NADALUS, KINADALUS

Ti sumagmamano a Hebreo ken Griego a sasao ket tumukoy iti aniaman a banag a nadalus ken nasin-aw kasta met iti aramid a panaggugor, kayatna a sawen, panangisubli iti kasasaad nga awanan iti pilaw, mulit, ken aniaman a banag a mangrugit wenno mamagrinuker. Dagitoy a sasao saanda laeng a tukoyen ti pisikal a kinadalus no di ket masansan nga iladawanda ti moral wenno naespirituan a kinadalus. Masansan nga adda pagpadaan ti kinadalus iti pisikal ken seremonial a kinadalus (wenno, kinadalus a kalikaguman ti linteg). Ti Hebreo a berbo a ta·herʹ (agbalin a nadalus; dalusan) gagangay a tumukoy iti seremonial wenno moral a kinadalus. Ti Hebreo a ta·herʹ ket kapadpada ti ba·rarʹ, nga iti nadumaduma a pormana kaipapananna ti “punasen; pilien; pagtalinaeden a nadalus; agparang a nadalus; dalusan.” (Eze 20:38; Ec 3:18; Sal 18:26; Jer 4:11) Ti Griego a sao a ka·tha·rosʹ, a kaipapananna ti “nadalus; nasin-aw,” ket naaramat iti pisikal, moral, ken narelihiosuan nga anag. (Mt 23:26; Mt 5:8; Tit 1:15) Ti “kinarugit” ket nagtaud iti Hebreo a ta·meʼʹ, ken daytoy met ti nakaipatarusan ti Griego nga a·ka·thar·siʹa.​—Le 5:3; Mt 23:27; Ga 5:19.

Pisikal a Kinadalus. Nasalun-at idi ti nasion ti Israel gapu kadagiti nakayugalianda nga aramiden, uray pay idi nagallaallada idiay let-ang iti unos ti 40 a tawen. Awan duadua a daytoy ket gapu iti linlinteg ti Dios mainaig iti panagbiagda iti pakarso, a pakairamanan ti panangsukimat ken panangagas iti saksakit. Iti sidong daytoy nga urnos, naipaganetget ti kinapateg ti nadalus a danum. Saan nga amin nga animal ket naibilang a nadalus a pagtaraon. (Kitaenyo ti AN-ANIMAL.) Adda dagiti panagannad a nasurot mainaig iti panangtaming ken panangibelleng, wenno panangitabon, iti bangkay. Ti panagikuarentinas linapdanna ti panagwaras dagiti makaakar a sakit. Ti panangikali iti ibleng ket maysa a makalikaguman iti sanitasion, nga adayo a nasaysayaat no idilig idi a tiempo. (De 23:12-14) Ti naikalikagum a masansan a panagdigus ken pananglaba kadagiti kawes ket makagunggona met nga urnos a nailanad iti dayta a kodigo ti linlinteg ti nasion.

Masansan a ti Kasuratan usarenna ti pisikal a kinadalus kas mangisimbolo wenno mangirepresentar iti naespirituan a kinadalus. Kas pagarigan, nadakamat ti “nasileng, nadalus, napino a lienso” kas mangirepresentar kadagiti “nalinteg nga aramid dagiti sasanto.” (Apo 19:8) Inaramat met ni Jesus ti maysa a prinsipio ti pisikal a kinadalus idi dinakamatna ti naespirituan a kinarugit ken panaginsisingpet dagiti Fariseo. Ti pammarang a kababalinda ket nayarig iti panangdalus iti ruar ti kopa wenno pinggan ngem saan a mairaman ti uneg dagita. (Mt 23:25, 26) Umasping iti dayta ti pangngarig nga inaramat ni Jesus bayat ti maudi a pannangan iti Paskua idi kasarsaritana dagiti adalanna agraman ni Judas Iscariote. Nupay nakapagdigusda ken binugguan ti Apo dagiti sakada, ket ngarud ‘naan-anay a nadalusda’ iti pisikal, kaskasdi a no iti naespirituan, “Saankayo a nadalus amin,” kinuna ni Jesus.​—Jn 13:1-11.

