Pannakitunos iti Bagi a Manarawidwid Itatta
“Isu isaadnanto nga agaywan kadagiti isuamin a sanikuana.”—LUCAS 12:44.
1. Iti ania a pagarian ti nangrugian ni Kristo a nagturayan idi 33 K.P., ken babaen iti ania a pamay-an?
IDI Pentecostes 33 K.P., ni Jesu-Kristo, nga Ulo ti kongregasion, nangrugi a siaaktibo nga agturayen iti pagarian dagiti napulotan ti espiritu nga ad-adipenna. Kasano a kasta? Babaen iti nasantuan nga espiritu, dagiti anghel, ken iti makitkita a bagi a manarawidwidna. Kas impamatmat ni apostol Pablo ti Dios ‘linuk-atanna dagiti napulotan manipud iti pannakabalin ti sipnget ket inyallatiwna ida iti pagarian ti dungdunguenna nga Anak.’—Colosas 1:13-18; Aramid 2:33, 42; 15:2; Galacia 2:1, 2; Apocalipsis 22:16.
2. Iti ania a dakdakkel a Pagarian ti nangrugian ni Kristo a nagturayan idi 1914?
2 Iti panungpalan “ti naituding a panawen dagiti nasnasion,” pinadakkel ni Jehova ti naarian a kinaturay ni Kristo, nga indanon dayta iti labes ti kongregasion Kristiano. (Lucas 21:24) Wen, idi tawen 1914, inikkan ti Dios ti Anakna ti naarian a kinaturay kadagiti “nasnasion,” “ti pagarian ti lubong,” ti amin a sangatauan.—Salmo 2:6-8; Apocalipsis 11:15.
Naisaad “Kadagiti Isuamin a Sanikuana”
3, 4. (a) Iti pangngarig ni Jesus ti mina, asinot’ inrepresentar ti tao a natan-ok? (b) Ania nga irarang-ay iti Pagarian ti napasamak idi 1918 ken 1919?
3 Ti napateg ditoy isut’ pangngarig ni Jesus iti tao a natan-ok. (Lucas 19:11-27) Sakbay ti ipapanna iti adayo a daga tapno awatenna ti panagarina, inikkan ti lalaki dagiti ad-adipenna ti kuarta (mina) a pagsapulda. Apaman a nagsubli, daytoy a tao, a mangireprepresentar ken Kristo, inayabanna iti sanguananna “dagitoy nga ad-adipen a nangtedanna idi ti pirak, tapno maammuanna ti nasapulanda.” (Lucas 19:15) Kasanot’ pannakaibanag daytoy kalpasan ti pannakagun-od ni Jesus ti panagarina?
4 Idi 1918 ti naitronon nga Ari a ni Jesu-Kristo nasarakanna ti bassit a bunggoy dagiti Kristiano a pimmanaw kadagiti simsimbaan ti Kakristianuan ket okupadoda a mangay-aywan kadagiti naindagaan nga intereses ti Apoda. Kalpasan ti pananggugorna kadakuada iti apuy, inikkan ni Jesus dagiti adipenna ti dakdakkel a kinaturay idi 1919. (Malakias 3:1-4; Lucas 19:16-19) Insaadna ida “kadagiti isuamin a sanikuana.”—Lucas 12:42-44.
“Taraon iti Pannakaipaayna”
5, 6. (a) Ania a napadakkel a trabaho ti inawat ti mayordomo ni Kristo? (b) Ania dagiti padto a panawenen a matungpal kalpasan ti 1914, ken kasano a ti klase mayordomo makiraman a siaaktibo iti kaitungpalanda?
5 Ti agturturayen nga Ari Jesu-Kristo nangted ti napadakkel a trabaho iti mayordomona, wenno manedyer iti balay, ditoy daga. Dagiti napulotan a Kristiano agbalindanto nga “embahador” ti Dios a kasukat ti nabalangatan nga ari a naikkan pannakabalin nga agturay iti isuamin a tattao ditoy daga. (2 Corinto 5:20; Daniel 7:14) Ti sangsangkamaysa a responsabilidadda ket saanto laengen a ti panangted iti bagi dagiti napulotan a katulong ni Kristo “ti pannakabagida a taraon iti pannakaipaayna.” (Lucas 12:42) Isuda itan ti maaddaan ti aktibo a paset iti pannakatungpal dagiti padto a rebbeng a matungpalen kalpasan ti pannakaipasdek ti Pagarian idi 1914.
