UPA

[Gr., orʹnis].

Iti Hebreo a Kasuratan, awan ti nalawag a pannakatukoy ti matartaraken a manok (Gallus domesticus), ngem iti Kristiano a Griego a Kasuratan tinukoy ni Jesu-Kristo ti upa a mangur-urnong kadagiti piekna iti sirok dagiti mangsalaknib a payakna nga impadisna dayta iti tarigagayna a mangurnong iti nasubeg a Jerusalem. (Mt 23:37; Lu 13:34) Ti Griego a sao (orʹnis) a naaramat sadiay ket pangkaaduan nga awag, ket mabalin ngarud a tumukoy iti aniaman a tumatayab, atap man wenno matartaraken. Ngem iti Griego ti Attica, gagangay a tumukoy dayta iti upa, yantangay daytoy idi ti kadawyan unay ken kaaduan a maus-usar kadagiti matartaraken a tumatayab. Ti panangtukoy ni Jesus iti maysa nga anak a dumawdawat iti itlog ken amana (Lu 11:11, 12) ket mangipasimudaag nga iti daydi a tiempo, gagangay idiay Palestina ti matartaraken nga upa. (Kitaenyo ti KAWITAN.) Ti “ornithology” (ti sanga ti zoolohia a mangad-adal kadagiti tumatayab) ket nagtaud iti Griego a sao nga orʹnis (iti genitive: orʹni·thos).

Adda dagiti rabbiniko a linteg a mangiparit iti pannangan kadagiti itlog a nayitlog iti aldaw ti Sabbath, agsipud ta patienda a maibilang daytoy kas panagtrabaho ti upa; nupay kasta, ipalubos ti dadduma ti pannangan kadagiti itlog no ti upa ket nairanta a makan imbes a para-itlog. (Talmud ti Babilonia, Bezah 2a, b) Nupay kasta, awan ti kakasta a paglintegan iti Biblia.