Ti Sao ni Jehova Nabiag

Dagiti Tampok iti Libro a Lucas

TI EBANGHELIO ni Mateo ket pagaammo a naisurat kangrunaanna para kadagiti Judio, ken ti Ebanghelio ni Marcos ket naisurat para kadagiti saan a Judio. Ngem ti Ebanghelio ni Lucas ket nairanta nga agpaay iti amin a nasion. Naisurat dayta idi agarup 56-58 K.P. ken aglaon iti kompleto a salaysay maipapan iti biag ken ministerio ni Jesus.

Kas maysa a maseknan ken naannad a mangngagas, inammo ni Lucas ti “amin a bambanag manipud iti pangrugian buyogen ti kinaumiso” ken sinaklawna ti tiempo a 35 a tawen​—manipud 3 K.K.P. agingga idi 33 K.P. (Luc. 1:3) Dandani 60 a porsiento iti linaon ti Ebanghelio ni Lucas ket saan a karaman kadagiti dadduma nga Ebanghelio.

TI UMUNA A PASET TI MINISTERIO NI JESUS

(Lucas 1:1–9:62)

Kalpasan ti panangidetalyena iti pannakaipasngay da Juan a Mammautisar ken ni Jesus, dakamaten kadatayo ni Lucas a nangrugi ti ministerio ni Juan idi maika-15 a tawen ti panagturay ni Tiberio Cesar wenno idi primavera ti 29 K.P. (Luc. 3:1, 2) Ni Jesus ket binautisaran ni Juan idi otonio dayta a tawen. (Luc. 3:21, 22) Idi 30 K.P., ‘nagsubli ni Jesus idiay Galilea ket nangrugi a mangisuro kadagiti sinagogada.’​—Luc. 4:14, 15.

Rinugian ni Jesus ti damo a gundaway a panangasabana idiay Galilea. Kinunana iti bunggoy: “Kasta met nga iti sabsabali a siudad masapul nga ideklarak ti naimbag a damag ti pagarian ti Dios.” (Luc. 4:43) Inkuyogna ni Simon a mangngalap ken ti sabsabali. Kinunana: “Manipud ita agkalapkan iti tattao a sibibiag.” (Luc. 5:1-11; Mat. 4:18, 19) Kadua ni Jesus ti 12 nga apostolna iti maikadua a gundaway a panangasabana idiay Galilea. (Luc. 8:1) Iti maikatlo a gundaway, imbaonna ti 12 “tapno ikasabada ti pagarian ti Dios ken tapno mangpaimbagda.”​—Luc. 9:1, 2.

Sungbat Kadagiti Nainkasuratan a Saludsod:

1:35​—Nausar kadi ti selula nga itlog iti aanakan ni Maria iti panangisikogna ken Jesus? Tapno ti ipasngay ni Maria ket talaga a makuna a nagtaud kadagiti kapuonanna a da Abraham, Juda, ken David, kas inkari ti Dios, masapul a mausar iti panagsikogna ti itlog iti aanakanna. (Gen. 22:15, 18; 49:10; 2 Sam. 7:8, 16) Nupay kasta, nausar ti nasantuan nga espiritu ni Jehova tapno mayallatiw ti perpekto a biag ti Anak ti Dios a nakaigapuan ti panagsikog. (Mat. 1:18) Dayta ti agparang a nangikkat iti aniaman a kinaimperpekto iti itlog ni Maria, ken sipud pannakayinaw, dayta ti nangsalaknib iti sikog manipud iti aniaman a depekto.

1:62​—Nagbalin kadi nga umel ken tuleng ni Zacarias? Saan. Ti laeng panagsaona ti naapektaran. Adda dagiti nangyimtuod “babaen kadagiti senias” no ania ti kayatna a maipanagan iti anakna ngem dina kayat a sawen dayta a tuleng ni Zacarias. Nangngegna la ketdi ti imbaga ni baketna maipapan iti maipanagan iti anakda. Nalabit nga adda dagiti nagsenias ken ni Zacarias tapno agimtuodda maipapan iti dayta. Yantangay ti laeng panagsaona ti kasapulan a maisubli, saan ngarud a nagbalin a tuleng ni Zacarias.​—Luc. 1:13, 18-20, 60-64.

