KINAMANAGPADAGUS

Ti nainggayyeman ken naparabur a panangpasangbay ken panangsangaili kadagiti bisita wenno ganggannaet. “Kinamanagpadagus” ti nakaipatarusan ti Griego a sao a phi·lo·xe·niʹa, literal a kaipapananna ti “ayat (panagayat, wenno kinamanangngaasi) kadagiti ganggannaet.”

Idi Nagkauna a Tiempo. Idi tiempo dagiti patriarka, nupay kaugalian dagiti Egipcio ken ti sabsabali pay ti agpadagus, kalatakan dagiti Semita a nangipakita iti daytoy a kualidad. Namatmatan ti panangasikaso kadagiti agdaldaliasat kas napateg a paset ti panagbiag, ket napadayawan unay ti bisita, uray no ganggannaet, gayyem, kabagian, wenno naawis a sangaili.

Manipud kadagiti salaysay ti Biblia, maammuantayo a kadawyanna a mapadagus idi ti maysa nga agdaldaliasat. Isu makablaawan iti agek, nangnangruna no maysa a kabagian. (Ge 29:13, 14) Ti sakana ket bugguan ti maysa a kameng ti sangakabbalayan, gagangay a maysa nga adipen (Ge 18:4); mapakan ken mataripato dagiti animalna. (Ge 24:15-25, 29-33) Masansan a nakiddaw nga umyan iti rabii, ken no dadduma uray pay iti sumagmamano nga aldaw. (Ge 24:54; 19:2, 3) Maibilang ti bisita kas adda iti sidong ti pannalaknib ti bumalay bayat ti panagyanna. (Ge 19:6-8; Uk 19:22-24) Iti panagluasna, mabalin a makuyog iti sumagmamano a distansia iti dalanna.​—Ge 18:16.

Maibilang idi a napateg ti panagpadagus. Makita dayta iti komento ni Reuel idi nagsao ti annakna a babbai maipapan iti agdaldaliasat nga “Egipcio” (iti kinapudnona ni Moises) a timmulong kadakuada a nangpainum iti arbanda. Inyebkas ni Reuel: “Ngem sadino ti ayanna? Apay nga imbatiyo ti lalaki? Ayabanyo, tapno makapangan iti tinapay.”​—Ex 2:16-20.

Kadagiti siudad. Nabatad manipud kadagiti salaysay ti Biblia, nangnangruna kadagiti siudad, dagiti di Israelita mabalin a masansan a saanda a pinagdagus dagiti Israelita. (Uk 19:11, 12) Kasta met a mabalin a saan a sidadaan a naipakita ti kinamanagpadagus kadagiti siudad no idilig kadagiti naiputputong a lugar. Nupay kasta, ti maysa a Levita a lalaki agraman ti katulonganna ken ti kamalalana nagtugawda iti publiko a plasa ti Gabaa kalpasan ti ilelennek ti init, a nalabit in-inanamaenda a maipaayanda iti lugar nga umyanan bayat ti agpatnag. Ipasimudaag daytoy a kadawyan idi ti kinamanagpadagus uray kadagiti siudad. (Uk 19:15) Iti daytoy a kaso, kinuna ti Levita nga adda abastona maipaay iti kakaduana kasta met kadagiti animalna. (Uk 19:19) Nagkalikagum laeng iti paglinongan. Ngem gapu iti dakes a kababalin dagiti Benjamita nga agnanaed iti daytoy a siudad, nagbalin a di managpadagus dayta a siudad kas patalgedan ti napasamak kalpasanna.​—Uk 19:26-28.