Mangilanad ti Biblia iti agarup 70 a pakaigapuan ti pisikal a kinarugit ken pannakatulaw sigun iti linteg. Karaman kadagitoy ti: pannakasagid iti natay a bagi (Le 11:32-40; Nu 19:11-19); pannakasagid iti narugit a tattao wenno bambanag (Le 15:4-12, 20-24; Nu 19:22); kukutel (Le 13:1-59); pisikal a panagpasayasay ti mabagbagi, agraman ti panagparuar iti semilia bayat ti seksual a panagdenna (Le 15:1-3, 16-19, 32, 33); panagpasngay (Le 12:1-5); pannangan iti lasag dagiti narugit a tumatayab, ikan, wenno an-animal (Le 11:41-47). Nangnangruna a dagiti papadi ti nakalikaguman a mangalagad iti pisikal ken seremonial a kinadalus bayat nga agserserbida iti sanguanan ni Jehova. (Ex 30:17-21; Le 21:1-7; 22:2-8) Mabalin met a marugitan ti daga babaen iti ar-aramid a panagpatay ken idolatria.​—Nu 35:33, 34; Eze 22:2-4; 36:25.

Seremonial a Kinadalus. Inannurot idi daytoy dagiti Israelita, ket ipapatay ti dusa iti panangsalungasing iti dayta. “Masapul a pagtalinaedenyo a naisina ti annak ti Israel manipud iti kinarugitda, tapno saanda a matay iti kinarugitda gapu iti panangtulawda iti tabernakulok, nga adda iti tengngada.” (Le 15:31) Kadawyan a naaramid ti panagdalus babaen ti pannakaaramat ti danum ken dapdapo ti nalabaga a baka, ket naisayangkat ti seremonia maipaay iti tattao, luglugar, ken bambanag. (Nu 19:2-9) Ti tallo kadagiti gagangay unay a makagapu iti kinarugit a pakainaigan ti tattao ket naibinsabinsa iti Numeros 5:2: “[1] tunggal agkukutel a tao ken [2] tunggal maysa nga addaan iti panagpasayasay ken [3] tunggal maysa a narugit gapu iti kararua a pimmusay.”

Kukutel. Daytoy idi ti makarumen unay no idilig iti amin a saksakit, ken nagkalikagum dayta iti naiinget nga addang tapno mamedmedan​—pakairamanan ti napaut a pannakaiputputong buyogen ti naannad ken maulit-ulit a pannakasukimat tapno masinunuo no adda nagbanagan ti panangagas. (Le 13:1-46; De 24:8) Nagkasapulan ngarud idi iti dakkel a pammati iti biang ti narugit nga agkukutel tapno maikunana ken Jesus: “Apo, no kayatmo laeng koma, kabaelannak a dalusan.” Saan laeng a kinayat ni Jesus no di ket imparangarangna pay a kabaelanna a paimbagen daytoy makarumen a sakit babaen ti panangibilinna: “Madalusanka koma.” Kalpasanna imbaga ni Jesus iti daytoy a napaimbag a lalaki: “Inka, agparangka iti padi, ket idatonmo ti sagut nga intuding ni Moises.”​—Mt 8:2-4; Mr 1:40-44; kitaenyo ti KUKUTEL.