6 Aniat’ kinaipapanan daytoy iti aktual nga aramid? Kinaipapanan dayta ti panangikaskasaba iti ‘daytoy naimbag a damag ti pagarian iti amin a mapagnaedan a daga.’ (Mateo 24:14) Mainayon pay, kinaipapananna ti panangipablaak kadagiti napigsa a mensahe ti panangukom a maibusor iti dakes a sistema ni Satanas ken kadagiti manangsuportarna. Daytoy ti naaddaan epekto a ‘panangkintayeg kadagiti nasnasion.’ Gapuna, “dagiti napateg a gameng,” dagiti “sabsabali a karnero” ni Kristo, nangrugidan nga umay. (Haggeo 2:7; Juan 10:16) Manipud 1935 agtultuloy, ti “dakkel nga umariwekwek” nangrugin nga umarak iti sangalubongan nga organisasion ni Jehova. (Apocalipsis 7:9, 10) Kasapulan daytoy ti progresibo a panagrang-ay iti organisasion. Iti simbolikal a panagsao, dagiti bato ket sukatanen ti landok, ti kayo sukatanen ti gambang, ti landok iti pirak, ken ti gambang babaen iti balitok. (Isaias 60:17) Amin daytoy ket natungpalen nanipud 1919 iti sidong ti aktibo ken nasinged a panangiwanwan ni Jesu-Kristo, a nangitalek amin a naindagaan nga intereses ti Pagarian, wenno sanikuana, iti klase matalek nga adipen ken iti Bagi a Manarawidwidna.
7. Aniat’ ramanen ti naparang-ay a responsabilidad ti mayordomo?
7 Nalakatay la a maawatan a ti napadakkel a responsabilidad iti aglawlaw ti adipen ti Apo, ti mayordomona, wenno ti manedyer ti balay ramanenna ti nasged a trabaho ti panagsurat ken panagipablaak. Dagiti naespirituan a taraon masapul a regular a maipablaakda iti umiso a tiempo iti Ti Pagwanawanan. Idi 1919 ti The Golden Age (a kadua a magasin a ti kamaudianan nagbalin a Consolation, kalpasanna Awake! wenno Agriingkayo!) nangrugin a maipablaak a mangriing ti interes ti publiko, malaksid pay ti panangpabileg kadagiti “katulong.” (Mateo 24:45) Napataud met dagiti nakaad-adu a libro, bokletas, ken dagiti polieto iti unos ti adu a tawtawen.
Agtultuloy a Pannakagugor
8. Iti ania ti immuna a nakainaigan dagiti miembro ti Bagi a Manarawidwid, ket ania a sasao ti inaramid ti The Watchtower idi 1944?
8 No tumaliawtayo iti daytoy “panawen ti panungpalan,” saantay a masdaawan a dagiti miembro ti Bagi a Manarawidwid sisisingedda idi damo a naikadua iti editorial staff ti Watch Tower Society. (Daniel 12:4) Ti artikulo a “Ti Nateokratikuan a Pannakaiyurnos Itatta,” a naipablaak iti The Watchtower ti Nobiembre 1, 1944, kunana: “Nainkalintegan, a dagidiay nakaitalkan ti panangipablaak kadagiti naipanayag a kinapudno ti Biblia namatmatanda kas ti pinili ti Apo a bagi a manarawidwid a mangigiya kadagidiay amin nga agtarigagay nga agdayaw iti Dios iti espiritu ken kinapudno ken agserbi kenkuana a sangsangkamaysa iti panangisaknap kadagitoy naipanayag a kinapudno kadagiti dadduma nga agbisbisin ken mawawan.”
9. Ania ti nasinged a nakainaigan ti Bagi a Manarawidwid iti kamaudiananna, ken apay?
9 Addada idi dagiti legal a pagannurotan iti panangipablaak kadagiti magasin ken dadduma pay a katulongan iti panagadal ti Biblia. Gapu itoy, ti Watch Tower Bible and Tract Society ket naipasdek ken nairehistro idiay estado ti Pennsylvania, E.U.A. Iti adu a tawen, ti makitkita a Bagi a Manarawidwid ket nabigbig a kadua ti pito-miembro a board of directors daytoy a korporasion a naipasdek nga agipablaak kadagiti katulongan ti panagadal ti Biblia ken us-usaren ti ili ti Apo iti intero a daga.