Kadagiti adipen ti Dios. Nupay kaugalian idi ti panagpadagus, ti nasayaat a panagpadagus a nailanad kadagiti salaysay ti Biblia ket kaaduanna a nabatad nga impakita dagiti adipen ni Jehova. Nangnangruna a madlaw ti kinamanagpadagus ken panagraem a naipakita kadagidiay mammadto wenno naisangsangayan nga ad-adipen ti Dios. Nangipaay ni Abraham iti makan kadagiti tallo nga anghel, ket nagtakder iti sibayda bayat a mangmanganda. Agparang a daytoy ket tanda ti panagraem ni Abraham kadagiti lallaki a binigbigna kas angheliko a pannakabagi ni Jehova. (Ge 18:3, 7, 8) Ket no kasano a ni Abraham “timmaray” tapno isaganaanna dagiti sangailina, nangipakita met ni Manoa iti kinagagar iti pannakaisagana ti taraon maipaay iti lalaki nga impagarupna nga imbaon ti Dios, ngem iti kinapudnona maysa nga anghel. (Uk 13:15-18, 21) Ti natan-ok a babai a taga Sunem nangipakita iti kinamanagpadagus ken Eliseo agsipud ta, kas kinunana: “Adtoy, ita, ammok unay a maysa a nasantuan a lalaki ti Dios ti lumablabas kadata a patinayon.”​—2Ar 4:8-11.

Nakondenar ti di kinamanagpadagus. Nagkedked dagiti Ammonita ken dagiti Moabita a mangpadagus iti nasion ti Israel idi agdaldaliasatda nga agturong iti Naikari a Daga, a dagiti Moabita tinangdananda pay ketdi ni Balaam tapno idawatna ti pakadaksanda. Gapuna, imbilin ni Jehova nga awan Ammonita wenno Moabita a lalaki a maawat iti kongregasion ti Israel. (De 23:3, 4) Iti daytoy a kaso, dagiti Ammonita ken Moabita saanda nga impakita ti kinamanagpadagus iti Israel ken binusorda ida saan laeng a gapu ta nagkitakitda a mangiparangarang iti naasi a kinamanagpadagus, no di ket gapu iti gurada iti Dios ken iti ilina.

Babaen ken mammadto Isaias, kinondenar ni Jehova ti ili ti Israel gapu ta saanda a managpadagus, nga imbagana kadakuada a ti panagayunar ken panagdumogda iti sanguananna ket awan pategna no baybay-anda met nga agsagaba dagiti kakabsatda gapu iti kaawan ti taraon, kawes, ken paglinongan.​—Isa 58:3-7.

Idi Umuna a Siglo K.P. Nagtultuloy ti kaugalian a panagpadagus idi umuna a siglo iti Kadawyan a Panawen no kasano a naar-aramid dayta kadagidi immun-una a tiempo, nupay kasla adda nagbaliwanna gapu iti nadumaduma a kasasaad. Saan idi a nasayaat ti relasion dagiti Samaritano ken dagiti Judio, isu a masansan a saanda a padagusen ti maysa ken maysa. (Jn 4:7-9; 8:48) Kasta met, gapu iti panangituray ti ganggannaet a nasnasion, kimmaro ti panagbinnusor, ket nagraira dagiti mannanakaw iti daldalan ti away. Uray ti sumagmamano a pagdagusan ket inmatonan dagiti nakusit ken di managpadagus a tattao.

Nupay kasta, iti biang dagiti Judio, saan a nagbalbaliw ti bambanag a naipaay a pagnam-ayan ti sangaili, no kasano a kadawyan met a naipaay dagita iti napalpalabas a tiempo. Naabrasa ti sangaili babaen iti maysa nga agek, ti ulona nasapsapuan iti lana, ken nabugguan dagiti sakana. Kadagiti padaya, gagangay idi nga agtugaw dagiti sangaili sigun iti saad ken dayawda.​—Lu 7:44-46; 14:7-11.

Maipakita kadagiti adalan ni Jesus. Idi imbaonna dagiti 12 nga adalan ken idi agangay ti 70 nga adalan tapno mangasabada iti Israel, kinuna ni Apo Jesu-Kristo a maawatda ken mapagdagusda kadagiti pagtaengan dagidiay mangtagipateg iti naimbag a damag nga inkasabada. (Mt 10:5, 6, 11-13; Lu 10:1, 5-9) Nupay mismo a ni Jesus “awan pangisaadanna iti ulona,” nasangaili kadagiti pagtaengan ti tattao a nangbigbig kenkuana kas imbaon ti Dios.​—Mt 8:20; Lu 10:38.