Idi damo, sigun kadagiti alagaden nga imbilin ti Linteg, sakbay a makapagsubli ti naagasan nga agkukutel iti normal a panagbiagna, masapul a maaramid ti narikut a seremonia nga addaan iti dua a paset, a ti umuna a paset ramanenna ti panagusar iti danum, sedro a kayo, cocus nga eskarlata a material, hisopo, ken dua a tumatayab. Dagita ti awiten ti immimbag nga agkukutel no idatagna ti bagina iti padi iti ruar ti pakarso ti Israel. Maysa kadagiti dua a tumatayab ti mapapatay iti agay-ayus a danum, ket mataya ti darana iti maysa a basehas a damili. Iti dayta a dara, maisawsaw ti sedro, eskarlata a material, hisopo, ken ti sibibiag a tumatayab; ti naagasan nga agkukutel mamimpito a maparsiakan iti dara babaen iti padi, ket maibulos ti sibibiag a tumatayab. Apaman a maibatad a nadalus dayta a tao, kiskisanna ti buokna, agdigus, labaanna dagiti kawesna, ken sumrek iti pakarso, ngem naikalikagum nga agnaed iti pito nga aldaw iti ruar ti toldana. Iti maikapito nga aldaw, kiskisanna manen amin a buokna, agraman kidayna. Iti sumaganad nga aldaw, mangyeg iti dua a kalakian a karnero ken maysa a kabaian a kordero, a nakurang a maysa ti tawenna, agraman ti sangkabassit nga arina ken lana, kas daton gapu iti babak, daton gapu iti basol, daton a mapuoran, ken daton a bukbukel. Ti daton gapu iti babak a buklen ti maysa a kalakian a karnero ken lana ti umuna a maidatag kas daton a mailili iti sanguanan ni Jehova babaen ti padi, a mangparti iti kalakian a karnero; ikabilna ti dadduma a dara dayta iti piditpidit ti makannawan a lapayag, iti makannawan a tangan, ken iti makannawan a tangan ti saka daydiay madaldalusan. Kalpasanna, ti dadduma a lana ket maikabil met iti rabaw ti dara nga adda kadagiti tallo a paset a nadakamat; ti dadduma a lana namimpito met a naiparsiak iti sanguanan ni Jehova, ket ti nabati iti dayta naikabil iti ulo daydiay madaldalusan. Kalpasanna idaton ti padi dagiti sakripisio gapu iti basol, mapuoran a sakripisio, ken sakripisio a bukbukel, ket mangaramid iti ‘panangabbong’ ken ibatadna a nadalus ti naagasan nga agkukutel. No napanglaw unay ti naagasan, mabalinna ti mangidatag iti dua a pagaw wenno dua nga urbon nga atap a kalapati kas sandi ti kordero ken maysa kadagiti kalakian a karnero a maaramat kas “daton gapu iti basol” ken “mapuoran a daton.”​—Le 14:1-32.

Dagiti panagpasayasay. Adda dagiti linteg mainaig iti nainkasigudan a panagpasayasay ken di normal a panagpasayasay nga agtaud iti bagi ti lalaki ken ti babai, awan sabali, dagiti panagpasayasay manipud kadagiti mabagbagi. No ti semilia ti maysa a lalaki nagruar lattan bayat ti rabii, isu agdigus ken labaanna dagiti kawesna ket agtalinaed a narugit agingga iti sumaruno a rabii. Ti maysa a babai ket bumilang iti pito nga aldaw kas periodo ti kinarugit manipud regular a panagkadawyanna.

Nupay kasta, no ti maysa a babai ket di regular, di normal, wenno napaut ti panagkadawyanna, bumilang met iti pito nga aldaw kalpasan ti panagsardeng dayta. Kasta met, ti lalaki ket bumilang iti pito nga aldaw kalpasan ti panagsardeng ti panagpasayasayna. (Ti kasta a masaksakit a sistema ti panagisbo saan koma a mapagkamalian nga isu ti normal a panagparuar iti semilia.) Aniaman a masagid wenno matugawan ti lalaki wenno babai (pagiddaan, tugaw, silia, kawes, ken dadduma pay) bayat ti kinarugitda ket maibilang a narugit a mismo, ket asinoman a mangsagid kadagitoy nga aruaten wenno iti mismo a narugit a tao makalikaguman nga agdigus, labaanna dagiti kawesna, ket agtalinaed a narugit agingga iti rabii. Mainayon iti panagdigus ti lalaki wenno babai ken iti pananglabada iti kawesda, masapul a mangyegda iti dua a pagaw wenno dua nga urbon nga atap a kalapati iti tolda ti gimong iti maikawalo nga aldaw, ket ti padi idatonna dagita​—ti maysa kas daton gapu iti basol ken ti sabali kas mapuoran a sakripisio​—tapno mangaramid iti “panangabbong” maipaay iti nadalusan a tao.​—Le 15:1-17, 19-33.