10, 11. Ania a pananggugor ti napasamak idi 1944, ket ania a komento ti naaramid maipapan iti daytoy idiay The Watchtower?
10 Dagiti pito a direktor ti Sosiedad ket matalekda a Kristiano. Ngem ti akemda iti legal a korporasion ket kasla mangisingasing nga utangda ti saadda iti Bagi a Manarawidwid iti pannakapilida kas dagiti legal a miembro ti Watch Tower Society. Mainayon pay, babaen iti linteg ti kasta a panagmiembro ken pribilehioda a bumutos ket immuna a naited laeng kadagiti sumagmamano a nagaramid ti kontribusion iti Sosiedad. Daytoy nga urnos masapul a masukatan. Naaramid daytoy iti tinawen a miting ti Pennsylvania a korporasion ti Watch Tower Society a naangay idi Oktubre 2, 1944. Dagiti linteg ti Sosiedad nabaliwanda tapno ti panagmiembro ket saanen a maibatay iti pinansial. Mapili dagiti miembro manipud kadagiti matalek nga ad-adipen ni Jehova, ket dagitoy inramanna ti adu kadagiti agserserbi iti amin-tiempo idiay hedkuarters ti Sosiedad sadi Brooklyn, Nueva York, ken kadagiti sangana iti intero a lubong.
11 Iti panangipakaammona iti daytoy nga irarang-ay, kuna ti The Watchtower ti Nobiembre 1, 1944: “Ti kuarta, kas nairepresentar kadagiti pinansial a kontribution, rebbeng nga awan mangdeterminar a timekna, kinapudnona awan rebbeng a maaramidna iti panangipuesto iti bagi a manarawidwid dagiti saksi ni Jehova ditoy daga. . . . Ti nasantuan nga espiritu, ti aktibo a puersa nga aggapu ken Jehova a Dios baeten ken Kristo Jesus, ket isut’ rebbeng a mangdeterminar ken mangigiya iti dayta a banag.”
Naiduma Manipud Board of Directors
12. Aniat’ mangipakita a binendisionan ni Jehova dagiti pananggugor iti sidong ti panangiwanwan ti Bagi a Manarawidwid?
12 Ti irarang-ay ti panangaskasaba kadagiti simmaruno a dekada paneknekanna a binendisionan ni Jehova dagiti immuna a pananggugor iti pannakaawat iti Bagi a Manarawidwid. (Proverbio 10:22) Apay, ti bilang dagiti manangiwaragawag ti Pagarian iti intero a lubong limmagto manipud nakurkurang ngem 130,000 idi 1944 ingganat’ 1,483,430 idi 1970! Ngem dumteng pay dagiti kanayonan nga irarang-ay.
13. (a) Agingganat’ 1971, aniat’ situasion maipapan ti Bagi a Manarawidwid? (b) Aniat’ napasamak iti tinawen a miting ti Sosiedad idi 1971?
13 Agingganat’ 1971 dagidiay adda iti Bagi a Manarawidwid ket kaskasdi a naitimpuyogda kadagiti pito a miembro ti board of directors ti Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania. Ti presidente ti Sosiedad imbaklayna ti kangrunaan a responsabilidad a mangaramid kadagiti desision maipapan ti panagandar dagiti sanga ti Sosiedad iti intero a lubong. Ngem dagiti palawag a nangaramid ti historia naibitlada iti tinawen a miting a naangay idi Oktubre 1, 1971. Ti presidente ti Sosiedad nagpalawag iti tema a “Panangiyeg ti Nasantuan a Disso iti Umiso a Kasasaad,” ket ti bise-presidente iti topiko a “Ti Bagi a Manarawidwid kas Naigiddiat Manipud Legal a Korporasion.” Aniat’ adda a pagdumaan ti Bagi a Manarawidwid ken ti legal a korporasion?