2:1, 2​—Kasano a makatulong ti pannakadakamat ti “umuna a panagpasalista” tapno maammuan no kaano a naipasngay ni Jesus? Iti sidong ti panagturay ni Cesar Augusto, saan laeng a namnaminsan ti naaramid a panagpasalista​—idi 2 K.K.P. ti damo kas kaitungpalan ti Daniel 11:20 ken ti maikadua ket idi 6 wenno 7 K.P. (Ara. 5:37) Ni Quirinio ti gobernador ti Siria idi naaramid dagita a panagpasalista, a nalawag a namindua a nagtakem kas gobernador. Ti panangdakamat ni Lucas iti umuna a panagpasalista ket kayatna a sawen a naipasngay ni Jesus idi 2 K.K.P.

2:35​—Kasano a simmalput iti kararua ni Maria ti “maysa nga atiddog a kampilan”? Tuktukoyen dayta ti saem a narikna ni Maria idi nakitana a kaaduan a tattao linaksidda ni Jesus kas Mesias ken ti ladingit a nariknana idi nagpasar ni Jesus iti nasaem nga ipapatay.​—Juan 19:25.

9:27, 28​—Apay a kinuna ni Lucas a napasamak ti panagbalbaliw ti langa ni Jesus “walo nga aldaw” kalpasan nga inkari ni Jesus kadagiti adalanna a dadduma kadakuada ket “saandanto a pulos maramanan ni patay” agingga a dida makita ti iyaayna iti Pagarianna, idinto ta agpadpada a kunaen da Mateo ken Marcos a dayta ket “innem nga aldaw kalpasanna”? (Mat. 17:1; Mar. 9:2) Agparang nga inraman ni Lucas ti dua a kanayonan nga aldaw​—daydi aldaw a nagkari ni Jesus ken daydi aldaw a nagbalbaliw ti langana.

9:49, 50​—Apay a saan a linapdan ni Jesus ti tao a mangparparuar kadagiti sairo, uray no saan a kimmuykuyog kenkuana? Saan a linapdan ni Jesus daydi a tao agsipud ta saan pay idi a nabuangay ti kongregasion Kristiano. Gapuna, saanna a kasapulan a kaduaan ni Jesus tapno mapaneknekanna ti pammatina kenkuana ken tapno maparuarna dagiti sairo.​—Mar. 9:38-40.

Dagiti Masursurotayo:

1:32, 33; 2:19, 51. Linaglagip ken impapuso ni Maria dagiti pasamak ken sasao a kaitungpalan dagiti padto. Ipatpategtayo kadi met ti impadto ni Jesus maipapan iti “panungpalan ti sistema ti bambanag,” nga idildiligtayo ti kinunana kadagiti pasamak iti kaaldawantayo?​—Mat. 24:3.

2:37. Ti ulidan ni Ana isuronatayo a rumbeng a simamatalek nga agdayawtayo ken Jehova, ‘reggetantayo ti agkararag,’ ken ditay baybay-an “ti panagtataripnongtayo a sangsangkamaysa” kadagiti Nakristianuan a gimong.​—Roma 12:12; Heb. 10:24, 25.

2:41-50. Impangpangruna ni Jose iti biagna ti panagdayaw iti Dios ken impaayanna ti pamiliana iti material ken naespirituan a kasapulanda. Kadagita a banag, isu ket mapagulidanan kadagiti ulo ti pamilia.

4:4. Ditay koma palabsen ti aldaw a ditay nausig ti Sao ti Dios.

6:40. Ti mangisursuro iti Sao ti Dios nasken a mapagulidanan kadagiti iyad-adalanna. Masapul nga agbiag maitunos iti ikaskasabana.

8:15. Tapno ‘mapagtalinaedtayo ti sao ket agbungatayo buyogen ti panagibtur,’ masapul a tarusan, ipateg, ken ipapusotayo ti Sao ti Dios. No basbasaentayo ti Biblia ken dagiti publikasion a naibasar iti dayta, nasken nga utobentayo dagita buyogen ti kararag.

TI MAUDI A PASET TI MINISTERIO NI JESUS

(Lucas 10:1–24:53)

Nangibaon ni Jesus iti 70 nga adalanna a mapan kadagiti siudad ken luglugar idiay Judea sakbay a papananna dagitoy. (Luc. 10:1) Nagdaliasat a napan iti “siniudansiudad ken iti pinuronpurok, a mangisursuro.”​—Luc. 13:22.

Lima nga aldaw sakbay ti Paskua ti 33 K.P., simrek ni Jesus iti Jerusalem a nakasakay iti urbon nga asno. Tiempon ti kaitungpalan ti impakpakaunana kadagiti adalanna: “Ti Anak ti tao masapul nga agpasar iti adu a panagsagaba ket ilaksid dagiti lallakay ken ti panguluen a papadi ken dagiti eskriba, ket mapapatay, ket iti maikatlo nga aldaw maibangon.”​—Luc. 9:22, 44.