No ti lalaki dinennaanna ti asawana ket nagruar ti semilia, makalikaguman nga agdigusda ket narugitda agingga iti rabii. (Le 15:16-18) No di napakpakadaan a nangrugi ti panagkadawyan ti asawa a babai bayat ti seksual a panagdenna, ngarud ti asawa a lalaki narugit iti pito nga aldaw, a kas met laeng ti asawana. (Le 15:24) No inrantada a saan a raemen ti linteg ti Dios ket nagdennada bayat nga agkadawyan ti babai, maipataw ti dusa nga ipapatay iti lalaki ken babai. (Le 20:18) Maigapu kadagiti nadakamat a rason, no makalikaguman ti panagdalus nga ipaannurot ti linteg​—kas pagarigan, bayat a masansantipikar ti lalaki maipaay iti namilitariaan a pannakirupak​—naobligarda a saan a makidenna iti assawada.​—1Sm 21:4, 5; 2Sm 11:8-11.

Maibilang met a narugit ti nagpasngay a babai iti las-ud ti maysa a periodo. No lalaki ti naipasngay a maladaga, ti ina narugit iti pito nga aldaw, a kas iti kaso no agkadawyan. Iti maikawalo nga aldaw, makugit ti ubing, ngem manayonan ti 33 nga aldaw ti kinarugit ti ina no maipapan iti panangsagidna iti aniaman a banag a nasantuan wenno iti iseserrekna iti santuario, nupay saanna a mapagbalin a narugit ti amin a banag a masagidna. No babai ti maladaga, mapamindua daytoy 40-aldaw a periodo: 14 nga aldaw manayonan iti 66 nga aldaw. Gapuna, manipud pannakaipasngay, ti Linteg pinaglasinna ti lalaki ken babai, nga intudingna iti babai ti nababbaba a saad. Lalaki man wenno babai ti maipasngay, no agngudo ti periodo ti pannakagugor, mangyeg ti ina iti maysa a kalakian a karnero nga awan pay makatawenna tapno agpaay kas daton a mapuoran ken mangidatag met iti maysa nga urbon nga atap a kalapati wenno maysa a pagaw tapno agpaay kas daton gapu iti basol. No napanglaw unay dagiti nagannak ket saanda a kabaelan ti mangyeg iti kalakian a karnero, kas iti kaso da Maria ken Jose, mabalinda ngarud ti mangyeg iti dua a kalapati wenno dua nga atap a kalapati kas sakripisio maipaay iti pannakadalus.​—Le 12:1-8; Lu 2:22-24.

Apay a kinuna ti Mosaiko a Linteg a nagbalin a “narugit” ti maysa a tao maigapu iti seksual a panagdenna ken iti panagpasngay?

Mabalin a tumaud daytoy a saludsod: Apay a ti gagangay ken umiso a bambanag a kas ti panagkadawyan, seksual a panagdenna dagiti agassawa, ken panagpasngay ket namatmatan iti Linteg kas mamagbalin a “narugit” iti maysa a tao? Daytoy ti maysa a rason, dayta ti namagbalin nga ad-adda a sagrado ti seksual a panagdenna dagiti agassawa, ta isurona kadakuada ti panagteppel, panagraem iti kamkameng ti bagi a maaramat iti panagpaadu, ken panagraem iti kinasagrado ti biag ken dara. Nailawlawag met dagiti pagimbagan ti kinadalus nga imbunga ti nainget a panangannurot kadagitoy nga alagaden. Ngem adda pay sabali a nainaig iti dayta a banag.

Idi punganay, ti Dios pinarsuana ti immuna a lalaki ken babai nga addaan panagtarigagay iti seksual a pannakidenna ken pannakabael nga agpaadu ket imbilinna kadakuada ti panagdenna ken panagipasngay iti annak. Saan ngarud a basol ti seksual a panagdenna iti biang daytoy perpekto a pagassawaan. Nupay kasta, idi simmukir da Adan ken Eva iti Dios, saan a mainaig iti seksual a panagdenna no di ket iti pannangan iti maiparit a bunga, napasamak dagiti nakaro a panagbalbaliw. Iti pannakariknada a nagbasolda, simmiplot iti panunotda a silalamolamoda ket madagdagus nga inabbonganda dagiti mabagbagida manipud iti imatang ti Dios. (Ge 3:7, 10, 11) Sipud idin, saanen a kabaelan a maitungpal ti tattao ti bilin a panagpaadu iti perpekto a pamay-an, no di ket tawiden dagiti annak ti makamulit a basol ken ti dusa nga ipapatay manipud kadagiti nagannak. Uray dagiti kalilintegan a nagannak a managbuteng iti Dios makapataudda laengen iti annak a naimpektaran iti basol.​—Sal 51:5.