14. Ania dagiti paggiddiatan ti legal a korporasion ken ti Bagi a Manarawidwid?
14 Kas naibagan, ti Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania ket addaan ti board of directors a limitado kadagiti pito a miembro. Dagitoy a dedikado a Kristiano a lallaki mapilida a maipaay iti tallo-tawen a termino babaen kadagiti miembro ti korporasion nga agdagup ti di nasursurok ngem 500, a ti kaaduan ket saanda a napulotan a Kristiano. Mainayon pay, yantangay ti kaadda ti korporasion ket puro a legal, nga addaan ti pirme a geograpiko a hedkuartersna, daytat’ mabalin a waswasen ni Cesar, kayatna a sawen, ti Estado. (Marcos 12:17) Nupay kasta, ti Bagi a Manarawidwid ket saan a legal nga instrumento. Dagiti miembrona saanda a mabutosan. Madutokanda babaen ti nasantuan nga espiritu iti sidong ti panangiturong ni Jehova a Dios ken ni Jesu-Kristo. (Idiligyo ti Aramid 20:28.) Mainayon pay, dagidiay mangbukel ti Bagi a Manarawidwid ket nadutokanda ti espiritu a lallaki nga awan ti aniaman nga obligado a pirme a geograpiko a dissoda wenno hedkuartersda.
15. Ania a sasao maipapan ti organisasion ti naaramid idiay The Watchtower ti Disiembre 15, 1971, ket aniat’ maikuna iti moderno-aldaw a Bagi a Manarawidwid?
15 No maipapan kadagita a pananggugor iti pannakaawat, kuna ti The Watchtower ti Disiembre 15, 1971: “Pagyamanan unay ta dagiti Kristiano a saksi ni Jehova ammoda ken ipatalgedda a daytoy ket saan a maysa-tao a narelihiusuan nga organisasion, no di ket daytat’ addaan ti bagi a manarawidwid dagiti Kristiano a napulotan ti espiritu.” Ti Bagi a Manarawidwid ti klase napulotan nga adipen ken ti minilmilion a kakaduada a sabsabali a karnero ket sirarang-ay a nakabalanda tapno maibanagna ti saadna a panangaywan.
16. Kasano a dagiti naindagaan a sanikua ni Kristo rimmang-ayda nanipud 1971, ket aniat’ sumagmamano kadagitoy nga intalekna iti panangaywan ti mapagtalkan ken naannad nga adipen, nga ireprepresentar ti Bagi a Manarawidwidna?
16 Dagiti naindagaan a sanikua ni Ari a Jesu-Kristo nagtultuloy a dimmakkel. Nanipud 1971 ti bilang dagiti Saksi ket limmagto manipud 1,600,000 aginggana iti kangatuan a bilang a nasurok a 3,700,000 idi 1989. Anian a pammaneknek iti pammendision ti Dios! (Isaias 60:22) Daytoy a panagdakkel kinasapulanna ti panangpalawa kadagiti pasilidades ti hedkuarters ti Sosiedad ken ti sangsangana, agraman ti panangpamoderno kadagiti metodo ti produksion ken panagiwaras. Daytat’ nangibunga ti panangibangon kadagiti adu a Kingdom Halls ken Assembly Halls iti intero a daga. Kabayatan amin dayta a tiempo, intultuloy met ti Bagi a Manarawidwid nga imbaklay ti responsabilidad a panangaywan ti panangaskasaba, panagaramid kadagiti materiales a pagadalan iti Biblia, ken panangdutok kadagiti mangaywan iti sangsanga, distrito, sirkito, ken kadagiti kongregasion. Dagitoy dagiti intereses ti Pagarian nga intalek ni Kristo nga aywanan ti matalek ken naannad nga adipen, nga ireprepresentar ti Bagi a Manarawidwidna.
17. Ania pay a kanayonan a panagrang-ay ti panangaywan ti naaramid idi 1971, 1974, ken 1976?
17 Ti umuna-siglo a bagi a manarawidwid ket napadakkel a mangiraman ti ad-adu pay ngem dagiti apostol ni Jesus. Idi ti isyu maipapan ti panagkugit ti nadesidiran, dayta a bagi nalawag nga inramanna “dagiti apostol ken dagiti lallakay idiay Jerusalem.” (Aramid 15:1, 2) Umas-asping, ti Bagi a Manarawidwid napadakkel met idi 1971 ken idi manen 1974. Tapno mapapartak ti trabahoda a panangaywan, inyurnos ti Bagi a Manarawidwid dagiti lima a komite a mangrugi nga agandar idi Enero 1, 1976. Tunggal komite ket buklen ti manipud tallo ingganat’ innem a miembro, nga amin ket addaan agpapada a timek kadagiti bambanag a mapagsasaritaan. Ti tsirman iti kada komite agserbi iti makatawen, ket dagiti indibidual a miembro ti Bagi a Manarawidwid agserbida iti maysa wenno ad-adu pay kadagitoy a komite. Tunggal maysa kadagitoy lima a komite mangted ti partikular nga atension iti espesipiko nga aspeto kadagiti naindagaan a sanikua ni Kristo. Ti maikanem a komite—ti Chairman’s Committee, a dagiti miembrona agtuturnoda kada tawen, tamingenna dagiti naganat a problema.