Sigurado unay ni Pablo nga isu padagusen ti Kristiano a kabsatna a ni Filemon iti isasarungkarna kalpasan a naluk-atan iti pagbaludan. Saan a pananggundaway daytoy ken Filemon, ta ammo ni Pablo nga iti napalabas a pannakitimpuyogna kenkuana maseknan unay ni Filemon a mangipaay iti mabalinanna. (Flm 21, 22) Ni apostol Juan, iti suratna a naaramid idi agarup 98 K.P., impatuldona a dagiti kameng ti kongregasion Kristiano pagrebbenganda a tulongan dagiti naibaon nga agdaldaliasat a pannakabagi, “tapno agbalintayo a katrabahuan iti kinapudno.” Kasta met, kinomendaranna ni Gayo gapu iti kinamanagpadagusna, a kinunana nga impakita ni Gayo daytoy nga espiritu kadagidiay naibaon a ‘ganggannaet.’ Kayatna a sawen, idi damo saan ida a personal nga am-ammo ni Gayo ngem kaskasdi a sibabara a sinangailina ida gapu iti panagserbi nga ipapaayda iti kongregasion.​—3Jn 5-8.

Maysa a Pakailasinan Dagiti Pudno a Kristiano. Ti napudno a panagpadagus nga aggubuay iti puso ket maysa a pakailasinan dagiti pudno a Kristiano. Kalpasan ti pannakaiparukpok ti nasantuan nga espiritu idi aldaw ti Pentecostes, 33 K.P., adu a kabbaro a komberte a Kristiano ti nagtalinaed idiay Jerusalem tapno adalenda ti ad-adu pay maipapan iti naimbag a damag ti Pagarian sakbay nga agawidda kadagiti pagtaenganda iti nadumaduma a paset ti daga. Pinagdagus ida dagiti Kristiano nga agnanaed idiay Jerusalem, a nangsangaili kadakuada kadagiti pagtaenganda ken nangilako pay iti sansanikuada ken nangibilang iti amin a bambanag kas agpaay kadakuada amin. (Ara 2:42-46) Idi agangay nangipasdek dagiti apostol iti organisado nga urnos iti pannakaiwaras ti taraon kadagiti marigrigat a balo a babbai nga adda iti nagtetengngaanda.​—Ara 6:1-6.

Ti kinamanagpadagus ket makalikaguman kadagiti Kristiano. Nupay adu ti nagsagaba iti nakaro a pannakaidadanes ken sumagmamano ti nasamsaman iti sansanikua, imbilin ni Pablo: “Dikay lipatan ti kinamanagpadagus.” (Heb 13:2; 10:34) Impakita ni Pedro a sibubulos koma a maipakita dayta, a kunkunana: “Managpadaguskayo koma iti maysa ken maysa nga awanan panagdayengdeng.” (1Pe 4:9; idiligyo ti 2Co 9:7.) Iti panangipaganetgetna iti kangrunaan a pagrebbengan dagiti Kristiano maipaay kadagiti kapammatianda, insurat ni Pablo a dagiti Kristiano ‘aramidenda koma ti naimbag kadagiti amin, ngem nangnangruna kadagidiay nainaig kadatayo iti pammati.’​—Ga 6:10.