Sungbat Kadagiti Nainkasuratan a Saludsod:

10:18​—Ania ti tuktukoyen ni Jesus idi kinunana kadagiti 70 nga adalanna: “Nangrugi a makitak a ni Satanas natnagen a kas kimat manipud langit”? Saan nga ibagbaga ni Jesus a naitapuaken ni Satanas manipud langit. Sa la napasamak dayta di nagbayag kalpasan a naisaad ni Kristo kas nailangitan nga Ari idi 1914. (Apoc. 12:1-10) Agparang nga ipagpaganetget ni Jesus a sigurado ti pannakapaksiat ni Satanas, isu a nakunana a napagtengen dayta nupay di pay napasamak idi.

14:26​—Iti ania nga anag a dagiti adalan ni Kristo ‘guraenda’ dagiti kabagianda? Iti Biblia, ti ‘pananggura’ mabalin a kaipapananna ti basbassit a panagayat iti maysa a tao wenno banag no idilig iti sabali. (Gen. 29:30, 31) Dagiti Kristiano ‘guraenda’ dagiti kabagianda iti anag nga ad-adda nga ayatenda ni Jesus ngem kadagiti kabagianda.​—Mat. 10:37.

17:34-37​—Siasino “dagiti agila,” ken ania “ti bagi” a paguurnonganda? Dagidiay “maalanto,” wenno maispal, ket nayasping kadagiti agila a kabaelanda ti kumita iti adayo. “Ti bagi” a paguurnonganda ket ti pudno a Kristo iti di makita a kaaddana ken ti naespirituan a taraon nga ipapaay kadakuada ni Jehova.​—Mat. 24:28.

22:44​—Apay a napalalo ti panagtuok ni Jesus? Napasamak dayta gapu iti sumagmamano a rason. Pakaseknan ni Jesus ti ipapatayna kas kriminal gapu ta makaapektar dayta iti rikna ken nagan ni Jehova a Dios. Kanayonanna, ammo unay ni Jesus a ti agnanayon a biagna ken ti masanguanan ti intero a sangatauan ket agpannuray iti panagtalinaedna a matalek.

23:44​—Ti kadi eklipse ti init ti makagapu a simmipnget iti tallo nga oras? Saan. Mapasamak laeng ti eklipse ti init kabayatan ti kellep, saan ket a no kabayatan ti kabus, kas no tiempo ti Paskua. Ti kinasipnget idi aldaw a mapapatay ni Jesus ket maysa a milagro a gapuanan ti Dios.

Dagiti Masursurotayo:

11:1-4. Dagiti sasao ni Jesus ditoy ket adda bassit nakaidumaanna iti sasao ti pagtuladan a kararag nga insurona bayat ti Sermonna iti Bantay, agarup 18 a bulan sakbay dayta. Nalawag nga ipakita dayta a dagiti kararagtayo ket saan a rumbeng a basta panangulit-ulit iti sasao.​—Mat. 6:9-13.

11:5, 13. Nupay sidadaan ni Jehova a sumungbat kadagiti kararag, rumbeng nga agkararagtayo buyogen ti kinapinget.​—1 Juan 5:14.

11:27, 28. Maaddaantayo iti pudno a kinaragsak no simamatalek nga aramidentayo ti pagayatan ti Dios saan ket a babaen ti relasion iti pamilia wenno panagpabaknang.

11:41. Rumbeng a nabuyogan iti ayat ken kinatulok ti panangipakitatayo iti sagsagut ti asi.

12:47, 48. Ti tao nga addaan dakdakkel a responsabilidad ngem dina ar-aramiden dayta ket ad-adda a mababalaw ngem iti maysa a dina ammo wenno dina naan-anay a maawatan dagiti pagrebbenganna.

14:28, 29. Masiribtayo no agbiagtayo sigun laeng iti kabaelantayo.

22:36-38. Saan a kiniddaw ni Jesus kadagiti adalanna nga agusarda iti igam tapno masalaknibanda ti bagida. Idi nagtagikampilanda iti rabii ti pannakaliputna, inusar ni Jesus dayta a gundaway tapno isurona kadakuada ti nakapatpateg a leksion: “Amin dagidiay mangaramat iti kampilan mataydanto iti kampilan.”​—Mat. 26:52.

[Ladawan iti panid 31]

Nangipaay ni Jose iti nasayaat nga ulidan kas ulo ti pamilia

[Ladawan iti panid 32]

Ni Lucas ti nangisurat iti kompleto a salaysay maipapan iti biag ken ministerio ni Jesus