Aktibo a Pannakitunos iti Bagi a Manarawidwid
18. Kasanot’ panagandar ti Bagi a Manarawidwid, ket aniat’ maysa a pamay-an a maipakitatay ti pannakitunostay iti dayta?
18 Dagiti komite ti Bagi a Manarawidwid angayenda ti linawas a miting a mangrepaso kadagiti nasken a bambanag, agaramidda kadagiti desision kalpasan ti sikakararag a panangusig, ken iplanoda dagiti masanguanan a teokratiko a trabaho. Kas naikunan a nasapsapa, ipakita ti Aramid kapitulo 15 a dagiti nadagsen a saludsod nga agkasapulan ti resolusion ket naiturongda iti umuna-siglo a bagi a manarawidwid a maipaay iti atensionda. Kasta met laeng itatta, dagiti nasken a salsaludsod ket maiturongda iti intero a Bagi a Manarawidwid, nga agtataripnong a linawas wenno ad-adda a masansan kas kasapulan. Dagiti miembro ti Bagi a Manarawidwid, nga 12 ti agdama a bilangda, birukendat’ panangiwanwan ni Jehova a Dios babaen iti Kasuratan ken babaen iti panagkararag. Ti maysa a pamay-an a panangipakitatay ti pannakitunostayo iti Bagi a Manarawidwid ket babaen ti pananglaglagip kadagitoy a naisangsangayan pannakadutokda kadagiti inaldaw a karkararagtayo.—Roma 12:12.
19. Kasano a dumanon dagiti instruksion ti Bagi a Manarawidwid kadagiti kongregasion?
19 Kasano a dagiti instruksion ken desision ti Bagi a Manarawidwid ket dumanon kadagiti kongregasion? Kalpasan a nagtengan dagiti miembro ti umuna-siglo a bagi a manarawidwid ti desisionda babaen iti tulong ti espiritu ti Dios, mangipatuloddat’ surat kadagiti kongregasion. (Aramid 15:22-29) Nupay kasta, ti kangrunaan a pamay-an itatta ket babaen kadagiti Nakristianuan a publikasion.
20. (a) Ania a kanayonan a pananggugor ti organisasion ti naaramid idi 1976? (b) Kasanot’ pannakitunos dagiti Branch Committee iti Bagi a Manarawidwid?
20 Nanipud pay Pebrero 1, 1976, tunggal sanga ti Watch Tower Society ket addaanen ti Branch Committee a buklen dagiti makabael a lallaki a dinutokan ti Bagi a Manarawidwid. Kas dagiti pannakabagi ti Bagi a Manarawidwid iti pagilian wenno pagpagilian iti sidong ti panangaywan ti sangada, dagitoy a kakabsat a lallaki ket masapul a matalek, nasungdoda a lallaki. Daytoy ti mangipalagip kadatayo kadagiti makabael, managbuteng iti Dios, mapagtalkan a lallaki a nangtulong ken Moises a nangukom iti ili idiay kadaanan nga Israel. (Exodo 18:17-26) Dagiti miembro ti Branch Committee itungpalda dagiti instruksion a naawat babaen kadagiti libro ken magasin ti Sosiedad ken Ti Ministeriotayo iti Pagarian, agraman dagiti pangkaaduan a surat ken espesial a sursurat maipapan kadagiti lokal a problema. Dagiti Branch Committee ti mangipakaammo iti Bagi a Manarawidwid ti irarang-ay ti trabaho iti tunggal daga ken ti parparikut a mabalin a rumsua. Dagita a report manipud intero a lubong ket makatulongda iti Bagi a Manarawidwid a mangikeddeng no ania dagiti tema a rebbeng a mausig kadagiti publikasion ti Sosiedad.
