Manipud Meder Agturong iti Pannakaisalakan

“Alaekto ti kopa ti pannakaisalakan, ken awagakto ti nagan ni Jehova.”​—SALMO 116:13.

 1. Ania a kanta a paborito ti amin a tiempo ti mabalin a mangapektar ti masanguananyo?

KASANOT’ panangtagiragsakyo ti maysa a kanta maipapan iti pannakaadda kadakayo ti naunday, naragsak a masanguanan? Iti kinapudnona, ti kasta a kanta ket paborito iti amin a tiempo. Kaskasdi, addakayo iti nasaysayaat a posision ngem iti kaaduan a mangtarus ken mangtagiragsak iti daytoy napnuan kaipapananna a kanta. Aw-awagan dayta dagiti Judio ti Hallel (Panangdayaw). Buklen ti Salmo 113 ingganat’ 118, idagadag dayta kadatayo a mangikanta ti “Aleluya,” wenno “Idaydayawyo ni Jah.”

 2. Kasano a nausar daytoy a kanta, ken kasano a daytat’ nainaig iti Seder?

² Kankantaen dagiti Judio ti Hallel iti serbisioda ti Paskua, a dayta a panagkankanta kaawatan nangrugi pay laeng nanipud idi ti Dios addaan ti maysa a templo a sadiay ti pakaidatdatonan dagiti animal. Itatta, daytat’ makankantan kadagiti pagtaengan a Judio bayat ti serbisio ti Paskua ken ti pannangan a maaw-awagan Seder. Ngem mammano kadagidiay mangkankanta iti dayta iti pannangan a Seder ti makaaw-awat ti pudpudno a pateg ti Salmo 116:13: “Alaekto ti kopa ti pannakaisalakan, ken awagakto ti nagan ni Jehova.” Apay, ngarud, a nainaig ti pannakaisalakan iti Paskua, ken mabalin aya a nairaman met ti pannakaisalakanyo?

Paskua​—Piesta ti Pannakaisalakan

 3. Aniat’ nalikudan ti Seder?

³ Laglagipenyo a dagiti Israelita naadipenda idi idiay Egipto iti sidong ti maysa a manangirurumen a Faraon. Iti kamaudiananna, ni Jehova ti nangibangon ken Moises a mangidaulo ti ilina agturong iti wayawaya. Kalpasan ti panangyeg ti Dios ti siam a saplit iti Egipto, inyanunsio ni Moises ti maikasangapulo. Papatayen ni Jehova dagiti inaunaan iti tunggal sangakabbalayan nga Egipcio. (Exodo 11:1-10) Ngem dagiti Israelita maispaldanto. Kasano? Masapul a mangpartida ti maysa a karnero, iwarasda ti darana kadagiti bautek ti ruanganda ken iti ngatona, ket aggianda idiay uneg a manganda iti kordero, awan lebadurana a tinapay, ken dagiti napait a mulmula. Kabayatan dayta a Seder, ti Dios “lumabas” a di mangpapatay iti inaunada.​—Exodo 12:1-13.

 4, 5. Kasano a ti Paskua nangiturong iti pannakaisalakan kadagiti adu? (Salmo 106:7-10)

⁴ Kas sungbat iti daytoy maikasangapulo a saplit, kuna ni Faraon ken Moises: “Tumakderkayo, pumanawkayo iti baet dagiti iturayak, dakayo ken kasta met dagiti annak ti Israel, ket inkayo agserbi ken Jehova.” (Exodo 12:29-32) Kalpasan ti ipapanaw dagiti Hebreo ken ti “nawadwad a bilang dagiti nadumaduma a tattao” a nakipagrikna, binaliwan ni Faraon ti panunotna ket kinamatna ida. Iti kasta namilagruan a tinulongan ti Dios ti ilina a makatalaw a lumasat iti Nalabaga a Baybay, a sadiay ti nakatayan ni Faraon ken dagiti kumamkamat a buyotna.​—Exodo 12:38; 14:5-28; Salmo 78:51-53; 136:13-15.