Ti kinamanagpadagus ket maysa kadagiti napateg a kualidad a makalikaguman kadagidiay madutokan kas manangaywan kadagiti kongregasion Kristiano. (1Ti 3:2; Tit 1:7, 8) Kasta met, ni Pablo binilinna ni Timoteo (maysa a manangaywan idiay Efeso) a dagiti Kristiano a balo a babbai a mailista nga umawat iti namaterialan a tulong manipud iti kongregasion isu koma dagidiay “nangsangaili kadagiti ganggannaet.” (1Ti 5:9, 10) Nabatad a dagitoy a babbai pinagbalinda a silulukat ken sisasagana dagiti pagtaenganda maipaay kadagiti Kristiano a ministro wenno misionero a simmarungkar wenno nagserbi iti kongregasion, nupay sakbayna kaaduan kadagitoy a sangaili ket “ganggannaet” kadakuada. Kasta idi ti kualidad ni Lidia. Naisalsalumina ti kinamanagpadagusna, isu nga impadamag ni Lucas: “Impapilitna nga umaykami.”​—Ara 16:14, 15.

Maysa a pammaneknek iti pammati. Ipatuldo ni adalan a Santiago a napateg ti kinamanagpadagus kas aramid a mangiparangarang iti pammati ti maysa a tao. Kunaenna: “No ti kabsat a lalaki wenno kabsat a babai a lamolamo ti kasasaadna ket agkurang iti taraon nga umdas a maipaay iti aldaw, ngem ti maysa kadakayo kunaenna kadakuada: ‘Mapankayo a sitatalna, aginudo ken agbussogkayo,’ ngem saanyo nga ited kadakuada dagiti masapsapul a maipaay iti bagida, ania ti pagimbagan dayta? Ngarud, kasta met, ti pammati, no awan ar-aramidna, ket natay a mismo.”​—San 2:14-17.

Bembendision. Ti Kasuratan, iti panangirekomendana iti kinamanagpadagus, ipatuldona nga adda dadakkel a naespirituan a bendision nga awaten daydiay managpadagus. Kunaen ni Pablo: “Dikay lipatan ti kinamanagpadagus, ta babaen iti dayta ti dadduma, saanda a pagaammo, nangsangailida kadagiti anghel.” (Heb 13:2; Ge 19:1-3, 6, 7; Uk 6:11-14, 22; 13:2, 3, 8, 11, 15-18, 20-22) Ni Jesus a mismo dinakamatna ti prinsipio nga: “Ad-adu ti kinaragsak iti panangted ngem iti panangawat.”​—Ara 20:35.

Gapu iti panangtagipategna iti trabaho ni Jesus, nangisagana ni Mateo Levi iti dakkel a padaya agpaay iti panangabrasa ken Jesus. Nangibunga dayta iti pannakabendisionna idi nangngegna ti panangsungbat ni Jesus kadagiti naririkut a saludsod dagiti Fariseo agraman pay ti panangisalaysayna iti maysa kadagiti nasayaat a pangngarigna. Maigapu iti panangusar ni Mateo iti balayna iti kastoy a managpadagus a pamay-an, dagiti agsingsingir iti buis ken dadduma pay a kaam-ammo ni Mateo naipaayanda iti panangsaksi.​—Lu 5:27-39.

Kalpasan a ni Zaqueo nangipakita ken Jesus iti kinamanagpadagus gapu iti pammatina, nabendisionan iti aglaplapusanan idi nangngegna a kinuna ni Jesus: “Iti daytoy nga aldaw immay ti pannakaisalakan iti daytoy a balay.”​—Lu 19:5-10.

Iti maysa a padto maipapan iti tiempo ti isusublina iti dayag ti Pagarian, kinuna ni Jesus a mapaglalasinto dagiti tattao, no kasano a ti maysa a pastor ilasinna dagiti karnero manipud kadagiti kalding. Maaramid daytoy maibatay iti panangtratoda kadagiti ‘kakabsatna,’ nupay saanda a nakita ni Jesus babaen iti pisikal a matmatada. Dagidiay mangipakpakita iti kinamanagpadagus ken kinamanangngaasi kadagiti ‘kakabsat’ ni Kristo aramidenda dayta agsipud ta binigbigda dagita kas kakabsat ni Kristo ken annak ti Dios. (Mt 25:31-46) Iti sabali pay a sasao, impakitana a saan a ti naasi a kinamanagpadagus laeng ti mangyeg iti manayon a gunggona manipud iti Dios no di ket ti kinamanagpadagus a naipaay kadagiti mammadto ti Dios agsipud ta nabigbig dagita kas pannakabagi ti Dios, ad-adalan a kukua ni Kristo.​—Mt 10:40-42; Mr 9:41, 42.