21. Kasanot’ pannakadutok dagiti agdaldaliasat a manangaywan, ket aniat’ ramanen dagiti annongenda?
21 Iti sidong ti panangiturong ti nasantuan nga espiritu, dagiti Branch Committee irekomendarda kadagiti nataengan, naespirituan a lallaki nga agserbi kas dagiti manangaywan ti sirkito ken distrito. Kalpasan ti pannakadutokda a direkta babaen ti Bagi a Manarawidwid, agserbidan kas agdaldaliasat a manangaywan. Dagitoy a kakabsat mangsarungkarda kadagiti sirkito ken kongregasion tapno pabilgenda ida iti naespirituan ken tulongan ida a mangiyaplikar kadagiti instruksion nga inawatda manipud Bagi a Manarawidwid. (Idiligyo ti Aramid 16:4; Roma 1:11, 12.) Dagiti agdaldaliasat a manangaywan ipatulodda dagiti report iti sanga nga opisina. Babaen iti tulong ti nasantuan nga espiritu ken dagiti napaltiingan a Kasuratan, makiramramanda kadagiti lokal a panglakayen a mangirekomenda kadagiti kualipikado a kakabsat a lallaki a madutokan kas ministerial nga ad-adipen ken panglakayen babaen ti Bagi a Manarawidwid wenno babaen kadagiti pannakabagina.—Filipos 1:1; Tito 1:5; idiligyo ti 1 Timoteo 3:1-13; 4:14.
22. (a) Kasanot’ pannakitunos dagiti panglakayen ti kongregasion iti Bagi a Manarawidwid? (b) Aniat’ mangpaneknek a ni Jehova bembendisionanna daytoy a teokratiko nga urnos?
22 Sumaruno, dagidiay mangbukel kadagiti bagi dagiti panglakayen ‘kitaenda ti bagida ken ti amin nga arban, a nangikabilan ti nasantuan nga espiritu kadakuada kas manangaywan.’ (Aramid 20:28) Dagitoy a manangaywan simamatalek a birukendat’ panangiyaplikar kadagiti instruksion nga inawatda ken Jehova a Dios ken ni Jesu-Kristo babaen iti matalek ken naannad nga adipen ken ti Bagi a Manarawidwidna. Bembendisionan ni Jehova daytoy a teokratiko nga urnos, ta ‘dagiti kongregasion napabilegda iti pammati ket ti bilangda immadu nga inaldaw.’—Aramid 16:5.
23. Maipapan ti Bagi a Manarawidwid, rebbeng a desididotayo a mangaramid ti ania?
23 Anian a nagsayaat a babaen iti Bagi a Manarawidwid, ni Jehova a Dios ken ti Apo, a ni Jesu-Kristo, iparparangarangda ti panangsuportarda iti ili ti Dios! (Salmo 94:14) Kas paset ti organisasion ni Jehova, sinaggaysa a magunggonaantay manipud iti kasta a panangsuportar. (Salmo 145:14) Daytoy ti rebbeng a mangpapigsat’ pangngeddengtayo a makitunos kadagiti urnos ti Dios. Wen, sapay koma ta kanayontay a masarakan a makituntunos iti Bagi a Manarawidwid dagiti Saksi ni Jehova bayat nga umabantetayo iti panawen inton “ti daga mapnonto iti pannakaammo ken ni Jehova a kasla dagiti dandanum saknapanda ti baybay.”—Isaias 11:9.
Dagiti Kangrunaan a Punto a Laglagipen
◻ Ania a naparang-ay a responsabilidad ti inawat ti klase mayordomo idi 1919?
◻ Iti adu a tawtawen, iti ania ti nakainaigan ti makitkita a Bagi a Manarawidwid?
◻ Ania dagiti progresibo a pananggugor ti naaramid maipapan ti panangdutok kadagiti miembro ti Bagi a Manarawidwid?
◻ Aniada ti sumagmamano kadagiti naindagaan a sanikua ni Kristo nga intalekna iti klase adipen ken ti Bagi a Manarawidwidna?
◻ Kasanotay a makitunos iti Bagi a Manarawidwid?
[Dagiti ladawan iti panid 16, 17]
Manipud iti sangalubongan a hedkuartersna idiay Brooklyn, Nueva York, ti Manarawidwid a Bagi aywananna ti panagipablaak ken panangaskasaba a trabaho dagiti Saksi ni Jehova kadagiti 93 a sanga ti Watch Tower Society
Alemania
Japan
South Africa
Brazil