Manipud kadagiti kalikaguman ti Linteg mainaig kadagiti usar ti kamkameng ti bagi a maaramat iti panagpaadu, nasursuro dagiti lallaki ken babbai ti panangdisiplina iti bagi, panangteppel iti seksual a panaggartem, ken panagraem iti pamay-an ti panagpaadu nga imbilin ti Dios. Dagiti alagaden ti Linteg siiinget nga impalagipda ti managbasol a kasasaad dagiti parsua; saan laeng a mainaig dagitoy iti pangtaginayon iti salun-at a mangipasigurado iti kinadalus wenno pananglapped iti panagwaras ti saksakit. Kas pammalagip iti natawid a kinamanagbasol ti tao, maitutop laeng nga adda maysa a periodo ti “kinarugit” nga alagaden ti lalaki ken babai a nagpasayasay ti mabagbagida gapu iti normal a panagandar ti bagida. No agpasarda iti di normal a napaut a panagpasayasay gapu iti masakit a kasasaadda, naikalikagum ti nabaybayag a periodo ti kinarugit. Iti ngudo dayta a periodo, masapul nga agdigusda, kas met iti kaso ti nagpasngay nga ina, ken mangidatagda pay iti daton gapu iti basol, iti kasta ti padi ti Dios makaaramid iti panangabbong maipaay iti dayta a tao. Gapuna idi nangidaton ni Maria iti maysa a sakripisio a mangabbong iti basol kalpasan ti panangipasngayna iti inauna nga anakna a ni Jesus, impamatmatna ti natawidna a managbasol a kasasaad, a binigbigna nga addaan basol ken natulawan.​—Lu 2:22-24.

Dagiti natay a bagi. Iti sidong ti Mosaiko a Linteg, adda nadumaduma ti kinakaro ti kinarugit mainaig kadagiti natay a bagi: Ti panangsagid ti maysa a tao iti natay nga animal ti namagbalin kenkuana a narugit iti dayta laeng nga aldaw; ti panangsagid iti natay a tao nangibunga iti kinarugit iti makalawas. Iti umuna a kaso, nakalikaguman laeng a malabaan dagiti kawes dayta a tao, wenno no di inggagara a nakapangan iti animal a natay lattan wenno rinangkay ti atap nga animal, kasapulan met nga agdigus kas kanayonan iti pananglabana kadagiti kawesna. (Le 5:2; 11:8, 24, 27, 31, 39, 40; 17:15) Kasta met laeng a pammilin ti naipataw kadagiti papadi, a naibilin pay a mapapatayda no manganda iti aniaman a banag a nasantuan bayat a narugit ti kasasaadda.​—Le 22:3-8.

Kadagiti tattao a simmagid iti bangkay ti tao, kasapulanda ti ad-adda a komplikado a seremonia ti panaggugor. Maipaay itoy a seremonia, naisagana dagiti dapo babaen ti pannakaparti ti maysa a nalabaga a baka iti ruar ti pakarso. Mamimpito nga iparsiak ti padi ti dadduma a dara ti baka iti ayan ti tolda ti gimong. Kalpasanna mapuoran ti sibubukel a baka (kudil, lasag, dara, ibleng), ket maipuruak iti gil-ayabna ti sedro a kayo, hisopo, ken cocus nga eskarlata a material. Naidulin dagiti dapo ket nausar “maipaay iti danum a pangdalus,” nga iti maikatlo ken maikapito nga aldaw maiparsiak maipaay iti pannakagugor daydiay nangsagid iti bangkay ti tao. Iti ngudo ti pito nga aldaw, masapul a labaanna dagiti kawesna ken agdigus, ket kalpasanna maibatad a nadalus.​—Nu 19:1-13.