⁵ Kinuna ni Moises iti Israel idiay Nalabaga a Baybay: “Dikayo agbuteng. Agtalnakayo ket kitaenyo ti panangispal ni Jehova, nga aramidennanto kadakayo ita nga aldaw.” Iti kamaudianan inkantada: “Ni Jah isut’ pigsak ken ti bilegko, ket isu ti nagbalin a salakanko. Daytoy isu ti Diosko, ket idaydayawkonto.” (Exodo 14:13; 15:2) Wen, ti pannakaispal ti Israel, agpadpada manipud iti maikasangapulo a saplit ken manipud Nalabaga a Baybay, ket maysa a pannakaisalakan. Umiso ti panangdeskribir ti salmista ken Jehova kas Dios a “mangaramid iti pannakaisalakan ditoy daga.”​—Salmo 68:6, 20; 74:12-14; 78:12, 13, 22.

 6, 7. Apay a nairugi ti Paskua, ngem apay adda dagiti nakaigiddiatan ti pannakaangayna ita manipud umuna a Paskua?

⁶ Dagiti Hebreo salimetmetanda ti Paskua kas panglaglagip ti pannakaisalakan. Kuna ti Dios: “Ket daytoy nga aldaw isunto kadakayo iti maysa a pakaglaglagipan, ket salimetmetanyonto a piesta ken Jehova kadagiti kaputotanyo.” (Exodo 12:14) Iti kada pannangan ti Paskua, wenno Seder, ti ama masapul nga ipalagipna iti pamiliana dayta a pannakaisalakan. Imbilin ni Jehova: “Ket maaramidto a no kunaento dagiti annakyo kadakayo, ‘Ania ti kaipapanan daytoy nga annongen?’ kunayonto, ‘Isu ti daton ti paskua ni Jehova, a limmabas kadagiti balbalay dagiti annak ti Israel sadiay Egipto idi dinusana dagiti Egipcios, ket insalakanna dagiti balbalaymi.’”​—Exodo 12:25-27.

⁷ Ti panangsalsalimetmet dagiti Judio iti Paskua a Seder agingga itoy nga aldaw patalgedanna ti kinapudno iti historia dayta a salaysay. Dadduma kadagiti aramidda, nupay kasta, ket naiduma manipud imbilin ti Dios. Kuna ti The Origins of the Seder: “Iraman ti Biblia ti nawadwad a salaysay ti Paskua ken ti Piesta ti Di Nalebaduraan a Tinapay; nupay kasta, dagitoy a salaysay ket saanda a katupag dagiti maud-udi a panangngilin iti piesta. Nangnangruna, ti biblikal a ritual ket naisentro iti daton ti paskua, a kadagiti literatura kalpasan ti pannakaisurat ti biblia saanen a mangtengtengngel ti kangrunaan a saad.” Ti kangrunaan a rason a ta dagiti Judio awanandan ti templo a maipaay a pagdatonan ti an-animal.

 8. Aniat’ adda a naisangsangayan a rasontayo a pagsasaritaan ti Paskua?

⁸ Makagunggona ti panangadal dagiti Kristiano kadagiti amin a pipiesta nga inted ti Dios iti kadaanan nga Israel,a ngem itatta dagiti sumagmamano a paset ti Paskua maikarida iti espesial nga atensiontayo. Ni Jesus, a maysa a Judio, sinalimetmetanna ti Paskua. Iti maudi nga okasion a panangaramidna iti dayta, imbalabalana ti kakaisuna a nadiosan a rambak nga agpaay kadagiti Kristiano​—ti Pangmalem ti Apo, ti panglaglagip iti ipapatay ni Jesus. Gapuna daytoy a Nakristianuan a selebrasion ket nainaig iti Paskua.

Ad-adda Pay Ngem Kordero ti Paskua

 9, 10. Kasano a ti kordero ti Paskua maysa nga espesial, wenno naisangsangayan, a daton?

⁹ Kunaen ti Hebreo 10:1 kadatayo a ‘ti Linteg ket anniniwan dagiti naimbag a banag a mapasungad.’ Ti Cyclopædia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature, da M’Clintock ken Strong, kunana: “Awan sabalin nga anniniwan dagiti naimbag a banag a mapasungad a nailaon iti linteg a mabalin a pumadpad iti piesta ti Paskua.” Nangnangruna a ti kordero ti Paskua ket addaan kaipapanan a dimmanon uray pay iti labes ti seremonia a manglaglagip no kasanot’ panangispal ti Dios iti inauna ken kalpasanna amin dagiti Hebreo manipud Egipto.