No Kaano a Saan a Maipakita. Ti Biblia ibagana kadagiti Kristiano nga adda sumagmamano a rumbeng a saanda nga ipakitaan iti kinamanagpadagus. “Tunggal maysa nga aggarasugas nga umun-una ken saan nga agtalinaed iti sursuro ti Kristo awan kenkuana ti Dios. . . . No ti asinoman umay kadakayo ket saanna nga iyeg daytoy a sursuro, dikay pulos awaten kadagiti pagtaenganyo wenno sawen ti maysa a kablaaw kenkuana. Ta ti mangisao iti kablaaw kenkuana makiramraman iti nadangkes nga ar-aramidna.” (2Jn 9-11) No mapadagus ti kasta a tao iti pagtaengan wenno makipulapol kenkuana, agpegpeggad ti mismo nga espiritualidad ti maysa a Kristiano, ket arigna a mapampanuynoyan ti dana daydiay a tao. Gapu iti dayta, mayaw-awan ti dadduma ken maumsi ti kongregasion. Nayebkas met daytoy a prinsipio iti Roma 16:17, 18; Mateo 7:15; 1 Corinto 5:11-13.

Dagiti Pagdagusan ken Sangbayan. Ti kadaanan a pagdagusan nalawag a saan laeng a paglinongan ti agdaldaliasat, no di ket agpaay met a pagyanan dagiti animalna. Mabalbalin a kasta ti disso a nagdagusan dagiti kakabsat ni Jose iti ama idi nagdaliasatda nga agsubli idiay Canaan manipud Egipto (Ge 42:27; 43:21) ken nagparangan ti anghel ken Zipora nga asawa ni Moises.​—Ex 4:24.

No dadduma, agparang a dagiti balangkantis ti nangimaton kadagiti disso a pagdagusan. Ni Rahab a balangkantis iti Jerico pinadagusna dagiti dua a managsimisim nga imbaon ni Josue, ket impakitaanna ida iti kinamanangngaasi ken kinamanagpadagus babaen ti panangilemmengna kadakuada manipud kadagiti kumamkamat. (Jos 2:1-13) Nagdagus ni Samson iti balay ti babai a balangkantis idiay Gaza agingga iti tengnga ti rabii, a nagur-uray tapno maipababana dagiti Filisteo babaen ti panangipanawna kadagiti ruangan ti siudad.​—Uk 16:1-3.

Nabatad a nagargarbo ti sumagmamano a pagdagusan idiay Palestina idi umuna a siglo K.P., a nalabit saanda laeng a nangipaay iti paglinongan no di ket kasta met iti taraon ken dadduma pay a serbisio, nga adda naikeddeng a bayadna. Iti pangngarig ni Jesus, ti managpadagus a Samaritano inusarna dagiti bukodna a pondo tapno bayadanna ti pannakataripato ti nadangran a lalaki nga impanna iti maysa a pagdagusan.​—Lu 10:30-35.