Iti sidong daytoy a paglintegan, no adda matay iti maysa a balay wenno tolda, nagbalin a narugit amin a tattao nga adda sadiay ken uray ti mismo a taeng ken amin a silulukat a basehas. Agbalin met a narugit ti maysa a tao no makasagid iti tulang ti natay a tao iti pagbabakalan wenno iti aniaman a tanem. Daytoy ti makagapu no apay nga idi kaaldawan ni Jesus kaugalian ti panangpapuraw kadagiti tanem makabulan sakbay ti Paskua tapno masaluadan ti pannakaitibkol dagiti umili iti maysa a tanem ket iti kasta saanda a mabalin ti makiraman iti piesta. (Nu 19:14-19; Mt 23:27; Lu 11:44) No adda matay a tao iti imatang wenno iti sibay ti maysa a mangan-annurot iti kari ti Nazareo, mawaswas ti tiempo a nabusbosnan iti sidong dayta a kari, ket kasapulan a mangidaton iti maysa a sakripisio.​—Nu 6:8-12; kitaenyo ti NAZAREO; SAMSON.

Iti sidong ti Linteg ti tulag, kasapulan a madalusan ti luglugar ken bambanag a namulitan. No ti pammapatay ket inaramid ti maysa a di am-ammo a tao, umuna a maikeddeng no ania a siudad ti kaasitgan iti krimen babaen ti panagrukod. Dagiti panglakayen iti dayta a siudad kasapulan a mangalada iti urbon a baka a saan pay a napagtrabaho (kas sandi iti pimmatay) ket rung-uenda ti tengngedna iti maysa a ginget a pagay-ayusan ti danum. Iti rabaw ti animal kasapulan a simboliko a dalusanda ti bagbagida manipud iti aniaman a panungsungbat babaen ti panangbuggoda iti im-imada kas inosente, nga ipakaasida a saan koma a maisingir kadakuada ti basol.​—De 21:1-9.

Dagiti kawes ken basehas a naisagid kadagiti natay a bagi wenno narugitan iti dadduma pay a pamay-an ket kasapulan a madalusan sigun kadagiti addang a naibilin. (Le 11:32-35; 15:11, 12) Ad-adda pay a serioso a banag ti itatanor ti kukutel iti maysa a kawes wenno kadagiti diding ti balay, ta no saan a malapdan ken agwaras, nasken a madadael ti kawes wenno naan-anay a marakrak ti balay.​—Le 13:47-59; 14:33-53.

Kasapulan idi a madalusan dagiti samsam ti gubat sakbay a maiserrek. Mabugguan iti danum dagiti mauram nga aruaten, ngem dagiti metal a banag kasapulan a maipalasat iti apuy.​—Nu 31:21-24.

Nakristianuan a Kinadalus. Awan dagiti Kristiano iti sidong ti Linteg ken dagiti kalikagumanna a panagdalus, nupay daytoy a Linteg ken dagiti kaugalian a karaman iti dayta ket maan-annurot pay laeng idi tiempo ti kaadda ni Jesus ditoy daga. (Jn 11:55) Ti Linteg addaan iti “anniniwan ti naimbag a bambanag nga umay”; “ti pudpudno kukua ni Kristo.” (Heb 10:1; Col 2:17) Gapuna, insurat ni Pablo maipapan iti bambanag mainaig iti panaggugor: “Wen, nganngani amin a bambanag madalusanda babaen ti dara sigun iti Linteg [ti libro, dagiti umili, ti tolda, ken dagiti basehas winarsian ni Moises iti dara], ket malaksid no maiparukpok ti dara awan maaramid a pannakapakawan. Gapuna nasken idi a dagiti mangisimbolo a ladawan ti bambanag iti langlangit ket madalusan babaen kadagitoy a pamay-an.” “Ta no ti dara dagiti kalding ken dagiti toro ken dagiti dapo ti maysa a bumalasang a baka a naiwarsi kadagidiay natulawan mangsantipikar agingga iti pannakadalus ti lasag, anian nga ad-adda pay a ti dara ni Kristo, a babaen iti agnanayon nga espiritu indatonna ti bagina nga awan pakapilawanna iti Dios, dalusannanto dagiti konsiensiatayo manipud iti natay nga ar-aramid tapno mangipaaytayo iti sagrado a panagserbi iti sibibiag a Dios?”​—Heb 9:19-23, 13, 14.