¹⁰ Dayta a kordero ket naisangsangayan iti adu a bambanag. Kas pangarigan, adu a datdaton nga animal iti Mosaiko a Linteg ti indatdaton ti maysa nga indibidual maipapan kadagiti personal a basbasol wenno babak, ket dagiti paset dagiti an-animal napuoranda iti altar. (Levitico 4:22-35) Dadduma iti karne manipud iti daton ti kappia ket naited iti mangidadaulo a padi wenno iti dadduma a papadi. (Levitico 7:11-38) Nupay kasta, ti kordero ti paschal, wenno Paskua, ket saan a mausar iti altar, ken daytat’ idaton ti maysa a grupo dagiti tattao, masansan maysa a pamilia, nga isudanto ti mangan iti dayta.​—Exodo 12:4, 8-11.

11. Aniat’ panangmatmat ni Jehova iti kordero ti Paskua, ket aniat’ itudtudo dayta? (Numeros 9:13)

¹¹ Impatpateg unay ni Jehova ti kordero ti Paskua a daytat’ inawaganna ti “datonko.” (Exodo 23:18; 34:25) Kinuna dagiti eskolar a “ti daton a paschal ket isut’ daton ni Jehova a par excellence (wenno nangnangruna ngem iti dadduma).” Di mailibak a daytoy a kordero ket itudtudona, wenno iladladawanna, ti daton ni Jesus. Ammotay a kasta daytoy agsipud ta inawagan ni apostol Pablo ni Jesus a “naidaton [a] paskuatayo.” (1 Corinto 5:7) Naipabigbig ni Jesus kas “ti Kordero ti Dios” ken “daydi Kordero a napapatay.”​—Juan 1:29; Apocalipsis 5:12; Aramid 8:32.

Makaispal-Biag a Dara

12. Aniat’ paset a naaramidan ti dara ti kordero iti umuna a Paskua?

¹² Idiay Egipto ti darat’ kordero idi ti mangikeddeng ken nasken iti pannakaisalakan. Idi kinabil ni Jehova dagiti inauna, linabasanna dagiti balbalay a sadiay adda dara kadagiti babautekda. Mainayon pay, agsipud ta saan idi a pagladladingitan dagiti Hebreo ti ipapatay dagiti inaunada, addadat’ posision nga agmartsa a lumasat iti Nalabaga a Baybay nga agturongen iti wayawaya.

13, 14. Kasano a ti dara ni Jesus ket makaispal-biag ken nasken maipaay iti pannakaisalakan? (Efeso 1:13)

¹³ Nairaman met ti dara iti pannakaisalakan ita​—ti naiparukpok a dara ni Jesus. Idi a “ti paskua, a piesta dagiti Judio, ket asidegen” idi 32 K.P., kinuna ni Jesus iti adu a tattao: “Ti mangan iti lasagko ken uminum iti darak adda biagna nga agnanayon, ket isu pagungarekto iti kamaudianan nga aldaw; ta ti lasagko pudno a pagtaraon, ket ti darak pudno nga inumen.” (Juan 6:4, 54, 55) Amin dagiti managdengngegna a Judio pampanunotenda ti umadanin a Paskua ket ti dara ti kordero ti nausar idiay Egipto.

¹⁴ Saan idi a salsalaysayen ni Jesus dagiti emblema a nausar iti Pangmalem ti Apo. Dayta baro a selebrasion nga agpaay kadagiti Kristiano ket saan a naiyusuat aginggat’ makatawen kalpasanna, gapuna uray dagiti apostol a nakangngeg ken Jesus idi 32 K.P. dida ammo dayta. Kaskasdi, ipakpakita ni Jesus a ti darana ket nasken maipaay iti agnanayon a pannakaisalakan. Inlawlawag ni Pablo: “Ket kenkuana maaddaantayo ti pannakasubbot gapu iti darana, ti pannakapakawan dagiti basbasol, a mayannurot iti kinabaknang ti di kaikarian a kinamanangaasina.” (Efeso 1:7) Babaen laeng iti pammakawan maibatay iti dara ni Jesus a mabalintayo ti agbiag nga agnanayon.

Ania a Pannakaisalakan ken Sadino?