Ti Sangaili. Kadagidi kadaanan a tiempo, nupay matrato ti sangaili buyogen ti kasta unay a panagraem ken pannakapadayaw, nainanama nga annurotenna ti sumagmamano a kostumbre ken makalikaguman. Kas pagarigan, naibilang a ti maysa kadagiti kadadaksan nga aramid isu ti pannakipangan iti taraon ti sabali a tao ket kalpasanna liputan wenno dangran dayta. (Sal 41:9; Jn 13:18) Ti sangaili saanna a gundawayan ti manangsangailina wenno ti bunggoy a naguummong babaen ti panagyanna iti nadayaw a pagtugawan, wenno iti natan-ok a lugar, no di ket bay-anna nga ikeddeng daytoy ti manangsangaili. (Lu 14:7-11) Saan met koma a napaut unay ti kaaddana iti pagtaengan ti mangsangsangaili kenkuana wenno masansan unay a mapan sadiay tapno saan a “mauma” daydiay a tao. (Pr 25:17) Maimutektekan koma a kanayon a nangiburay ni Jesus kadagiti naespirituan a pannursuro bayat a tagtagiragsakenna ti kinamanagpadagus ti mangsangsangaili kenkuana. (Lu 5:27-39; 19:1-8) Maigapu met laeng iti dayta, imbagana kadagiti adalanna nga imbaonna a no makadanonda iti maysa nga ili, rumbeng nga agyanda iti pagtaengan a mangipaay iti pagdagusanda ket saanda nga “agakar-akar iti binalaybalay.” Saanda koma ngarud nga agbirok iti lugar a ti bumalay makaipaay iti ad-adu a pagnam-ayan, pagragsakan, wenno namaterialan a bambanag.​—Lu 10:1-7; Mr 6:7-11.

Nupay namin-adu a nagdaliasat ken naipakitaan ni apostol Pablo iti kinamanagpadagus, saan a nagbalin a makapadagsen iti pinansial iti asinoman a Kristiano a kabsatna. Iti kaaduan a gundaway, nagtrabaho iti maysa a sekular a pagsapulan, ket isu ti nagkuna ti linteg a: “No ti asinoman saanna a kayat ti agtrabaho, saan met koma a mangan.” (2Te 3:7-12; 1Te 2:6) Maigapu itoy, adda naisungbat ni Pablo kadagiti pammabasol dagiti maaw-awagan nalabes ti laingna nga apostol idiay Corinto, a nangakusar kenkuana a gunggundawayanna dagiti Kristiano iti kongregasion sadiay. (2Co 11:5, 7-10) Mabalinna nga ipasindayag ti kinapudno a saan a pulos nagpabayad iti panangipaayna kadakuada iti naimbag a damag, a saanna nga innala uray ti bambanag a kalinteganna nga alaen kas apostol ken ministro ti Dios.​—1Co 9:11-18.

Liklikan ti Pammarang a Kinamanagpadagus. Nailanad iti Proverbio 23:6-8 ti pakdaar maipapan iti panangawat iti pammarang a panangiparangarang iti kinamanagpadagus: “Saanmo a pakanen ta bagim iti taraon ti asinoman a di naparabur ti matana [iti literal, “dakes ti panagmatmatana”], saanmo met nga ipakita a gargartemam dagiti naimas a putahena. Ta kas iti maysa a nagpattapatta iti uneg ti kararuana, isu ket kasta. ‘Mangan ken uminumka,’ kunaenna kenka, ngem ti met laeng pusona awan kenka. Ti sangkapisim a kinnanmo, isarwamto dayta, ket sinayangmonton ti makaay-ayo a sasaom.” Yantangay ti kasta a tao saan a sibubulos-puso a mangted iti maysa a banag, no di ket mangnamnama iti banag a maisubad iti itedna, isu agar-aramid iti gakat maibusor kenka, a sibabara nga awisennaka ngem adda nalimed a motibona. Babaen ti pannakipanganmo iti taraonna, ken nangnangruna no tarigagayam ti naimas a putahena tapno manganka manen kadagita, ikabkabilmo ta bagim iti sidong ti pannakabalinna. Mabalin a marigatankan nga agkedked iti maysa a kiddawna, ket mabalin nga agparikutkan gapu iti daytoy. Iti kasta madismayakan iti pannakipanganmo kenkuana, ket sigurado a masayangen ti makaay-ayo a sasao nga inyebkasmo, yantangay nangnamnamaka a mangibunga dagita iti pannakaparayray ti espiritualidad ken pannakapabileg ti panaggayyem.​—Idiligyo ti Sal 141:4.