Gapuna ti dara ni Apo Jesu-Kristo ti mangdalus kadagiti Kristiano manipud amin a basol ken kinakillo. (1Jn 1:7, 9) Ni Kristo “inayatna . . . ti kongregasion ken inyawatna ti bagina a maipaay iti dayta, tapno masantipikarna dayta, a dalusanna iti panangbuggo iti danum babaen ti sao” tapno agbalin a di namulitan dayta, nasantuan, ken awanan pakapilawan, “maysa nga ili a naisangsangayan a kukuana, naregta iti nasayaat nga ar-aramid.” (Efe 5:25-27; Tit 2:14) Ngarud tunggal kameng daytoy a Kristiano a kongregasion, saanna koma a ‘liplipatan ti pannakadalusna manipud kadagiti nabayagen a basolna’ no di ket itultuloyna koma nga iparangarang ti bunga ti espiritu ti Dios (2Pe 1:5-9), a laglagipenna a ti “tunggal maysa a mangpatpataud iti bunga dalusan [ti Dios], tapno mangpataud iti ad-adu pay a bunga.”​—Jn 15:2, 3.

Ngarud, masapul a taginayonen dagiti Kristiano ti nangato a pagalagadan iti pisikal, moral, ken naespirituan a kinadalus, nga agaluadda manipud iti “tunggal pakatulawan iti lasag ken iti espiritu.” (2Co 7:1) Maigapu iti kinuna ni Jesus, a ‘ti mangtulaw iti tao ket saan a ti sumrek kenkuana no di ket ti rummuar kenkuana,’ dagitoy a magunggonaan iti mangpadalus a dara ni Kristo ad-adda nga ipangpangrunada ti naespirituan a kinadalus. Taginayonenda ti “nadalus a puso” ken “nadalus a konsiensia” iti sanguanan ti Dios. (Mr 7:15; 1Ti 1:5; 3:9; 2Ti 1:3) Kadagidiay addaan iti nadalus a konsiensia ‘amin a bambanag ket nadalus,’ ngem saan a kasta kadagiti awanan pammati a tattao a natulawan ti konsiensiada, ta kadakuada “awan ti nadalus.” (Tit 1:15) Dagidiay agtarigagay nga agtalinaed a nadalus ken nasin-aw ti pusoda ipangagda ti pammatigmaan ti Isaias 52:11, nga agkuna: “Dikay sagiden ti aniaman a narugit; . . . pagtalinaedenyo a nadalus ti bagbagiyo, dakayo nga agaw-awit kadagiti aruaten ni Jehova.” (Sal 24:4; Mt 5:8) Iti panangaramidda iti daytoy, nadalusan dagiti ‘imada’ iti piguratibo a pamay-an (San 4:8), ket pakilangenan ida ti Dios kas nadalus a tattao.​—2Sm 22:27; Sal 18:26; kitaenyo met ti Da 11:35; 12:10.

Iti maysa a pasamak, nupay awanen ni apostol Pablo iti sidong ti Linteg, inannurotna dagiti kalikaguman ti Linteg babaen ti panangdalusna iti bagina idiay templo. Kaipapananna kadi daytoy nga agbaliwbaliw ti panangmatmatna? Saan a sinupiat ni Pablo ti Linteg wenno dagiti pagannurotan a nailanad iti dayta; impakitana laeng a ti panagtulnog iti dayta ket saan a kalikaguman ti Dios kadagiti Kristiano. No dagiti pagannurotan iti Linteg ket saan a maikaniwas kadagiti baro a Nakristianuan a kinapudno, saan a dakes ti panangaramid iti imbilin ti Dios iti sidong ti Linteg. Inaramid ni Pablo daytoy a tignay tapno saan a makaaramid iti awan mamaayna a banag a makalapped iti panangdengngeg dagiti Judio iti naimbag a damag maipapan ken Jesu-Kristo. (Ara 21:24, 26; 1Co 9:20) Umasping iti dayta, inkalintegan met ti apostol a mabalin a nadalus ti taraon a mismo, ngem no iti pannanganna iti dayta maitibkolna ti kabsatna, ngarud idianna ti mangan. (Ro 14:14, 15, 20, 21; 1Co 8:13) Kadagitoy amin a banag, imparangarang ni Pablo ti kasta unay a pannakaseknan iti pannakaisalakan ti sabsabali ket inaramidna amin a kabaelanna tapno maipatungpalna daytoy. Ngarud maikunana: “Nadalusak iti dara dagiti amin a tattao.”​—Ara 20:26; 18:6.