15. Agpaay kadagiti Hebreo idiay Egipto, ania a pannakaisalakan ken pribilehio ti nagbalin a posible, ken aniat’ saan? (1 Corinto 10:1-5)

¹⁵ Nakedngan laeng a pannakaisalakan ti nairaman idiay kadaanan nga Egipto. Awan asinoman a pimmanaw iti Egipto ti nangnamnama a maikkan ti biag nga awan inggana kalpasan ti ipapanawda wenno Exodo. Pudno, dinutokan ti Dios dagiti Levita kas papadi ti nasion, ken dadduma iti tribo ti Juda nagbalinda a temporario nga ar-ari, ngem amin dagitoy ket matayda. (Aramid 2:29; Hebreo 7:11, 23, 27) Nupay ti “dakkel a bilang dagiti nagduduma a tattao” a pimmanaw idiay Egipto ket awananda kadagidiay a pribilehio, isuda, agraman kadagiti Hebreo, nangnamnamada a makadanonda idiay Naikari a Daga ket tagiragsakendat’ normal a panagbiag nga agdaydayaw iti Dios. Kaskasdi, dagiti ad-adipen ni Jehova sakbay dagiti Kristiano addaandat’ rason a manginanama nga, iti agangay, mabalindanto a tagiragsaken ti biag nga awan inggana ditoy daga, nga isut’ pinanggep ti Dios a pagtaengan ti sangatauan. Daytoy ti maitunos iti kari ni Jesus idiay Juan 6:54.

16. Ania a kita ti pannakaisalakan ti mabalin a namnamaen dagiti ad-adipen ti Dios idi ugma?

¹⁶ Inusar ti Dios ti sumagmamano kadagiti ad-adipenna idi ugma a nagsurat kadagiti naipaltiing a sasao maipapan iti pannakaparsua ti daga tapno pagnaedan ken maipapan ti panagbiagto nga agnanayon dagiti nalinteg iti rabawna. (Salmo 37:9-11; Proverbio 2:21, 22; Isaias 45:18) Kaskasdi, kasanot’ pannakagun-od dagiti pudno a managdaydayaw ti kasta a pannakaisalakan no matayda met? Babaen ti panangisublina iti biag kadakuada ditoy daga. Ni Job, kas pangarigan, inyebkasna ti namnama nga isunto ti malaglagip ket maawagan nga agsubli iti biag. (Job 14:13-15; Daniel 12:13) Nalawag, ti maysa a porma ti pannakaisalakan ket agturong iti biag nga agnanayon ditoy daga.​—Mateo 11:11.

17. Ti Biblia ipakitana a dagiti dadduma mabalin a magun-odanda ti ania a naiduma a pannakaisalakan?

¹⁷ Saritaen met ti Biblia ti pannakaisalakan iti biag idiay langit, a sadiay ti napanan ni Jesu-Kristo kalpasan ti panagungarna. “Isu nga idinto nga immuli sadi langit, adda iti makanawan ti Dios; a paiturayanda kenkuana dagiti anghel ken dagiti kinaturay ken dagiti pannakabalin.” (1 Pedro 3:18, 22; Efeso 1:20-22; Hebreo 9:24) Ngem saanto laeng a ni Jesus ti tao a maala idiay langit. Inkeddeng ti Dios nga isunto met ti mangala manipud daga ti sabsabali a bassit ti bilangda no maidildilig. Kuna ni Jesus kadagiti apostol: “Idiay balay ni Amak adda adu a paggianan. . . . Ta innak mangisagana ti paggianan para kadakayo. Ket no innak koma ket isaganaankayto ti paggianan, umayakto manen ket ikuyogkayto kaniak met laeng, tapno no adino ti yanko, addakay met koma.”​—Juan 14:2, 3.

18. Addaantay itan ti ania a rason a mangisentro ti pannakaisalakan iti nailangitan a biag?

¹⁸ Ti pannakaisalakan iti nailangitan a biag a kadua ni Jesus ket pudno a mas grande ngem iti limitado a pannakaisalakan a nairaman iti immuna a Paskua. (2 Timoteo 2:10) Iti daydi rabii ti maudi a maikari a Seder, wenno pannangan ti Paskua, nga inyusuat ni Jesus ti baro a selebrasion agpaay kadagiti ad-adalanna, a naisentro iti pannakaisalakan iti nailangitan a biag. Kunana kadagiti apostol: “Itultuloyyo nga aramiden daytoy a panglaglagip kaniak.” (Lucas 22:19) Sakbay nga usigentayo no kasanot’ panangsalimetmet dagiti Kristiano iti daytoy a selebrasion, usigentayo no kaanotay nga aramiden dayta.

