadael dagiti buyot ti Roma ti Jerusalem ken ti templona. (Malakias 4:1; Lucas 19:41-44) Aniat’ napasamak iti naespirituan nga Israel ti Dios? ‘Kinaasian ida [ni Jehova], a kas iti panangngaasi ti tao iti anakna nga agserserbi kenkuana.’ (Malakias 3:17) Impangag ti napulotan a kongregasion Kristiano ti naimpadtuan a pakdaar ni Jesus. (Mateo 24:15, 16) Nakalasatda, ket nagtultuloy a pinabaknang ida ti bendision ni Jehova iti naespirituan.

21. Aniada a saludsod ti agtalinaed maipapan iti Malakias 3:1 ken 10?

²¹ Anian a pannakaalangon ni Jehova! Nupay kasta, kasano a matungtungpal ti Malakias 3:1 ita? Ket kasano nga ipangag ti maysa a Kristiano ti pammaregta idiay Malakias 3:10 nga iyeg ti amin nga apagkapullo iti kamalig? Masalaysayto daytoy iti sumaganad nga artikulo.

Mailawlawagyo Kadi?

◻ Siasino ti Gubuayan ti amin a kinabaknang?

◻ Apay a nasaysayaat ti naespirituan a kinarang-ay ngem ti material a kinabaknang?

◻ Ania ti panggep dagiti apagkapullo ken daton iti Israel?

◻ Kaano nga immay ni Jehova, “ti pudno nga Apo,” iti templo tapno ukomenna ti Israel, ket aniat’ resultana?

◻ Siasino ti nagsubli ken Jehova kalpasan ti iyaayna iti templo idi umuna a siglo K.P.?

[Ladawan iti panid 10]

Immay ti babaonen ti tulag, ni Jesus, a nangibagi ken Jehova, iti templo tapno mangukom idi umuna a siglo K.P.