Maysa a “Naituding a Panawen”

19. Apay a lohikal nga inaig ti Paskua iti Pangmalem ti Apo?

¹⁹ Kinuna ni Jesus: “Tinarigagayak iti nasged unay ti makipangan kadakayo iti daytoy a paskua sakbay nga agsagabaak.” (Lucas 22:15) Kalpasanna imbalabalana ti Pangmalem ti Apo, nga isut’ salimetmetan dagiti paspasurotna kas panglaglagip ti ipapatayna. (Lucas 22:19, 20) Ti Paskua ket naangay a maminsan kada tawen. Gapuna, rasonable laeng a ti Pangmalem ti Apo ket masalimetmetan a tinawen. Kaano? Nainkalintegan, iti primavera iti panawen ti Paskua. Kaipapanan dayta inton dumtengen ti Nisan 14 (kalendario dagiti Judio), imbes a kanayon nga aramiden dayta iti Biernes gapu ta daytat’ aldaw ti lawas a nakatayan ni Jesus.

20. Apay nga interesado dagiti Saksi ni Jehova iti Nisan 14?

²⁰ Gapuna ti Nisan 14 isu ti petsa nga addat’ panunot ni Pablo idi nga insuratna: “Ta no masansan a kanenyo daytoy a tinapay ken uminumkayo iti kopa, iwaragawagyo ti ipapatay ti Apo, agingga ti yaayna.” (1 Corinto 11:26) Iti sumaganad a dua a siglo, adu kadagiti Kristiano ti nangsalimetmet iti Nisan 14, a maaw-awaganda kas Quartodecimans, manipud Latin a “maika-14.” Kuna ti M’Clintock and Strong: “Dagiti iglesia ti Asia Menor rinambakanda ti ipapatay ti Apo iti aldaw a katupag ti maika-14 iti bulan ti Nisan, nga iti dayta nga aldaw, sigun iti opinion ti intero a kadaanan nga Iglesia, napasamak ti pannakailansa.” Itatta, salsalimetmetan dagiti Saksi ni Jehova a tinawen ti Pangmalem ti Apo iti petsa a katupag ti Nisan 14. Ngem, dadduma kunada, a mabalin a daytoy ket maigiddiat manipud iti petsa a panangaramid dagiti Judio ti Paskuada. Apay?

21. Kaano a maidaton ti kordero ti Paskua, ngem aniat’ ar-aramiden itatta dagiti Judio?

²¹ Ti aldaw dagiti Hebreo mangrugi manipud ilelennek ti init (agarup alas seis) ingganat’ sumaganad nga ilelennek ti init. Imbilin ti Dios a ti kordero ti Paskua ket maparti iti Nisan 14 “iti nagbaetan ti dua a sumipnget.” (Exodo 12:6) Kaano ngay dayta? Kumkumpet dagiti moderno a Judio iti panangmatmat dagiti rabbi a ti kordero ket maparti iti dandanin ngudo ti Nisan 14, iti nagbaetan ti oras inton mangrugin a bumaba ti init (agarup alas tres) ken ti aktual nga ilelennek ti init. Kas resultana, aramidenda ti pannanganda a Seder kalpasan ti ilelennek ti init, inton nangrugin ti Nisan 15.​—Marcos 1:32.

22. Aniat’ rason no apay ti petsa ti Panglaglagip mabalin a maigiddiat iti petsa a panang-angay dagiti Judio ti Paskuada? (Marcos 14:17; Juan 13:30)

²² Ngarud, addaantay naimbag a rason, a tarusan a naiduma ti sasao. Nalawag a kinuna ti Deuteronomio 16:6 kadagiti Israelita a “partien ti sakripisio a paskua, iti sumipnget, no lumnek ti init.” (Ti Tanakh a bersion a Judio) Ipamatmat daytoy nga “iti nagbaetan ti dua a sumipnget” tuktukoyenna ti oras ti panagsuripet, manipud ilelennek ti init (a mangrugi iti Nisan 14) agingga iti aktual a kinasipngetnan. Kastoy ti panangtarus dagiti Karaite a Judiob idi unana, kas met laeng dagiti Samaritanoc agingga itatta. Ti panangakseptartayo a maidaton ken makan ti kordero ti Paskua “iti naituding nga aldawna” ti Nisan 14, saan nga iti Nisan 15, ket maysa a rason no apay a ti petsa ti Panglaglagiptayo wenno Memorial no maminsan ket naigiddiat iti petsa a Judio.​—Numeros 9:2-5.

23. Apay a mainayon dagiti bulan iti Hebreo a kalendario, ken kasano a tamtamingen daytoy dagiti moderno-aldaw a Judio?

²³ Ti maysa pay a rason no apay mabalin a naiduma ti petsatayo kadagiti Judio a ta agus-usarda ti antimano a nadeterminaren a kalendario, maysa a sistema a saan pay a naihusto agingganat’ maikapat a siglo K.P. No usaren daytoy, maikeddengda dagiti petsa maipaay ti Nisan 1 wenno dagiti pipiesta pinulpullo a tawen wenno adu a siglo sakbayna. Mainayon pay, ti kadaanan a lunar a kalendario kasapulanna a maaddaan ti maika-13 a bulan a mainayon sagpaminsan tapno ti kalendario ket dumanggay kadagiti pannawen. Ti agdama a kalendario a Judio ti manginaynayon itoy a bulan kadagiti naikeddengen a paset; iti 19-tawen a panagrikosna, daytat’ mainayon kadagiti tawen 3, 6, 8, 11, 14, 17, ken 19.

24, 25. (a) Idi tiempo ni Jesus, kasano a maikeddeng dagiti bulan ken ti pannakasapul kadagiti kanayonan a bulbulan? (b) Kasanot’ panangikeddeng dagiti Saksi ni Jehova ti petsa agpaay iti Pangmalem ti Apo?

²⁴ Nupay kasta, kuna ni Emil Schürer nga “idi tiempo ni Jesus [dagiti Judio] kaskasdi nga awan pay ti naipamaysa a kalendarioda, ngem maibatay iti puro kapadasan nga obserbasion, rinugianda ti kada baro a bulan iti panagparang ti baro a bulan, ket maibatay met laeng iti obserbasion” manginayonda ti maysa a bulan kas kasapulan. “No . . . nadlawda inton agtapos ti tawen a ti Paskua agtinnag sakbay ti equinox ti primavera [agarup Marso 21], ti panangisalet ti maysa bulan sakbay ti Nisan ket maibilin.” (The History of the Jewish People in the Age of Jesus Christ, Tomo 1) Iti kasta natural nga umayen ti kanayonan a bulan, a saan a basta-basta a mainayon lattan.

²⁵ Ti Bagi a Manarawidwid dagiti Saksi ni Jehova ti mangikedkeddeng ti petsa iti Pangmalem ti Apo maitunos iti kadaanan a metodo. Ti Nisan 1 ti maikeddeng inton ti baro a bulan a kaasitgan iti equinox ti primavera ket mabalinen a makita no lumnek ti init idiay Jerusalem. No bumilang ti 14 nga aldaw manipud iti dayta iyegna ti maysa iti Nisan 14, a masansan tumupag iti aldaw ti kabusna. (Kitaenyo ti The Watchtower ti Hunio 15, 1977, panid 383-4.) Maibatay iti daytoy metodo ti Biblia, dagiti Saksi ni Jehova iti intero a lubong napakaammuanda a ti panangrambak ti Panglaglagip itoy a tawen ket kalpasan ti ilelennek ti init inton Abril 10.

26. Ania a kanayonan pay a paset ti Pangmalem ti Apo ti maikarit’ atensiontayo?

²⁶ Daytoy a petsa ket katupag ti Nisan 14, nga isut’ panangsalimetmet idi ni Jesus ti maudi a maikari a Paskua. Nupay kasta, ti panangrambak ti Panglaglagip ipamaysana ti pannakaisalakan nga ad-adda pay ngem ti pananglaglagip ti Seder a Judio. Amintayo kasapulan a maawatantayo no aniat’ mapasamak iti Pangmalem ti Apo, no aniat’ kaipapananna, ken no kasano a nairaman ti pannakaisalakantayo.

[Dagiti Footnote]

Kasanot’ Panangsungbatyo?

◻ Apay a ti Paskua maiyanatup ti pannakainaigna iti pannakaisalakan?

◻ Kasano a ti daton ni Jesus ad-adut’ magapuananna ngem ti kordero ti Paskua?

◻ Ania a pannakaisalakan ti magun-odan babaen ken Jesus?

◻ Kasanot’ panangipasdek dagiti Saksi ni Jehova ti umiso a tiempo ti Pangmalem ti Apo?